Levent Aydın Anadolu Lisesi Sitesi

Modern Dönemde Edebiyat, Eğitim, Sanat ve Ġktisat Editör Prof. Dr. Osman KÖSE Doç. Dr. Emel ĠSLAMOĞLU Bu kitabın tüm hakları yazarı ve yayıncısına aittir. Modern Dönemde Edebiyat, Eğitim, Sanat ve Ġktisat ISBN 978-605-7501-10-3 Genel Yayın Yönetmeni CumК AĞCA Baskı Öncesi Hazırlık Berikan ВКвınОvТ Kapak Tasarım Berikan ВКвınОvТ (Bky40) Baskı & Cilt Berikan – Matbaa Çankaya / ANKARA Berikan YAYINEVI Kültür. MС. KıгılırmКk CН. No:61/6 Çankaya / ANKARA Tel: (0312) 232 62 18 ĠÇĠNDEKĠLER A – Cumhuriyet Döneminde Roman, Hikâye ve ġiir Ahmet Uslu - ErНОm BКвКгıt‟ın ġТТrlОrТnНО KullКnılКn ĠmРОler Üzerine BКгı DТkkКtlОr.................................................................................................................. 1 Arzu Özyön - Erkek- EРОmОn Toplum ВКpısının кöгülmОsТ: BКkkСКlКr ve BülЛülün AĢkı нrnОklОrТnО KКrĢılКĢtırmКlı BТr ВКklКĢım ........................................ 21 Arzu Özyön - DoğКnın ĠnsКn KКrĢısınНКkТ SКrsılmКг GКlТЛТвОtТ: Son AНК ve ВКĢlı GОmТМТ огОrТnО KКrĢılКĢtırmКlı BТr кКlıĢmК ................................................... 29 Banu Antakyali - FОввКг KКвКМКn‟ın ġТĢОНОkТ AНКm нвküsünНО Gerçeküstücülük ............................................................................................................ 39 GökĢen Yıldırım - “Kürk MКntolu MКНonnК” RomКnınНК SКnКtsКl DolКвım ve Kendisi Ol(A)mКвКn ĠnsКn ........................................................................ 51 Mina Fenercioğlu - RoЛОrt SМСumКnn‟ın PКpıllons, CКrnКvКl ve KrОıslОrıКnК EsОrlОrТnТn EНОЛТвКt ilО ĠlТĢkТsТ ................................................................. 69 Elvan Yıldız - Münire Kevser BaĢ - HКsКn AlТ ToptКĢ‟ın BТn Hüгünlü HКг RomКnınНК KОnНТnТ GОrхОklОĢtТrmО TОmКsının BКСtТn‟Тn Kronotop KКvrКmı кОrхОvesТnНО ĠnМОlОnmОsТ .............................................................................. 83 Nilda PaĢaoğlu - FОrТt EНРü‟nün “ВolНК” AНlı KüхürОk нвküsü‟nНО Вol Felsefesi ......................................................................................................................... 97 Nalan ġenata Aydın / Elanur Kazanlar Ürkmez - DТvКnü LuРКtТ‟t Türk‟tОkТ AkrКЛКlık AНlКrının KКгКk TürkхОsТnНОkТ GörünümlОrТ ............................ 111 Yunus Tiker - HКm RomКnНКn TКm RomКnК: “SТrТus MuСКfıгlКrı RКsputТn‟Тn Вüгüğü” RomКnının ВКrКtım SürОМТ ....................................................... 127 Füsun Çoban DöĢkaya - CorТnnК SСКttuМk‟un HКвКtı ve BКгı ВКгılКrının AnКlТгТ ...................................................................................................... 137 B – Okulda ve Sosyal Hayatta Eğitim Seyit CoĢkun - Sosyal Bilimler Yöntemi Olarak Hermeneutik ....................... 163 Ahsen Günbulut /MenekĢe Suzan Teker - Okul Öncesi Sanat EğТtТmТnНО DТsТplТnlОrКrКsı кКlıĢmК: GОlОnОksОl DoğКl BoвК UвРulКmКsı ................ 173 Emel Uzuner / Ahmet Uzuner - GüгОl SКnКtlКr LТsОsТ 10. Sınıf ĠkТ Boвutlu SКnКt AtölвО DОrs KТtКЛınНК ВОr AlКn GörsОllОrТn ВКnsıttığı DОğОr AхısınНКn ĠnМОlОnmОsТ................................................................................................. 185 Özen Güçlü / Yalçın H. Birol - MКМОrК EğТtТmТ KКгКnımlКrı нlхОğТnТn GОlТĢtТrТlmОsТ ............................................................................................................... 207 Kamil Kaya / Burcu Erdem - нгОl ВОtОnОklТ кoМuklКrın EğТtТmТ ve SorunlКrı (BКtı AkНОnТг BölРОsТ нrnОğТ) .................................................................. 223 Erol Murat Yıldız / Buse Kızılırmak - Sanat Tarihi Disiplininin BКskı Resim Derslerine Olan Etkisi ...................................................................................... 245 Mihriban Hacısalihoğlu Karadeniz - GОlОnОksОl кoМuk OвunlКrıвlК MКtОmКtТk нğretimi: Matematik mi Oyun? Oyun mu Matematik? ............................ 269 Ülkü Hayriye Ġnci / Sibel Aydemir - кТгРТ FТlmlОr огОrТnНОn “ġТННОtО” BТr BКkıĢ ...................................................................................................................... 301 Metin Bayrak - VerТ AnКlТгТ нğrОtТmТnНО VКrвКns ve Standart Sapma HОsКplКmКlКrınНК ВКpılКn HКtКlКr .............................................................................. 323 KurtuluĢ Özlü / Faruk Yamaner / Meliha Uzun / Sibel Yıldırım - MüsКЛık AНölОsКnlКrın BКгı DОğТĢkОnlОrО GörО SporНК Güdülenme Düzeylerinin ĠnМОlОnmОsТ .......................................................................................... 333 Adem Ġmalı / Ferudun Koçer / Enes Ġmalı - AvĢКr KКmpüsü Spor TОsТslОrТ KКpКlı AlКnlКrı Ġх HКvКsınНК TОspТt EНТlОn AspОrРТllus ve Penicillium Türleri ....................................................................................................................... 357 Gamze Deryahanoğlu / KurtuluĢ Özlü / Faruk Yamaner / Osman Ġmamoğlu - Spor Yapan vО ВКpmКвКn LТsО нğrОnМТlОrТnТn KТĢТlТk нгОllТklОrТnТn Ġncelenmesi........................................................................................... 367 Murat Arabacı - GОnхlОrТn SporК DКТr TutumlКrı ve Spor Yapma AlıĢkКnlıklКrı: KКrКЛük оnТversТtОsТ нrnОğТ ............................................................... 379 Faruk Yamaner / Osman Ġmamoğlu / Emre Yamaner / Esin Çağla Keskin - Spor EğТtТmТ AlКn нğrОnМТlОrin AhlКkı TutumlКrının ĠnМОlОnmОsТ ............ 401 C – Ġktisadi - Mimari ve Kültürel Hayat Sinem Yıldırımalp / Emel Ġslamoğlu - TürkТвО‟НО ErkОk HОmĢТrОlОrТn CТnsТвОt KКвnКklı ToplumsКl ve MОslОkТ SorunlКrı .................................................... 411 Canan Çakır / Kadir Caner Doğan - Kamu Yönetimi KuramlКrınНК АТlson‟НКn АКlНo‟вК DОğТĢТm: RКsвonОllТktОn DОmokrКsТвО BТr ArК KОsТt ............. 427 Oktay Kızılkaya - TürkТвО‟НО AskОrТ HКrМКmКlКrın ĠĢsТгlТk огОrТnНОkТ EtkТsТ: EĢЛütünlОĢmО AnКlТгТ ...................................................................................... 439 A. Baran Dural / ġermin Dural - KültürОl DönüĢüm AУКnlКrı Olarak Tematik Haber KКnКllКrı ............................................................................................. 451 Demet Günal ErtaĢ - DönüĢtürmО ProУОlОrТnТn EnНüstrТвОl TКsКrımНК ВКrКtıМı BТr ВöntОm OlКrКk KullКnılmКsı ................................................................... 471 Mehmet Dağ - TürkТвО‟НО BütхО AхıklКrı ve CКrТ Aхık ArКsınНКkТ ĠlТĢkТnТn AnКlТгТ: 1960-2016 Dönemi .......................................................................... 483 Mesut Doğan - Kıвı AlКnlКrı ve Turizm Potansiyeli ....................................... 493 Mustafa Kaya - PlКton'НК FТloгoflКrın / FТloгofun KrКl OlmКsı огОrТnО........ 505 Svıtlana Nesterova CoĢkun - нгхОkТm” OlРusunun FОlsОfь DОğОrlОnНТrТlmОsТ ........................................................................................................ 523 Özlem Atalan - SürНürülОЛТlТr MТmКrТ‟НО, MКnТsК - Kula Geleneksel KonutlКrının TКsКrım AnlКвıĢı ve ВКpım MКlгОmОsТ ................................................. 535 Selim Çınar - PКrКfТn KКЛКrtmК TОknТğТ ......................................................... 559 Yeliz Cantekin / Hasan Çimenci - HОвkОlНО Soвut DıĢКvurumМuluk ve David Smith ................................................................................................................. 581 Hasan Çimenci / Yeliz Cantekin - BТr GöstОrТ SКnКtı OlКrКk HОвkОl: CКlНОr‟Тn SТrki ............................................................................................................. 595 Nisbet Mehdiyeva - Azerbaycan ve Türkiye`Nin Ressamlik Alaninda IlТĢkТlОrТ (Бб. ВüгвТlТn 60 – 80`Li Yillari) .................................................................. 609 Değerli Okuyucular, BТlТnНТğТ üгОrО РünümüгНО, ЛТlТm ve tОknoloУТ ЛКkımınНКn РОrхОklОĢОn Сıгlı ЛТr вüksОlТĢ söг konusudur. Bu durumun ortКвК хıkКrНığı Оn önОmlТ НoğКl sonuх ТsО НТsТplТnlОr КrКsı вКklКĢımНır. BТlТmsОl хКlıĢmКlКrНК ЛКĢКrıвı КrttırКn önОmlТ fКktörlОrНОn ЛТrТ olКn НТsТplТnlОr КrКsı ТlТĢkТ, ОtkТlОĢТm ve pКвlКĢım ТlО КrКĢtırmКМılКr, НünвКНК ve ülkОmТгНОkТ РОlТĢmО ve НОğТĢmОlОrТ вКkınНКn tКkТp ОtmО, kendilerini ve хКlıĢmКlКrını fКrklı ЛТlТm НКllКrı ТlО ЛОslОmО РТЛТ pОk хok ЛКkımНКn вКrКr sКğlКmКktКНır. NТtОkТm 21. вüгвıl НünвКsının tОmОl öгОllТğТ НО ЛТlТm НКllКrı КrКsınНК ortКk хКlıĢmКlКr oluĢturКrКk somut КnlКmНК ТnsКnlКrın ve НünвКnın вКrКrınК fКвНКlКr sКğlКвКМКk РОlТĢmОlОrТ Рün вüгünО хıkКrmКsı ve КrКĢtırmКМılКrı НК СОr türlü вОnТlТk ve НОğТĢТmНОn СКЛОrНКr ОtmОsТНТr. DТsТplТnlОr КrКsı хКlıĢmКk НОmОk, ЛТlТm ТnsКnının ОvrОnsОl ЛoвutlКrНК НüĢünmОsТ ve ürünlerini bu çerçevede ortКвК koвmКsı НОmОktТr. MОtoНoloУТk ЛТr хКlıĢmК ТlО Кklı хok вönlü хКlıĢtırmКk ТsО КrКĢtırmКМının ЛТlТm НКllКrınНКn Оn Кг ЛТrkКх tКnОsТ ТlО mülсСКгК ОtmОsТ КnlКmınК РОlТr. ГТrК ЛТlТm ТnsКnı, КвrıntıНК РТгlТ olКn ОvrОnsОl вКsКlКrın ТĢlОвТĢТnТ kОĢfОtmОвТ Тstemeli ve vaktini buna vКkfОtmОlТНТr. Bu КĢКmКНК ТsО СТхЛТr НТsТplТnТn ЛТrЛТrТnНОn ЛКğımsıг olКmКвКМКğı НК ortКвК хıkКn önОmlТ nОtТМОlОrНОn ЛТrТНТr. HОr ЛТlТm НКlı kОnНТ ТхОrТsТnНО müstКkТl ЛТr вol хТгОrkОn Квnı гКmКnНК kОnНТsТnТ ЛОslОвОn fКrklı ЛТlТmlОrНОn НО вКrКrlКnКrКk üгОrТnНО ЛulunНuğu вolu РОlТĢtТrmО ve НОğТĢtТrmО ТmkсnınК sКСТp olur. DolКвısıвlК uluslКr КrКsı вК НК ulusКl ölхОktО РОrхОklОĢtТrТlОn СОr вОnТ ЛuluĢ, sКНОМО kОnНТ КlКnını НОğТl НoğruНКn вК НК НolКвlı olКrКk pОk хok ЛТlТm НКlını НК ОtkТlОr ve bilim ТnsКnlКrını вОnТ ЛКkıĢ КхılКrınК sОvk ОНОМОk ЛТr ufuk КхКr. Bu kТtКp ТsО 'EğТtТm BТlТmlОrТ, FОn BТlТmlОrТ, GüгОl SКnКtlКr, SКğlık BТlТmlОrТ, SosвКl BТlТmlОr ve Spor BТlТmlОrТ' КlКnlКrınНК öгРün хКlıĢmКlКr вКpКn КrКĢtırmКМı ve ЛТlТm ТnsКnlКrının ortaya koвНuklКrı ürünlОrТ ЛТr КrКвК РОtТrОn önОmlТ ЛТr kКвnКk kТtКp olКrКk kКrĢınıгНК НurmКktКНır. KОnНТ КlКnınНК РОrхОklОĢtТrТlОn вОnТ ЛuluĢlКrНКn СКЛОrНКr olmКk ТstОвОn ve fКrklı ЛТlТm НКllКrınНКn вКrКrlКnКrКk вОnТ ЛuluĢlКr ortКвК koвmКk ТstОвОn ЛТlТm ТnsКnlКrı ТхТn Лu ОsОr, ТstТfКНО ОНТlmОsТ gereken önemli eserlerden biridir. ВКгı ТlО söгün önОmlТ fКrkını ortКвК koвmКk ve unutulup giden bedenlerin yerini isim ve ОsОrlОrlО unutulmКг СсlО РОtТrmОk КmКМıвlК oluĢturulКn Лu kТtКp, kütüpСКnОlОrНОkТ вОrТnТ КlНığı müННОtхО СОm kТtКptК вОr КlКn ЛТlРТlОr СОm НО o ЛТlРТlОrТ ЛТlТm НünвКsınК kКгКnНırКn ТsТmlОr НО unutulmКвКМКktır. Modern Dönemde Edebiyat, Eğitim, Sanat ve Ġktisat ТsТmlТ Лu ОsОr, 54 ЛТlТm ТnsКnının özverТlТ хКlıĢmКsının nОtТМОsТnНО ortКвК хıkКn вКгılКrНКn oluĢmКktКНır. DОğОrlТ ЛТlТm ТnsКnlКrımıгК tОĢОkkürüm sonsuгНur ve kОnНТlОrТnО вОnТ хКlıĢmКlКrınНК muvКffКkТвОtlОr НТlТвorum. EsОrТn oluĢmКsınНК ОmОğТ РОхОn, tКsСТС ОНОn СКkОmlОrО ve НОğОrlТ КrkКНКĢlКrımıгК НК mütОĢОkkТrТm. DКСК nТМО ОsОrlОrНО ЛuluĢmКk НТlОğТ ТlО sТг НОğОrlТ okuвuМulКrımıгК sОvРТ ve hürmetlerimi iletiyorum. HoĢхКkКlın… Prof. Dr. Osman KÖSE Doх. Dr. EmОl ĠSLAMOĞLU 8 Haziran 2018 Ankara CORINNA SHATTUCK‟UN HAYATI VE BAZI YAZILARININ ANALĠZĠ267 Dr. Öğr. Üyesi Füsun ÇOBAN DÖġKAYA (ORCID: 0000-0001-8121-4139) Dokuz Eylül Üniversitesi ÖZET AmОrТkК ВКЛКnМı MТsвon TОmsТlМТlОrТ BТrlТğТ, (ABCFM) вК НК AmОrТkКn BoКrН olКrКk ЛТlТnОn kuruluĢ, 19. вüгвılın ЛКĢınНК ABD'НО kurulmuĢ olКn AmОrТkКn ProtОstКn mТsвonОr örРütüНür. Bu хКlıĢmК AmОrТkКn BoКrН‟un “MОrkОгТ TürkТвО MТsвonu”nun AntОp ТstКsвonunК ЛКğlı ЛТr НıĢ ТstКsвon olКn UrfК‟НК РörОv вКpКn vО Лu sürОхtО ЛurКnın tОk AmОrТkКlı kКНın mТsвonОrТ olКn Corinna Shattuck (1848-1910) СКkkınНКНır. кКlıĢmКНК, 1895 ErmОnТ ТsвКnınНК vО sonrКsınНК вКĢКnКnlКrНК rolü olКn CorТnnК SСКttuМk‟un OsmКnlı DОvlОtТ‟nНОkТ fККlТвОtlОrТ üгОrТnНО НurulmКktК vО ЛКгı вКгılКrının КnКlТгТ vО РОnОl ЛТr НОğОrlОnНТrТlmОsТ вКpılmКktКНır. Anahtar Kelimeler: ABCFM, Corinna Shattuck, Urfa, Ermeniler. THE LIFE OF CORINNA SHATTUCK AND THE ANALYSIS OF SOME OF HER WRITINGS ABSTRACT The American Board of Commissioners for Foreign Mission, briefly known as ABCFM or the American Board, was established in the USA at the beginning of the nineteenth century and was an American Protestant missionary organization. This study is about Corinna Shattuck, (1848-1910) the woman missionary of ABCFM, who worked as the only missionary woman in the Oorfa sub-station of the Aintab station in tСО “CОntrКl TurkОв MТssТon”. To СТРСlТРСt CorТnnК SСКttuМk‟s rolО Тn tСО ArmОnТКn uprising of the 1895 and its aftermath, this study gives information about the activities of Corinna Shattuck in the Ottoman State and provides an analysis and a general evaluation of some of her writings. Keywords: ABCFM, Corinna Shattuck, Oorfa, Armenians. ta ihle i a ası da A tal a, ыe e de düze le e Ulusla a ası Multidisipli e 267 02- Şu at Akade ik Çalış ala “e poz u u da u çalış a ı azı kısı la ı Co i a “hattu k u рa atı e ыişisel Yazıla ı ı A alizi aşlıklı ildi i ola ak su ul uştu e çalış a içe isi de e ala tü çe i ile a a aitti . Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 137 GiriĢ OsmКnlı DОvlОtТnНО 19. вüгвılın ТkТnМТ вКrısının son хОвrОğТnНО РörülОn ErmОnТ ТsвКnlКrının ortКвК хıkıĢ sОЛОplОrТ КrКsınНК mТsвonОrlТk tОĢkТlКtlКrı önОmlТ ЛТr вОr tutmКktКНır. Bu tОĢkТlКtlКr AnКНolu‟НК kurulКМКk СКвКlТ ЛТr ErmОnТ DОvlОtТ önРörmüĢ vО ErmОnТlОrТ kullКnmıĢlКrНır. ErmОnТ ТsвКnlКrının СКгırlКnmКsı vО Лu ТsвКnlКrНК вОr КlКМКk olКn kТĢТlОrТn вОtТĢtТrТlmОsТ vО kollКnmКsı, хoğunluklК Лu tОĢkТlКtlКrın хКlıĢКnlКrı vО kurumlКrı tКrКfınНКn РОrхОklОĢtТrТlmТĢtТr. Söг konusu ErmОnТ ТsвКnlКrı üгОrТnНО ОtkТlТ olКn mТsвonОrlТk kuruluĢlКrınНКn ЛТrТsТ 1810 вılınНК ABD‟НО kurulКn Тlk orРКnТгО mТsвonОrlТk topluluğu olКn vО kısКМК “AmОrТkКn BoКrН” olКrКk ЛТlТnОn ABCFM вКnТ Amerika Вabancı Misвon Temsilcileri Birliğidir.268 AmОrТkКn BoКrН “вКpısı vО ТĢlОвТĢТ ТвТ ЛОlТrlОnmТĢ kКtı ЛТr örРütsОl oluĢumНur.”269 Samuel J. Mills, James Richards, Francis L. Robbins, Harvey Loomis, Byram Green ТsТmlТ ЛОĢ РОnМТn “kКrКnlık vО НТnsТг ülkОlОrТ” HrТstТвКnlКĢtırmКk ТхТn ЛТr öğrОnМТ topluluğu kurmКsı ТlО Тlk tОmОllОrТ КtılmıĢtır. Bu öğrОnМТlОrТn ЛКгılКrının НКСК sonrК AnНovОr ĠlКСТвКt Okulu‟nК270 РТtmОlОrТ ТlО topluluk Лu okulК trКnsfОr ОНТlmТĢ vО daha dК ЛüвütülmüĢtür. “1810 ТlkЛКСКrınНК MКssКМСusОtts ОвКlОtТnТn CОmККtlОrТ BКğımsıг SКвКn KТlТsО BТrlТğТ271 (ConРrОРКtТonКlТstlОr) tКrКfınНКn, ConnОМtТМut vКlТsТ JoСn TrОКНаОll ЛКĢkКnlığınНК, AmОrТkКn ВКЛКnМı MТsвon TОmsТlМТlТğТ kurulur. Bu AmОrТkКn kıtКsınНК oluĢturulmuĢ olКn Тlk ВКЛКnМı MТsвon BТrlТğТНТr. BКĢlКnРıхtК mОгСОpsОl НОğТlsО НО ЛТr kuĢКk sonrК хОĢТtlТ mОгСОplОrТn mТsвonОrlТk fККlТвОtlОrТnТ вürütmОlОrТ ТхТn tОmsТlМТ СКlТnО РОlТr.”272 BoКrН‟un Оn önОmlТ ТlkОsТ РünКСkсr vО dinsizleri gerçek yola [HristiyanlığК] НönНürmОk ТхТn хКlıĢmКktır.273 AmКМı, “HrТstТвКnlığК НönНürülmОmТĢ ülkО vО topluluklКrНК, vКТгlОr, НТnТ öğrОtТМТ kТtКЛı okutКn 268 Çalış ada u ku u a atıfta ulu ak içi A e ika Boa d e a sade e Boa d ifadesi kulla ıl aktadı . Çalış a içe isi de i i i el ka akça ola ak A e ika Boa d u ıllık faali et rapo la ı, is o e le i şahsi azı e ektupla ı, Boa d ta afı da asıla i og afi e sü eli a ı la kulla ıl ıştı . 269 Ce al Yetki e , İsta ul da i Ce aati Doğuşu: Willia Goodell e A e ika P otesta Mis o u , Akade ik O ta Doğu, C.3, S.1, 2008, s. 139. 270 A do e Theologi al “e i a . . üz ılda u okul ABD de is o e etişti e ö e li kurumlardan biridir. 271 The General Congregational Assosiation of Massachusetts. 272 щa es L. Ba to , O e рu d ed Yea s of A e i a нo ieg Missio s: A I te p etatio , The North American Review, C. 183, S. 601, 1906, s. 747. 273 A e ika Boa d u is o e ada la ı e ata ış is o e le i içi hazı la ış olduğu kıla uz içi bknz: Manual for Missionary Candidates and for Appointed Missionaries before Entering Their Fields, e ised editio , Co g egatio al рouse, Bosto , . A e ika Boa d u is o la ı e is o e le i hakkı da hazı la ış olduğu el kita ı içi k z: Handbook for Missions and Missionaries of the Amerikan Board of Commissioners for Foreign Missions, 1920. A e ika Boa d рe eti i a a asası, ka u la ı e tüzükle i içi k z: Constitution, Laws, and Regulations of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Crocker and Brewster, Boston, 1835. 138 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA kТmsОlОr (МКtОМСТsts), okul müНürlОrТ vО ЛКsın вoluвlК, ĠnМТl‟Тn propКРКnНКsını вКpmКktır.”274 AmОrТkКn BoКrН‟u kurКn ConРrОРКtТonКlТstlОrТn kТmlОr olНuğunu КnlКmКk ТхТn tОoloУТk kКвnКğını KКlvТnТгm‟НОn275 КlmıĢ olКn PürТtКnТгmТn КnlКĢılmКsı gerekmektedir, çünkü Congregationalistler de, Presbiteryenler, Baptistler ve Quakerlar gibi, Püriten276 Кkımın tОmsТlМТlОrТnНОn ЛТrТНТr. BТr ProtОstКn НoktrТn vО ТЛКНОt ĢОklТ olКn PürТtКnТгm, ABD‟nТn НТnsОl, kültürОl vО ОkonomТk ЛoвutlКrının НОğОrlОnНТrТlmОsТnНО önОmlТ вОrО sКСТp olКn ЛТr КkımНır. ĠnРТltОrО‟НО KrКlТхО I. ElТгКЛОtС НönОmТnНО 1550‟lТ вıllКrНК ЛКĢlКвКn Лu rОform СКrОkОtТ, AnРlТkКn KТlТsОsТ‟nТ sКflКĢtırmКk, КrınНırmКk ТstОmТĢtТr. KКlvТnТгmТn ОtkТsТ ТlО PürТtОnlОr ТlКСТ tКkНТr‟О vОвК Кlın вКгısınК (PrОНОstТnКtТon) ТnКnırlКr. Bu ТnКnМК РörО, AllКС kulunun МОnnОtО vОвК МОСОnnОmО РТНОМОğТnТ o НoğmКНКn önМО tКвТn ОtmОktОНТr vО kulНК nО kКdar çaba РöstОrТrsО РöstОrsТn Лu sonuМu НОğТĢtТrОmОг. ВТnО Лu ТnКnıĢК РörО ТnsКnın kurtuluĢК ОrmОsТ kОnНТ ОlТnНО olmКsК ЛТlО, НОvКmlı хКlıĢmКk, kОnНТnО РüvОnmОk vО Тх НТsТplТnО sКСТp olmКk хok önОmlТНТr. „PürТtОn AСlКk‟ olКrКk öгОtlОnОЛТlОМОk olКn Лu Нurum, kТmТn kurtКrılıp kТmТn lКnОtlОnНТğТ ЛТlТnmОНТğТnНОn ТnКnКnlКrını tüm СКвКtlКrı ЛoвunМК örnОk ЛТr вКĢКm sürmО ТstОğТnО ТtmТĢtТr. ĠnРТltОrО‟НОkТ vО HollКnНК‟НКkТ НТnТ ЛКskılКrНКn kКхКn PürТtОnlОr, ABD‟nТn НoğНuğu вОr olКrКk КНlКnНırılКn NОа EnРlКnН277 (Yeni ĠnРТltОrО) ЛölРОsТnНО, 1620 вılınНК PlвmoutС kolonТsТnНО, НКСК sonrК 1630 вılınНК MКssКМСusОtts BКв kolonТsТnНО kКrĢımıгК хıkКrlКr. Bu ЛölРОНОn olКn vО ЛurКnın tüm öгОllТklОrТnТ üгОrТnНО toplКвКn CorТnnК SСКttuМk, AmОrТkКn BoКrН СОвОtТnТn OsmКnlı DОvlОtТ‟nНО РörОv вКpmıĢ olКn önОmlТ kКНın mТsвonОrlОrТnНОn ЛТrТsТНТr vО AmОrТkКn BoКrН tКrТСТnНО önОmlТ ЛТr вОrО sКСТptТr. Onun OsmКnlı‟НК вürüttüğü mТsвonОrlТk fККlТвОtlОrТnТn хöгümlОnmОsТ, Лu tОĢkТlКtın nКsıl вКpılКnНığı vО хКlıĢtığı СКkkınНК ЛТгО ЛТlРТ vОrmОktОНТr. AвrıМК BКвКn SСКttuМk‟un fККlТвОtlОrТnТn КrКĢtırılmКsı, OsmКnlı DОvlОtТ‟nНО вКĢКвКn ErmОnТ topluluğun ЛКğımsıгlığК вönОlmОsТnТn Кlt вКpısını ortКвК хıkКrmКktКНır. BКвКn SСКttuМk, ErmОnТ ТsвКnlКrını НrКmКtТгО ОtmТĢ, olКвlКrı vО sКвılКrı КЛКrtmıĢ278 ve bu 274 Constitution, Laws, and Regulations of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Crocker and Brewster, Boston, 1835, p. 6. 275 ыal i iz ezhe i, ыatolik ыilisesi i so gula a н a sız efo ist щoh Cal i i dokt i le i i kapsa aktadı . ыal i iz hakkı da deta lı ilgi içi k z: İshak To u , ыapitaliz i )o u lu Şa tı P otesta Ahlak , C.Ü. İktisadi ve İda i Bili le De gisi, C. 3, S. 2, 2002, ss.89-98. 276 Pü ite kök iti a i le İ giliz e saflık a la ı da ola "pu it " keli esi de gel ektedi . Di ko usu da çok sofu ki se ta ı ı da a dı . 277 Ne й gla d ölgesi, ABD i kuze doğu ölgesi de e al akta e Massa husetts, Co e ti ut, Mai e, Ne рa pshi e, Ve o t e ‘hode Isla d e aletle i i içi e al aktadı . Pü ite di gele eği i etkisi üzü de u ölge i fa klı i kültü ü a dı . Boş du a ı e lüksü se e e , iş ahlakı a ö e e e , ağı sız, idealist Pü ite i a ç ölge i sa la ı ı fa klılaş ası ı sağla ıştı . 278 A e ika is o e le i i й e i is a la ı eti esi de o ta a çıka й e i ölü le i i d a atize ederek, can ka ıpla ı la ilgili aka la ı a a t ala ı hakkı da k z: Nu i ыa akaş й e i Meselesi e Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 139 sКвОНО konunun uluslКrКrКsı ЛТr nТtОlТk kКгКnmКsını sКğlКвКrКk ErmОnТlОrТn РöгünНОkТ вКrНımsОvОr ТnsКn konumunu РüхlОnНТrmТĢtТr. EğТtТm vО ОnНüstrТвОl fККlТвОtlОrТ ТlО ErmОnТlОr ТхТn вКĢКНığı НönОmНО vКгРОхТlmОг olmuĢtur. Resim 1: Corinna Shattuck, Urfa‟da Вetim İşleri Sorumlusu279 Corinna Shattuck Amerikan belgelerinde örnek ve iyiliksever bir misyoner olКrКk КnlКtılmКktК, “ErmОnТ вОtТmlОrТn КnnОsТ”280 olarak betimlenmektedir. 1895 Urfa ТsвКnınНК “üх вüгНОn fКгlК ТnsКnı ölümНОn kurtКrНığı ТхТn НünвКnın Оn Лüвük kКНın A e ikalı Mis o e le Tü kle ve й e ile : Ta ih Bo u a Tü k-й e i İlişkile i, Marmara Ü i e sitesi, , http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ermeni-meselesi-ve-amerikali- misyonerler/ E.T.: 20.05.2018. 279 Frederick Davis Greene, The Wards of Christendom, National Armenian Relief Committee, New York, 1897, s. 7. 280 Co i a “hattu k hakkı da azıl ış ola e te el eti le de i isi ola й il Clough Pea od i Co i a “hattu k: Mis o e ыadı ыah a a aşlıklı i og afisi Ba a “hattu k ı i aşka A e ikalı is o e ola Ba a M a C. P o to ile azış ala ı sa esi de o ta a çık ış e Dâhili ыadı Mis o la ı Bi liği WBMI ta afı da asıl ıştı . й il Clough Pea od , Corinna Shattuck: Missionary Heroine, The Wo a s Boa d of Missio s of the I te io p ess, Chi ago, Illi ois . й il Clough Pea od i u ese i hakkı da deta lı ilgi içi k z.: нüsu Ço a Döşka a, A e ika Boa d e Mis o e Co i a “hattu k u U fa нaali etle i , Akade ik Ta ih ve Düşü e Dergisi, C. , “. , Ma ıs , s. -119. 140 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA kКСrКmКnlКrınНКn ЛТrТ” olКrКk КНlКnНırılmКktК vО “GrКМО DКrlТnР vОвК FlorКnМО NТРСtТnРКlО РТЛТ onurlКnНırılmКвı СКk ОttТğТ”281 üгОrТnНО НurulmКktКНır. “En вКkın mТsвonОr ЛölРОsТnО üх Рünlük mОsКfОНО tОk КkМТğОr ТlО 25 вılНКn fКгlК хКlıĢmКk mı yoksК UrfК‟НКkТ ErmОnТ olКвlКrı282 sırКsınНК вüгlОrМО вКrНımК muСtКх ErmОnТ‟вТ korumКk mı НКСК Лüвük ЛТr kКСrКmКnlık РОrОktТrТвor?”283 gibi sorularla вüМОltТlmОktОНТr. AnМКk “kТĢТsОl СКklКrınıгı fОНК ОНТn КnМКk prОnsТplОrТnТг ТхТn ЛТr kКвК РТЛТ olun” Нüsturu ТlО “СОr Рün ЛКsТt Оl вКpımı mКsКsınНК sККtlОrМО oturup вüгlОrМО ErmОnТ вОtТmТ ТхТn plКnlКr вКpКn КsТl mТsвonОr”284 olКrКk tКnıtılКn BКвКn SСКttuМk gerçekte kimdir? AmОrТkКn kКвnКklКrınНК ЛТr КгТгО olКrКk sunulКn CorТnnК SСКttuМk‟un ЛТr ЛКĢkК ЛКkıĢ КхısıвlК, OsmКnlı ТНКrОsТnНОkТ ErmОnТlОrО вönОlТk mТsвonОrlТk fККlТвОtlОrТ вКpmıĢ vО ErmОnТlОrТ вüгвıllКrНКn ЛОrТ ЛТrlТktО вКĢКНıklКrı MüslümКn-Türk toplumunК kКrĢı ТsвКnК вönОltmТĢ, ErmОnТ toplumunun КrКsınК vО TürklОrlО ErmОnТlОr КrКsınК Квrılık sokmuĢ ЛТr kТĢТ olКrКk НК КnlКtılmКsı mümkünНür. BКвКn SСКttuМk, РörОv КlНığı ЛölРОНО МТННТ orКnНК ЛТr ErmОnТ nüfusunun ProtОstКnlКĢmКsını sКğlКmıĢ, вКrНım fККlТвОtlОrТ КНı КltınНК ülkОsТnТn ОmpОrвКlТst хıkКrlКrı НoğrultusunНК хКlıĢmıĢ ЛТr mТsвonОrНТr. HКвКtının хok Лüвük ЛТr kОsТmТnТ TürkТвО‟НО РОхТrmТĢ olКn CorТnnК SСКttuМk, on вОНТ вıl РТЛТ uгun ЛТr sürО UrfК‟НК вКĢКmıĢ vО UrfК‟вК mТsвonОr Кkınını ЛКĢlКtmıĢtır.285 AmОrТkКn BoКrН‟un Лu ĢОСТrНО sürОklТlТk РöstОrmОsТnТ sКğlКmıĢ vО ülkОsТ КНınК UrfК‟НК Лüвük ЛКĢКrı sКğlКmıĢtır. UrfК‟НК fККlТвОt РöstОrОn AmОrТkКn BoКrН mТsвonОrlОrТnТn СОНОflОrТnТn, хКlıĢmК ЛТхТmlОrТnТn ТnМОlОnНТğТ “OsmКnlı AnКНolu‟sunНК ЛТr ProtОstКn MТsвonu: UrfК (1857-1910)” ТsТmlТ НoktorК tОгТnНО нгlОm KutkКn, AmОrТkКlı mТsвonОr CorТnnК SСКttuМk‟un UrfК НönОmТni (1892-1910) Ermeni olКвlКrı, ТktТsКНТ kКlkınmК vО ОğТtТm fККlТвОtlОrТnТn ön plКnК хıktığı mТsвonОrlТk 281 The Beacon: A Monthly Magazine Devoted for the Interests of the Blind, A Wo ke fo the Bli d , C.4, S.46 Ekim 1920, s. 14. 282 Met i o iji ali de katlia assa e keli esi kulla ıl aktadı . 283 й il Clough Pea od , Co i a “hattu k-Missio a рe oi e of Oo fa , Lives Worth Living- Studies of Women, Biblical and Modern, Especially Adapted for Groups of Young Women in Churches and Clubs, University of Chicago Press, Illinois 1915, s.144. 284 Peabody, Corinna Shattuck, s. 5. 285 Tü ki e de Co i a “hattu k e çalış ala ı hakkı da apıl ış çalış ala da azıla ı içi k z.: Abdullah Ekinci- İs ail Asoğlu, U fa da Bi р isti a ыadı Mis o e : Co i a “hattu k e нaali etle i , Os a lı U fası. йd. A dullah йki i, C. U fa Okulu Ya ı la ı, Şa lıu fa, , s. -421; Bahatti Tu gut, Ta zi at ta Cu hu i et e A e ika Boa d Mis o e le i i U fa daki нaali etle i , Cu hu i et Ü ive sitesi İlahi at нakültesi De gisi, C. 19, S. 1, 2015, s. 191- ; İd is Yü el, Bi Mis o e lik U gula ası ı Teo isi e P atiği: U fa A e ika ыö le Okulu - , Cumhuriyet Tarihi A aştı ala ı De gisi, C.7, S. 14, 2011, s. 65- ; Mustafa Gü düz, Os a lı “o Dö e i de йğiti ‘efo la ı e U fa a Ya sı ala ı - , Mede i etle Beşiği O ta Doğu ve Şa lıu fa Ulusla a ası “e poz u Bildi ile i, 11- Ma ıs , Şa lıu fa Valiliği Ya ı e i, Şa lıu fa, , s. 157-168. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 141 хКlıĢmКlКrının “üхünМü ОvrОsТ” olКrКk КНlКnНırır.286 Bu tОspТtО kКtılmКmКk mümkün НОğТlНТr. ВКptığı хКlıĢmКlКr ТlО BoКrН mТsвonОrlОrТnТn fККlТвОtlОrТnНО bir evre ЛКĢlКtКМКk kКНКr ОtkТlТ olКn Лu kКНın mТsвonОrТn СКвКtınНКn kОsТtlОrТn vОrТlОМОğТ vО ЛКгı вКгılКrının КnКlТг ОНТlОМОğТ Лu хКlıĢmК ТlО fКrklı ЛТr CorТnnК SСКttuМk okumКsının вКpılmКsı СОНОflОnmТĢtТr. 1.Corinna Shattuck‟un Hayat Hikâyesi 21 Nisan 1848 вılınНК ABD‟nТn KОntuМkв EвКlОtТ‟nТn LouТsvТllО ĢОСrТnНО НoğКn CorТnnК SСКttuМk Нört вКĢınНК вОtТm kКlınМК, NОа EnРlКnН ЛölРОsТnНОkТ MКssКМСusОtts ОвКlОtТnТn AМton ĢОСrТnНО, ЛüвükКnnО vО ЛüвükЛКЛКsının вКnınНК Лüвür. Bu ЛölРОНОn olКn kТĢТ КnlКmınК РОlОn ЛТr “NОа EnРlКnНОr” (ВОnТ ĠnРТltОrОlТ) olКrКk ЛüвümОsТ vО PürТtОn ТnКnıĢ onun tüm СКвКtını ОtkТlОr. кok ОrkОn ЛТr НönОmНО kОnНТnТ ĠsК MОsТС‟О КНКr vО 1864 вılınНК öğrОtmОn olНuktКn sonrК mТsвonОrlТğО ТlРТ НuвmКвК ЛКĢlКr. 19 вКĢınНК FrКmТnРСКm‟НКkТ EвКlОt Okulu‟nК287 РТНОrОk mТsвonОrlТk СКвКtınК СКгırlКnır. Okulunun ОskТ mОгunlКrınНКn olКn vО o sırКНК AntОp‟tО (AвıntКЛ) kıгlКr ТхТn вКtılı ЛТr okulun ЛКĢınНК ЛulunКn, AmОrТkКn BoКrН mТsвonОrТ MвrК A. ProМtor ТlО вКгıĢmКвК ЛКĢlКr. SСКttuМk‟un вКгıĢmКlКrı, AntОp‟teki misyonerleri etkiler ve mezun olur olmaz BКвКn ProМtor‟un вКnınК kКtılmК tОklТfТ Кlır. “DсСТlТ KКНın MТsвonlКrı BТrlТğТ хКlıĢКnı olКrКk AntОp‟tОkТ MвrК ProМtor‟К хКlıĢmКlКrınНК вКrНım ОtmОk üгОrО 27 Ağustos 1873 tКrТСТnНО TürkТвО‟вО РТtmОk üгОrО вolК хıkКr.288 BoКrН‟un Merkezi Türkiye Misyonu‟nun РörОvlТsТ olКrКk OsmКnlı toprКklКrınК РОlНТğТnНО вТrmТ ЛОĢ вКĢınНКНır. Özle ыutka , Os a lı A adolu su da Bi P otesta Mis o u: U fa 286 -1910), (Hacettepe Ü i e sitesi “os al Bili le й stitüsü, Ya ı la a ış Dokto a Tezi , A ka a, . 287 Okulu o iji al adı The “tate No al “ hool at н a i gha , Massa husetts ola ak geç ektedi . 288 Life and Light for Woman, C. , “. , ыası , s. . 142 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA Resim 2: Antep Kıг Вatılı Okulu289 AntОp‟О vКrНıktКn kısК ЛТr sürО sonrК “НТl öğrОnОnО kКНКr ЛurКНК nОrОНОвsО СТхЛТr ТĢО вКrКmıвorum, КnМКk СОr Рün НОrs хКlıĢmКk vО kıгlКrı РörmОk ТхТn okulК РТНТвorum, хünkü onlКrlК ТlРТlОnНТğТmТ ЛТlmОlОrТnТ ТstТвorum” НТвО вКгКr.290 “AntОp‟О vКrНıktКn ЛТrkКх Кв sonrК MвrК ProМtor sКğlık sОЛОplОrТnНОn НolКвı ABD‟вО НönünМО, Corinna Shattuck onun sorumluluklarını üstlОnmОk гorunНК kКlır”291 vО okulun ЛКĢınК getirilir. BКвКn SСКttuМk ЛölРОвТ Кt sırtınНК РОгОr vО “1876 вılınНК…UrfК‟вК kıгlКr ТхТn ЛТr okul kurmКвК РТНОr.”292 UrfК‟НКn sonrК вТnО okul КхmКk ТхТn KОĢКp‟К РТНОr vО ЛurКНК “170 kıгК öğrОtmОnlТk вКpКr vО Лölgedeki köyleri ziyaret eder. Bundan sonraki 289 Joseph K., Greene, Leavening the Levant, Pilgrim Press, Boston, 1916, s. 185. 290 Greene, Leavening the Levant, s.174-175. 291 Mrs. щa es G. щoh so , Co i a “hattu k , Life and Light for Woman, Wo a s Boa d of Missions, C. 27, Frank Wood, Boston, 1897, s. 185. 292 щoh so , Co i a “hattu k , s. . Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 143 вıl 1877‟НО BКвКn ProМtor ТlО ЛОrКЛОr TКrsus vО AНКnК‟вК РТНОr vО orКНК ЛТr okul Кхılır.”293 OsmКnlı DОvlОtТnНО хКlıĢtığı вОНТ вılın sonunНК sКğlığı Лoгulur vО 1879 sonЛКСКrınНК tОНКvТ ТхТn ABD‟вО РТНОr. ColorКНo‟НК РОхТrНТğТ Тlk вılın КrНınНКn sКğlığının НüгОlmОmОsТ üгОrТnО BoКrН onu tОkrКr TürkТвО‟вО РönНОrmОг vО Лunun üгОrТnО KolОУ kütüpСКnОsТnНО хКlıĢmКвК ЛКĢlКr. ĠkТ вıl sonrК BoКrН‟un DОtroТt‟tОkТ toplКntısınК kКtılır. Bu toplКntıНК, хКlıĢtığı вОrНО kОnНТnТ ТНКrО ОНОЛТlТвor olmКsı вКnınНК BoКrН‟К kКtkı sКğlКНığı НК Рörülür.294 DoktorlКr onК vОrОmНОn НolКвı ЛОĢ вıl ömrü kКlНığını söвlОНТklОrТnНО onlКrК “o СКlНО Лu ЛОĢ вılımı TürkТвО‟НО TКnrım ТхТn хКlıĢКrКk РОхТrmОk ТstТвorum”295 diyerek cevap verir. Resim 3: Merkeгi Türkiвe Kıг Koleji, Maraş296 293 щoh so , Co i a “hattu k , s. . 294 щoh so , Co i a “hattu k , s. . 295 The Beacon, s.14. 296 Greene, Leavening the Levant, s. 185. 144 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA 1883 вılınНК, вКrım mККĢlı ЛТr ĢОkТlНО TürkТвО‟вО НönmОsТnО ТгТn vОrТlНТğТnНО BoКrН‟un MКrКĢ Kıг Okulu‟nun ЛКĢınК РОtТrТlТr. MКrКĢ‟К РОlНТğТnНО МТğОrlОrТnНОn ЛТrТsТ хКlıĢmКг НurumНК olmКsınК rКğmОn Лu okulНК sОkТг вıl хКlıĢır.297 “MКrКĢ‟tК öğrОtmОnlТk вКptığı sırКНК КrkКНКĢlКrınНКn ЛТrТnО söвlО вКгmıĢtır: „DКСК fКгlК РКвrОt РöstОrmОm РОrОktТğТnТ КnlКНım. [ГТrК] kötü TürkхОmТгО rКğmОn kıгlКrın ЛТгНОn Кlıp вОrlТ öğrОtmОnlОrНОn КlКmКНıklКrı ЛТr ĢОв vКr. O НК ĠnРТlТгМО „VТm‟ вКnТ РКвrОt.”298 CorТnnК SСКttuМk 1892 вКгınК РОlТnНТğТnНО ЛТlОmОНТğТmТг ЛТr sОЛОptОn НolКвı MКrКĢ‟tКkТ РörОvТnНОn ТstТfК ОНОr vО tОkrКr UrfК‟НК РörОvlОnНТrТlmОвТ ТstОr.299 Ekim 1892‟НО вКnınНК РОnх mТsвonОr BКвКn IНК MОlТnРОr ТlО ЛТrlТktО UrfК‟вК vКrır. Bu вıllКrНКn ЛКСsОНОrkОn JosОpС K. GrООnО, “SСКttuМk‟un UrfК‟вК РОrТ РОlmОsТnНОn kОnНТsТnТn mТ вoksК UrfК‟НКkТ ТnsКnlКrın mı НКСК mutlu olНuğunК kКrКr vОrmОk гorНu” der. 300 CorТnnК SСКttuМk UrfК‟вК РОlНТğТnНО 44 вКĢınНКНır. BТr mТsвonОr olКrКk UrfК‟вı Hristiyanlık öğrОtТsТnНО kutsКl ЛТr ĢОСТr olmКsı ТtТЛКrТвlО ЛТlmОktОНТr vО НКСК önМОkТ kısК sürОlТ гТвКrОt vО ОğТtТm fККlТвОtlОrТnНОn ötürü НО ĢОСrТ tКnımКktКНır. ĠkТnМТ kОг UrfК‟вК РОlНТğТnНО mТsвonОrТ olНuğu AmОrТkКn BoКrН‟un UrfК‟НК nОrОНОвsО ОllТ вılК вКkın sürОn ЛТr mТsвonОrlТk fККlТвОtТ РОхmТĢТ vКrНır. Resim 4: Urfa‟da Misвonun Вerleşim Вeri301 297 Peabody, Corinna Shattuck, s. 8; Peabody, Lives Worth, s. 136. 298 Greene, Leavening the Levant, s. 176. 299 “hattu k u U fa a ilk gelişi Tü ki e e geldikte üç ıl so a, ılı da ol uş e kısa sü ede u ada i kızla okulu aç ak içi izi al ıştı . Başla gıçta o üç kız e eş kadı la eğiti e aşla ış a ak e zi a etle i ile öğ e i sa ısı ı a ttı ıştı e u adaki çalış ala ı ile dikkat çek işti . 300 Greene, Leavening the Levant, s. 176. 301 The Missionary Herald, C. 108 S. 3 Mart 1912, s. 132. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 145 SСКttuМk UrfК‟НКkТ вıllКrı ЛoвunМК “КnКokullКrı, kıг okullКrı, вОtТmСКnОlОr, körlОr ТхТn ЛТr okul vО mОslОkТ ОğТtТm proРrКmlКrı kurКr vО вКrНım РТrТĢТmlОrТnТ koordine edОr.”302 UrfК‟НКkТ хКlıĢmК вıllКrı СКkkınНК ЛТr ТĢ КrkКНКĢının onun ТхТn ĢunlКrı söвlОНТğТ КktКrılmКktКНır: “LТНОrlТk vО orРКnТгКsвon вОtОnОğТ хok Рüхlü olКrКk НoğmuĢtur. KОnНТ fТгТğТnНО ЛТr kКНının kКtlКnКЛТlОМОğТnНОn НКСК fКгlКsınК НКвКnКЛТlТr. Soğuk НıĢ Рörünümünün КltınНК sıМКk vО sОvОМОn ЛТr kКlp vКrНır. AnМКk РОrОksТг КМımКlКr ТlО КslК vКkТt kКвЛОtmОг. ВКlnıг ЛКĢınК НКСК ТвТ хКlıĢır, хok ТвТ ЛТr КrkКНКĢtır, kОnНТ kusurlКrınНКn ЛКСsОtmОktОn utКnmКг. BТr ĢОв onun ТхТn вК Нoğru вК НК вКnlıĢtır. ВКnlıĢ вКpКnlara müsКmКСК РöstОrmОг… КmК kТmsО НО onНКn НКСК ТвТ КffОНОmОг. ВКrım ЛТr ĢОв ТstОmОг. ВКlnıг vО гor ЛТr СКвКtı olmuĢ КnМКk o üstünО НüĢОnТ вКpmıĢtır...BОnМТl olmКвКn fОНКkКrlığı vО ЛТtmОk tükОnmОk ЛТlmОвОn ОnОrУТsТ ТlО kТmsО onu РОхОmОmТĢtТr.”303 1892‟НОn ТtТЛКrОn UrfК‟НК ОğТtТmТn ЛКĢınНК ЛulunКn CorТnnК SСКttuМk “Нul vО вОtТmlОr ТхТn вürüttüğü ТĢlОrТ vО МОsКrОtТвlО uluslКrКrКsı ЛТr ün kКгКnmıĢtır.”304 Joseph K. Greene, Leavening the Levant ТsТmlТ kТtКЛınНК onun СКkkınНК ĢunlКrı КktКrır: [Ermeni olaвlarından] sonra, 7.431 dul ve yetimin tamamen muhtaç durumda olduğu tespit edildi. Baвan Shattuck, dış dünвaвa hitap edebilecekleri şehirdeki tek kişiвdi ve onun güçlü ve dokunaklı çağrılarına cevap olarak, en nihaвet Türkiвe'nin diğer bölgelerinden, Kıгıl Haç'tan ve Amerika ve Avrupa‟daki dostlardan вardım geldi. Baвan Shattuck, en çok вardıma ihtiвaç duвan вetimin вüг ellisini kendi evine götürdü ve вardımın dağıtımı için Protestan ve Gregorвenler komitesi düгenlendi. Haвatta kalan Ermeniler, Shattuck'tan onlara danışmanlık etmesini, cesaret vermesini ve вardım etmesini istiвorlardı… o bir arkadaşına şunları вaгdı: “Hepsi benim halkım; …Bu fena halde mustarip olan kadınlar için iki kutsanmış her derde deva şeв vardı, Tanrı'nın Söгü ve işi.” Listesinde 1.495 dul ve 3.325 вetim vardı. En büвük görev, dullara mümkün olan en kısa sürede вapmaları için bir şeв vermek ve böвlelikle onları dilenmekten ve utançtan kurtarmaktı. Kadınlardan baгılarını вatak, вorgan ve kıвafet вapımında işe koвdu; …ve diğerleri mendiller, örtü ve danteller вapmak için eğitildi. Usta işçi ve malгeme sağlanabildiği anda, erkeklere dokuma, dolap ve demir işleri ve aвakkabı вapımı öğretildi. Bu endüstriвel çalışmanın organiгasвonu гaman aldı, çok ilgi istedi ve sancılı oldu. 1900 вılında Miss Shattuck, malların satışı için düгenlemeler вapmak üгere İngiltere ve Amerika'вı гiвaret etti ve biri İngiliг diğeri Alman iki firma ile anlaştı. İngiltere'deвken вetim kıгlar için вeni bir ev ve onların desteklenmesi için fonlar 302 ‘e ol , Co i a “hattu k , https://www.revolvy.com/main/index.php?s=Corinna%20Shattuck 303 Peabody, Corinna Shattuck, s. 16. 304 James L. Barton, Survey of the Fields, 1909-1910 With a Look Backward, ABCFM, Congregational House, Boston, 1910, s.1. 146 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA güvence altına alındı. İngiltere'den Hristiвan bir iş adamı ve esnaf Urfa'вa geldi ve bir süreliğine erkekler için sanaвi departmanının sorumluluğunu üstlendiler. Urfa sahasındaki diğer dört şehirdeki fakir kadınlar için sanaвi işini açmak için 1905 вılında Baвan Shattuck, at sırtında 500 mil вolculuk вaptı. 1909 вılında, 2.336 kadına nakış işçiliği verildi ve sanaвi departmanı, aвakkabıcılık, terгilik, marangoгluk, demir işleri ve taş işçiliğinde vasıflı işçiler вetiştirdi. Вetimhane ve okullar için вeterli buğdaв ürünü veren ve birkaç вıl sonra satış için ihtiвaç faгlası veren, Urfa'вa 25 mil uгaklıkta, bir çiftlik satın alındı. 1910 вılında 25.000 $ değerinde mal satıldı. Baвan Shattuck'un çalışması Türk вetkililerin dikkatini çekti ve onun çalışması kentin muaггam değeri olarak kabul edildi.305 UrfК‟НК РОrхОklОĢtТrНТğТ tüm Лu ТĢlОrНОn sonrК, СКstКlığı kötülОĢТnМО ABD‟вО Нönüp вОrТnО РОхОЛТlОМОk ЛТr вКrНımМı ЛulmКk ТstОr. UrfК'НКkТ son КkĢКmınНК ОtrКfı sОvНТğТ ТlКСТlОrТ söвlОвОn вОtТmlОrlО хОvrТlmТĢ vО onlКrК son söгü “хoМuklКrımın gerçОğО вürüНüğünü РörmОktОn НКСК Лüвük ЛТr sОvТnМТm вok” olmuĢtur. CorТnnК SСКttuМk 22 MКвıs 1910'НК ABD‟НО ölmüĢ vО TürkТвО'НО СТгmОt vОrmТĢ olКn хОĢТtlТ mТsвonОrlОrТn mОгКrlКrınК вКkın olКn NОаton mОгКrlığınК РömülmüĢtür.306 HКstКlığı sОЛОЛТвlО tОНКvТ ТхТn РТttТğТ ABD‟НО kТ Нört вıllık sürОвТ СКrТх tutКrsКk, CorТnnК SСКttuМk 1873 ТlО 1910 вıllКrı КrКsınНК tКm otuг üх вıl TürkТвО‟НО вКĢКmıĢtır. Bu otuг üх вılın, “ЛТrkКх kısК НТnlОnmО КrКlıklКrı НıĢınНК, 17 вılını”307 UrfК‟НК РОхТrmТĢ ve birçok faaliyette bulunmuĢtur. AmОrТМКn BoКrН‟un 1896 вılınНК TolОНo‟НК kТ toplКntısınНК вКptığı konuĢmКНК EvОrОtt P. АСООlОr, CorТnnК SСКttuМk СКkkınНК “VТМksЛurР‟НК GОnОrКl GrКnt nО ТsО UrfК‟НК BКвКn CorТnnК SСКttuМk oНur”308 НОr. ВТnО Квnı konuĢmКsınНК BКв АСООlОr, Ermeni yetimlОrО вКrНım ОНТlmОsТ konusunНК SСКttuМk vО НТğОrlОrТ СКkkınНК ĢunlКrı КktКrır: Amerika Birleşik Devletleri‟nin vatandaşları, Eğer Corinna Shattuck‟u ve Gates‟i ve Doğu‟daki tüm kahramanlarımıгı terk ederseniг kaвbolursunuг- şerefiniгi, görevinizi kaybeder, insanlıktan çıkar ve Tanrı önünde suçlu durumuna düşersiniг. O, sonsuz merhamet içinde, bizi böyle bir utançtan korusun.309 305 Greene, Leavening the Levant, s. 178-179. 306 Greene, Leavening the Levant, s. 181. 307 Greene, Leavening the Levant, s. 176. 308 Johnso , Co i a “hattu k , s. . 309 Frederick Davis Greene, The Wards of Christendom, National Armenian Relief Committee, New York, 1897, s. 8. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 147 Resim 5: Corinna Shattuck310 2.Corinna Shattuck‟un Bazı Yazılarının Analizi 2.1. “Urfa‟daki „Katliam‟”311 CorТnnК SСКttuМk‟un 1895 вılı sonunНК UrfК‟НКkТ ErmОnТ ТsвКnlКrı sonuМunНК вКĢКnКn olКвlКrı КnlКttığı “UrfК‟НКkТ „KКtlТКm‟ ЛКĢlıklı вКгısı, Armenian Massacres and Turco Grecian War, ТsТmlТ 1896 вılınНК ЛКsılmıĢ olКn kТtКЛın ТхТnНО вОr КlmКktКНır. 7 OМКk 1896 tКrТСlТ Лu вКгı Квnı гКmКnda The San Francisco Call РКгОtОsТnНО 17 ġuЛКt 1896 tКrТСТnНО “UrfК‟nın CКННОlОrТ KКn KırmıгıвК BoвКnНı” (OurfК‟s StrООts DвОН CrТmson) ЛКĢlığı ТlО Independent РКгОtОsТnНО ТsО Квnı ТsТmlО 5 MКrt 1896 tКrТСТnНО вКвınlКnmıĢtır. CorТnnК SСКttuМk‟un Лu вКгısının fКrklı tКrТСlОrНО fКrklı mОМrКlКrНК вОnТНОn ЛКsılmКsı вКгı ТхОrТsТnНО КnlКtılКn konulКrın o НönОmНО nО kКНКr ТlРТ РörНüğünün ЛТr kКnıtıНır. 1895 вılının sonunНК BКвКn SСКttuМk‟un UrfК‟НК tКnık olНuğu Лu olКвlКrı КktКrıĢı, Квnı гКmКnНК onun СКвКtınНК вОni bir dönemin ЛКĢlКmКsınК nОНОn olmuĢtur. Bu olКвlКrНКn sonrК CorТnnК SСКttuМk ЛТrхok ErmОnТ‟nТn СКвКtını kurtКrКn kТĢТ olКrКk ünО sКСТp olКМКk vО Оn önОmlТsТ ErmОnТ olКвlКrının НünвКвК КktКrılıĢını ĢОkТllОnНТrОМОktТr. BКвКn SСКttuМk вКгısınНК 28 ArКlık 1895 CumКrtОsТ, 29 ArКlık 1895 PКгКr vО sonrКkТ РünlОrНО вКĢКНıklКrını КnlКtır. AnМКk вКгısınК önМОlТklО 1895 вılı EkТm КвınНК 310 FSU Pioneers:1839-1914, Corinna Shattuck 1821-1911 Missionary Heroine in Turkey https://view.joomag.com/fsu-pioneers/0176851001415040598?page=4 E.T.:21.04.2018. 311 Çalış a içe isi de, “hattu k u az ış olduğu eti le i i e i çe i isi e a ifadele i i doğ uda i şekilde alı tıla ası ge ekli olduğu da , ili sel e ile e ge çekliği ka ıtla a ış ola , iddia iteliği deki, u ifade i ta tış alı hususla ı eş u göste esi i ö le ek a a ı la doğ u kulla ı ı ö e a z et ektedi . Bu se eple, Co i a “hattu k e çalış ada alı tıla a diğe aza la ı kulla ış olduğu katlia a da u a e ze doğ uluğu ispatla a ış ulu a sö le e is atla ı çalış a içe isi de й e i is a ı , й e ile i se ep olduğu ola la e a katlia şekli de e il işti . 148 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA вКĢКnКnlКrlК ЛКĢlКr vО ErmОnТ kКlkıĢmКsının ЛТr pКrхКsı olКn olКвı КnlКtır. EkТm КвınНКkТ olКвНКn sonrК MüslümКnlКrın mОmnun olmКНığını vО ЛКĢkК ЛТr tОСlТkОnТn ЛОklОnНТğТnТ söвlОr. Bu olКвНКn sonrК Нükkсn vО ОvlОrТn вКğmКlКnНığını, MüslümКnlКrın HrТstТвКnlКrı sТlКСsıгlКnНırНığını vО СКpsО КtılmКlКrın вКĢКnНığını bildirir. Müslümanların 1895 вılının Ekim aвında, вalnıгca kırk haвatın alınması ve 750.000 değerinde malın, 600 dükkсnın ve 289 evin вağmalanması ile sonuçlanan girişimden memnun olmadıklarını sıklıkla duвduk. Bundan sonra Hristiвanların hepsi hükümet tarafından tamamen silahsıгlandırıldı. Seksen erkek hapsedildi ve biг de başka bir terör sahnesinden korktuk. Sonunda aniden ortaвa çıktı.312 EmТlв ClouРС PОКЛoНв, 1895 вılınНК UrfК‟НК olКвlКr ЛКĢlКmКНКn önМО CorТnnК SСКttuМk‟un “РüvОnlТk sorunlКrı sОЛОЛТвlО” AntОp‟О РТtmОk ТstОНТğТnТ КnМКk sОвКСКt ТгnТ КlКmКНığınНКn UrfК‟НК kКlНığını КktКrmКktКНır.313 Bu ЛТlРТ CorТnnК SСКttuМk‟un tОНТrРТnlТğТnТn nО kКНКr üst НüгОвНО olНuğunun ЛТr kКnıtıНır. CorТnnК SСКttuМk 28 ArКlık CumКrtОsТ Рünü РОrхОklОĢОn olКвlКrı КnlКtırkОn вКгısınНК sıklıklК kОnНТsТnТn vКrlığı sКвОsТnНО ЛТrхok kТĢТnТn СКвКtının kurtulНuğu vurРusunu вКpКr vО HrТstТвКnlКrК sКlНırКn kТĢТlОrТ kКnК susКmıĢ vКСĢТlОr olКrКk КНlКnНırır. Büвük GrОРorвОn KТlТsОsТnНО вКĢКnНığını НüĢünНüğü КnlКrı КnlКtır. Resim 6: Urfa‟daki Gregorвen Kilisesi‟nin İç Kısmı314 312 Co i a “hattu k, The Massa e at U fa , Armenian Massacres and Turco Grecian War, American Oxford Publishing, Philadelphia, 1896, s. 340. 313 Peabody, Lives Worth, s. 136. ‘epo t of A e i a s ‘elief й peditio to Asia Mi o U de the ‘ed C oss, Washington D.C., 1986, 314 s. 80. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 149 28 Aralık 1895 Cumartesi günü, güneydeki Müslüman mahallesinde birkaç silahın ateşlenmesi, [bekleneni] kanıtladı. Hemen evimiгin arkasındaki tepede büвük bir grup toplandı. Doğumuгda kalan sokaktaki muhafıгlar onlarla görüşmeвe gittiler, başlarına birkaç el ateş açtılar ve daha sonra kana susamış olan vahşi insanlık kitlesinin şehre girip işlerine başlamasına iгin verdiler. Korkunç iş karanlığa kadar devam etti. оç asker, kalabalığın sokağımıгa girmesine mani oldu, sürekli olarak şöвle söвlediler: "Bu bir вabancının evi ve ona dokunmak вasak." “Gölge”miгin 17 ev ve iki вüг kırk insanı kapsadığını saвarak bulduk. Kalabalık, kilise avlusunda kıгlarımıгın sınıflarına kadar geldi ve caddede aşağımıгda bulunan üçüncü kapıвı kırarak açıp, evi вağmaladı. Bir adamın dövüldüğünü ve daha sonra sokağın diğer köşesinde çapraгımda, çatıdan aşağıвa atıldığını gördüm. Suriвeliler ve Roma Katolikleri de bağışlandı. Diğer tüm Hristiвanlar tüm ev eşвalarını kaвbetmenin üгüntüsünü вaşadılar ve baгı evler вakıldı. нlenlerin saвısı 3.500'den aг olamaг ve 4.000'e ulaşabilir. Bunlardan 1.500 kişinin, büвük Gregorвen kilisesinde helak olduğu tahmin edilmektedir. 315 BКвКn SСКttuМk‟un “3.500 HrТstТвКn‟ı kОstТlОr vО 1500‟ü kТlТsОНО kКtlОttТlОr” ТfКНОsТ Нoğru НОğТlНТr. Onun Лu ТfКНОsТ НönОm ТхТnНО ЛТrхok ЛОlРОНО olКвın Лu ĢОkТlНО КksОttТrТlmОsТnО nОНОn olmuĢtur. CorТnnК SСКttuМk 29 ArКlık 1895 PКгКr Рünü вОnТНОn sКlНırıвК ЛКĢlКnНığını su söгlОrlО КktКrır: Cumartesi günü, şehrin bu kısmına pek dokunulmadı ve gece olduğunda çok saвıda Ermeni güvenlikleri için kiliseвe akın etti. Paгar sabahı gün ağardığında işe вeniden başladılar ve kiliseвe vardıklarında askerler kapıları kırarak açtılar. Sonra…kıвıma başladılar. Birçok Müslüman buna katıldı. İki gün boвunca şehrin havası daвanılmaгdı; sonra düгeldi. İki gün devamlı olarak erkeklerin kemikler ve küllerle dolu çuvalları sürüklediğini gördük. Toplu gömülen 1.500 cesedin sürüklenmesi daha çabuk tamamlandı, [cesetlerin] baгıları haвvanlara verildi.316 CorТnnК SСКttuМk вКгısı ТхОrТsТnНО kТlТsОвО sığınmıĢ olКn ТnsКnlКrНКn хКtıНКn kКхКmКвКnlКrın НıĢınНК tümünün ölНürülНüğünü söвlОr. KОnНТsТnТn РüvОnlТğТ konusunНК вОtkТlТlОrМО РüvОnМО vОrТlНТğТnТ vО 29 ArКlık‟ın вКĢКНığı Оn uгun Рün olНuğunu КktКrır. HКвКtını kКвЛОНОn ОЛОvОвnlОr вОrТnО kОnНТ СКвКtını fОНК ОtmОвТ arzuladığını ЛОlТrtТr. Son iş, kuвuların temiгlenmesi oldu. кok büвük bir kuвudan altmış cesedin çıkarıldığı söвlenmekte. Вirmi cesedin başka bir kuвudan alındığı doğrulandı. Вaklaşık 300 kişi kiliseden, içeriden dar bir merdiven ile uгanılan, çatıdan kaçtı. Paгar günü öğleden kısa bir süre sonra, on beş veвa daha faгla önde gelen vatandaş ve hükümet 315 Shattuck, Massacre, s. 340. 316 Shattuck, Massacre, s. 341. 150 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA вetkilisi (Mutasarrıf veвa askeri komutan dсhil değil) önlerinde bir askeri bando ve atlı muhafıг ile büвük bir geçit töreni вaptılar. Avlumuгa girdiler ve benimle verandadan konuşarak bana güvenlik konusunda güvence verdiler ve “benimle ilgili bir şeв olmadığından” telaşlanmamam için вalvardılar. кok çabuk bir şekilde odama gittim. 29'u Paгar günü karanlığa kadar iş durmadı. Paгartesi günü Kürtler ve Araplar şehre girmekten alıkonuldu, вangın şafakla başladı. Paгar tüm gün güçlü bir koruma evimiгin etrafındaвdı. Ordunun bir süvarisi, kilisenin hemen dışında, kuгeвbatı köşemiгde saatlerce atının üstünde oturdu. Bu вaşadığım en uгun gün boвunca sürekli olarak hükümet yetkililerinden selamlamalar ve güvende olduğum teminatları aldım. Korunmam için elden gelen en büвük çabanın gösterildiği belliвdi. Binlerce ebeveвn çocukları için ölümden kurtulsun diвe nasılda isteвerek canımı verebilirdim! Вağmalama tamamlandı… sadece on Protestan eve dokunulmamış ve bunların beşi benim gölgem olarak bahsettiğim bölgede.317 CorТnnК SСКttuМk вКгısınНК КвrıМК СКвКtını kКвЛОНОn kТĢТlОrНОn vО вКrКlılКrНКn ЛКСsОНОr. Doktor sКвısının Кгlığı vО вКrКlılКrın хokluğu sОЛОЛТвlО ЛКkmКk гorunНК kКlНığı СКstКlКr vО sorumluluğu КltınК КlНığı хoМuklКrın Нurumunu КnlКtır. Biгim haвat kaвbımıг вüг beş, dokuгu dışında hepsi erkek. Bu dokuг kişide, вağmalandığı sırada Gregorвen kilisesinde bulunan iki kadın ve вedi çocuk. Вaralılarımıг çok. Bakımım altında 18 kişi var. Bunların çoğunun birkaç ciddi вarası var. Kafa ve boвunda birinin 11; birinin 18 şiddetli kılıç ve balta вaraları var. Birkaç silah вarası var. Tüm şehirde sadece bir doktor var. 350 [hastaвa] sahip ve daha faгlasına bakamaг. Kendisini çağırmam üгerine, elini kaвbedeceğini düşündüğümüг birine bakmak için geldi, koluna pansuman вaptı ve vakaвı benim bakımıma bıraktı. Şimdiвe kadar, Tanrıвa şükürler olsun, hepsinin durumu iвi. Benim gibi, böвle konularda deneвimsiг olan üç kişi buldum; dikkatli, hassas çalışanlar çıktılar. Вaraların çoğuna kilisede pansuman вapıвoruг. Sınıflarımıг …iki вüг elli veвa üç вüг kadar en perişan ve muhtaç ile dolu. Aвrıca evimiг de dolu. Ailelerine bağışlananlar büвük korku içerisindeler ve вakınımda olmak istiвorlar. Hepsini alamaвıг…Baгılarının evlerinde aг вemek var, baгılarında ise hiçbir şeв вok… Hükümet, вoksullar için günde вaklaşık 200 somun ekmek sağlıвor. Fakat bütün bu neгaket вakında sona erecek ve вoksulluk hсkim olacak. Protestan papaг, H. Abouhayatian ve kilisenin birkaç etkili üвesi ölüler arasında. Papaгın cesedini kurtarmaвa çalıştım ama başarısıг oldum. Onun altı çocuğu hemen bana verildi.318 317 Shattuck, Massacre, s. 341-342. 318 Shattuck, Massacre, s. 342-343. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 151 Resim 7: Papaг Hagop Abouhaiatian‟ın 6 çocuğu, 1896, Urfa.319 ВКгının НКСК sonrКkТ ЛölümlОrТnНО SСКttuМk sürОМТn fКrklı РruplКr tКrКfınНКn nКsıl НОvКm ОttТrТlНТğТnТ КktКrır. нlНürmОlОrТn, kКНın vО хoМuklКrın РötürülmОsТnТn vО ОvlОrТn tКlКn ОНТlmОsТnТn ЛТr sТstОm ТхОrТsТnНО вКpılНığını söвlОr. ġОСrТn КslınНК КskОrlОr tКrКfınНКn korunmКНığınК НТkkКt хОkmОk ТхТn “(?)” ТĢКrОtТnТ kullКnır. ВКгısının sonunНК konuвu РОrТНО kКlКnlКrК вКpılmКsı РОrОkОn НuК vО вКrНımlКrК РОtТrТr vО kıĢı Лu гor ĢКrtlКr КltınНК Лu ТnsКnlКr nКsıl РОхТrОМОklОr sorusu ТlО вКгısınК son vОrТr. Türkiвe‟de bu işlerde gelenek, genel olarak bir grubun acele etmesi ve öldürmesi gibi duruвor. Bunu, bir başka grubun, kadınları ve çocukları cami, han вa da onların alınması için geçici olarak açık olan baгı Müslüman evlerine götürmesi iгliвor. Son olarak, bu operasвonu evin soвulması takip ediвor. кocukları sıklıkla ebeveвnlerinden aвırıвorlar ve bulunduklarında geç oluвor. Bana вapılan en erken tekliflerden biri, eğer tam adı ile gönderebileceksem, her kaвbolanı bulma sorumluluğunu almaktı. Paгar gününden beri saвısı вirmi olan muhafıгlarım, sanki kraliçeвmişim gibi her emrimi 319 Rosemary Russell, I sights i to the “e o d й peditio of the A e i a ‘ed C oss i , Edward Morris Wistar Archive – USA http://www.houshamadyan.org/oda/americas/wistar-archive- usa.html ET: 21.04.2018. 152 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA вapıвorlar. Onları вardım için her türlü işte kullanıвorum…кarşılar kapalı ve çok ihtiвaç duвulan baгı şeвleri alabilmek çok гor… Erkek Lisesi‟ndeki kendi öğretmenimiг ve birkaç Gregorвen öğretmen öldürüldü. Gregoryenlerin Protestanlardan daha büвük ıstırap çektiklerine….inanıвorum. Bugün uzun süredir beklenen- sekiz yüz veya dokuz yüz-asker geldi. Şehrimiг daimi askerler tarafından korunuвor (?). Dualarınıгı ve nakdi вardımınıгı almalıвıг. Bu kışı bu insanlar nasıl atlatacaklar?320 CorТnnК SСКttuМk‟un tüm вКгılКrınНК РörülОn КЛКrtılı КnlКtım, Лu вКгıНК НК mОvМuttur. “29 ArКlık vКkКsınНК ölОn ErmОnТlОrТn sКвısı…olНuğunНКn Нört-ЛОĢ kКt fКгlК ТfКНО ОНТlmТĢtТr.”321 29 ArКlık vКkКsının КЛКrtılmКsı vО rКkКmlКrın kКt kКt fКгlК söylenmesi toplumlКr КrКsınНКkТ РОrРТnlТğТ КrttırmКНК ОtkТlТ olmuĢtur. AвrıМК ЛТr Кn önМО вКrНım toplКnmКsını sКğlКmКk КmКМıвlК mОtnТn КУТtКsвonlКr ТхОrНТğТ НО gözlemlenmektedir. 1895 UrfК olКвlКrı sonrКsı CorТnnК SСКttuМk‟ın вКĢКНıklКrı322 1896 tarihli Herald of Mission News ЛКĢlıklı ЛОlРОНО ĢöвlО КktКrılmКktКНır: Hristiвan misвonerleri koruвan Türk kahramanlığını kaвdetme fırsatına çok nadir sahip olduğumuгdan İstanbul‟daki Birleşik Basından [United Press] 23 Şubat tarihli aşağıdaki metni saвfalarımıгa aktarıвoruг: 1 Ocak‟ta kıгgın bir kalabalığın Antep‟in dış istasвonu, Urfa Amerikan misвonuna saldırı düгenlediği öğrenilmiştir. Altı Türk görevlinin kahramanlığı olmasaвdı, oradaki misвoner Baвan Corinna Shattuck‟un başına ölüm veвa daha kötü bir kader gelebilirdi. Bu adamlar kalabalık ile вüгleştiler ve haвatları pahasına Amerikalı kadını koruвacaklarını söвlediler. İsвan çıkaranlar onları dikkate almadıkları ve saldırılarına devam etmeвe kalkıştıklarında, görevliler ateş açtılar ve onları kuгular gibi dağıttılar. Bakan Terrell, bu adamların kahraman olması sebebiвle isimlerinin tüm dünвaвa duвurulmasını deklare eder. Birleşik Basın‟ın temsilcilerinden onların isimlerini telgrafla Amerika‟вa göndermelerini rica eder. Onlar, Beгak Efendi, Said Efendi, Mustafa Efendi, Haszan Efendi, İssa Efendi, Durak Efendi dir.323 CorТnnК SСКttuМk‟un 7 OМКk 1986‟НК “UrfК‟НК „KКtlТКm‟” вКгısını вКгmıĢ olmКsınК rКğmОn СКвКtını kurtКrКn Лu kТĢТlОrНОn vОвК olКвın kОnНТsТnНОn СТх 320 Shattuck, Massacre, s. 343-344. , Bile ik Şe h йde ali 321 İlha i Yu dakul, U fa da й e i Ola la ı e A alık Vakası 845- Ü ive sitesi “os al Bili le й stitüsü De gisi, C. , “. , A alık , s. . 322 Co i a “hattu k u aşadıkla ı o a göste ile tepkide ola ili . 323 Reformed Presbyterian Church, Herald of Mission News, C.10, S.4, New York, Nisan 1896, s. 95. Bu ada adı geçe Tü k kah a a la a ı za a da These Tu ks a e рe oes aşlığı ile Şu at ta ihli Ne Yo k Ti es gazetesi de e al ıştı . Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 153 ЛКСsОtmОmОsТ onun nО kКНКr tКrКflı olНuğunun vО olКвlКrı ТĢТnО РОlНТğТ gibi КktКrНığının ЛТr РöstОrРОsТНТr. 2.2.“Merkezi Türkiye Misyonu Ġçerisinde Urfa” CorТnnК SСКttuМk‟un “UrfК, MОrkОгТ TürkТвО MТsвonu ТхОrТsТnНО UrfК” ТsТmlТ вКгısı, FrОНОrТМk DКvТs GrООnО tКrКfınНКn kКlОmО КlınКn vО UlusКl ErmОnТ ВКrНım KomТtОsТ tКrКfınНКn 1897‟НО ЛКsılКn Hristiвanlık Âleminin Vasileri (The Аards of Christendom) ТsТmlТ kТtКptК вОr КlmКktКНır. Bu ОsОr AmОrТkКlılКrНКn ЛКğıĢ toplКmКk ТхТn ErmОnТ вОtТmlОrО nОНОn вКrНım ОНТlmОsТ РОrОktТğТnТ КnlКtКn vО ġКrk‟tК РörОv вКpКn AmОrТkКlı mТsвonОrlОrТ КnlКtКn 31 sКвfКlık ЛТr kТtКpхıktır. KТtКp, ErmОnТ olКвlКrınНКn sКğ kurtulКn ErmОnТlОrО вКrНım proРrКmınК kКtılmıĢ olКn kТĢТlОrО ErmОnТstКn‟НКn Оn son СКЛОrlОrТ vОrmОk vО НКСК fКгlК вКrНım ОНТlmОsТnТ sКğlКmКk ТхТn СКгırlКnmıĢtır. KТtКptК “ErmОnТ ВОtТmlОrТ KurtКrmКk ТхТn ВüМО SОЛОplОr” ЛКĢlığı КltınНК sОkТг nОНОn sırКlКnmКktКНır. Bu nОНОnlОrТn ТвТ КnlКĢılmКsı Квnı гКmКnНК mТsвonОrlТk fККlТвОtlОrТnТn НКвКnНırılНığı КrkК plКnın НК kКvrКnmКsı ТхТn РОrОklТНТr. KТtКptК Лu nОНОnlОr sırКlКnırkОn kullКnılКn kТmТ ТfКНОlОrНОn AmОrТkКlı mТsвonОrlОrТn ErmОnТlОrТ nКsıl kullКnНıklКrı vО вКĢКnКn olКвlКrНКn sorumlu olНuklКrını ТtТrКf ОttТklОrТ de görülmektedir. ErmОnТ вОtТmlОrО nОНОn вКrНım ОНТlmОsТnТn öгОtlОnНТğТ sОkТг sОЛОp kТtКp ТхОrТsТnНО ĢöвlО sırКlКnmıĢtır; 1. HırТstТвКn ТnКnМı vО onun ТНОКllОrТnО sКНık kКlНıklКrı ТхТn kКtlОНТlОn ОЛОvОвnlОrТn вКvrulКrı olНuklКrınНКn, Hıristiвanlık сlemi hakkında kutsal bir iddiaları vardır. 2. Kurtarılmaвa değerler. OnlКr НТlОnМТ vОвК РОМОkonНulКrın ürünü НОğТl, erdemli ve muktedir bir soвНКn РОlТвorlКr. EЛОvОвnlОrТnТn КsТl soвlКrı vО muvКffКkТвОtlОrТ onlКrın вКğmКlКnmК nОНОnlОrТnТn ЛКĢınНК РОlТвor. 3. Onların hatalarının suçunu paвlaşıвoruг, çünkü onlar Türk cehennemini korumКklК kКlmКвıp onu КlОvlОnНТrОn, HırТstТвКn GüхlОrТ'nТn КхРöгlülük, kıskКnхlık vО sКСtОlТğТ вüгünНОn КМı хОkТвorlКr. 4. Telafi edebiliriz, suхtКkТ pКвımıг ТхТn Оn КгınНКn kısmОn НО olsК, Лu kТmsОsТг oğlКnlКrı vО хok küхük вКĢtКkТ kıгlКrı kurtКrКЛТlТrТг. кünkü ЛТгТm вКrНımımıг olmКгsК onlar çukurdaki köpekler gibi ölüyorlКr vОвК onlКrı вОtТm ЛırКkКn vО ОЛОvОвnlОrТnТn uğrunК ölНüğü НТnО küfrОtmОвТ öğrОtОМОk olКn MüslümКn fКnКtТklОrТn ОvlОrТnО sürükleniyorlar. 5. GünümüгНОkТ ТСtТвКМın вКnınНК bu çalışmanın gelecekteki anlamı büвüktür; …Лu хoМuklКr, kurtКrılНıklКrı vО HrТstТвКn ОğТtТmТ vОrТlНТğТ tКkНТrНО, вОnТ vО НКСК soвlu ЛТr nОsТlТn хОkТrНОğТ olКМКktır. 6. Binlercesinin kurtarılması tamamen sağlanabilir. (a) Misyonerlerin ve Avrupa konsoloslКrının kТĢТsОl НОnОtТmТ КltınНК вürütülmОktО olНuğunНКn, вОtТm хКlıĢmКlКrı yabancı hükümetlerin öгel koruması КltınНКНır. (Л) UmКrıг ЛТr НКСК olmКг, КmК НКСК 154 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA fazla isyan durumunda, çocuklar хoğu гКmКn ЛКkılНıklКrı mТsвonОrlОrТn mülklОrТnНО güvende olacaklar. 7. Ücret cüzi. DКСК Кг ЛТr mТktКr (ЛКгı kОsТmlОrНО КвНК ЛТr НolКr olКМКk kКНar НüĢük) СКвКtlКrını гКr гor kurtКrКМКk olsК НК, вТrmТ ЛОĢ НolКr ($ 25.00) Лu хıplКk, Кх хoМuklКrНКn ЛТrТnТ sokКklКrНКn КlКМКk vО ЛТr вıl ЛoвunМК HrТstТвКn ЛТr Оv vО okulНК onК вТвОМОk, РТвТm vО ОğТtТm vОrНТrОМОktТr. EllТ ЛТn (50.000) НОn fКгlК вОtТm vКr vО Ģu КnК kКНКr vОrТlОn pКrК sКНОМО ТkТ ЛТnТnТn, вК НК Тlk вıl ТхТn вТrmТ ЛОĢtО ЛТrТnТnkТnТn, РТНОrТnТ sКğlКmıĢtır. En вКrНımК muСtКхlКrı vО Оn umut vОrТМТ olКnlКrı sОхmОk ТхТn Лüвük öгОn РöstОrТlmОktОНТr. TКЛТТ kТ, вКrНım хКlıĢmКlКrının вОtТmlОr Лölümü Оn КгınНКn ЛТrkКх вıl НКСК НОvКm ОtmОlТНТr, хünkü küхük вКĢtКkТ Лu хoМuklКrı…kКНОrlОrТnО РОrТ gönderemeyiz. 8. HКвırsОvОrlТk ТĢТnНО kОsТn ЛТr КmКМın olmКsı…büвük bir tatmin ve вardımdır. Bu sОvРТlТ вОtТm хoМuklКrın ЛТr vОвК НКСК fКгlКsının РОхТМТ olКrКk ОvlКt edinilmesi, ЛТrОвlОrО, kТlТsОlОrО vО öгОllТklО НО PКгКr okullКrınК vО GОnхlОr Topluluğu'nК ТНОКl ЛТr КmКх sunmКktКНır… KОnНТlОrТ Лüвük ЛТr mОЛlКğ vОrОmОвОn pОk хok kТĢТ, КrkКНКĢlКrı КrКsınНК küхük ЛТr kТĢТsОl хКЛКвlК ЛТr вК НК НКСК fКгlК вОtТm хoМuğК НОstОk olmКk ТхТn РОrОklТ mТktКrı toplКНı.... Dikkat. – AМı хОkОn ErmОnТlОrО ulКĢmКsı vО fКвНК sКğlКmКsı КmКхlКnКn pКrК, СТхЛТr koĢulНК ErmОnТlОrО vОвК "Лu КmКх ТхТn” хКlıĢtığını söвlОвОnlОrО ОlНОn verilmemeli, direkt olarak, sadece, hemen makbuz gönderecek olan, uygun yetkili sКвmКnК РönНОrТlmОlТНТr…324 ErmОnТ вОtТmlОrО вКrНım toplКmК КmКМıвlК вКгılmıĢ olКn Лu kТtКp ТхОrТsТnНО BКвКn SСКttuМk‟un вКгısınК РОlОЛТlОМОk olКn вКrНımlКrı КrtırmКk ТхТn вОr vОrТlmТĢtТr. ВКгısı ТхОrТsТnНО BКвКn SСКttuМk ErmОnТ olКвlКrınНКn ЛКСsОttТktОn sonrК kКвıplКrın хokluğunК НОğТnТr. ĠСtТвКхlКrın fКгlКlığı üгОrТnНО Нurur vО НıĢКrıНКn РОlОn ЛКğıĢlКrın UrfК‟НКkТlОr ТхТn НОğОrТnТ КnlКtır. AnМКk ЛurКНК sКвılКrНКkТ tutКrsıгlık вТnО kКrĢımıгК хıkmКktКНır. BТr önМОkТ UrfК‟НКkТ olКв Рününü КnlКttığı вКгısınНК 1.500 olКrКk vОrТlОn kТlТsОНО ölНürülОnlОrТn sКвısı SСКttuМk‟un Лu mОtТnТ ТхОrТsТnНО 3.000 olКrКk ТfКНО edilmektedir. Büвük ve müreffeh olan bu şehir, İngiliг Konsolosu Baв Fitгmaurice‟in 8,000'den faгla kişinin katledildiğini tahmin ettiği iki katliamla korkunç bir şekilde acı çekti. оç bin kişi, sığındığı büвük taş kilisede kılıç ve ateşle korkunç bir şekilde öldü. İhtiвaçlarımıг çabuk bitmeвecek. Baгen, ıstırap bitmeden önce, вurtdışının hevesinin geçeceğinden korkuвoruг; ama 'kaвgı' biгi вasaklanmışken ve tanımadığımıг kişilerin sevgi dolu şefkatini üгerimiгdeвken neden böвle korkalım.325 324 Greene, Wards, s.3-5. 325 Co i a “hattu k, Oo fa, Ce t al Tu ke , The Wards of Christendom, National Armenian Relief Committee, New York, 1897, s.18. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 155 BКвКn SСКttuМk вКгısınНК вКpılКМКk вКrНımlКrın nО kКНКr РОrОklТ olНuğunНКn ЛКСsОttТktОn sonrК вКrНım вКpКМКk olКn kТĢТlОrТ ОtkТlОmОk vО pКrКnın Нoğru ellere ulКĢКМКğını vurРulКmКk ТхТn, вКrНımlКrı Кlıp НКğıtmКklК РörОvlТ komТtОНОkТ kТĢТlОrТn, ТвТ kКlplТ, nОfsТnО uвmКвКn, Нürüst kТĢТlОr olНuğunu söвlОr. Resim 8: “Rahip Hagop Abouhaвatian: Urfa‟da Ermeni Papaг, 27 Aralık 1896‟da Türklerce öldürüldü.”326 KТtКptК вОr КlКn вКгısının вКn tКrКfınК pКpКг HКРop AЛouСКвКtТКn‟ın327 resmi konulmuĢ vО rОsmТnТn КltınК “27 ArКlık 1896‟НК TürklОrМО ölНürülНü” ТfКНОsТ вОr КlmıĢtır. GОlОn вКrНımlКrın kТĢТlОrО НОğТl komТtОНОkТ РörОvlТ sКвmКnК вКpılmКsı СususunК önem vermТĢlОrНТr. Bu tОkrКr BКвКn SСКttuМk‟un вКгısının вОr КlНığı kТtКptК öгОllТklО ЛОlТrtТlmОktОНТr. Bu КmКхlК olКМКk kТ BКвКn SСКttuМk вКгısının ТхОrТsТnНО “UrfК‟НКkТ СКlkımıгın КvuМunК pКrК konmКНı” НТвОrОk, вКrНımlКrın РОrОktТğТ РТЛТ вКpılНığının vО ErmenilerТn вКrНım sırКsınНК rОnМТНО ОНТlmОНТklОrТnТn НО РКrКntТsТnТ vОrmОktОНТr. кoğunda verilen вardımın kullanımında çok tuhaf bir hamiвet var, bence bu üç nedenden kaвnaklanıвor: Birincisi, kalpler ateşte eritildi, sertleşmedi; ikincisi, en başından beri komitemiгde mükemmel adamlarımıг vardı, sadece işle uğraşmak 326 Shattuck, Oorfa, s.18. 327 U fa da P otesta e aati i aşı da ulu a Ermeni Papaz. 156 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA niвetinde olan ve nefsine uвmaвan; üçüncüsü, Urfa'daki halkımıг aşırı вardımdan dolaвı гarar görmedi ve avuçlarının içine para konmadı. кok müteşekkirler. Nakış işleвen kadınlarımıгın saвısı şimdi 200‟den faгla. [Nakış işlemek] onları hem гihinsel olarak meşgul ediвor hem de geçim kaвnağı sağlıвor. Bu gün itibariвle (saвımıг artıвor) вetimhanenin üç bölümünde göгetimimiг altında 152 kişi var. 2500 dul ve вetime вardımlarımıг halen devam ediвor. Aralıksıг dualarınıг için вalvarıвoruг. 328 2.3.“Misyoner Endüstriyel Eğitimi” “1895‟tО vuku ЛulКn ErmОnТ ТsвКnınНКn sonrК AmОrТkКlı MТsвonОrlОr, CorТnnК SСКttuМk önМülüğünНО ОkonomТk вönНОn ErmОnТlОrО НОstОk olmКk ТхТn UrfК‟НК sКnКвТ mОktОЛТ vО sКnКt okulu НК КхmıĢlКrНır.”329 Margaret E. Burton, Şark‟ın Kadın İşçileri (Women Workers of the Orient) ЛКĢlıklı kТtКЛınНК mТsвonlКrın ОnНüstrТвОl fККlТвОtlОrТnНОn ЛКСsОНОr vО CorТnnК SСКttuМk‟un Лu konuНК ЛТr önМü olНuğunu Ģu söгlОrlО КktКrır: Misyonun endüstriyel tesisleri nispeten вakın geçmişe aittir ve genellikle ani ve acil bir ihtiвaca cevap olarak ortaвa çıkmıştır. Bunlardan bir tanesi, örneğin, cesur bir misвoner olan Baвan Corinna Shattuck‟un inisiвatifi ile inşa edilen Urfa'daki çalışmadır…Ermeni erkeklerin acımasıг „katliamı‟, bir diгi kadın ve çocuğu kederli, muhalif ve çaresiг bırakmıştı…misвon istasвonlarına gelip вardım istediler. Dünвanın birçok вerinden geçici вardım geldi…ancak bu eğitimsiг ve çaresiг kadınların kendilerini ve çocuklarını desteklemelerini sağlaвacak türden daha kalıcı вardımlara ihtiвaç vardı. Sonra Baвan Shattuck ortaвa çıktı…Hristiвan erkek nüfusundan arta kalan kenti, kadın endüstrilerinin вoğun bir kentine dönüştürdü…Tüm hikaвe bir peri masalı gibi. Başlangıç misвon evinde вapıldı. Kıгlar yurdundaki küçük bir odada, on dört ile kırk вaşları arasında kadın ve kıгlar nakış вapmaвa başladı. Başka bir odada diğerleri mendil ve ince dantel kenarları вaptı. Baвan Shattuck şahsen her şeвi denetledi. кalışmaвı planladı ve birkaçına öğretti. нğrettikleri diğerlerine öğretti ve biten her parçaвı denetledi, iвi вapılmadıвsa göгden geçirilme emri verdi. Bu küçük başlangıçtan on вıl sonra, on altı bin düгine mendil her вıl Baвan Shattuck'un misвonundan ihraç ediliвordu ve 1824 kadın, mendil ve nakış işinde iş ve kendine destek buluвordu. Endüstri Urfa‟dan komşu kasabalara вaвıldı…Germüş…Severek, Adıвaman.330 CorТnnК SСКttuМk‟un ОnНüstrТвОl ОğТtТm ТхТn 1903 вılınНК kКlОmО КlНığı “MТsвonОr EnНüstrТвОl EğТtТmТ” (MТssТonКrв InНustrТКl TrКТnТnР) ЛКĢlıklı вКгısı The Missionary Review of the World ТsТmlТ НОrРТnТn on ЛОĢТnМТ МТlНТnТn НokuгunМu sКвısınНК 328 Shattuck, Oorfa, s.18. Turgut, Ta zi at ta , s. 213. 329 330 Margaret E. Burton, Women Workers of the Orient, The Central Committe on the United Study of Foreign Missions, West Medford, Mass., 1918, s. 76-77. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 157 вОr КlmıĢtır. Bu вКгısınК SСКttuМk nОНОn sКnКвТlОrТn РОlТĢТmТnТ tОĢvТk ОtmОk ТхТn НКСК fКгlК mТsвonОrО sКСТp НОğТlТг sorusunu sorКrКk vО МОvКЛını vОrОrОk ЛКĢlКr. Şu soru baгen sorulmaktadır: "Neden вabancı misвon topraklarında, evanjeliгasвon aracı olarak sanaвilerin gelişimini teşvik etmek için, ABD‟den- kadın ve erkek- daha faгla misвonere sahip değiliг?” Cevap şu: İlk olarak, вakın гamana kadar Amerikan misyon alanlarıвla bağlantılı olarak böвle faгla bir istek olmadı. İkincisi, tek başına İncil‟in dünвanın tek ihtiвacı olduğu вaвgın görüşü- veвa İncil verildiğinde diğer tüm гorlukların derhal çöгüleceği düşüncesi.331 CorТnnК SСКttuМk Лu вКгısınНК “ErmОnТ ırkının lТНОrlОrТ olКrКk ОğТtmОk üгОrО” kОnНТlОrТnО vОrТlОn вОtТmlОr vО kКНınlКr ТхТn sКğlКНıklКrı ОnНüstrТвОl ОğТtТm СКkkınНК ЛТlРТ vОrmОktОНТr. UrfК‟НКkТ kıг хoМuklКrının ОğТtТmТ КlРısının хok fКrklılКĢtığını, Кrtık СОr fırsКt ЛulКn ОrkОk vОвК kıг хoМuğunun НКСК вüksekokullarda okuma arzusu içinde olНuğunu söвlОr. EnНüstrТlОrТn РОlТĢТmТnТn ОntОlОktüОl ТlОrlОmОвО КвКk uвНurКmКНığını ЛОlТrtТr. нğrОtmОn olКrКk вОtТĢtТrТlmТĢ olКn kОnНТsТnТn Лu хoМuklКrК Оl ТĢТ (mКnuОl) ОğТtТmТnТ vОrmОsТnТn гorluğunНКn ЛКСsОНОr. BТr вОtОnОk kКгКnНırılКn kКНın vО kıг хoМuklКrının pКrК kКгКnır НurumК РОlНТğТnТ, КnМКk ОrkОklОrlО ТlРТlТ olКrКk Лu вОtОnОklОrТn хОĢТtlОnНТrТlmОsТ vО КrttırılmКsı konusunНК uгmКn ОrkОk ОlОmКn sıkıntısının olНuğunu ЛОlТrtТr. AвrıМК, ErmОnТ kКНınlКrın üstlОrТnНОkТ вükün, onlКrın хКlıĢКЛТlТвor olmКsı vО ОĢlОrТnТn ТĢ ЛulКmıвor olmКsı sОЛОЛТвlО ТkТвО kКtlКnНığını КktКrır. ĠĢ вüklОrТnТn хok Кğır olmКsı sОЛОЛТвlО вКrНım ТstОğТnНО ЛulunКrКk вКгısını sonlКnНırır. Şimdi, hiç birinin, İncil‟in вaвılmasını en önemli işi olarak gören misyoner kadar değerli olmadığı oldukça doğrudur; ama onun вaвılma вöntemleri değişebilir. кok değil bir düгine вıl önce, burada, Urfa‟da, kıг çocuklarına вönelik genel eğitim tahmini, kıгını okula göndermeвe гorlandığında "Aritmetik ona kurtuluş yolunda вardım edecek mi?" sorusunu soran, bir anneninkiвle aвnıвdı. Güdülendirildiğinde, sadece genel eğitim arгusu değil, ama вüksek eğitim arгusu da o kadar arttı ki, onları taşıвacak olan kanatlar olarak ne гaman altın veвa gümüş bulsalar genç erkek ve kıгlar kolejlere akın ediвorlar. Ama heвhat endüstrilerin gelişimi entelektüel ilerlemeвe aвak uвdurmadı ve birçok durumda вükseköğretim вabancı fonlar ile devam ettirilmek гorunda. Kitap вa da kalem aracılığıвla işsiг bırakılan вüksek eğitimli kişilerin durumu daha acıklı. Diğer bir deвişle,…[onlar] öгel istihdam için eğitilmişlerdir. Baгı Avrupa misвonlarımıгın daha önceleri kabul ettikleri baгı şeвlere, вani, genelde el işi eğitiminin önemli bir faktör olduğunu….fark etmeвe başlıвoruг. Bu doğrultuda, Ermeni ırkının liderleri olarak eğitmek üгere biгe verilen вetimler için вardım istiвoruг. нrneğin, kendimiгi, burada Urfa'da, diğer Amerikalılardan dört gün uгaklıkta, sadece 331 Co i a “hattu k, Missio a I dust ial T ai i g , The Missionary Review of the World, C.15, S. 9, й lül , s. . 158 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA iki kadın, daha faгla вa da aг pratik вetenekle… (“Вankee marifetiвle” ifade edebilir), ancak okul işinde eğitilmiş öğretmenler olarak gönderilmiş halde kendimiгi buluвoruг. Biг iki kadın, ikimiгde okul işinde bulunduk ve çeşitli sorumluluk biçimlerinin baгılarında вa da hepsinde вer aldık: doğrudan sınıf çalışması, okulların denetimi, Protestan topluluğu için okul вönetim kurulu üвeleri вa da 1100 ile 1700 öğrencinin başında karışık Protestan ve Gregorвen okullarında üвe. Aвrıca, Paгar okullarında, Hristiвan вapma çalışmasında ve İncil kadınları aracılığıвla evanjelistik çalışmalarda, düгenli ve sistematik olarak evlerde iki вüг elli ile üç вüг arası kişiвe eğitim vermede sınırsıг işe sahibiг… marangoгluk, aвakkabıcılık, demircilik ve dokuma işleri için atölвe çalışmalarımıг da var… Вetim oğlanlarımıгın çıkarlarını koruвacak вetenekli bir Amerikalı erkeğin öгlemini duвuвoruг…El işi eğitimde uвgun misвoner lidere sahip olsak… Geçtiğimiг вedi вıl boвunca açlık baskısı вoluвla geliştirdiğimiг iğne işi ile bu şehirde sekiг вüгe вa da daha faгlasına verilen istihdam ile kıгlar ve kadınlar için sorun çöгülüвor. Mendil işinde hünerli olan evlenmiş kıгlarımıгdan baгılarının, eşlerinin uгun süredir işsiг olduğunu… söвleвerek işe dönmesi çok acı verici… eğitimin öгellikle kıг çocuklarına вönelik olarak kısıtlanması ve sonuç olarak vasıflı işçilerin çift вükleri taşıması gereken anneler olması gerekir mi?... Erkekler ve gençler için biгimle çalışmak üгere kim bulunacak?332 Sonuç CorТnnК SСКttuМk вКгılКrınНК vО BoКrН‟К РönНОrНТğТ rКporlКrınНК ErmОnТlОr vО onlКrın sТвКsТ fККlТвОtlОrТ СКkkınНК ЛТr tКkım ЛТlРТlОr vОrТr. MОtТnlОrТnНО kullКnmıĢ olНuğu НТl КвrıĢtırıМıНır. TürkТвО‟НО вКĢКmıĢ olНuğu вıllКr ТхОrТsТnНО tКnık olНuğunu söвlОНТğТ ErmОnТ kКlkıĢmКlКrınК kКrĢı OsmКnlı DОvlОtТ‟nТn КlНığı tОНЛТrlОrТ, ТstТsnКsıг, СОp „kКtlТКm‟ olКrКk РöstОrТr vО ErmОnТlОr lОСТnО önвКrРılı ЛТr tКvır sОrРТlОr. DТnТ ТnКnМın Рüхlülüğü, AmОrТkКn хıkКrlКrınК СТгmОt ОtmОk, propКРКnНК вКpmКk, ТвТlТksОvОr Рörüntü КltınНК вКptığı вКrНımlКrНК КвrıĢtırıМı vО ЛölüМü misyonerlik faaliyetlerinde bulunmak Amerikan Board misyoneri CorinnК SСКttuМk‟un НТğОr mТsвonОrlОrНО НО ЛulunКn öгОllТklОrТnНОnНТr. AmОrТkКn kКвnКklКrınНК kКНın mТsвonОrlОr КrКsınНК хok Квrı ЛТr konumНК tutulКn vО mТsвonОrlТk хКlıĢmКlКrınНК örnОk olКrКk РöstОrТlОn BКвКn SСКttuМk, хКlıĢКnı ЛulunНuğu mТsвonОr örРütün ЛölРОвe ve ĢОСrО РöstОrНТğТ ТlРТ vО КlКkК ТlО ĢОkТllОnmТĢ, вКгНıklКrı vО вКptıklКrıвlК ТхТnНО вКĢКНığı ErmОnТ toplumunu ülkОsТnТn хıkКrlКrı НoğrultusunНК НönüĢtürmüĢtür. Onun UrfК‟вК РОlТĢТnНОn sonrК MüslümКnlКr vО ErmОnТlОr КrКsınНКkТ РОrРТnlТklОr КrtmıĢ, вКгmıĢ olНuğu ОsОrlОrТnНОkТ tКrКflı, ОksТk vО kТmТ гКmКnНК вКnlıĢ КnlКtım onun КmКМınК ulКĢmКsını sКğlКrkОn, вОnТ nОsТllОr üгОrТnНО kТn vО nОfrОtТn НОvКm ОtmОsТnО nОНОn olmuĢtur. SКНОМО Лu хКlıĢmКНК ТnМОlОnОn vО fКrklı гКmКnlКrНК 332 Shattuck, Missionary, s. 686-687. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 159 kКlОmО КlmıĢ olНuğu вКгılКrınНКn ЛТlО vОrНТğТ rКkКmlКr КrКsınНКkТ tutКrsıгlık vО КвrıĢtırıМı НТl kullКnımı kolКвlıklК РöгlОmlОnОЛТlmОktОНТr. KAYNAKÇA BARTON, JКmОs L. “OnО HunНrОН ВОКrs of AmОrТМКn ForТОРn MТssТons: An IntОrprОtКtТon”, The North American Review, V. 183, N. 601, 1906, pp. 745-757. BARTON, James L. Survey of the Fields, 1909-1910 With a Look Backward, ABCFM, Congregational House, Boston, 1910. BURTON, Margaret E. Women Workers of the Orient, The Central Committe on the United Study of Foreign Missions, West Medford, Mass., 1918. Constitution, Laws, and Regulations of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, Crocker and Brewster, Boston, 1835. кOBAN DнġKAВA, Füsun “AmОrТkКn BoКrН vО MТsвonОr CorТnnК SСКttuМk‟un UrfК FККlТвОtlОrТ”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C.5, S. 14, MКвıs 2018, s. 84-119. EKĠNCĠ AЛНullКС - ĠsmКТl Asoğlu, “UrfК‟НК BТr HrТstТвКn KКНın MТsвonОr: Corinna Shattuck ve FaaliвОtlОrТ”, Osmanlı Urfası. C.1 Ed. Abdullah Ekinci, Urfa Okulu ВКвınlКrı, ġКnlıurfК, 2017, s. 404-421. FSU Pioneers:1839-1914, Corinna Shattuck 1821-1911 Missionary Heroine in Turkey https://view.joomag.com/fsu-pioneers/0176851001415040598?page=4 E.T.:21.04.2018. GREENE, Frederick Davis, The Wards of Christendom, National Armenian Relief Committee, New York, 1897. GREENE, Frederick Davis, Armenian Massacres and Turco Grecian War, American Oxford Publishing, Philadelphia, 1896. GREENE, Joseph K., Leavening the Levant, Pilgrim Press, Boston, 1916. GоNDоГ, MustКfК “OsmКnlı Son DönОmТnНО EğТtТm RОformlКrı vО UrfК‟вК ВКnsımКlКrı (1850-1900)”, Medeniвetler Beşiği Orta Doğu ve Şanlıurfa Uluslararası Sempozyum Bildirileri, 11-12 MКвıs 2017, ġКnlıurfК VКlТlТğТ ВКвınОvТ, ġКnlıurfК, 2017, s. 157-168. Handbook for Missions and Missionaries of the Amerikan Board of Commissioners for Foreign Missions, 1920. JOHNSON, Mrs. JКmОs G., “CorТnnК SСКttuМk”, Life and Light for Woman, АomКn‟s BoКrН of MТssТons, C. 27, FrКnk АooН, Boston, 1897. KARAKAġ, NurТ, “ErmОnТ MОsОlОsТ vО AmОrТkКlı MТsвonОrlОr” Türkler ve Ermeniler: Tarih Boyunca Türk-Ermeni İlişkileri, Marmara Üniversitesi, 2018, http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ermeni-meselesi-ve-amerikali- misyonerler/ 160 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA E.T.: 20.05.2018. KUTKAN, Özlem, Osmanlı Anadolu‟sunda Bir Protestan Misвonu: Urfa (1857- 1910), (HКМОttОpО оnТvОrsТtОsТ SosвКl BТlТmlОr EnstТtüsü, ВКвımlКnmКmıĢ DoktorК Tezi), Ankara, 2013. Life and Light for Woman, C. 3, S. 11, KКsım 1873. Manual for Missionary Candidates and for Appointed Missionaries Before Entering Their Fields, revised edition, Congregational House, Boston, 1908. PEABODY, Emily Clough, Corinna Shattuck: Missionary Heroine, The АomКn‟s Board of Missions of the Interior press, Chicago, Illinois 1913. PEABODВ, EmТlв ClouРС, “CorТnnК SСКttuМk-MТssТonКrв HОroТnО of OorfК”, Lives Worth Living-Studies of Women, Biblical and Modern, Especially Adapted for Groups of Young Women in Churches and Clubs, University of Chicago Press, Illinois 1915, s. 130-144. Reformed Presbyterian Church, Herald of Mission News, C.10, S.4, New York, Nisan 1896. Report of America‟s Relief Eбpedition to Asia Minor Under the Red Cross, Washington DC. 1986. REVOLVВ, “CorТnnК SСКttuМk”, https://www.revolvy.com/main/index.php?s=Corinna%20Shattuck RUSSELL, RosОmКrв, “InsТРСts Тnto tСО SОМonН EбpОНТtТon of tСО AmОrТМКn RОН Cross Тn 1896”, EНаКrd Morris Wistar Archive – USA http://www.houshamadyan.org/oda/americas/wistar-archive-usa.html ET: 21.04.2018. SHATTUCK, CorТnnК, “MТssТonКrв InНustrТКl TrКТnТnР”, The Missionary Review of the World, C.15, S. 9, Eylül 1903, s. 686-687. SHATTUCK, CorТnnК, “TСО MКssКМrО Кt UrfК”, Armenian Massacres and Turco Grecian War, American Oxford Publishing, Philadelphia, 1896, s. 340-344. SHATTUCK CorТnnК, “OorfК, CОntrКl TurkОв”, The Wards of Christendom, National Armenian Relief Committee, New York, 1897, s.18-19. SHATTUCK, CorТnnК, “OurfК‟s StrООts DвОН CrТmson”, [UrfК‟nın CКННОlОrТ KКn KırmıгıвК BoвКnНı] The San Francisco Call, PКгКrtОsТ, ġuЛКt 17, 1896. The Beacon: A Monthlв Magaгine Devoted for the Interests of the Blind, “A Аorker for the Blind”, C.4, S.46, Ekim 1920. The Missionary Herald, C. 108, S. 3, Mart 1912. The New York Times, “TСОsО Turks КrО HОroОs: ProtОМtОН MТss CorТnnК Shattuck, an American, from a Mob -- MТnТstОr TОrrОll PrКТsОs TСОm”, 24 ġuЛКt 1896. TORUN, ĠsСКk “KКpТtКlТгmТn Гorunlu ġКrtı „ProtОstКn AСlКk‟”, C.о. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 3, S. 2, 2002, s. 89-98. Ede iyat, Eğiti , Sa at ve İktisat 161 TURGUT, BКСКttТn, “TКnгТmКt‟tКn CumСurТвОt‟О AmОrТkКn BoКrН MТsвonОrlОrТnТn UrfК‟НКkТ FККlТвОtlОrТ”, Cumhuriвet оniversitesi İlahiвat Fakültesi Dergisi, C.19, S.1, 2015, s. 191-220. ВETKĠNER, CОmКl, “ĠstКnЛul‟НК ЛТr CОmККtТn DoğuĢu: АТllТКm GooНОll vО AmОrТkКn ProtОstКn MТsвonu”, Akademik Orta Doğu, C.3, S.1, 2008. s.133-164. ВURDAKUL, ĠlСКmТ, “UrfК‟НК ErmОnТ OlКвlКrı vО 29 ArКlık VКkКsı (1845- 1914)”, Bilecik Şeвh Edebali оniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.1, ArКlık 2016, s.136-144. ВоCEL, ĠНrТs, “BТr MТsвonОrlТk UвРulКmКsının TОorТsТ vО PrКtТğТ: UrfК Amerikan Körler Okulu (1902-1914)”, Cumhuriвet Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.7, S. 14, 2011, s. 65-86. 162 Dr. Öğr. Üyesi Füsu ÇOBAN DÖŞKAYA

ADANA 1000 KİŞİLİK YURTADANA GÖÇ İDARESİKOZAN 200 YATAKLI HASTANEMİLLİ İSTİHBARAT TEŞKİLATI BİNASISARIÇAM 1224 KONUT

KAHTA 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.KAHTA 96 KONUTMERKEZ 160 KONUT

DİNAR 350 KONUTEMİRDAĞ 500 KİŞİLİK YURTMERKEZ 15.000 KİŞİLİK STADYUMMERKEZ 407 KONUTMERKEZ HALK EĞİTİM MERKEZİ

DOĞUBEYAZIT JANDARMA KARAKOL KOMUTANLIĞIDOĞUBEYAZIT SINIR KARAKOLUELEŞKİRT JANDARMA KARAKOL KOMUTANLIĞIGÜRBULAK JANDARMA KARAKOL KOMUTANLIĞIMERKEZ 1168 KONUT

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ ÇARŞI BİNASIMERKEZ 807 KONUTMERKEZ SEYHAN CAMİ

FINDIKLI 268 KONUT,SOSYAL TESİS,BÜFEMERKEZ 312 KONUTMERZİFON 97 KONUTMERZİFON SOFULLAR MAHALLESİ 220 KONUTSULUOVA 456 KONUT

1071 PROJESİMERKEZ ANKARA PROJESİNEXT LEVEL ÇAYYOLUSİNPAŞ ALTINORAN P1 B,C,D,E,G BLOKYENİ YHT GAR VE OTEL KOMPLEKSİ

ANTALYA ATIK SANTRALMERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MERKEZ 300 KİŞİLİK YURTSÜTÇÜLER 1. BÖLGE 336 KONUT

MERKEZ 8 DERSLİKLİ OKUL

MERKEZ KONUTŞAVŞAT 112 ACİL

MERKEZ 600 KONUTMERKEZ K.9 BLOKMERKEZ İNCİRLİOVA CAMİ

BANDIRMA 412 KONUTBANDIRMA 838 KONUTEDREMİT 412 KONUTGÖNEN 384 KONUTMERKEZ 525 KONUT

MERKEZ ASM VE ECZANE

15000 KİŞİLİK STADYUM VE YÜZME HAVUZUHASANKEYF KÜLTÜR PARKIMERKEZ GOLDEN PARK AVMMERKEZ OKUL-KONUTMERKEZ ÖZEL HAREKAT HİZMET BİNASI

2.ETAP-2.BÖLGE 250 KONUT

BİNGÖL ADAKLI 98 KONUTMERKEZ 736 KONUT

AHLAT 300 KİŞİLİK PANSİYONGÜROYMAK 192 KONUTMERKEZ 120 KİŞİLİK ÖĞRETMENEVİMERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI HİZMET BİNASI

GÖYNÜK 240 KONUTKÜRKÇÜLER 348 KONUTMENGEN 240 KONUTMENGEN 291 KONUT, TİCARET MERKEZİMUDURNU BELEDİYESİ BELEDİYE KONUTLARI 128 KONUT

BUCAK 264 KONUTBUCAK 300 KİŞİLİK YURTGÖLHİSAR 224 KONUT,SOSYAL TESİSMERKEZ 655 KONUTTEFENNİ 192 KONUT,SOSYAL TESİS

KELES 64 KONUTMUSTAFAKEMALPAŞA 232 KONUTMUSTAFAKEMALPAŞA 384 KONUT,SOSYAL TESİS,BÜFEORHANGAZİ 784 KONUTİZNİK SELÇUK 72 KONUT

BİGA 144 KONUTBİGA 224 KONUTGELİBOLU 188 KONUTGELİBOLU 192 KONUTÇANAKKALE 750 KİŞİLİK YURT

KORGUN 182 KONUTMERKEZ HUZUR EVİÇERKEŞ SGK BİNASIŞABANÖZÜ 12 DERSLİKLİ LİSE

HİTİT ÜNÜVERSİTESİ M.Y.O, İDARİ BİNAMERKEZ 440 KONUTOSMANCIK 224 KONUTSUNGURLU 256 KONUTİNANÇKÖY 384 KONUT

HONAZ 384 KONUTIRLIGANLI 296 KONUTKURUDERE 486 KONUTMERKEZ 258 KONUT,4 ADET TİCARET MERKEZİ, 10 ADET PANSİYONÇAL 253 KONUT

DİNİ TESİSMERKEZ 125 KONUT, SOSYAL DONATIÇÖL GÜZELİ 1. ETAP 816 KONUTÇÖL GÜZELİ 2. ETAP 456 KONUTÜÇKUYULAR 672 KONUT

MERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MERKEZ ASM VE ECZANEUZUN MUSTAFA SEVGİ EVİ

KEŞAN 16 DERSLİKLİ İ.Ö.O.KEŞAN 736 KONUT, TİCARET MERKEZİMERKEZ 300 YATAKLI DEVLET HASTANESİMERKEZ 784 KONUTİSPALA KONUT

KOVANCILAR 456 KONUTMERKEZ 270 KONUTMERKEZ 452 KONUTMERKEZ KONUT

KAVAKYOLU 627 KONUTMERKEZ 1000 KİŞİLİK PMYOMERKEZ 464 KONUT,16 DERSLİKLİ LİSEMERKEZ 880 KONUTTERCAN 268 KONUT

AŞKALE 16 DERSLİKLİ LİSEMERKEZ 16 DERSLİKLİ LİSETORTUM 24 DERLİKLİ OKUL

ODUNPAZARI 400 KONUTOSMANGAZİ ÜNİVİVERSİTESİVADİŞEHİR 3. ETAP 952 KONUT

MERKEZ 388 KONUTMERKEZ 446 KONUTNİZİP 516 KONUTŞAHİNBEY 1260 KONUTŞEHİTKAMİL 1104 KONUT

AKSU 354 KONUTDERELİ KONUTMERKEZ 26 BLOK

GÜMÜŞHANE 2000 KİŞİLİK YURTGÜMÜŞHANE OKUL SPOR SALONUMERKEZ 198 KONUT

DERECİK TABUR KOMUTANLIŞI 1. VE 2. KISIMGUPSİ 192 KONUTMERKEZ 160 KONUTYÜKSEKOVA JANDARMA TABUR KOMUTANLIĞIŞEMDİNLİ 1216 TEPE TAKIM KARAKOLU

BELEN 410 KONUTMERKEZ 250 YATAKLI HASTANEMERKEZ MÜZEREYHANLI 280 KONUT,SOSYAL TESİSİSKENDERUN 760 KONUT

ARALIK 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.BAHARLI 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MERKEZ GENÇLİK MERKEZİTOPÇULAR 16 DERSLİKLİ LİSE, PANSİYON

ATABEY 324 KONUTGÖNEN 128 KONUTKARARGAH KOMUTANLIĞISÜTÇÜLER 329 KONUT

AMERİKAN HASTANESİBAHÇEŞEHİR SPRADON QUARTZDİVAN RESİDENCE 385 KONUTKAYABAŞI 9. BÖLGE 888 KONUTTUZLA GERİ GÖNDERİM MERKEZİ

KARŞIYAKA 400 YATAKLI DEVLET HASTANESİKATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ YURT BİNASIMERKEZ 2000 KİŞİLİK YURTTİRE 529 KONUTTİRE 529 KONUT

ILICA 82 KONUTMERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.

300 YATAKLI DEVLET HASTANESİKARABÜK 1144 KONUTKARABÜK ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİSAFRANBOLU 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.

ERMENEK 156 ADET KONUTKARAMAN 515 KONUTYEŞİLDERE 155 ADET TARIMKÖY KONUTU

500 KİŞİLİK ÖĞRENCİ YURDUIĞDIR ÜNİVERSİTESİ SARIKAMIŞ SPOR SALONUKARACAÖREN ENGELSİZ YAŞAM BİRİMİMERKEZ 672 KONUTMERKEZ ATLETİZM SALONU

ILGAZ ÖĞRETMEN EVİMERKEZ AKTEKKE MAHALLESİ 324 KONUTORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

4.BÖLGE 476 KONUTKARARGAH KOMUTANLIĞIMELİKGAZİ 794 KONUT,TİCARET MERKEZİPINARBAŞI İLÇESİ 3.ETAP 280 KONUTYAHYALI 344 KONUT

ELBEYLİ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.

BAHŞİLİ 240 KONUTBALIŞEYH 24 DERSLİKLİ İ.Ö.OKULAKSIZ BELEDİYESİ HİZMET BİNASIMERKEZ 448 ADET KONUTPODİUM AVM

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ YÜKSEK OKULU, KAPALI SPOR SALONUAHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜK BİNASI, Y.DİLLER MYO, STADYUMAKPINAR 96 KONUTKIRŞEHİR İLAÇ FABRİKASIMERKEZ 292 KONUT , CAMİ

DARICA BASIN İLAN KURUMU HİZMET BİNASIGEBZE 32 DERSLİKLİ İ.Ö.O.GEBZE 577 KONUTKÖRFEZKENT 776 KONUTÇAYIROVA 386 KONUT

ILGIN 863 KONUTMERAM 1.BÖLGE 958 KONUTMERAM 1220 KONUTMERKEZ 2000 KİŞİLİK YURTMERKEZ 5000 KİŞİLİK YURT

ALTINTAŞ 96 KONUTGÖÇ İDARESİPAZARLAR 112 KONUTİNKÖY 180 KONUTŞAPHANE 112 KONUT

300 YATAKLI HASTANEBEYDAĞI 1. BÖLGE 540 KONUTBEYDAĞI 2. BÖLGE 531 KONUT, 16 DERSLİKLİ İ.Ö.O, CAMİİMERKEZ 360 KONUTMERKEZ 909 KONUT

CELAL BAYAR ÜNİVERİSTESİ 1500 KİŞİLİK YURTMERKEZ 1000 KİŞİLİK YURTMERKEZ 144 KONUTMERKEZ 288 KONUTMERKEZ 300 KİŞİLİK YURT

DARGEÇİT 418 KONUTMEB MERKEZ PANSİYONNUSAYBİN 2.ETAP KONUTNUSAYBİN 328 KONUTNUSAYBİN 55 KONUT

ERDEMLİ 160 KONUTERDEMLİ 496 KONUTERDEMLİ 80 KONUTERDEMLİ HUZUREVİTOROSLAR 612 KONUT

KAVAKLIDERE 116 KONUTKAVAKLIDERE KONUT

ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜK VE İDARİ BİNABULANIK 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.BULANIK BELEDİYESİ HİZMET BİNASIMALAZGİRT BELEDİYESİ HİZMET BİNASIMERKEZ 750 KİŞİLİK YURT

2.ETAP 974 ADET KONUTMERKEZ 194 KONUTMERKEZ 704 KONUTNEVŞEHİR OKULÜRGÜP 1. ETAP 518 KONUT, CAMİİ, TİCARET MERKEZİ

MERKEZ 200 KİŞİLİK YURTMERKEZ 510 KİŞİLİK YURTMERKEZ 720 KONUTMERKEZ 786 KONUTMERKEZ 786 KONUT

AYBASTI 24 DERSLİKİ İ.Ö.O.AYDIN MEVKİİ 2.ETAP 312 ADET KONUTMERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.

KADİRLİ 160 KONUTMERKEZ 264 KONUTMERKEZ 320 KONUT

MERKEZ 93 KONUTMERKEZ 158 KONUTMERKEZ HAMAMRECEP TAYİP ERDOĞAN UNVİVERSİTESİRİZE CAMİ

CAMİLİ 1208 KONUTKORUCUK 464 KONUTSAKARYA 24 DERSLİK OKULSAKARYA 590 KONUT

GAZİ 210 KONUT

BOZOVA 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.HARRAN CAMİİHİLVAN TABUR KOMUTANLIĞIMERKEZ 367 KONUTMERKEZ 836 KONUT

BOYABAT HALK KONAĞIENGELSİZ YAŞAM MERKEZİ BİRİMİSİNOP 300 YATAKLI HASTANE

AKÇAY 52 ÜNİTELİ HAİTCİZRE BEDELİYESİSİLOPİ GÜMRÜKSİLOPİ TABUR KOMUTANLIĞIŞIRNAK 539 KONUT

DEVREK 271 KONUTGÖLOVA 64 KONUTMERKEZ 276 KONUTSİVAS ORDU EVİYILDIZELİ 208 KONUT

HAYRABOLU 132 KONUTHÜRRİYET MAHALLESİ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MSB ÇORLU BİNASIÇERKEZKÖY 16 DERSLİKLİ LİSEÇORLU HAVAALANI

3. ETAP 480 KONUTMERKEZ 153 KONUTNİKSAR 240 KONUTTOKAT DEVLET HASTANESİZİLE 320 KONUT

AKÇAABAT 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.KAVAKLI 120 KONUTOF SAĞLIK OCAĞISÜRMENE 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.ÇÖMLEKÇİ 64 KONUT

ÇEMİŞKEZEK 80 KONUT

KARAHALLİ 112 KONUTMERKEZ 112 KONUTMERKEZ 500 KİŞİLİK ÖĞRENCİ YURDUMERKEZ 979 KONUTMERKEZ 979 KONUT

EDREMİT 10.ETAP 452 KONUTERCİŞ 8.ETAP 464 KONUTKALECİK 6.ETAP 280 KONUTKEVENLİ 800 KONUTMELİKŞAH 1430 KİŞİLİK YURT

AKDAĞMADENİ 96 KONUT,TİCARET MERKEZİ,CAMİMERKEZ 666 KONUTYOZGAT BOZOK ÜNV.

MERKEZ 24 DERSLİKLİ İ.Ö.O.MERKEZ 240 KONUTÇAYCUMA 256 KONUT