Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi

Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi: Bilgisayar aracılığıyla devre çizimleri yapılabilmesi için asgari düzeyde bilgi ve yetkinliklerin kazandırılmaya çalışıldığı bir eğitim materyalidir.

Bilgisayarla baskı devre çizimi eğitimi verilmesinin temel amacı gerekli ortam oluştuğunda; elektrik - elektronik devre ve şemaların bilgisayar ortamında çizilebilmesini sağlamaktır. Bilgisayarla baskı devre çizimi eğitimi tamamlandığında baskı devre çizim programına ait menüleri ve programın özelliklerini öğrenebilir, tasarım menüsünü kullanabilir, dosya kaydetme ve sembol ekleme gibi işlemleri yapabilir, baskı devre uygulamalarını hatasız olarak yapabilir, sembolleri düzenleyebilir ve otomatik olarak baskı devre çizimlerini yapıp çıktılarını alabilirsiniz.

Eğitim İçeriği

1. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Baskı Devre Çizimi Uygulama Programı

1.1. Program Özellikleri

• Tanıtım
• Baskı Devre Programına Ait Teknik Detaylar

1.2. Programın Kullanılması

1.3. Programın Ana Menüsü

• File Sekmesi
• Output Sekmesi
• View Sekmesi
• Edit Sekmesi
• Library Sekmesi
• Tools Sekmesi
• System Sekmesi
• Help Sekmesi

2. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Tasarım Ortamı

2.1. Tasarım Ekranı

2.2. Tasarım Ekranında Yer Alan Menüler

• Mod Seçici Araç Çubuğu (Mode Selector Toolbar)
• Dosya Yazdırma (File Print) Sekmesi
• Görüntü Komutları (Display Commands) Sekmesi
• Düzenleme Komutları (Editing Commands) Sekmesi
• Düzen Araçları (Layout Tools) Sekmesi
• Oryantasyon Araç Çubuğu (Orientation Toolbar) Sekmesi

3. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Program Modları

3.1. Kaydetme Modu

3.2. Pad Ekleme Modu

3.3. Çizgi Hat Ekleme Modu

3.4. Çizim Alanı Yazı Modu

3.5. Sembol Ekleme Modu

4. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Baskı Devre Şeması Çizimi

4.1. Baskı Devre Çizimi Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar

4.2. Baskı Devre Çizim Aşamaları

• PCB Şeması Hazırlama İşlemleri
• Güç Kaynağı Şemasına Ait PCB Devresini Çizmek
• Alanların Blok İçine Alınması
• Blok Kopyalama İşlemleri
• Blok Taşıma İşlemleri
• Blok Silme İşlemleri
• Blok Döndürme İşlemleri
• Blok Yazdırma İşlemleri

5. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Semboller

5.1. Sembol Değiştirme İşlemleri

• Eleman Değerinin veya Parça İsminin Değiştirilmesi
• Sembollerin Değiştirilmesi
• Parça Çizgisinin Değiştirilmesi
• Parça İsminin Değiştirilmesi

5.2. Sembol Oluşturma İşlemleri

6. Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi - Otomatik Baskı Devre Çizimi

6.1. Açık Şemadan Baskı Devresine Geçiş Yapmak

6.2. Otomatik Eleman Yerleşimi

6.3. Elemanlara Yönelik Yerinde Düzenleme İşlemleri

6.4. Baskı Devrenin Otomatik Olarak Çizilmesi

• İnce Olarak Tasarlanan Yolları Kalınlaştırma İşlemleri
• PCB Baskı Devre Kartına İsim Yazma İşlemleri

6.5. Baskı Devresinin Çıktısını Almak

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

BİLGİSAYARLA BASKI DEVRE ÇİZİMİ

ANKARA 2007
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR .............................................................................................................. iii

ii
 AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 482BK0017
ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi
Bilgisayarla baskı devre çizimi ile ilgili temel bilgi ve
MODÜLÜN TANIMI
becerilerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
Bilgisayarlı Devre Çizimi ve Simülasyonu modülünden
ÖN KOŞUL
başarılı olmak
Elektrik ve elektronik devre ve şemalara ait baskı devreleri
YETERLİK
bilgisayar ortamında çizmek.
Genel Amaç
Bu modül ile elektrik-elektronik devre ve şemalara ait
baskı devrelerini bilgisayar ortamında çizebileceksiniz.
Amaçlar
1. Baskı devre çizimi uygulama programının
menülerini ve özelliklerini tanıyarak, menü
işlemlerini yapabileceksiniz.
2. Tasarım ortamını tanıyarak tasarım menüsüne ait
işlemleri yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
3. Program modlarını tanıyarak; dosya kaydetme, pad-
hat-sembol ekleme işlemlerini yapabileceksiniz.
4. Baskı devre çiziminde dikkat edilecek noktaları
öğrenerek; baskı devre uygulamaları
yapabileceksiniz.
5. Baskı devre içine sembol ekleyebilecek veya sembol
düzenleme işlemlerini yapabileceksiniz.
6. Otomatik baskı devre çizimini gerçekleştirerek çıktı
işlemlerini yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
Bilgisayar, İşletim Sistemi, Elektrik-Elektronik Baskı
ORTAMLARI VE
Devre Çizim Yazılımı
DONANIMLARI
Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme
soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.
ÖLÇME ve
Öğretmen, modül sonunda size, uygulama, soru-cevap,
DEĞERLENDİRME
boşluk doldurma, test uygulayarak modül uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri değerlendirecektir.

iii
iv
 GİRİŞ

GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Tarihte ilk radyonun imalatında kullanılan elektrik-elektronik devre elemanları, şase

Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği bu zamanda, işlerinizi daha kolay
yapabilmeniz için kullanacağınız baskı devre tasarımı programı, zamandan ve iş gücünden
büyük tasarruf sağlayacaktır.

Sabit veya hareket halindeki elektronik cihazlar arıza yaptığında baskı devre tasarımı
sayesinde arızalar kısa sürede giderilir veya hazırlanan modül kart sayesinde, arızalı cihaz
tamir edilerek zaman kaybı olmadan cihazların çalıştırılması mümkün olur.

Yaşamın her alanında ülkemizi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmak isteyen

Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler, sizlere elektrik elektronik alanında

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ-1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında devre ve şemaların sembol işlemlerini gerçekleştirerek her

ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
Ø Board Maker, WorkBench, ISIS, UltiBoard programlarının ne işe yaradıklarını
araştırınız.
Ø Elle baskı devre tasarımı çizimi ile bilgisayarlı baskı devre çizimi arasındaki
farkları araştırınız.
Ø Boardmaker, workbench, ISIS, UltiBoard programlarının açılışlarını,
simgelerini ve program açılış sayfasını internette araştırınız.
Ø Televizyon, radyo, cep telefonu vb. elektronik cihazların baskı devre kartlarını
elektronik tamircilerinde inceleyiniz. Modül kart sistemi ile çalışan TV’ lerin
özelliklerini, arızalarının giderilmesini normal televizyon kartlarıyla
karşılaştırınız.

1. BASKI DEVRE ÇİZİMİ UYGULAMA

ARES(Advanced Routing and Editing Software) programı; PROTEUS programı

ARES programı ile çok kolay bir şekilde baskılı devre(PCB-Printed Circuit Board)
oluşturulabilmektedir. Baskılı devre çiziminin elle veya otomatik olarak yapılabilmesi, tek
katlı veya çift katlı çizimin yapılabilmesi ve doğrudan programın kendi editöründe baskı
devre çizebilecek bir netlist oluşturabilmesi(otomatik çizim yapabilmek için gerekli program
çıktısı) bu programın avantajlarıdır.

ARES PCB programı ile elektronik devrelerin baskılı devre tasarımı yapılmasının
sayamayacağımız kadar çok faydası vardır. Bunlardan bazıları:

3
 Ø Devrenin sade ve boyutlarının küçük olmasını sağlar.
Ø Seri üretimi kolaylaştırır.
Ø Yüksek frekanslı devrelerde gürültüyü (distorsiyon) önler.
Ø Devrelerin tamir, bakım ve montajını kolaylaştırır.

PCB tasarım kurallarına uyarak baskılı devre tasarımı oluşturursak işimiz birçok
yönden çok kolay olacaktır. ARES programı ile elektronik devrenin PCB si hazırlandıktan
sonra yazıcı(printer) ile PCB çıktısı aydinger veya asetat kağıdına aktarılır.

1.1.2. Ares`in Teknik Özellikleri

Ø Çift taraflı en fazla 16 katlı PCB oluşturabilmemizi sağlar.

1.2. Programın Çalıştırılması

Şekil 1.1: Başlatma menüsü

4
seçeneklerini kullanırız (Şekil 1.1). ARES 6 demo seçeneğine tıkladıktan sonra programımız
çalışmaya başlar ve programın genel çalışma alanı açılır (Şekil 1.2).
Başlık Çubuğu Menü Çubuğu

Araç Çubukları

Kullanıcı
Kütüphanesi
Tasarım Araç Çubuğu

Çizim Alanı

Sembol Döndürme
Durum Çubuğu Koordinatlar

Şekil 1.2: ARES boş çalışma alanı

1.3. Ana Menünün Tanıtımı

Şekil 1.3: Ana menü

Şekil 1.3’te ana menü görülmektedir. Menüdeki seçeneklere sol fare tuşu ile
tıklandığında gerekli ayarları yapmak üzere menü alt grupları çıkar. Bu menüler Mouse
kullanmadan klavye ile de açılabilir. Örneğin, Edit menüsünde E harfinin altı çizili olduğu
için, ALT+E kullanılır (klavyedeki ALT tuşu ile E tuşuna aynı anda basılır). Diğer
menülerde altı çizili harfler aynı yöntemle seçilerek açılır.

5
1.3.1. ‘‘File’’ Menüsü

Şekil 1.4: File menüsü

New layout: Çizim alanında yeni PCB şeması çizimi için bu seçenek kullanılır. Bu
seçeneğe tıklandığında yeni bir boş alan açılacak ve ismi UNTITLED LYT (adsız) olacaktır.
Eğer çizim alanında PCB şema varsa kaydetmek için sorar.

Load layout: Daha önce oluşturmuş olduğumuz dosyayı (PCB şemayı) çizim alanına
çağırmak için kullanılır. Bu seçeneği kullandığımızda iletişim penceresi açılır (Şekil 1.5).
Gerekli dosya adı seçilerek “Aç” butonuna tıklanması, o dosyanın çizim alanına yüklenmesi için
yeterli olacaktır. Çizim alanında çalışırken zaman kaybetmeden dosya yüklemek için kısa yol
tuşu olarak “L” harfinden yararlanılır.

Şekil 1.5: Dosya çağırma menüsü

Save layout As: Çizim alanındaki PCB çalışmanıza bir isim vererek kaydetmenizi sağlar.
Gerekirse farklı isim ile dosyaya kaydetme imkanı sağlar. Bu seçenek her çalıştırıldığında” Save
Design” iletişim penceresi karşınıza gelir.

Clear Netlist: Çizim alanı üzerinde bulunan baskı devre şemasındaki “NET”lerin
tamamını siler.

Load Netlist: Daha önceden “File-Save Netlist” komutu ile kaydedilmiş olan “Net”leri
geri çağırır.

Save Netlist: Çizim alanı üzerindeki PCB şemada bulunan ”Net”leri bir dosya halinde
kaydeder.

Import DXF: Çizim alanına ”DXF” grafik formatına sahip bir dosya eklemek için
kullanılır.

Import Bitmap: Çizim alanına ”Bitmap” BMP grafik formatına sahip bir dosya eklemek
için kullanılır.

Import Region: Bu seçenek, daha önceden yapılmış PCB çalışmalarının bir

Export region: Çizim alanındaki PCB çalışmanın bir bölümünün sonraki

Mail To: Çizim alanında çalıştığımız PCB şemasını veya bitmiş çizimi ‘‘Outlook
Express’’programı yardımıyla başkalarına e-posta olarak göndermenizi sağlar.

Şekil 1.6: Mail to penceresi

Şekil 1.7: Exit penceresi

1.3.2. ‘‘Output’’ Menüsü

Bu menü ARES programında yapılan PCB çizimlerinin yazıcı çıktısını almak için
kullanılır.

Şekil 1.8: Output menüsü

Print: Çizim alanındaki çalışmayı kâğıda aktarır. Bu seçenek çalıştırıldığında Şekil

8
 Şekil 1.9: Print Layout iletişim penceresi

Yapılacak Ayarlar

Ø Printer; bilgisayara bağlı yazıcı tanımlanır ve ayarları yapılır.

9
 Ø Reflection; bu bölümde kâğıda aktarılacak PCB şemanın normal veya ayna
görüntü (mirror) çıktısının alınıp alınmayacağının seçimi yapılır.
Ø Print To File; bu bölümde PCB şema PRN uzantılı dosyaya kaydedilir. Kâğıda
çıktısını iptal eder.

NOT: PCB şema kağıt boyutlarından çok küçükse; pencerede gösterilen PCB şemasını fare
ile sol tuşa basılı tutarak kağıdın uygun yerine yerleştiririz.(şekil 1.9)

Printer Setup: ARES programı bilgisayara bağlı olan yazıcıyı kullanır. Eğer siz bağlı
yazıcıyı değiştirmek istiyorsanız bu seçeneği kullanarak yazıcı ayarlarını yapabilirsiniz.

Şekil 1.10: Yazıcı Ayarları iletişim penceresi

Printer Information: Bilgisayarınıza bağlı bulunan yazıcının Windows işletim

Şekil 1.11: Printer Capabilities iletişim penceresi

Set Output Area: Bu seçenek çizim alanındaki PCB şemanın istenilen bölümünün
kağıda aktarılması için kullanılır. Bu seçenek çalıştırıldığında fare imleci şekil değiştirir.

Şekil 1.12: Fare imlecinin son hali

Set Output Origin: CADCAM (bilgisayar destekli tasarım, bilgisayar destekli

10
 Şekil 1.13: Set output orjinden sonra fare imlecinin durumu

‘‘Set Output Origin” komutu çalıştırılıp fare imleci yukarıdaki şekil gibi olunca çizim
alanında orjin noktası olarak seçeceğiniz yere götürüp farenin sol tuşuna tıklayınız. Orjin
noktası mavi olarak aşağıdaki şekil gibi olacaktır. Orjin noktası artık sizin istediğiniz yere
gelmiştir.

Şekil 1.14: Orjin noktasının son hali

Export Bitmap: Çizim alanındaki PCB çalışmasının, Bitmap(BMP) resim dosyası

Şekil 1.15: Export Bitmap iletişim penceresi

Yukarıdaki iletişim penceresi ayarlanarak çizim alanındaki PCB şemasının resim

Ø Kullanmadan önce yapılması gereken ayarlar

Bu seçeneklerden herhangi biri mode konumunda aktif yapıldığında nelerin

• Layers: PCB şemanın hangi katının veya katlarının kaydedileceği seçilir.

11
 • Colours: PCB şemanın resminin tek renkmi(Mono) yoksa ekranda
görüldüğü şekilde mi kaydedileceğini ayarlar.
• Rotation: Resmin yatay mı dikey mi olacağını belirler.
• Reflection: Resmin olduğu gibimi veya ayna görüntüsündemi(mirror)
kaydedileceğini belirler.
• Compesation: Resim dosyası olarak PCB şemayı kaydetmeden önce
pikseller arası mesafesini ayarlar.
• Filename: Fare ile bu butona tıkladığınızda PCB şemanın resim dosyası
olarak açılan iletişim penceresi üzerinden bilgisayara kaydedileceği
konum ve dosya ismi belirlenir.

Export Metafile: Çizim alanındaki PCB şemanın, metafile(WMF) resim dosyası

Export DXF File: Çizim alanındaki PCB şemanın, EPS resim dosyası formatında
kaydedilmesini sağlar. Bu seçenek aktif yapıldığında şekil 1.15’deki iletişim penceresine
benzeyen bir pencere açılır(bu pencerenin açıklamalarını export bitmap seçeneği altında
bulabilirsiniz).

Export Vector File: Çizim alanında bulunan PCB şemanın HGL dosyası formatında
kaydedilmesi için bu komut kullanılır. Bu seçenek aktif yapıldığında şekil 1.15’deki iletişim
penceresine benzeyen bir pencere açılır(bu pencerenin açıklamalarını export bitmap seçeneği
altında bulabilirsiniz, farklı olan kısmı ‘‘Device’’ bölümüdür. Bu bölümdeki formatlar çıkışa
bağlanacak olan cihazlara göre seçilmelidir).

Şekil 1.16: Vector Export iletişim penceresi

Export Overlay: Çizim alanında bulunan PCB çalışmasının, bitmap (BMP) resim
dosyası formatında hafif renk tonunda kaydedilmesini sağlar, daha sonrada seçilen diğer
katmanlarla üst üste getirilerek kolay takip sağlanmış olunur (istenilen katmanların hepsi

12
aynı anda görüldüğü için). Bunun için açılacak olan Şekil 1.17’deki iletişim penceresinde
gerekli ayarlar yapılır.

Şekil 1.17: Export Overlay iletişim penceresi

Manufacturing Notes: Çalışma sayfasında bulunan PCB şema ile ilgili gerekli
açıklamalar bu seçenek kullanılarak Şekil 1.18’deki iletişim penceresi aracılıyla kayda
geçilir. Daha sonra Manufacturing Notes komutu ile açıklamalar incelenebilir.

Şekil 1.18: Manufacturing Notes iletişim penceresi

CADCAM Output: Çizim alanında bulunan PCB şema bu komutla CADCAM

13
 Şekil 1.19: CADCAM Output iletişim penceresi

Gerber Wiew: Bütün gerber dosyalarını ve çizim alanındaki PCB şemanın daha önce
CADCAM Output komutuyla kaydedilmiş şeklini çizim alanına getirmek için kullanılır. Bu
komut seçildiğinde iletişim penceresi yardımıyla ayarlanarak istenilen katları seçebilirsiniz.

Pick and Place File: Bu seçenek çizim alanındaki PCB şemanın yerleşim ve eleman
yerini yazı dosyası şeklinde gösteren bir komuttur.

Şekil 1.20 PCB şemasındaki elemanların yerlerinin text(yazi) dosyası olarak görülmesi

1.3.3. ‘‘View’’ Menüsü

Görünüm menüsüdür. ARES programının ekran görünümünü değiştirmek için

14
 Şekil 1.21: View menüsü

Redraw: Çizim alanında bulunan PCB şemanın görüntüsünün yinelenmesidir. Şema

Flip: Tasarım alanındaki PCB şemanın alttan(tersten) görüntüsünü elde etmek için
kullanılır. Kısayol tuşu klavyeden ‘‘F’’dir. (bk. Şekil 1.22)

(a) (b)
Şekil 1.22: Flip komutu

Grid: Çizim alanında bulunan gridlerin(noktaların, ızgaraların) görünmesini ya da

15
 (a) (b)
Şekil 1.23: Grid komutu a) kapalı b) aktif

Layers: Bu komut yardımıyla PCB şemasının istenilen katları çalışma alanında

Şekil 1.24: Layers penceresi

Metric: Çalışma alanında bulunan fare imleci hareketinin milimetrik veya inç olarak
sağ alt köşede gösterilmesini sağlar. Kısayolu ‘‘M’’ tuşudur.

Origin: Bu komut çalıştırıldığında imlecin şekli değişir. Çalışma alanında

Şekil 1.25: Origin komutu sonrası fare imleci

Z-Theta: Bu seçenek çalıştırıldığında imlecin bulunduğu yer ile taşındığı yer

Şekil 1.26: Z-Theta komutu öncesi ve sonrası

Şekil 1.27: X Cursor komutu sonrası imleç

Goto XY: Bu seçenek yardımıyla imleci istediğimiz koordinatlara götürebiliriz.

Şekil 1.28: Goto XY penceresi

Goto Component: Bu komut tasarım alanı içerisinde nulunan PCB şema üzerindeki
istenilen parçanın aktif hale getirilmesi ve yaklaştırılmasını (zoom) sağlar. Kısayolu
‘‘Ctrl+C’’ dir

Şekil 1.29: Goto Component komutu öncesi ve sonrası

Goto Pin: Bu komut çalıştırıldığında açılan iletişim penceresi kutusuna, parçanın ID

17
 Şekil 1.30: Goto Pin uygulaması öncesi ve sonrası

Snap 1th-5th-25th-50th: Tasarım alanındaki gridlerin(ızgara) aralarındaki mesafeyi

Şekil 1.31:Snap ayarlarının gridlere etkisi

Pan: Bu komut çalıştırıldığında imleç biçim değiştirir. Çalışma alanı içerisinde

Zoom In: Tasarım alanında bulunan PCB şemasının görüntüsünü

Zoom Out: Tasarım alanında bulunan PCB şemasının görüntüsünü

Zoom All: Tasarım alanındaki çalışmanın tamamını ekranı kaplayacak şekle getirir.
F8 tuşu ile klavyeden aktif hale getirilir.

Zoom To Area: Tasarım alanındaki PCB çalışmasının seçilen kısmını ekranı

Toolbar: PCB tasarımı yaptığımız ARES programı kullanıcıları işlerinin daha hızlı
olmasını istedikleri zaman, araç çubuklarından yararlanırlar. Bu komut seçildiğinde iletişim
penceresinden işaretlenerek ekranda görülmesi veya kalkması tercih edilebilir. (Şekil 1.32)

18
 Şekil 1.32: Toolbars iletişim penceresi

1.3.4. “Edit’’ Menüsü

Edit kelimesi Editör’den gelmektedir. PCB şeması üzerinde düzeltme ve değişiklikleri

Şekil 1.33: Edit menüsü

Undo: Tasarım alanında yapılan işleri sondan geriye doğru sırasıyla bir geri alır.
Kısayol tuşu olarak “Ctrl+Z” kullanılabilir.

Redo: Tasarım alanında yapılan ve geriye alınan işleri sırasıyla bir ileri alır. Kısayol
tuşu olarak “Ctrl+Y” kullanılabilir.

Tag filter: Bu komut tasarım alanındaki PCB şema üzerinde blok içerisine alınan
kısmı, iletişim penceresinden yapılan tercihlere göre filitreleme yaparak ekranda görüntüler.
Ctrl+X kısa yol tuşlarıdır.

19
 Şekil 1.34: Tag Box Filter

Align: Seçilen nesneleri, noktalar (ızgara) üzerinde belirli bir konuma getirir(ayarlar).
Kısayolu ‘‘Ctrl+A’’ dır.

Replicate: Bu komut istediğimiz şemayı istediğimiz kadar ve istediğimiz boşluklarla

Şekil 1.35: Replicate komutu penceresi

Send To Back: Bu komut üst üste bulunan PCB parçalarından istemediğimizi seçerek,
seçtiğimizi diğerinin altına gönderir. Bir parça eğer başka parça çağrılmadan önce seçilip bu
komut çalıştırılırsa seçili parça hep üstte kalır. Kısayolu ‘‘Ctrl+B’’dir.

Bring To Front: Bu komut üst üste bulunan PCB parçalarından istemediğimizi

Convert Vias To Pads: Tasarım alanında seçtiğimiz “via” yı ‘‘pad’’ e dönüştürür. Bu

Duplicate Layer: Bu seçenek PCB şemanın katlarını çoğaltmak için kullanılır.

20
 Şekil 1.36: Duplicate Layer iletişim penceresi

Ø Source, kopyalanacak kaynak PCB kat seçimi

New component: Bu komut ARES’ e kayıtlı parçaların yeni bir isimle yeniden
kaydedilmesini sağlar. Yeni isimle oluşturduğumuz parçalar Components seçeneği altında
toplanır.

Şekil 1.37: New components menüsü

Ø Name, oluşturulacak yeni parçanın ismi

New Pad Style: Bu komut yeni bir pad (lehimleme tabanı) oluşturmak için kullanılır. Bu
komut aktif yapıldığında Şekil 1.38’ daki iletişim penceresi çalışma sayfasına gelir. Name (isim)
kutusu karşısına tasarladığımız yeni pad‘ in ismini yazar Normal veya SMT kısmından da pad ’in
şeklini seçer ve “OK” düğmesine fare ile tıklarız. Bu kez karşımıza Şekil 1.39’ daki gibi iletişim
penceresi gelir. Bu iletişim penceresinden yeni pad ’in ölçüleri ayarlanarak OK’’düğmesine
tıklanır. Şekil kare pad olarak araç çubuğu altında çıkar.

Şekil 1.38: New pad style penceresi Şekil 1.39: Edit square pad style

21
 New Pad Stack: Yeni bir pad yığını oluşturmak için kullanılır. ARES programındaki
her bir baskı devre katmanı için farklı ölçü ve şekillere sahip pad oluşturulmasına imkân
verir. Bu komut seçildiğinde iletişim penceresi açılır. İlgili kutulara istenen bilgiler girilir ve
continue düğmesini tıklanır. Karşımıza yeni bir iletişim penceresi açılır.(bk Şekil 1.41) Bu
iletişim penceresi yeni oluşturacağımız pad stack için her bir yüzey ve katman için aynı veya
farklı ölçü ve özellikler seçmemize imkân verir. Örneğin 1. yüz için daire pad seçersek, 2.
yüz için kare pad seçebiliriz.

Şekil 1.40: Create new padstack penceresi Şekil 1.41: Edit padstack penceresi

New Trace Style: Yeni bir track yol oluştururak ARES kütüphanesine kaydeder. Bu
komut aktif yapıldığında açılan iletişim penceresinden ayarlar yapılır.

Şekil 1.42: Edit trace style penceresi

New Via Style: Yeni via (geçiş deliği) oluşturarak ARES kütüphanesine kaydeder. Bu
komut aktif yapıldığında iletişim penceresine yeni bilgiler girilir.

Şekil 1.43: New via style penceresi Şekil 1.44: Edit Circular pad style penceresi

Tidy: Bu komut çalıştırıldığında kullanıcı kütüphanesindeki ve çizim alanında

22
1.3.5. ‘‘Library’’ Menüsü

Library, kütüphane demektir. Bu menü ARES tasarım programında kütüphanesine

Şekil 1.45: Library menüsü

Pick Package/Symbol: İsmini bildiğimiz elektronik parça veya elemanı(komponent)

Bu pencerede parçanın ismini biliyorsak üst kutudaki ‘‘ name or text to search for’’
kısmına yazılır. Fakat birçok parçanın adını hatırlamak zor olacağından ‘‘match name’’
kısımındaki ‘‘beginning with text’’ seçeneği işaretlenerek isim kutusuna parça ismindeki ilk
iki harf yazılarak bu iki harfle başlayan bütün elemanlar ‘‘matches’’ kutusunda görülür. Bu
kutudan istenilen parçanın üzerine çift tıklanarak kullanıcı kütüphanesine getirilir.

Şekil 1.46: Kütüphaneden parça(eleman) seçme

Make Package: ARES kütüphanesinde olmayan parçaların oluşturulup eklenmesi için

Make Symbol: Yeni oluşturulan parçaya isim verilerek kütüphaneye kaydedilir.

Şekil 1.48: Make symbol penceresi

Decompose: ARES kütüphanesinde bulunan bir parçayı tasarım alanına çağırıp

Şekil 1.49: Düzeltilecek komponent Şekil 1.50: Decompose komutunun uygulanması

Compile To Library: Çizilen yeni parça kütüphaneye kaydedilir.

24
 Şekil 1.51: Compile to library komutu penceresi

Library Manager: Kütüphane ile ilgili her türlü işlem, bu menü sayesinde yapılır. Bu
seçenek çalıştırıldığında, açılan iletişim penceresinden yaptığı işlemler üzerindeki düğmelere
tıklayarak işlemlerimizi gerçekleştirebiliriz.

Şekil 1.52: Library manager penceresi

Bu menüdeki komutlar:

Ø Dump library : Seçtiğimiz kütüphane ya da parça hakkında bilgi verir.

• Yaptığımız işlemin yönünü gösterir.

25
 Ø Move items : Seçilen parçaları istediğimiz kütüphaneye taşır.
Ø Delete items : Seçilen parçaları siler.
Ø Rename items : Seçilen parçaların ismini değiştirir.
Ø Informatıon : Seçilen kütüphane ve parça ile ilgili bilgileri verir.

1.3.6. ‘‘Tools’’ Menüsü

Tools, anlamı ‘‘araçlar’’ demektir.

Şekil 1.53: ‘Tools’ menüsü

Real Time Snap: Bu komut seçili ise çalışma alanında bulunan fare imlecinin uç
kısmında × şekli meydana gelecek bağlantı yapmak kolaylaşacaktır. Bu komut onaylı değilse
× işareti oluşmayacaktır. ‘‘Ctrl+S’’ kısa yol tuşlarıdır. View menüsünden × kursör de aynı
işlemi yapar.

Trace Angle Lock: Bu komut seçili olursa çizilen yolların(trace) dönüş(eklem) yerleri
90º veya 45º açı yaparak çizilirler. ‘‘Ctrl+K’’ kısayol tuşlarıdır.

Auto Trace Selection: Bu komut seçili olursa PCB şeması üzerindeki yol(track) fare
sağ tuşu ile seçilirse, seçilen yol(track) özelliklerini taşıyan yeni yollar çizmeye başlar.
‘‘Ctrl+T’’ kısayol tuşlarıdır.

Auto Track Necking: Bu komut seçili olursa yollar ile padlerin arası otomatik olarak
ayarlanır. Ctrl+N ‘kısa yol tuşlarıdır.

Auto Zone Regenaration: Otomatik çalışma alanını yeniler. Bu komut bir kere
seçildiğinde system menüsü altındaki ‘‘Set Zones’’ seçeneği de aktifleşir.

Search And Tag: Tasarım alanında bulunan PCB şemada, verilen özel değerlere göre
arama yaparak bulduğu sonuçlara göre parçaları etiketler. Durum çubuğunda kaç tane
kompenent bulunduğu ve etiketlendiği takip edilerek öğrenilir. ‘‘T’’ kısayol tuşudur.

26
 Şekil 1.54: Search & Tag Şekil 1.55: Search & Tag Şekil 1.56: Search & Tag
öncesi penceresi sonrası

Ø Tools menüsünden search&tag komutunu çalıştır.

Or Search And Tag: Bu seçenek ‘Search and Tag’seçeneğine benzer. Fark olarak
arama yapar.

And Search And Tag: Bu seçenek ‘‘Search And Tag’’ seçeneğine benzer. Gerekli
olan bilgilerin etikette kalmasını sağlayarak gereksiz bilgileri temizler.

Auto Name Generator: Bu komut çalıştırıldığında çalışma alanında bulunan çok

Şekil 1.57: Auto Name Generator Şekil 1.58: Auto Name Şekil 1.59: Auto Name
komutu öncesi Generator penceresi komutu sonrası

Auto Placer: Bu komut ISIS programında çizilmiş olan elektronik şemanın PCB
şemasının oluşturulması için kullanılır. ARES komutu çalıştırıldığında PCB şemanın kart
boyu belirlendikten sonra PCB elemanlarını çizim alanına otomatik olarak yerleştirir.

27
 Auto Router: ISIS programı içerisinde çizilmiş. SCH uzantılı elektronik şemaların,
ISIS programı içerisinden ARES programı çalıştırıldığında PCB baskı devre şemasını
oluşturabilmekiçin kart ölçüsü belirlenip elektronik parçalar tasarım alanına yerleştirdikten sonra
otomatik(Auto) olarak bağlantı yollarını(trace) çizmek için kullanılır.

Şekil 1.60:Auto Router iletişim penceresi

ISIS de çizilen elektronik şemanın baskı devre şemasını (PCB) çıkarmak için ARES
programına atıldıktan sonra (Auto router) komutu çalıştırılırsa şekil 1.60’ daki iletişim
penceresi gelir. Bu pencere yardımıyla otomatik çizim ayarları yapılır. (OK) düğmesine
tıkladıktan sonra çizim otomatik olarak çizilir.

Auto router çizim penceresinden;

Ø Grid: ızgara boşluklarının büyüklüğü seçilir. 50 tavsiye edilir.

28
Şekil 1.61: Otomatik PCB tasarımını tek kat yaparken açılan iletişim penceresi Şekil 1.60’daki
(Edit Strategies) tıklandığında bu pencere açılır.

Gateswap Optimizer: Bu komut ile karmaşık bir şekilde çizilmiş şemanın en uygun
şekilde yeniden çizilmesi sağlanır.

Şekil 1.62: Gate-Swap Optimizer çalıştırma onay penceresi

Power Plane Generator: Tasarım alanında bulunan şemadaki power veya şase alanının
genişletilmesini ve şema üzerindeki boşlukların istediğimiz şekilde doldurulmasını sağlar.

Şekil 1.63: Power Plane Generator penceresi

Component Re-Annotator: Bu komut tasarım alanındaki şemamızda bulunan parçaların

Connectivity Checker: Bu komut çalıştırıldığında programın otomatik olarak çizdiği

29
 Şekil 1.64: Connectivity Errors penceresi

Desing Rule Checker: Bu komut çalıştırıldığında dizayn kuralları içersinde şemamızın

1.3.7. “System’’ Menüsü

Bu menü “ARES” programının sistem (renk, bağlantı kuralları, grid ayarları, kısayol
tuşu ayarları, vb.) ayarlarını yapmak için kullanılır. Bu menünün alt seçenekleri aşağıdaki
şekilde gösterilmektedir.

Şekil 1.65: System menüsü penceresi

System Info: Programın (Untitled –Ares demo) versiyonu ve lisans ile ilgili bilgiler verir.

Şekil 1.66: System Info penceresi

30
 Set Colours: ARES programının bütün renk ayarları bu komut aracılığı ile yapılır.

Şekil 1.67: Set Color iletişim penceresi

Set Design Rules: Tasarım alanında çizeceğimiz PCB şemanın elemanları arasındaki
mesafeyi ayarlamamızı sağlar. “Design Rules” komutu çalıştırıldığında elemanlar arasındaki
uzaklığı açılan pencereden pad-pad, pad-track, track-track vb. ayarları th cinsinden yapabiliriz.
1Thou= 0,025 mm.

Şekil 1.68: Default Design Rules iletişim penceresi

Set Environment: Bu komut ile programın otomatik kayıt süresi, geri al seçeneğinde
kaç işlemin tutulacağı, dosya menüsünde kaç adet çalışılan dosyanın tutulacağı vb. ayarlar
yapılır.

31
 Şekil 1.69: Set Environment Configuration iletişim penceresi

Set Keyboard Mapping: Bu komut programdaki menülere kısayol tuşları atamak için
kullanılır.

Şekil 1.70: Set Keyboard Map penceresi

Ø Commands groups: Alt seçeneklerine kısayol tuşu atanacak ana menü seçilir.
Ø Available commands: Kısayol tuşu atanacak seçenek seçilir.
Ø Key sequence for selected command: Atanacak kısayol tuşu yazılır.

Set Grids: Bu komut ile ızgara(grid) ayarları yapılır. Bu seçenek ile grid noktaları
arasındaki uzaklık th cinsinden ayarlanır.

Şekil 1.71: Grid Configuration penceresi

32
 Set Layer Usage: Bu komut çalıştırıldığında layer kullanma ayarları yapılır. Bu
komut seçildiğinde açılan pencerede her kat için verilen ‘‘Inner copper 1’’ gibi isimler yerine
bu isimler silinerek yerine 1.kat, 2.kat gibi istediğimiz isimler verilir.

Şekil 1.72: Set Layer Usage iletişim penceresi

“T” sütunu onaylanırsa; PCB çizimi yaparken seçilen katman görülür.

Set Layer Pairs: Bu komut çok katlı PCB şema çizimlerinde yani çift yüz baskı devre
tasarımlarında katmanların eşleştirilmesi için kullanılır. Bu komut seçildiğinde karşımıza
gelen iletişim penceresinden baskı devre katları eşleştirilir. (Şekil 1.73)

Şekil 1.73: Edit Layer Pairs penceresi

33
 Set Library Path: Bu komut, seçildiğinde ARES programının kütüphane(Library)
yolu(path) tanımlanır. İletişim penceresinden “path” yazan kutuya kütüphanenin yolu
tanımlanır.

Şekil 1.74: Set Library Path iletişim penceresi

Set Plotter Pens: Bu komut plotter(çizici) renk ayarlarını yapar. İletişim penceresi ile
gerekli renk ayarlarını yaparız. (Şekil 1.75)

Şekil 1.75: Set Plotter Pens iletişim penceresi

Set Strategies: Bu komut çalıştırıldığında otomatik PCB şema çizimi ayarları yapılır.
Bu seçeneğin ve iletişim penceresinin açıklamaları “Tools-Auto Router” seçeneği altında
ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Set Template: Çizim alanında bulunan “Text”lerin(yazıların) kalıplarını(label),

34
 Şekil 1.76: Set Template iletişim penceresi

Bu pencerede;
“Part Reference” kısmında; parçanın yazı çeşidi(label font), yüksekliği(Height) ve
genişliği(Width) ayarlanır
“Part Value” kısmında parçanın değerinin yükseklik ve genişliği,
“Graphics” kısmında, çizim alanında grafik varsa, bu grafiğe ait yazıların yükseklik ve
genişliği ile grafik çizgilerinin genişliği ayarlanır.

Set Work Area: Çizim alanı ölçüleri ayarlanır. Bu seçenek çalıştırıldığında karşımıza
iletişim penceresi gelir. Bu pencereyi kullanarak çizim alanımızın genişliği(Width) ve
yüksekliği (Height) inch olarak ayarlanır.

Şekil1.77: Set work Area penceresi

Set Zones: Baskı devre şemamızda bulunan bakır bölge ayarları yapılır. Bu komut,
ARES programının otomatik olarak alanları yeniden çizmesi için konfigürasyon (confıg)
ayarlarını yaparken kullanırız. Bu komut seçildiğinde karşımıza Şekil 1.49’da görülen
iletişim penceresi gelmektedir.

35
 Şekil 1.78: Zone Configuration penceresi

Ø Auto-regenerate zones: Alanların yeniden otomatik olarak oluşturulması

Save Preferences: Bu komut “system” menüsünde yapmış olduğumuz değişiklikleri

1.3.8. “Help” Menüsü

Bu menüde Ares programı hakkında öğrenmek istediğimiz her şey bulunmaktadır.

Şekil 1.79: Help menüsü

Help Index: Bu seçenek klasik yardım penceresidir. Yardım konuları sol tarafta
açıklamalar ise sağ taraftadır.

Şekil 1.80: Ares Help’in görünüşü

36
Contents: İçindekiler halinde listeleme yapar
Ø Index: İndeks halinde listeleme yapar.
Ø Search: Yardım konularını arar.

Stop Pres: Programın içeriğini anlatır. Yeniliklerden bahseder.

Şekil 1.81: Proteus’un ilgili sürümüne ait yenilikleri anlatan yardım penceresi

Ø About Ares: Proteus programı hakkında bilgi verir.

Şekil 1.82: System bilgilerine ulaşılan yardım penceresi

37
 ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

ÖLÇME SORULARI

1. Proteus çizim programında PCB tasarımı yapmaya yarayan programın adı--------dir.

2. Başlat-programlar-Proteus 6 Demo-ARES 6 Demo işlemleri sonunda ekrana -----------

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

38
 ÖĞRENME FAALİYETİ-2

ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında tasarım ortamını tanıyarak, tasarım menüsüne ait işlemleri
doğru olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır.

Ø Günümüzde kullanılan bilgisayar yazılım programlarını karşılaştırarak çalışma

Boardmaker, Isis, Ultiboard, Workbench, Orcad vb. çizim programlarının tasarım

2. TASARIM ORTAMI
2.1. Program Tasarım Ekranı
ARES programı, baskı devre şeması çizilebilir, yeni sembol ve kılıflar üretilip
mevcutları değiştirilebilir.

Bu çalışmaların yapıldığı ortam ‘‘Tasarım Ekranı’’ olarak adlandırılır. Proteus ana

Şekilde ARES programı tasarım ekranı görülmektedir.

39
 Şekil 2.1: ARES programı tasarım ekranı

ARES programının penceresinde çizim alanın en üstünde “Başlık Çubuğu” yer alır.

Ø Başlık çubuğu: Burada programın ismi yer almaktadır.

Ø Çizim(Kuşbakışı Penceresi) Alanı Ön Görünüş:

Tüm çizimin genel görünümünü verir. Çizim alanının içerisine yaptığınız çalışmanın
küçültülmüş halini verir. Turkuaz çerçeve sayfa sınırları, yeşil kutu ise, görülebilir alanı
gösterir. Fare imlecini bu pencere içerisine götürüp bir kere sol tıklarsak çizim alanının
istediğiniz bölgesine merkez olacak şekilde yerleşir.

• Kuşbakışı penceresi aynı zamanda, yerleştirilmek üzere seçilen parçanın

40
 Ø Kullanıcı Kütüphanesi: PCB elemanı oluşturmak ve kütüphaneden çağrılan
PCB elemanlarını izlemek için kullanılır.

Şekil 2.2: Kullanıcı Kütüphanesi başlık çubuğu

“C” Düğmesi PCB elemanı oluşturmak için kullanılır. Kullanıcı kütüphanesine PCB
elemanı çağırmak için tasarım araç çubuğu üzerindeki araç çubuğuna tıklanır. Sembol
çağırma düğmesi üzerinden P ve L düğmeleri, PCB elemanı çağırmak için (P), kütüphane
ile ilgili işler(kütüphane silmek, kütüphane oluşturmak vb.) için ise (L) düğmesi kullanılır.

Ø Yönlendirme Çubuğu: Nesnelerin döndürülmesinde, ayna görüntüsünün

• Eleman Döndürme(Rotation):

• Ayna görüntüsü (Mirror):

Ø Çizim ( Tasarım) penceresi: PCB çalışmalarını yapıldığı büyük pencere.

Ø Ares Programı Araç Çubukları

Ares programında 5 tane araç çubuğu vardır.

Ø Mode Selector Toolbar(Mod seçimi Araç Çubuğu)

Ø File / Print Commands (Dosya/Yazdırma Komutları)

Ø Display Commands (Görünüm Komutları)

Ø Editing Commands (Düzen Komutları)

41
 Ø Layout Tools(Çizim Araçları)

2.1.1. Mode Selector Toolbar(Mod seçimi Araç Çubuğu)

Bu araç çubuğu 3 bölümden oluşur. Bu bölümler:

Ø Placing and Routing,

2.1.1.1. Placing and Routing

Tasarım alanındaki parçaya etiket vermek için kullanılır.

Tasarım alanına parça çağırmak veya düzenlemek için kullanılır.

Tasarım alanında yol(track) oluşturmak için kullanılır.

Tasarım alanında çok katlı çizimlerde via(geçiş deliği) koymak için kullanılır.

Bölge tanımlaması yapmak ve düzenlemek için kullanılır.

ARES editöründe hazırlanmış PCB baskı devreye netlist oluşturur.

Bağlantı yollarını(track) ışıklandırmak(hataları kontrol amaçlı) için kullanılır.

Tasarım alanında bulunan parçalardan istenileni seçmek ve düzenlemek.

2.1.1.2. Pad Placement

Daire şeklinde pad(ortası delik ) lehimleme tabanı ekler.

42
 Kare şeklinde pad(ortası delik) lehimleme tabanı ekler.

Kenarları oval dikdörtgen pad (ortası delik) lehimleme tabanı ekler.

Kenar bağlantı pad’i yerleştirir.

Dairesel bağlantı pad’i yerleştirir.

Dikdörtgen şeklinde bağlantı pad’i yerleştirir.

Çokgen bağlantı pad’i yerleştirir.

Bu simge yeni bir pad yığını(matriks) yerleştirmek için kullanılır.

2.1.1.3. 2D Graphics

Çizim alanında çizgi oluşturmak için kullanılır.

Çizim alanında kutu oluşturmak için kullanılır.

Çizim alanında daire oluşturmak için kullanılır.

Çizim alanında yay oluşturmak için kullanılır.

Çizim alanında serbest çizim yapmak için kullanılır.

Çizim alanında metin(text) oluşturmak için kullanılır.

Çizim alanında bulunan sembolü düzenlemek ya da yeni oluşturulan kompenente

Çizim alanı orjinini ve yeni oluşturulan kompenentin orjinini belirlemede kullanılır.

43
 Çizim alanında bulunan objelerin veya bölgenin boyutlarının(mm. veya inç. olarak)
ölçülmesini sağlar.

2.1.2. File Print (Dosya Yazdırma)

Tasarım alanında yeni bir boş sayfanın açılmasını sağlar.

Daha önceden hafızaya kaydedilmiş bir çizim dosyasını çağırır.

Tasarım alanında çalışılan çizim dosyasını kaydeder.

Daha önce çizilmiş dosyadan belirlenmiş bir bloğu çalışılan çizim dosyasına getirir.

Çalışılan bir çizim dosyasından belirlenmiş bir bloğu başka bir çizim dosyasına taşır.

Tasarım alanında bulunan çizim dosyasını yazıcı (printer) yardımı ile kağıda aktarır.

Bu sembol aktif yapıldığında, tasarım alanındaki çalışmadan seçilen belirli bir alanın
yazdırılması (print) sağlanır.

CADCAM çıkış için Gerber dosyası oluşturulur.

CADCAM dosyası çağırmak için kullanılır.

2.1.3. Display Commands (Görünüm Komutları)

Çizim alanı ekranını yeniler

Tasarım alanında bulunan çalışmanın ayna görüntüsünü(mirror) alır.

Tasarım alanı ekranında bulunan gridleri(ızgara) çağırır veya yok etmeye yarar.

44
 Tasarım alanındaki PCB kartın katlarının görüntülenmesini veya gizlenmesini
sağlar.

Board(pcb kart) ölçülerini durum çubuğu üzerinde milimetrik veya inç olarak seçilip
görüntülenmesini sağlar.

Tasarım alanında istenilen noktayı yerel orijin noktası olarak seçmeye yarar. İptal
etmek için tekrar bu sembol seçilir.

Z-Theta koordinat noktası oluşturur.

Bu sembol seçili durumda iken, imleç çizim alanında herhangi bir yere tıklanırsa
orası merkez seçilir ve ekran o noktadan merkezlenir.

Çizim alanındaki görüntüyü büyültür(zoom).

Çizim alanındaki görüntüyü küçültür(unzoom).

Tasarım alanının tamamını ekranda gösterir.

Bu sembol seçildikten sonra, bir alan belirlenirse, o alanı büyültür.

2.1.4. Editing Commands (Düzenleme Komutları)

(Undo) son yapılan işlemi geri alır.

(Redo) son yapılan geri alma işlemini iptal eder.

Tasarım alanında seçilen bir parça ya da belirlenen bir bloğu kopyalayarak çoğaltır.

Tasarım alanında seçilen bir parça ya da belirlenen bir bloğu başka bir yere taşır.

Tasarım alanında seçilen bir parça ya da bir PCB kartını istenilen açıda ve yönde
döndürür.

Tasarım alanında seçilen bir elemanı ya da belirlenen bir bloğu siler.

45
 Kütüphaneden çizim alanına eleman ya da sembol çağırmak için kullanılır.

Yeni bir parça oluşturmak için kullanılır.

Kütüphaneye eleman oluştururken, etiketlemede kullanılır.

2.1.5. Layout Tools (Çizim Araçları )

Bu sembol aktif yapılırsa tasarım alanındaki parça uçlarına fare imleci getirildiğinde x
şekli oluşacaktır. Aktif yapılmazsa x şekli olmaz.

Tasarım alanında yol(trace) çizerken dönüş açısını belirler. Bu sembol aktif ise yolun
dönüş açıları 45 ve 90 derece olur, pasif ise istenilen açıdan dönüş yapılabilir.
Otomatik baskı devre çiziminde yol stili seçimi yapılır.

Yol(track) ile pad arası mesafeyi otomatik olarak ayarlar.

Parça arar ve denk olan parçaları etiketler.

Otomatik PCB çizimi yapar, ISIS(şematik) programından ARES programına geçtikten

Otomatik PCB çizimlerinde bağlantı raporu hazırlar.

ELECTRA programına geçiş yapar. Bu programda otomatik çizim yapılır.

46
2.1.6. Orientation Toolbar (Yön Araç Çubuğu )

Ø Rotation (Döndürme Araç Çubuğu)

Seçilen parçayı 90 derece sağa döndürür(Saat yönünde).

Seçilen parçayı klavyeden girilen açı değeri kadar döndürür. Klavyeden açı değeri
girildikten sonra “Enter” tuşuna basılır.

Ø Reflection (Yansıma-Ayna Araç Çubuğu)

Parçanın yatayda(horizontal) yansımasını alır(Mirror- x ).

Parçanın dikeyde(vertical ) yansımasını alır (Mirror- y ).

47
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Doğru-Yanlış Test Maddeleri

Açıklama

Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.

1. (….) Program isminin yer aldığı yere başlık çubuğu denir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

48
 ÖĞRENME FAALİYETİ-3

ÖĞRENME FAALİYETİ–3
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında elektrik –elektronik devre ve şemalara ait baskı devreleri
bilgisayar ortamında program modlarını tanıyarak dosya kaydetme, pad- hat-sembol ekleme
işlemlerini yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Pad, track, sembol ifadelerini Boardmaker, Workbench programlarında araştırınız.

3. PROGRAM MODLARI
Bu bölümde ARES programını kullanarak tasarım alanına çizgi(Track), pad, yazı,
sembol eklenmesi, bunların değiştirilmesi(Edit) konuları incelenecektir. Konular
incelenirken daha önce görmüş olduğumuz menüler ve araç çubukları kullanılacaktır.
Konular uygulamalarla açıklanacaktır. Bu bölümün bilgisayar başında uygulamalı olarak
çalışılması tavsiye edilir.

3.1. Dosya Kaydetme

Bilgisayarlar bilgileri dosya biçiminde saklarlar. Dosyaların saklanması işlemi

İsim verilip saklanan bir dosya başka bir zaman tekrar yüklenip gerekiyorsa
değişiklikler (ekleme, çıkarma vb.) yapılabilir. Değişikliklerin kalıcı olması için dosyanın
tekrar kaydedilmesi gerekir. Ancak bu kez yeni bir isim vermek gerekmez, dosya aynı isimle
kaydedilebilir. Bununla birlikte değişikliklerden sonra dosyayı başka bir isimle kaydetmek
de mümkündür. O zaman farklı iki dosyamız olacaktır.

49
UYGULAMA 1: Dosya Oluşturma
İşlem Basamakları

Ø Tasarım alanına çeşitli yollar(Track) çiziniz.

Şekil 3.1.a: Çizilen yollar Şekil 3.1.b: Save komutu penceresi Şekil 3.1.c: Save Dosyası

Eğer önceden çalıştığımız bir dosyanın adını farklı olarak kaydetmek istiyorsak save
as layout seçeneğini kullanırız. Burada açılan pencerede vereceğimiz yeni isim girilir ve
isteğimize bağlı olarak dosyanın kayıt yeri değiştirilebilir.

3.1.1. Pad Ekleme

Pad; PCB şemalarında bulunan devre elemanlarının (komponentlerin) ayaklarının

Örneğin: Bir devrenin giriş ve çıkış pinleri için pad’lara ihtiyaç vardır. Hatta atlama
iletkenleri için de pad’lar gereklidir. ARES programında değişik şekillerde ve boyutlarda
pad’lar tasarım alanı “Pad Placement” araç çubukları üzerinde sunulmuştur, bunlardan
istediğinizi kullanabilirsiniz. (Şekil 3.2)

Şekil 3.2: Pad çeşitleri Şekil 3.3: Bir pad’in çizim alanında görünüşü

50
UYGULAMA 2: Pad Ekleme ve Değştirme İşlemleri
Ø Tasarım Alanına Pad Eklemek İçin; İşlem Basamakları

• Yeni, boş bir tasarım alanı oluşturunuz.

• düğmesi aktif olduğunda ve fare imleci tasarım alanı içerisinde iken, fare
tuşlarından sol tuşa her tıkladığımızda yeni bir pad oluşacaktır. (Şekil 3.4)

Şekil 3.4: Pad boyutlarının boyutlarının değiştirilmesi ve çeşitli büyüklüklerde pad’lerin çizim
alanında görünüşü

51
 Ø Pad Şeklini Değiştirme

ARES programı kullanıcılara “ Pad Placement” araç çubuğu üzerinden (Şekil 3.5) çok
çeşitli pad şekilleri sunmaktadır. Şekilde görülen “Pad Placement” araç çubuğu üzerinde
bulunan düğmeler kullanarak, kullanıcı kütüphanesinde gösterilen pad şekilleri ve ölçüleri
değiştirilebilir.

Round(ortası boş daire) PTH

Square(kare) PTH

DIL(oval) PTH

Edge(kenar bağlantı) connector

Rectangular(dikdörtgen) SMT

Polygonal(çokgen) SMT

Şekil 3.5: Pad şeklinin değiştirilmesi Şekil 3.6: Pad boyutlandırma ve çeşitli pad şekilleri

Kullanıcı kütüphanesindeki mavi barlı ışıklandırılmış kısımdaki “C-300-80”anlamı; C:

Şekil 3.6’da pad ekleme işlemleri sırasında kullandığımız araç çubukları görülmektedir.

52
 Ø PCB Kart Üzerinde Pad Değiştirme

Oluşturduğunuz bir PCB şemada daha sonradan pad şekli değiştirilmek istenirse;

İşlem Sırası:

Ø Tasarım alanı içerisinde bulunan ve değiştirilmek istenen pad’ in üzerine fare

Ø Pad seçili hale geldikten sonra(pad beyaz renkli olur),yine fare imleci üzerinde
iken bu sefer (SOL) tıklayınız.

Şekil 3.7: PCB şemada bir DIL08 paket Şekil 3.8: DIL08 paketin Pad’lerinin değiştirilmesi

Ø Karşımıza Şekil 3.8’de verilen “Edit Single Pin” iletişim penceresi gelmelidir.
Bu pencereyi pad katmanını (yüzeyini), şeklini (sitilini) ve numarasını
değiştirmek veya numaralamak için kullanabiliriz. Şekil 3.8’de görüldüğü gibi
“style” kutusunun butonunu tıklayınız, karşınıza çıkan numaralardan birini
seçiniz; Okey tuşuna basınız, ayak şeklinin büyüdüğünü; aynı işlemi tekrar
yaptığımızda ise daire ayak şeklinin kareye dönüştüğünü görürsünüz. Style‘ leri
değiştirerek örnekleri çoğaltabiliriz.

53
 Ø Yeni Bir Pad Oluşturma

Ø Edit menüsünden “New Pad Style” seçeneğini çalıştırınız. (Şekil 3.9).

Şekil 3.9 Şekil 3.10 Şekil 3.11

Ø Karşınıza gelen Şekil 3.9’daki pencereyi kullanarak pad’in şeklini giriniz. “OK”
düğmesine basınız.
Ø Şekil 3.10’da görülen pencere açılacaktır. Bu pencereden yeni pad’inizin
ölçülerini belirleyip ayarlayınız. “OK” tuşuna basınız.

Ø Kullanıcı kütüphanesi kısmında M-2 isimli yeni pad “DIL” oval şeklinde pad
grubu içinde yer almaktadır (Şekil 3.11).

54
 Ø Pad Matrix Oluşturma

Ø Yeni bir çizim alanı oluşturunuz.

Şekil 3.12 Şekil 3.13

• “X-Step :0
• “Y-step :0.5in”
• “Copies :4” seçerek “ OK “ düğmesine basınız.

Şekil 3.14: Pad matrix oluşturma

55
3.1.2. Çizgi Hat Ekleme

Çizgilerin (Hat) Yapısı

Çizim alanında bulunan parçalar(kompenent) arasında yapılan bağlantılara(çizgilere

Çizim (tasarım- çalışma ) Alanına Track (Yol) Çizilmesi

Ø Tasarım araç çubuğunda bulunan Track yerleştirme ve

Şekil 3.15: İstenilen genişlikte track seçilmesi Şekil 3.16: Çizim yüzeyinin (kat) seçilmesi

Ø Fare imlecini istenilen track’ın üzerine götürünüz ve sol tuş ile iki kere
tıklayınız. Bunu yapmanızın nedeni istediğimiz track’ın özelliklerini görmek
içindir. T60 track’ın üzerine çift tıkladığınızda Şekil 3.17’ de verilen pencereler
karşınıza gelecek ve bu track’ın genişliğini göreceksiniz. Bu pencerelerdeki
bilgilerden de anlaşılacağı gibi;
• T60 track’ı 60 th
• T90 track’ı 90 th

56
 • Her bir track ismi aynı zamanda genişliği göstermektedir.(1 inch =1000
th ve 1 inch =2.54 cm)

Şekil 3.17: T60 track özellikleri Şekil 3.18: T200 track özellikleri

Ø Şekil 3,17’de gösterilen “Traces” bölümünden T60 track’ı seçiniz. (seçtikten

A: Track çizimine başlanması B: Track’ın çizilmesi

C: Track çiziminin sonlandırılması D: Track’ın tamamlanmış hali

Ø Şekil 3.19.A’ da gösterildiği gibi, Track çizeceğiniz noktaya imleci getirip, sol
tıklayınız. İmleç Şekil 3.19.A’ da gösterildiği gibi şekil alacak ve imlecin
ucunda “ “ şekli oluşacaktır.

Daha sonra imleci track’ın çizimini bitirmeyi düşündüğünüz yerine doğru sürükleyiniz
Şekil 3.19.B’ de görüldüğü gibi çizim esnasında track yeşil renkli bir çizgi olarak
görülecektir. Bitirmek istediğiniz yere gelince Şekil 3.19.C‘ de gösterildiği gibi, önce sol
tuşa sonra sağ tuşa basıp bırakınız. Şekil 3.19.D’de gördüğünüz gibi 60 th genişliğinde bir
track, tasarım alanına çizilmiş oldu.

Bu işlemler sonucunda tasarım alanımızda Şekil 3.19.D’de görüldüğü gibi mavi renkli
ve 60 th genişliğinde bir track oluşmuştur. Bu track‘ın mavi renkli olmasının sebebi ise
“track”ın çizildiği katın ”Bottom Copper”(Alt bakır yüzey) mavi renkli olmasıdır. Track’ın
çizildiği kat değiştikçe her katın rengini alacaktır. Şekil 3.16’da Track’ın çizilebileceği katlar
ve renkleri görülmektedir. Renkler istenirse yeniden düzenlenebilir.

57
UYGULAMA 3: TRACK İşlemleri

Ø Çizim Alanına Bir Çok Bölümden Oluşan Track Çizilmesi

Çizim alanında parçalar arasındaki bağlantıyı sağlamak için kullanılan track’lar birçok
parçadan oluşuyorsa bu parçaların her birisine bölüm(segment) adı verilir.

Şekil 3.20: Yeni bir tasarım alanının oluşturulması

Ø Şekil 3.20’de görülen File/ New Layout komutunu seçerek yeni bir tasarım
sayfası açınız.

Ø Çizim yapacağınız yüzeyi “Bottom Copper” yüzeyi olarak seçiniz. Şekil 3.16

Ø Tasarım araç çubuğunda bulunan Track yerleştirme ve düzenleme düğmesine

İmleci çizim alanına, track’ı çizmeyi düşündüğünüz yerin başlangıç noktasına

A:Track çizimine başlanması B: İlk bölümü oluşturunuz C:İkinci bölümün oluşturulması

D: üçüncü bölümün çizimi E:Track çiziminin sonlandırılması F:Track’ın tamamlanmış hali

Ø İmleci Şekil 3.21.B‘de görüldüğü gibi çizginin(track) ilk bölümünün bitiş yeri
olarak düşündüğünüz yere doğru sürükleyiniz ve bitiş yerine geldiğinizde
farenin sol tuşuna basıp bırakınız(sağ tuşa basar bırakırsanız (track) çizimi
sonlandırılmış olur). Çizeceğiniz track birçok bölümden oluşacağından çizime
devam etmeniz gerekmekte ve bu nedenle sol tuşa basıp bırakmamız çizimin

58
 devam etmesini sağlayacaktır. Şekil 3.21.C’ de ilk bölümün görüntüsü
verilmiştir.

Ø İmleci Şekil 3.21.C’de görüldüğü gibi aşağıya sürükleyiniz ve ikinci bölümün

Ø Track Çizme

Uygulamayı (Top Copper) katında tekrarlayınız.

Şekil 3.22: “Top Copper” katında yukarıdaki örneği tekrarlayınız.

Şekil 3.23

Şekil 3.23’de görülen renklerle yukarıdaki örnekleri tekrarlayınız.

59
 Ø Track Özelliklerinin Değiştirilmesi

• Track(Yol) Silinmesi(Delete )
o Çizim alanına T80 özelliklerine sahip bir track çiziniz.(Şekil 3.24.A)

A:Özellikleri değiştirilecek track B:Track’ın seçilmesi C:Değiştirilecek özellik menüsü

Şekil 3.24: Çizilmiş olan track’ın özelliklerinin değiştirilmesi

o İmleci tasarım alanında bulunan track’ın üzerine getiriniz ve imleç x şeklini

Şekil 3.25: Track özellik değiştirme menüsü

Delete: Seçilen track’ı siler.

Copy: Seçilen track’ı kopyalar.

Move: Seçilen track’ı tasarım alanı içerisinde başka bir alana taşır.

60
 Mitre: Çizilen track’taki keskin köşeleri kaldırır, gönyeli çizilmesini sağlar.

Unmitre: Mitre komutunun yaptığı işlemi geri alır.

Set Mitre Dept: Çizilen iki track’ın birleşme noktaları arasındaki çizim açısını(gönye)
ayarlar.

Trace Layer: Seçilen track’ın katını(yüzey) değiştirir. Alt seçenekler Şekil 3.26‘da
verilmiştir. Track seçilip sol tıklandıktan sonra açılan menüden, “Trace Layer” seçilip, alt
seçeneklerden istenilen kat seçilir. Bu işlemden sonra track‘ ın bulunduğu kat değişmiş olur.

Şekil 3.26: “Trace Layer”alt seçenekleri Şekil 3.27: “Trace Styl” alt seçenekleri

Trace Style: Seçilen track‘ın genişliğini değiştirir. Alt seçenekler Şekil 3.27‘de
gösterilmiştir. Track seçilip, sağ tıklandıktan sonra açılan menüden “Trace Style” seçilip alt
seçeneklerden istenilen genişlik seçilir.

Aşağıda verilen alt seçenekler, seçilen track‘ın;

Default: Track genişliğini 12 th yapar.

Relief: Track genişliğini 10 th yapar.

Txxx: T harfinin (track‘ı ifade eder) yanında bulunan rakam ya da rakamların

Via Style: Eğer seçilen track üzerinde via varsa stilini(ölçüsünü) değiştirir. Alt
seçenekleri Şekil 3.28’de gösterilmiştir. Bu seçeneğin kullanılması “Trace Style” ile aynıdır.
61
 Şekil 3.28: Via styl iletişim penceresi ve via styl uygulaması

Ø Track Çizim Açısının Ayarlanması

“Tools” menüsü altında bulunan “Trace Angle Lock” seçeneği track çizim açısını
ayarlamak amacı ile kullanılır. Bu seçenek onaylı iken, track çiziminde, dönüş açıları 90 ile
45 derece arasında olmaktadır. Şekil 3.29’ da bu durum gösterilmiştir. Şayet “Trace Angle
Lock” seçeneği onaylı değil ise track çizerken dönüş açıları serbest ayarlanabilir. Bu durum
Şekil 3.30‘ da gösterilmiştir.

Şekil 3.29: 90 ve 45 lik dönüş açısına sahip track çizimi Şekil 3.30: Serbest açılı track çizimi

Ø Track (Çizginin ) Kalınlığını Değiştirmek

Track kalınlığını değiştirmek için, kalınlığı değişecek track üzerine farenin sağ tuşuyla
ard arda iki kere tıklayınız, seçilen track rengi beyazlaşarak aktif hale gelir. Açılan pencerede
“Trace Style” seçerek alt seçeneklerden belirlediğiniz track kalınlığını seçiniz. Track
kalınlığının değiştiğini göreceksiniz.

Şekil 3.31: Track kalınlığının değiştirilmesi Şekil 3.32: Track Styl penceresi

62
 Ø Track Katının Değiştirilmesi

Çizilen baskı devre şeması birden fazla bakırlı yüzeyden oluşuyorsa tasarım
alanındaki çizgilerin hangi kata ait olduğunun belirlenmesi gerekir.
Tasarım alanındaki bir çizginin ait olduğu katı değiştirmek için;

Ø Tasarım alanındaki mavi renk çizgiyi (track) fare tuşu ile çift sağ tıklayınız.
Ø Açılan Track özellik değiştirme penceresinden (Trace Layer) komutunu seçiniz.
Ø Açılan alt menü penceresinden uygun katı seçeriz.

Inner 8; seçeneğini aktif yaptığımızda mavi renkli track, kırmızı renk halini alır.
Bakınız (Şekil 3.33)

Şekil 3.33: Track katının değiştirilmesi

Ø Bir Çizginin (Track) Silinmesi

Ø Tasarım alanına bir çizgi (track) çiziniz veya tasarım alanındaki PCB üzerinden
track‘ ı farenin sağ tuşunu çift tıklayarak seçiniz(Seçilen yol Şekil 3.34’de
görüldüğü gibi beyaz renge dönüşür).
Ø Ekrana açılan pencereden “Delete “komutunu seçiniz.
Ø Şekil 3.35’de görüldüğü gibi seçilen track silinmiş oldu.
Ø Sildiğimiz track hatalı silindi ise “Undo “ komutuyla geri kurtarılabilir.
Ø Veya Ctrl+Z kısa yol tuşları ile de kurtarabiliriz.

Şekil 3.34 Şekil 3.35

63
 Ø Bir Çizginin (Track) Tekrarlanması (Kopyalanması)

Ø Tasarım alanına bir çizgi(track) çiziniz.(Şekil 3.36)

Şekil 3.36 Şekil 3.37 Şekil 3.38

Ø Bir Çizginin (Track)Taşınması (Move)

Ø Tasarım alanına bir track ya da daha önce çizilmiş bir PCB üzerinde yol
işaretleyiniz(track beyaz renge dönüşür). (Şekil 3.39)
Ø Ekrana gelen pencereden (move) komutunu seçiniz(taşınacak kısım beyaz
renkli). (Şekil 3.40)
Ø Farenin sol tuşuna basılı tutarak taşımak istediğiniz yere sürükleyiniz(ince
çizgilerle hareket eder). (Şekil 3.41)
Ø Farenin sol tuşunu tıklayarak taşınan track’ i sabitleyiniz. (Şekil 3.42)

Şekil 3.39 Şekil 3.40 Şekil 3.41 Şekil 3.42

64
 Ø Çizim Açısının (Gönyesinin) Düzeltilmesi (Mitre)

Tasarım alanına çizilen track’ların 90 derecelik açılarla çizilmiş köşelerin

İşlem Basamakları

Ø Tasarım alanına 90o lik açıları olan Track’lar çiziniz. (Şekil 3.43)
Ø Tasarım alanındaki çizgilerden herhangi birini seçiniz. (Şekil 3.44)
Ø Seçilen çizgiyi farenin sağ tuşu yardım ile çift tıklayarak iletişim penceresinden
gerekli minimum ve maksimum açıyı Mitre Settings iletişim penceresinden
ayarlayınız. (Şekil 3.45)
Ø Seçili olan track’ı yeniden farenin sağ tuşuyla tıklayınız, açılan pencerenin
(Mitre) komutunu aktif yapınız; seçilen track köşelerinin açısının değiştiğini
göreceksiniz. (Şekil 3.46)
Ø Yapılan ayarlarınız istediğiniz gibi olmadıysa (Unmitre) komutuyla geri alınız.

Şekil 3.43 Şekil 3.44 Şekil 3.45: Mitre Settıngs penceresi Şekil 3.46

Ø Track Parçasının Kalınlığının Değiştirilmesi

Bazı durumlarda bir çizgiyi meydana getiren parçalardan birisinin diğerlerine göre
daha ince veya daha kalın olması istenebilir. Bu durumda çizgi kalınlığının değiştirilmesi
işlemi yapılır (Şekil 3.47, Şekil 3.48)

Aynı Yüzeyde : Farklı katlarda:

Şekil 3.47: Tek kat çalışmada Şekil 3.48: Çift kat çalışmada

Bu uygulamadaki çalışmaları sizler öğrendiğiniz bilgilerle tekrarlayarak yapınız.

65
3.1.3. Çizim Alanı Yazı (Text ) İşlemleri

Ø Çizim Alanına Yazı (Text ) Eklenmesi

Oluşturulan (PCB) baskı devre şemalarda kimi zaman kısa da olsa yazılarda yer alır.
Pin numaraları, beslemeler, eleman sembol isimleri vb. gibi değerler text yazı ile belirtilir.
Aşağıda anlatılanlar sırayla yapılırsa çizim alanına yazı (Text) eklemiş oluruz:

Şekil 3.49: “2D Graphics”Araç çubuğu

Ø Şekil 3.49’da verilen 2D Graphics araç çubuğu üzerinde bulunan

Şekil 3.50: Yazının ve özelliklerinin ayarlanması Şekil 3.51

Ø Tasarım Alanı Yazı İşlemleri

Ø “2D Graphics” Araç çubuklarından “A” işaretini tıklayınız.

Şekil 3.52: Tasarım alanına yazılan yazının görüntüsü

66
Ø Yazının Kopyalanması

Ø Tasarım alanındaki yazıyı fare imleci ile işaretleyip sağ tuşuna tıklayınız.
Yazının rengi beyaz olacaktır. (Şekil 3.53)

Şekil 3.53

Ø “Editing Commands” (Düzenleme) araç çubuğunda bulunan (Copy tagged

Şekil 3.54

Ø Fare imlecini hareket ettirdiğinizde çerçeveli ve yeşil renkli yazının hareket

Şekil 3.55

Ø Fare imlecini yazının kopyalanacağı yere götürünüz ve sol tıklayınız.

Şekil 3.56

Ø Yazının Özelliklerinin Değiştirilmesi

Ø Yazıyı seçili hale getiriniz(beyaz renk almasını sağlayınız).

67
 Şekil 3.57

Ø Yazının Ayna Görüntüsünün (Mirror) Oluşturulması

• Çizim alanına herhangi bir yazı yazınız.

• Reflection (yansıma- Ayna) araç çubuğunda bulunan (Horizontal

Şekil 3.58: Yazının ayna görüntüsünün elde edilmesi

3.1.4. Sembol Ekleme

ARES programı kütüphanesinde PCB şema çiziminde kullanacağınız bütün parçaları

Şekil 3.59: “Package placement and editing” araç çubuğu

• Şekil 3.59’da verilen araç çubuğu üzerinde bulunan (Package placement and
editing) düğmesine basınız.

68
Şekil 3.60: Parça çağırma işlemine başlanması Şekil 3.61: Pick Packages penceresi

• Şekil 3.60’da görüldüğü gibi, kullanıcı kütüphanesi kısmında “PACKAGE”

69
 Şekil 3.62

• Şekil 3.62’de gösterildiği gibi, kullanıcı kütüphanesinden çağrılan “DIL 06”

Şekil 3.63: Kullanıcı kütüphanesine çağrılan parçalar

• Kullanıcı kütüphanesine alınan parçaların çizim alanına taşınması işlemi

Şekil 3.64: Kullanıcı kütüphanesine çağrılan parçaların çizim alanına taşınması

70
 • Fare imlecini çizim alanına parçayı yerleştirmek istediğiniz yere götürünüz ve sol
tıklayınız.
• Daha sonra sıra ile diğer parçaları çizim alanına taşıyınız ve Şekil 3.64’teki
görüntünün oluşmasını sağlayınız.

Ø Bir Parçanın Taşınması

• Parçayı seçiniz. İmleci parçanın üzerine getiriniz ve sağ tıklayınız (parça beyaz
rengi almalıdır). (Şekil 3.65.A-B)
• İmleç parça üzerinde iken sol tuşa basılı tutarak, imleci sürükleyiniz (Bu esnada
parça yeşil renk alacak ve imleç ile birlikte sürüklenecektir). Şekil 3.65.C
• Parçayı taşımak istediğiniz yere geldiğinizde sol tuşu bırakınız (parça hala beyaz
renktedir, yani seçili haldedir); bu durumdan kurtulmak için imleci çizim alanında
boş bir alana götürünüz ve sağ tıklayınız.
• Taşıma işlemi sona ermiştir. Şekil.3.65.D’de görülmektedir.

Şekil 3.65.A Şekil 3.65.B Şekil 3.65.C Şekil 3.65.D

Ø Bir Parçanın Kopyalanması

Şekil 3.66.A Şekil 3.66.B Şekil 3.66.C Şekil 3.66.D

• Parçayı seçiniz.

Şekil 3.67: Orientation Toolbar

• Orientation Toolbar" araç çubuğu üzerinde bulunan (Rotate Clockwise -

• kutusu içerisine yazdığınız açı kadar parça döndürülür, buraya

Ø Bir Parçanın Ayna Görüntüsünün(Mirror) Elde Edilmesi

• Parçayı seçili hale getiriniz.

Şekil 3.68: Parçanın yataydaki ayna görüntüsü

Şekil 3.68 'de görüleceği üzere parçanın yataydaki ayna görüntüsü elde edilmiştir.

Şekil 3.69: Parçanın dikeydeki görüntüsü

• Parçayı seçili hale getirip , (Vertical Reflection – Dikey yansıma)

72
Ø Bir Parçanın Silinmesi

• Bir parçanın ya da çizim alanında bulunan herhangi bir objenin( pad,track, vb…)
silinmesi için üç kolay yöntem vardır. Bunlar;
• Birinci yöntem
o Fare imlecini parça üzerine getiriniz.
o Farenin sağ tuşuna çift tıklayınız.
• İkinci yöntem
o Parçayı seçili hale getiriniz
o Klavyeden “Delete“ tuşuna basınız.

NOT: Track, pad, text, vb. gibi objelerin silinmesi de aynı parça silinmesi gibidir.

• Üçüncü yöntem (Delete Tagged Objects- SİL )

Şekil 3.70: Parçanın silinmesi

73
 ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak

Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmıda yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parentezin içine (D), yanlış olanlarada (Y) harfi yazınız.

1. (…..) Kare lehimleme tabanı çizebilmek için Pad placement araç çubuğunda
SQUARE PAD’I seçeriz.
2. (……) Pad Matrixs EDIT/REPLICATE komutu ile yapılır.

3. (……) Şeklini tıklarsak çizim alanına Pad ekler.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

74
 ÖĞRENME FAALİYETİ-4

ÖĞRENME FAALİYETİ–4
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında baskı devre çiziminde dikkat edilecek noktaları öğrenip;
baskı devre çizimi uygulamalarını doğru olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesi yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Ø Daha önceki modüllerde öğrendiğiniz (PCB) baskı devre çıkarma

4. BASKI DEVRE ŞEMASI ÇİZİMİ

Ø PCB’si çıkarılacak elektronik devredeki elemanların boyutları önceden

75
 Ø PCB oluşturulurken öyle bir tasarım yapılmalıdır ki, devre sonradan arıza
yaptığında tamiri esnasında eleman değişimi zor olmamalıdır.
Ø Mümkün olduğu kadar elemanlar üzerindeki yazı, şekil ve diğer açıklayıcı
bilgiler, bir yönden okunacak şekilde yerleştirilmelidir. Örneğin, birbirine
parelel yerleştirilmiş dirençlerin tolerans renkleri aynı yönden okunmalı veya
aynı tip transistörler mümkün oldukça aynı yöne takılmalıdır.
Ø Diyotların, kondansatörlerin veya benzeri elemanların yazıları rahat
okunabilecek şekilde üst tarafa gelmelidir.
Ø Kuvvetli akım taşıyan hatların bakır genişliği, zayıf akım taşıyan hatların bakır
genişliğinden daha fazla olmalıdır. Aksi halde kuvvetli akım hatları ani akım
darbelerinde yanarak kopabilirler.
Ø Baskı devrenin düzenlenmesi sırasında elemanların yerleştirilmesi açısından bir
simetriklik, bir düzen olmalı ve göze hoş görünmelidir. Elemanları rastgele
yerleştirilmiş bir baskı devre üzerinde çalışma yapmak oldukça zordur.
Ø Malzemelerin numarası ve değerleri baskı devre üzerinde yer almalı, bu yazılar
malzemeli yüzden rahatlıkla okunabilmelidir. Yine yarı iletken malzemelerin
uçları belirtilmelidir.
Ø Baskı devre tasarımında malzemeli yüz (üstten görünüş) esas alınmalı, plaketin
üzerine eleman sembolleri yerleştirilmiş olarak çizilmeli, daha sonra çizilmiş
olan plaket ters çevrilerek alt görünüşü (bakırlı yüzü) elde edilmeli, yani
çizilecek kısımda sadece bakır hatlar ve diğer pad’lar olmalıdır.
Ø ARES programının kütüphanesinde bulunan PCB sembol ölçüleri ile elemanın
gerçek ölçülerinin aynı olup olmadığı kontrol edilmelidir.

PCB tasarımını yaparken ARES prgramının kütüphanesinden seçtiğiniz malzemelerin

Baskı Devre Tasarımı Yapılırken Şu Normlara Uyulması Gerekir

Ø Kart üzerine yatay olarak yerleştirilecek 1/2 ve 1/4 Watt dirençlerin lehimleme
tabanları arası 15 mm, 1/8 Watt dirençlerin ise, 10 mm olmalıdır. (Şekil 4.1)

1/2 1/4 W 1/8 W

76
Ø Dikey olarak yerleştirilecek dirençlerin ve diyotların lehimleme tabanları
arasındaki mesafe, 5 mm olmalıdır. (Şekil 4.2)

Şekil 4.2: Dikey yerleştirilecek direnç ve diyot lehimleme taban mesafesi

Şekil 4.3: Güçlü direnç örnekleri

Ø Güçlü dirençlerin lehimleme tabanları arasındaki mesafe, iletkenleri arasındaki

Ø Şapkalı tip transistorlerin tabanları arasındaki mesafe, Şekil 4.4‘te gösterildiği

Şekil 4.4: Şapkalı tip transistör örnekleri

Ø Yassı transistörlerin lehimleme tabanları, Şekil 4.5’te belirtildiği gibi olmalıdır.

Şekil 4.5: Yassı tip transistör örnekleri

Ø Trimpotların lehimleme tabanları Şekil 4.6’da gösterildiği gibi olmalıdır.

Şekil 4.6: Trimpot örnekleri

Ø Kondansatörlerin iletkenleri arasındaki mesafeler ölçülmeli ve lehimleme

77
 Şekil 4.7: Kondansatör örnekleri

Ø Diyotların lehimleme tabanları arasındaki mesafe 10mm olmalıdır. Gerekirse

Şekil 4.8: Diyot örnekleri

Ø Kart üzerindeki bağlantı terminallerinin aynı kenar üzerine yerleştirilmesine

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.9: Bağlantı terminallerinin yerleştirilmesi

Ø Transistör üzerindeki soğutucular, birbirine veya başka bir devre elemanına

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.10: Güçlü dirençlerin PCB üzerine yerleştrilme şekli

Ø Trimpotlar, kolayca ayarlanabilecek yön ve şekilde yerleştirilmelidir.

Şekil 4.11: Dirençelerin lehimleme tabanları arasından geçirilen bağlantı yolları

Ø Diyotların lehimleme tabanları arasından, en fazla bir bağlantı yolu geçirilir.

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.12: Diyotların lehimleme tabanları arasından geçirilen bağlantı yolu

Ø İki bağlantı yolu arasındaki mesafe, enaz 1 mm olmalıdır. (Şekil 4.13)

Şekil 4.13: İki bağlantı yolu arasındaki mesafe

Ø Dikey yerleştirilecek dirençlerin lehimleme tabanları arasından bağlantı yolu

Şekil 4.14: Dikey bağlanan dirençler

Ø Devre elemanlarının gövdeleri birbirine değmemeli ve aralarındaki mesafe en

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.15: Devre elemanları arasındaki mesafeler

79
 Ø Bağlantı yolları köşeli olmamalıdır. (Şekil 4.16)

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.16: Köşeli bağlantı yolları

Ø Devre elemanları, kart kenarından 5 mm içeride olacak şekilde tasarlanmalıdır.

YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.17: Yatay, dikey bağlantı yolları ve yatay veya dikey olmayan bağlantı yolları

Ø Bağlantı yollarındaki dik dönüşler, yuvarlatılmalı ve bağlantı yolu genişliğinin

DOĞRU YANLIŞ
Şekil 4.18: Lehimleme tabanına dik ve dik olmaya bağlantı yoları

Bağlantı yollarının genişliği Taşıdığı en fazla akım

80
 Basma devre kartlarının tasarımlanması yapılırken bağlantı yollarının genişliği
taşıyacağı akıma göre belirlenmelidir. Üretici firmalar 35 mikron kalınlığındaki bakır tabaka
için Tablo 4.1’ deki değerleri vermişlerdir.

4.2. Uygulamalı Baskı Devre Çizimi

Ø Şekil 4.19‘da isimleri verilen parçaları kullanıcı kütüphanesine çağırınız.

Şekil 4.19: Parçaların Ares kütüphanesinden kullanıcı kütüphanesine alınması

Ø Bu parçaları Şekil 4.20’de gösterildiği gibi çizim alanına yerleştiriniz.

Şekil 4.20: Parçaların çizim alanına yerleştirilmesi

Ø Parçalar arası track(yol) bağlantısının oluşturulmaya başlanması için tasarım

81
 Şekil 4.21: Track (yol) çizimine başlanması

Ø Ayrıca track çizimlerini yaparken(durum çubuğu üzerinden) Şekil 4.21‘de

Şekil 4.22: Oluşturulan track’ın hangi katmana çizildiği

Ø Şekil 4.23’de gösterildiği gibi PCB şemasının bütün track’ları çizilmiş olup,
PCB şemasının büyük bir kısmı tamamlanmıştır. Siz de PCB şemanızı şekil
4.23‘ de gösterildiği gibi tamamlayınız.

Şekil 4.23: Track (yol ) çiziminin tamamlanmış hali

Ø Track çizimlerinden sonra sıra, giriş ve çıkışları yazı ile belirtmeye geldi.
Ayrıca parçaların üzerine sembol isimlerini de yazınız. (Şekil 4.24)
Ø Şekil 4.24’te gösterıldiği gibi yazıları gereken yerlere yerleştiriniz. Yazıları
boyutlandırma(Size-Widht) işlemi sizin tercihinize kalmıştır.

Şekil 4.24: Çizimi tamamlanmış PCB şeması

Ø Şekil 4.24’te çizimi tamamlanmış olan PCB şeması görülmektedir.Bu çalışmayı

82
4.2.2. Güç Kaynağı Şemasının PCB Devresini Çizilmesi

Şekil 4.25: Örnek devre şeması

4.2.3. İstenilen Bir Alanın Blok Içerisine Alınması

PCB şema çizimlerinde, istenilen bir alanın blok içerisine alınarak silinmesi,
kopyalanması ya da taşınması gibi işlemler çok sık yapılmaktadır. Sırasıyla bu işlemler;

Ø Şekil 4.24‘te oluşturduğunuz ve kaydettiğiniz PCB şemayı çizim alanına

Ø Şekil 4.26.a’da gösterildiği gibi, fare imlecini 7812 parçasının sol üst köşesine
getiriniz ve sağ tuşa basınız. Sonra fare imlecini 100nF’lık parçanın sağ alt
köşesine doğru sürükleyiniz. Bitiş yerine geldiğinizde sağ tuşu bırakınız.
Şekilde görüldüğü gibi, blok içerisine alınan alan mavi renkli bir çerçeve ile
çevrilir ve blok içerisinde kalan parçalar ve uzantısındaki track’lar beyaz rengi
alarak seçili hale gelir.

Şekil 4.26.a: Yeşil renkli çizgi ile elemanların seçilmesi Şekil 4.26.b: PCB üzerinde blok
içerisine alınmış alan

83
 Ø Eğer blok içerisine alınmak istenen alanda hata oldu ise, yani blok içerisine
istemediğiniz parçalar seçildi veya istediğiniz parçalar dahil olmadı ise, hatalı
bloğu yok etmek için fare imlecini tasarım alanı içerisinde boş bir alana
götürünüz ve sağ tıklayınız. Daha sonra blok alma işlemini tekrar baştan
başlayınız ve doğru yapana kadar işlemleri tekrarlayınız.

4.2.4. Bloğun Kopyalanması

Bu uygulamayı yapabilmek için önce PCB kartının tamamının bir önceki

Şekil 4.27: Editing Commands(düzen) araç çubuğu

Ø Şekil 4.27’de gösterilen araç çubuğu üzerinde bulunan (Coppy Tagged

Şekil 4.28: Bloğun kopyalanması

4.2.5. Bloğun Taşınması

PCB şema üzerinde belirlenen bloğun taşınması işlemi bloğun kopyalanması işlemi ile
aynıdır. Tek fark, ikinci işlem basamağındaki kopyalama düğmesine değil de (Move
Tagged Objets –taşı) düğmesine basılması gerektiğidir. Diğer işlem basamakları aynıdır.

4.2.6.Bloğun Silinmesi

Ø Bu uygulamayı yapabilmek için şekil 4.26.a’daki PCB devreyi blok içine alınız.

84
 Ø Klavyeden “Delete “ tuşuna basınız ya da Şekil 4.27’de gösterilen araç çubuğu
üzerinde bulunan (Delete Tagged Objets- sil) düğmeye basınız.
Ø Blok içerisindeki alan silinmiş olacaktır.

4.2.7. Bloğun Döndürülmesi

Ø Tasarım alanındaki PCB devreyi blok içerisine alınız.(Şekil 4.29)

Şekil 4.29: Blok içindeki PCB devreye block rotate uygulanışı Şekil 4.30 : Block rotate
penceresi

Şekil 4.31: PCB şemanın Y ekseninde 180o döndürülmüş hali

Ø PCB şemasını incelediğinizde Şekil 4.31’ de görüldüğü gibi, PCB şeması Y

Ø Bu döndürme işlemi standart açıların dışında da yapılabilmektedir (15, 30, 80

4.2.8. Bloğun Yazdırılması(Print)

Ø Tasarım alanına PCB devre çiziniz ya da çizmiş olduğunuz PCB devreyi

Şekil 4.32: Yazdırılacak PCB devre

Şekil 4.33: Yazdırma halindeki devre

Ø “Set Output Area“ komutu çalıştırılıp, fare imleci kare şeklini aldıktan sonra,
tasarım alanındaki çalışmanızın, kâğıda aktarılacak bölümünün başlangıcına
fare imleci getirilir. Sol tuşa basılı tutularak, bitiş noktasına doğru sürüklenir.
Bitiş noktasına gelindiğinde sol tuş bırakılır. Böylece yazdırılacak bölüm blok
içerisine alınır ve bloğun arka plan rengi gri olur.

Ø “Output” menüsünden “Print” seçeneği çalıştırılarak açılan iletişim

86
 ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Doğru - Yanlış Test Maddeleri

Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.

1. (…..) Track’lar parçaların pinlerini birbirine bağlar.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

87
 ÖĞRENME FAALİYETİ-5

ÖĞRENME FAALİYETİ–5
AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında, baskı devre içine sembol ekleyebilecek veya sembol
düzenleme işlemlerini doğru olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesi yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır.

5. SEMBOLLER
5.1. Bir Sembolün Değiştirilmesi
ARES programı, baskılı devre (PCB) çiziminde, piyasada bulunan baskı devre
çıkarma programları içerisinde, kütüphanesi en zengin olan programlardan birisidir. Ayrıca
kütüphanesinde olmayan parçaları kullanıcı tarafından oluşturma imkânının kolay olması ve
bu parçaların, internet aracılığı ile paylaşılma imkânının bulunması açısından da gelişmiş bir
programdır.

5.1.1. Eleman Değeri veya Parça İsmini Değiştirme

İşlem Sırası

Ø İkonunu farenin sol tuşuyla tıklayınız.

Ø “P” tuşuna basınız, karşınıza (tasarım alanı) ARES kütüphanesi gelir.

Ø ARES kütüphanesinde parçaları, tasarım alanına çağırmadan önce parça izleme

Ø Fare imlecini tasarım alanına alacağınız parça üzerine getirip sol tuşu tıklayınız.

Ø Ön görünüş peneresinden parçanın yönünü gerekirse değiştirerek tasarım

Şekil 5.1: Ares kütüphanesine ulaşmak Şekil 5.2: Kütüphaneden parça çağırma

5.1.2. Bir Sembolün Değiştirilmesi

Bu uygulamada:

Ø Mevcut sembollerden birinin üzerinde değişiklik yapabilir, daha sonra bu

Ø Yeni bir sembol oluşturarak kaydedip, kütüphaneye ekleyebilirsiniz.

İşlem sırası:

Ø şekline fare ile sol tıklayarak tasarım alanına gelen iletişim penceresine
değişiklik yapacağınız elemanın adının ilk iki harfini yazınız. Örnek: DIL’in, DI
yazdığınızda, iletişim penceresinde yalnızca ismi DI ile başlayan parçaların
isimleri gözükür. ARES kütüphanesinden değişiklik yapacağınız parçaları çift
tıklayarak tasarım alanına getiriniz. (Şekil 5.3)

Ø Değişiklik yapacağınız parçayı, fare sağ tuşunu kullanarak seçili hale getiriniz.
(Şekil 5.4)

89
 Şekil 5.3 Şekil 5.4 Şekil 5.5

Ø Değişiklik yapacağınız parçanın önce pad’lerini düzenleyiniz.

Şekil 5.6 Şekil 5.7

5.1.3. Parça Çizgilerinin Değiştirilmesi

Ø Seçili parçanın çizgisine farenin sol tuşuyla tıklayınız. Şekil 5.8 “ Edit line’s
graphic style ” iletişim penceresinden çizgi kalınlığını değiştiriniz.

Ø “All Tagged Graphics” düğmesini tıklayınız. Parçanın kılıf çizgilerinin

Şekil 5.8: Edit line’s graphics style iletişim penceresi Şekil 5.9: Çizgileri değiştirlmiş parça

5.1.4. Parça İsminin Değiştirilmesi

Ø Değişiklik yaptığımız parça seçili iken şekline tıklayınız.

5.10: Make Package iletişim penceresi Şekil 5.11 Şekil 5.12

5.1.5. Sembol Oluşturma

ARES programı, PCB tasarımı ile uğraşan elektronikçilere yeni pcb parça oluşturma
imkânı vermektedir. Parça olarak LM 741 veya 555’in kılıf yapısını (PCB) oluşturup,
kütüphanenize ekleyeniz.

Ø Yeni bir dizayn dosyası oluşturunuz( sembolüne tıklayınız).

Ø Yeni oluşturulacak olan parçanın pin numaralarının karışıklığa neden olmaması

Şekil 5.13: Çizim katını (yüzeyini) seçme Şekil 5.14: “2D Graphics “ araç çubuğu

Ø Şekil 5.14’ te görülen “2D Graphics” araç çubuğu üzerinde bulunan

Ø Yine “2D Graphics” araç çubuğu üzerinde bulunan yay düğmesine basınız
ve Şekil 5.15.B’de verilen şekil haline getiriniz.

91
 Ø Düğmesine basınız ve kullanıcı kütüphanesinde listelenen pad’lerden S-60-
25 pad’ini seçerek Şekil 5.15.C’de gösterildiği gibi 1 nolu pin yerine
yerleştiriniz.

Ø Düğmesine basınız ve kullanıcı kütüphanesinde listelenen pad’lerden C-60-

Ø Düğmesine basınız ve parçanın ismini yazıp (LM741 veya 555),

A:Çizgi çizilmesi B:Arc çizilmesi C: 1 no’lu pin oluşturulması

D:Diğer pinlerin oluşturulması E:İsminin verilmesi F:Kütüphaneden çağrılmış hali

Ø Şekil 5.15.E’yi uyguladıysanız parça oluşturulmuş demektir. Şimdi bu parçaya

Ø Şekil 5.15.E’ de görülen parçanızı, fare sağ tuşunu kullanarak blok içerisine
alınız ve Şekil 5.16’da görülen şekli elde ediniz.

Şekil 5.16: Parçanın blok içerisine alınarak kütüphane isminin verilmesi

92
 Ø Menü çubuğundan “Library- Make Package” komutunu ya da araç
çubuklarından sembolünü tıklayınız ve Şekil 5.16’da gösterilen pencere
aracılığı ile parçaya isim veriniz.

Ø Parçanızın kütüphaneye eklenme işlemi de tamamlanmıştır. İşlem, buraya

Ø Şekil 5.17’de gösterilen araç çubuğu üzerinde bulunan (Package placement

Şekil 5.17: Placing and Routing çubuğu

Ø Şekil 5.18’de görüldüğü gibi kullanıcı kütüphanesi kısmının başlığı

Şekil 5.18:Kullanıcı kütüphanesi Şekil 5.19: Parçanın kullanıcı kütüphanesine çağrılmış

Ø Karşınıza gelen Şekil 5.20’deki “Pick Packages” parça çağırma penceresinin

Ø Bu pencereden(Şekil 5.19) “ LM741” ve “555” parçalarının üzerine sırasıyla

93
 Şekil 5.20: Parça çağırma penceresi

Ø Şimdi de kullanıcı kütüphanesinden listelenen parçanızı tasarım alanına

Şekil 5.21: Ares programında oluşturulmuş iki parça

Ø Bu uygulamadan faydalanarak başka parçalarda oluşturabilirsiniz.

Şekil 5.22: Mono ve Stereo potlarını parça olarak çiziniz.

94
 ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Doğru-Yanlış Test Maddeleri

Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.

1. (…..) Tasarım ekranına elemanlar PACKAGE ile çağrılır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

95
 ÖĞRENME FAALİYETİ-6

ÖĞRENME FAALİYETİ–6
AMAÇ

Uygun ortam sağlandığında, otomatik baskı devre çizimini gerçekleştirerek, çıktı

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Ø Amatörce çizdiğiniz elektronik PCB baskı devre çizimlerinin daha düzgün

6. OTOMATİK BASKI DEVRE ÇİZİMİ

Şekil 6.1: ISIS programında kullanılacak elemanlar

Otomatik PCB çizimi yapacağınız için ISIS programında devreyi oluştururken, dikkat
edilmesi gereken nokta şudur: ISIS programında şeması çizilip, ARES programında otomatik
olarak baskılı devresi çıkarılacak olan elektronik devrenin, bu programda kullanılacak olan

96
elemanları belirlenirken, bu elemanların PCB kılıfının ARES programında bulunması
gerekmektedir. Bunu öğrenmenin yöntemi ise; eleman, kullanıcı kütüphanesine çağrılırken
karşımıza gelen "Pick Devices" yani eleman çağırma penceresinin(Şekil 6.3) sağ alt tarafında
PCB kılıfının gösteriliyor olması gerekmektedir.

Eğer bu bölümde hiçbir PCB kılıf yok ve "No PCB Package" bilgisi varsa, o elemanın
ARES 'de PCB karşılığı yok demektir. Bu durumda bu elemanı değil, bu elemana benzer ve
PCB karşılığı bulunan başka bir elemanı kullanmanız önerilir.

Şekil 6.2 : ISIS programında hazırlanacak olan devre şeması

Yukarıda bahsedildiği gibi, Şekil 6.3’te verilen pencere ISIS programında eleman
çağrılırken, ARES programında PCB kılıfının olup olmadığını gösterir. Bunun için seçilen
elemanın sembolünü gösteren bölümün altına bakmanız gerekmektedir. Bu pencerede
"DEVICE" kütüphanesinden "BRIDGE" elemanını seçiniz. Pencerenin sağ tarafında bu
elemanın sembolü, sembolün altındaki bölümde ise PCB kılıfı görülmektedir. ISIS
programında oluşturacağınız devrede kullanılan elemanlar bu husus göz önüne alınarak
seçilmiştir(Bu husus göz önüne alınmadığında otomatik PCB oluşturamazsınız anlamına
gelmemektedir. Sadece işiniz biraz zorlaşmaktadır. Bunun nedeni; devreyi ISIS 'da oluşturup
ARES 'e geçtiğinizde PCB kılıfı tanımlanmamış olan elemanlar için karşınıza bir pencere
gelir ve bu tanımlamaların yapılması istenir. Bu tanımlamaların elemana, özellikle de pin
yapısına uygun olması gerekmektedir).

Şekil 6.3: Devrede kullanılacak olan elemanın PCB kılıfının olup olmadığının kontrolü

97
 ISIS programı aracılığı ile Şekil 6.2'de verilen basit güç kaynağı devresi hazırlandıktan
sonra otomatik PCB oluşturmak için gereken her şey tamamdır. Şimdi sırayla aşağıda verilen
işlem basamaklarını uygulayalım:

6.1.1. Elemanların Otomatik Yerleştirilmesi

Ø Yukarıda anlatılan hususları göz önüne alarak Şekil 6.1'de verilen devreyi ISIS
programını kullanarak oluşturunuz.

Şekil 6.4: Netlist sonrası ARES programı kullanıcı kütüphanesi

Ø ISIS programı menü çubuğu üzerinde bulunan "Tools - Netlist to ARES"

Şekil 6.5: Parçaların çizim alanına rastgele yerleştirilmesi ve görünüşü

98
 Şekil 6.6: Döndürme araç düğmeleri

Ø Parçaları çizim alanına Şekil 6.5’te gösterildiği gibi ya da rastgele

Şekil 6.7: Parçaların çizim alanında düzenlenmesi

6.1.2. Baskı Devrenin Otomatik Çizimi

Ø ARES programı menü çubuğu üzerinde bulunan "Tools - Auto Router..."

Şekil 6.8: Auto Router otomatik çizim penceresi

99
 Ø Baskılı devre çizimlerinde uyulması gereken kurallardan daha önce
bahsetmiştik. Bu kurallar; pad - pad arası, pad - track arası, track - parça pini
arası, vb. gibi mesafelerin ya da çizimde uygulanacak stratejilerin
belirlenmesinden oluşmaktaydı. Bu kuralların belirlenmesi ve otomatik olarak
çizdirilmek istenen PCB şemanın tek yüzeye çizdirilebilmesi için Şekil 6.8 'de
verilen pencerede "Edit Strategies" düğmesine basınız(Eğer bu düğmeye
basmadan, "OK" düğmesine basarsanız baskılı devre çift yüzeye çizilecektir. Bu
durum da böyle basit PCB çizimleri için hiç istenmeyen bir durumdur).

Ø Karşınıza, otomatik PCB çizimi için kuralların belirlendiği Şekil 6.9'da verilen
"Edit Strategies" penceresi gelecektir(Bu pencere ile ilgili ayrıntılı bilgi
edinmek için "Tools - Auto Router" konusuna bakınız).

Bu pencereyi kullanarak yapacağınız en önemli değişiklik; baskılı devrenizi tek yüzlü

Şekil 6.9: “Edit Strategies“ penceresi-Otomatik çizim için kuralların belirlenmesi

Otomatik çizim için kuralların belirlenmesi baskılı devreyi tek yüzlü olarak
çizdirebilmek için; Şekil 6.9’da verilen pencerede;

Ø "Strategy" bölümünden "POWER" seçeneğini seçiniz.

Yukarıda anlatılan işlemler yapıldıktan sonra "OK" düğmesine basınız. Tekrar Şekil
6.6 'da gösterilen otomatik çizim penceresine döneceksiniz. Bu pencerede de “OK“
düğmesine bastığınızda, tasarım alanında bulunan şema otomatik olarak çizilmeye
başlayacaktır.

100
 Şekil 6.8’e dönüldüğündeki penceredeki “OK“ tuşuna tekrar tıklayınız.
Otomatik çizim başlayacaktır. (Şekil6.10)

Şekil 6.10: Otomatik çizim sonrası PCB şema

Ø Çizim alanında bulunan şemanız otomatik çizim sonrası Şekil 6.10'da

6.1.3. İnce Çizilen Yolların (Track) Kalınlaştırılması

Tasarım alanında otomatik çizilen PCB baskı devresinin yolları ince çizilmiş olabilir.
ARES programı ince çizilen track’ların kalınlığını ’’Edit Strategies’’ iletişim penceresinden,
’’Trace Styl“ den Track kalınlığını değiştirebilirsiniz (Şekil 6.11). PCB baskı devresinin
işlem sonucunda track’ larının kalınlığının değiştiği Şekil 6.12’de görülmektedir.

Şekil 6.11: Otomatik PCB çizimde ince yolların kalınlaştırılması iletişim penceresi

101
 Şekil 6.12: PCB Kartın yollarının kalınlığının değiştirilmesi

6.1.4. PCB Baskı Devre Kartına İsim Yazılması

PCB şeması otomatik olarak çizdirildikten sonra, Şekil 6.13’te gösterildiği gibi altına
şema ismini yazınız ve Şekil 6.14'te gösterilen çizim yüzeyini seçme kutusundan "Board
Edge" seçeneğini seçerek, şemanızı çerçeve içerisine alınız (etiketlendiriniz).

Şekil 6.13: PCB kartın etiketlendirilmesi Şekil 6.14: PCB kartın çerçeve içine alınması

6.1.5. Baskı Devrenin Çıktısının Alınması

PCB şemanız hazır olarak çizim alanında durmaktadır. Şimdi ise sıra, bu şemanın
istediğiniz şekilde yazıcıdan çıktısını almaya gelmiştir.

Bu işlem için; menü çubuğundan "Output - Print..." seçeneklerini çalıştırmanız ve

Şekil 6.15:Yazıcı ayarlarının yapıldığı iletişim penceresi

102
Şekil 6.16: Yazıcıdan (printer) ayarlar yaparak üst, alt görünüşleri çıkarabiliriz.

103
 UYGULAMAFAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ

Bir PCB Şemanın, Netlist Oluşturularak Çizilmesi

Netlist(Net Mode) işlemleri, otomatik baskılı devre hazırlamanın temelini

Ø Şekil 6.17 'de isimleri verilen elemanları kullanıcı kütüphanesine çağırınız.

Şekil 6.17: PCB şemada kullanılacak olan parçalar

Ø Bu parçaları Şekil 6. 18 'de gösterildiği gibi çizim alanına yerleştiriniz.

Şekil 6.18: PCB şemada kullanılacak olan parçaların çizim alanına yerleştirilmesi

Ø Elemanlar arası netlist bağlantılarının oluşturulmaya başlanması için, verilen

Ø Fare imlecini "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin 'i üzerine getiriniz. Fare imleci
3 nolu pin üzerinde iken, durum çubuğunda verilen mesajı inceleyiniz. (Şekil
6.18)

104
 Şekil 6.19: Durum çubuğunda pin ile ilgili verilen mesaj

Şekil 6.18 'de görülen mesajda; 3 nolu pin hakkında bilgiler verilmektedir.
Pin-3 : 3 nolu pin
Net - <NONE> : net yoktur (net tanımlanmamış)
Style - S-70-30 : padin sitili ;(square) kare, dış çap 70, iç çap 30

Ø Fare imleci "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin'i üzerinde iken fare imleci
ucunda "x" işareti oluşunca sol tıklayınız. Daha sonra fare imlecini "DIODE25"
parçasının "anod" u üzerine götürünüz ve "x" işareti oluşunca sol tıklayınız. Bu
işlemi yapmakla ilk net işleminizi ve ilk rastnest bağlantınızı yapmış
bulunmaktasınız. Fare imlecini tekrar "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin'i
üzerine getiriniz ve durum çubuğunu inceleyiniz, göreceksiniz ki verilen "Net"
bilgisi değişmiştir.

Şekil 6.20: Bağlantı sonrası durum çubuğunda pin ile ilgili verilen mesaj

Şekil 6.20'de görüldüğü gibi, “Net - <NONE>” bilgisi yerine “Net -%00000” bilgisi
gelmiştir. Artık bu pinin bir bağlantısı vardır ve ismi de "Net - %00000" dir.

Şekil 6.21’ de verilen net bağlantılarını yapınız.

Şekil 6.21: Net "lerin tamamının oluşturulması

105
 Ø Net bağlantılarının tamamı yapıldıktan sonra, m (Enter or modify rastnest
connections) düğmesi aktif iken; kullanıcı kütüphanesi kısmında, yapılan bütün
netlerin isimleri listelenir. Bu durum şekil 6.20 'de gösterilmektedir.

Şekil 6.22: Kullanıcı kütüphanesine netlerin listelenmesi

NOT: Net lerin silinmesi işlemi aynı diğer parçaları silme işlemi gibidir. Fare imleci ile
üzerine gelip, iki kere sağ tıklamak net’in silinmesi için yeterlidir.

Ayrıca kullanıcı kütüphanesinde isimleri listelenen net’lerin, fare imleci ile isminin
üzerine gelip iki kere sol tıklama yapılırsa, çizim alanında bulunan o net ışıklandırılacaktır.

Ø Net işlemi tamamlandıktan sonra, fare imleci ile pinlerin üzerine gidiniz ve
durum çubuğunda verilen bilgileri inceleyiniz. (Bu bilgiler size, çizim alanında
şekilsel olarak gösterilen bağlantıları teorik olarak sunmaktadır.)

Ø Hazırladığınız ve net’lerini oluşturduğunuz PCB şemanızın otomatik olarak

Ø Menü çubuğundan "Tools - Auto Router..." seçeneklerini çalıştırınız.

Ø "Strategy" bölümünden "SIGNAL" seçeneğini seçiniz.

ve sonrada "OK" düğmesine basınız. Tekrar "Auto Router" penceresine döneceksiniz.

106
Şekil 6.23: PCB kartın track kalınlığının ayarlanması Şekil 6.24: Tek kat PCB çizmek için “Edit
Strategies” penceresi

Ø Şekil 6.25 'de PCB şemanızın en son hali görülmektedir.

Şekil 6.25: "Auto Router" işleminden sonra PCB şemanın görünümü

Şekil 6.26: İnce çizilmiş olan track ların ayarının “Trace Styl” den yapınız.

107
a- b-

Şekil 6.27: PCB track kalınlığının değiştiği görülmektedir.

Şekil 6.28: Çift yüzlü PCB uygulaması

108
 ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Doğru-Yanlış Test Maddeleri

Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.

1. (…..) ARES’ in otomatik çizim yapabilmesi için ISIS te çizim yapılmalıdır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

Bu faaliyetteki konuların ilginizi çektiğini, yeteneklerinize, değerlerinize ve

109
MODÜL DEĞERLENDIRME

MODÜL DEĞERLENDİRME

Dijital termometre

110
 Hırsız alarmı

Trafik ışığı devresi

111
CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 CEVAP ANAHTARI

1 ARES
2 Tasarım
ekranı
3 Ana menü
4 C
5 P
6 reflection
7 Yeni (new)
8 Load as
9 Flip
10 Print

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 Y
5 D
6 D
7 Y
8 Y
9 Y
10 Y

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 D
3 Y
4 D
5 D
6 Y
7 D
8 D
9 Y
10 Y

112
ÖĞRENME FAALİYETİ–4 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 Y
4 Y
5 D
6 D
7 D
8 D
9 Y
10 D

ÖĞRENME FAALİYETİ–5 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 D
5 D
6 Y
7 D
8 D
9 D
10 D

ÖĞRENME FAALİYETİ–6 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 D
3 Y
4 Y
5 D
6 Y
7 Y
8 D
9 D
10 D

113
 KAYNAKÇA

KAYNAKÇA
Ø DİNÇER Gökhan, Proteus İle Şematik Çizim Ve Simülasyon, ERA
Yayınları.
Ø KIRMIZI Doğan K., Basma Devre Tekniği, MEB Yayınları, İstanbul 1979.
Ø ŞAHİN Hikmet, Bilgisayar Destekli Tasarım Proteus, Altaş Yayınları, İstanbul
2004
Ø TAŞBAŞI Abdurrahman, Bilgisayarla Elektronik Devre Şeması ve Baskı Devre
Çizimi, BİRSEN Yayınları, İstanbul Ekim 1996.
Ø YARCI Kemal, Bilgisayar Uygulamaları 1, YÜCE Yayınları, İstanbul Eylül
1998.
Ø www.labcenter.co.uk
Ø www.turkengineers.com
Ø www.sonsivri.com

114

Holen Sie sich unsere kostenlosen Apps

1 ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ BİLGİSAYARLA BASKI DEVRE ÇİZİMİ

2 Ö RENME FAAL YET AMAÇ Ö RENME FAAL YET 4 Uygun ortam sa land nda bask devre çiziminde dikkat edilecek noktalar ö renip bask devre çizimi uygulamalar n do ru olarak yapabileceksiniz. ARA TIRMA Bu faaliyet öncesi yapman z gereken öncelikli ara t rmalar unlard r: Daha önceki modüllerde ö rendi iniz (PCB) bask devre ç karma yöntemlerinden yararlanarak 555 Entegresi yard m yla yap lm Flip-Flop devresinin bask devre emas n n tasar m n yap n z. Çe itli elektronik cihazlar n (TV, VCD, müzik seti, MP3 çalar, cep telefonu vb.) yap s n ve PCB kartlar n inceleyiniz. PCB tasar m n n veya tasar mc lar n n elektronik alandaki önemini ve faydalar n ara t r n z. PCB tasar m nda kullan lan PCB kart çe itlerini, özelliklerini ve bunlar n aralar ndaki avantaj ve dezavantajlar ara t r n z. 4. BASKI DEVRE EMASI Ç Z M 4.1. Bask Devre Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler Bir elektronik devrenin PCB sini ç karman n teknik kurallar vard r. Bu kurallara uymak devrenin sa l kl çal mas bak m ndan zorunludur. Bu kuralar öyle s ralayabiliriz. PCB si ç kar lacak elektronik devredeki elemanlar n boyutlar önceden bilinmeli ve PCB tasar m bu boyutlara göre yap lmal d r. PCB tasar m nda kullan lacak elektronik devre elemanlar n n plaketteki pozisyonu eleman n teknik özelli ine ve devrenin amac na göre belirlenmelidir (Eleman n kartta dik veya yat k monte edilece i ve Pinler aras mesafe belirlenmelidir.). Yüksek frekansl devrelerin sa l kl çal abilmeleri için PCB olu turulurken ekranlama unutulmamal ve devredeki bobinler yan yana konulmamal d r. Birbirine parelel olan yollar n kapasitif etki olu turabilece i unutulmamal d r. Yüksek güç harcamas gereken devrelerde so utucular için yer ayr lmal d r.

3 PCB olu turulurken öyle bir tasar m yap lmal d r ki devre sonradan ar za yapt nda tamiri esnas nda eleman de i imi zor olmamal d r. Mümkün oldu u kadar elemanlar üzerindeki yaz, ekil ve di er aç klay c bilgiler, bir yönden okunacak ekilde yerle tirilmelidir. Örne in, birbirine parelel yerle tirilmi dirençlerin tolerans renkleri ayn yönden okunmal veya ayn tip transistörler mümkün oldukça ayn yöne tak lmal d r. Diyotlar n, kondansatörlerin veya benzeri elemanlar n yaz lar rahat okunabilecek ekilde üst tarafa gelmelidir. Kuvvetli ak m ta yan hatlar n bak r geni li i, zay f ak m ta yan hatlar n bak r geni li inden daha fazla olmal d r. Aksi hâlde kuvvetli ak m hatlar ani ak m darbelerinde yanarak kopabilir. Bask devrenin düzenlenmesi s ras nda elemanlar n yerle tirilmesi aç s ndan bir simetriklik, bir düzen olmal ve göze ho görünmelidir. Elemanlar rastgele yerle tirilmi bir bask devre üzerinde çal ma yapmak oldukça zordur. Malzemelerin numaras ve de erleri bask devre üzerinde yer almal, buyaz lar malzemeli yüzden rahatl kla okunabilmelidir. Yine yar iletken malzemelerin uçlar belirtilmelidir. Bask devre tasar m nda malzemeli yüz (üstten görünü ) esasal nmal, plaketin üzerine eleman sembolleri yerle tirilmi olarak çizilmeli, daha sonra çizilmi olan plaket ters çevrilerek alt görünü ü (bak rl yüzü) elde edilmeli, yani çizilecek k s mda sadece bak r hatlarvedi er Pad ler olmal d r. Elektronik Bask Devre Program n n kütüphanesinde bulunan PCB sembol ölçüleri ile eleman n gerçek ölçülerinin ayn olup olmad kontrol edilmelidir. PCB tasar m n yaparken Elektronik Bask Devre Program n n kütüphanesinden seçti iniz malzemelerin ölçüleri ile üretici firmalar n satt standart malzemelerin ölçüleri ayn olmal d r. Örne in, eleman ¼ W l k bir direnç iken kütüphaneden 1 W l k bir direnç sembolü seçilirse ölçüler birbirini tutmayacakt r. Bask devre tasar m yap l rken u normlara uyulmas gerekir Kart üzerine yatay olarak yerle tirilecek 1/2 ve 1/4 Watt dirençlerin lehimleme tabanlar aras 15 mm, 1/8 Watt dirençlerin ise 10 mm olmal d r ( ekil 4.1). 1/2 1/4 W 1/8 W ekil 4.1: 1/2,1/4 ve 1/8 Watt dirençlerin lehimleme taban mesafeleri

4 Dikey olarak yerle tirilecek dirençlerin ve diyotlar n lehimleme tabanlar aras ndaki mesafe, 5 mm olmal d r( ekil 4.2). ekil 4.2: Dikey yerle tirilecek direnç ve diyot lehimleme taban mesafesi ekil 4.3: Güçlü direnç örnekleri Güçlü dirençlerin lehimleme tabanlar aras ndaki mesafe, iletkenleri aras ndaki mesafeye uygun olmal d r ( ekil 4.3). apkal tip transistörlerin tabanlar aras ndaki mesafe, ekil 4.4 te gösterildi i gibi olmal d r. ekil 4.4: apkal tip transistör örnekleri Yass transistörlerin lehimleme tabanlar, ekil 4.5 te belirtildi i gibi olmal d r. ekil 4.5: Yass tip transistör örnekleri Trimpotlar n lehimleme tabanlar ekil 4.6 da gösterildi i gibiolmal d r. ekil 4.6: Trimpot örnekleri Kondansatörlerin iletkenleri aras ndaki mesafeler ölçülmeli ve lehimleme tabanlar bu mesafeye uygun olarak yerle tirilmelidir ( ekil 4.7).

5 ekil 4.7: Kondansatör örnekleri Diyotlar n lehimleme tabanlar aras ndaki mesafe 10 mm olmal d r. Gerekirse ölçülmeli lehimleme tabanlar bu mesafeye uygun olmal d r ( ekil 4.8). ekil 4.8: Diyot örnekleri Kart üzerindeki ba lant terminallerinin ayn kenar üzerine yerle tirilmesine özen gösterilmelidir ( ekil 4.9). YANLI DO RU ekil 4.9: Ba lant terminallerinin yerle tirilmesi Transistör üzerindeki so utucular, birbirine veya ba ka bir devre eleman na temas etmeyecek kadar uzak olmal d r. Is yayan direnç ve transistörler, birbirlerinden etkilenmeyecek kadar uza a yerle tirilmelidir. ekil 4.3 teki gibi güçlü direnç örnekleri, elemanlar kart üzerine yatay ve dikey olarak yerle tirilmelidir ( ekil 4.10). YANLI DO RU ekil 4.10: Güçlü dirençlerin PCB üzerine yerle trilme ekli

6 Trimpotlar, kolayca ayarlanabilecek yön ve ekilde yerle tirilmelidir. Ölçüm ve kontrol kolayl için kart üzerine kontrol noktalar konulmal d r. Büyük tip kondansatörlerin tek ba lar na ayr bir kart üzerine yerle tirilmesi tercih edilmelidir. Yatay olarak yerle tirilmi ½ ve ¼ Watt l k dirençlerin lehimleme tabanlar aras ndan en fazla iki ba lant yolu geçirilir ( ekil 4.11). ekil 4.11: Dirençelerin lehimleme tabanlar aras ndan geçirilen ba lant yollar Diyotlar n lehimleme tabanlar aras ndan en fazla bir ba lant yolu geçirilir. apkal tip transistörlerin lehimleme tabanlar na ba l ba lant yollar ekil 4.12 deki gibi düzenlenmelidir. YANLI DO RU ekil 4.12: Diyotlar n lehimleme tabanlar aras ndan geçirilen ba lant yolu ki ba lant yolu aras ndaki mesafe, en az 1 mm olmal d r( ekil 4.13). ekil 4.13: ki ba lant yolu aras ndaki mesafe Dikey yerle tirilecek dirençlerin lehimleme tabanlar aras ndan ba lant yolu geçirilmemelidir ( ekil 4.14). ekil 4.14: Dikey ba lanan dirençler

7 Devre elemanlar n n gövdeleri birbirine de memeli ve aralar ndaki mesafe en az 1 mm olmal d r( ekil 4.15). YANLI DO RU ekil 4.15: Devre elemanlar aras ndaki mesafeler Ba lant yollar kö eli olmamal d r( ekil 4.16). YANLI DO RU ekil 4.16: Kö eli ba lant yollar Devre elemanlar, kart kenar ndan 5 mm içeride olacak ekilde tasarlanmal d r. Tüm ba lant yollar yatay ve dikey olmal d r ( ekil 4.17). YANLI DO RU ekil 4.17: Yatay, dikey ba lant yollar ve yatay veya dikey olmayan ba lant yollar Ba lant yollar ndaki dik dönü ler, yuvarlat lmal ve ba lant yolu geni li inin sabit kalmas na dikkat edilmelidir. 45o yap lan dönü lerde de kö eler yuvarlat lmal d r. Ba lant yollar, lehimleme tabanlar nadikolarakba lanmal d r ( ekil 4.18). DO RU YANLI ekil 4.18: Lehimleme taban na dik ve dik olmaya ba lant yolar

8 Ba lant yollar n n geni li i Ta d en fazla ak m 0,2 mm 0,1 amper 0,5 mm 0,3 amper 1 mm 2,5 amper 2 mm 5 amper 3 mm 6 amper 4 mm 7 amper 5 mm 9 amper Tablo4.1:Ba lant yollunun geni li ine ba l olarak ta yabilecekleri ak m miktar Basma devre kartlar n n tasar mlanmas yap l rken ba lant yollar n n geni li i ta yaca ak ma göre belirlenmelidir. Üretici firmalar 35 mikron kal nl ndaki bak r tabaka için Tablo 4.1 deki de erleri vermi lerdir Bask Devre Çizim Uygulamalar Bask devre çizim uygulamalar a a da aç klanmaktad r Bir PCB eman n Haz rlanmas ekil 4.19 da isimleri verilen parçalar kullan c kütüphanesine ça r n z. ekil 4.19: Parçalar n ElektronikBask Devre Program kütüphanesinden kullan c kütüphanesine al nmas Bu parçalar ekil 4.20 de gösterildi i gibi çizim alan na yerle tiriniz. ekil 4.20: Parçalar n çizim alan na yerle tirilmesi

9 Parçalar aras Track (yol) ba lant s n n olu turulmaya ba lanmas için tasar m alan araç çubuklar üzerindeki (Track placement and editing) dü mesine bas n z. ekil 4.20 de görüldü ü gibi fare imlecini giri Pininin üzerine getiriniz ve fare imlecinin ucunda x i areti olu unca sol t klay n z. Fare imlecini ekil 4.21 de gösterildi i gibi Bridge 2 parças n AC1 Pini üzerine götürünüz ve x i areti olu unca sol t klay n z. Bu i lem basama nda Track çizim kurallar n uygulayarak PCB eklini tamamlay n z. ekil 4.21: Track (yol) çizimine ba lanmas Ayr ca Track çizimlerini yaparken (durum çubu u üzerinden) ekil 4.21 de gösterilen ve o anda çizilen Track n kat n ekil 4.22 de s ks k kontrol ediniz. ekil 4.22: Olu turulan Track n hangi katmana çizildi i ekil 4.23 te gösterildi i gibipcb emas n n bütün Track lar çizilmi olup PCB emas n n büyük bir k sm tamamlanm t r. Siz de PCB eman z ekil 4.23 te gösterildi i gibitamamlay n z. ekil 4.23: Track (yol ) çiziminin tamamlanm hâli Track çizimlerinden sonra s ra, giri ve ç k lar yaz ile belirtmeye geldi. Ayr ca parçalar n üzerine sembol isimlerini de yaz n z( ekil 4.24). ekil 4.24 te göster ldi i gibi yaz lar gereken yerlere yerle tiriniz. Yaz lar boyutland rma (Size-Widht) i lemi sizin tercihinize kalm t r.

10 ekil 4.24: Çizimi tamamlanm PCB emas ekil 4.24 te çizimi tamamlanm olan PCB emas görülmektedir.bu çal may File menüsünden Save Layout As seçene ini kullanarak kaydediniz Güç Kayna emas n n PCB Devresinin Çizilmesi ekil 4.25: Örnek devre emas stenilen Bir Alan n Blok çerisine Al nmas PCB ema çizimlerinde, istenilen bir alan n blok içerisine al narak silinmesi, kopyalanmas ya da ta nmas gibi i lemler çok s kyap lmaktad r. S ras yla bu i lemler; ekil 4.24 te olu turdu unuz ve kaydetti iniz PCB emay çizim alan na ça r n z. Kaydedilmedi ise ya da silinmi ise tekrar çiziniz ( ekil 4.26.a). ekil 4.26.a da gösterildi i gibi fare imlecini 7812 parças n n sol üst kö esine getiriniz ve sa tu a bas n z. Sonra fare imlecini 100nF lik parçan n sa alt kö esine do ru sürükleyiniz. Biti yerine geldi inizde sa tu u b rak n z.

11 ekilde görüldü ü gibi blok içerisine al nan alan mavi renkli bir çerçeve ile çevrilir ve blok içerisinde kalan parçalar ve uzant s ndaki Track lar beyaz rengi alarak seçili hâle gelir. ekil 4.26.a: Ye il renkli çizgi ile elemanlar n seçilmesi ekil 4.26.b: PCB üzerinde blok içerisine al nm alan E er blok içerisine al nmak istenen alanda hata oldu ise yani blok içerisine istemedi iniz parçalar seçildi veya istedi iniz parçalar dâhil olmad ise hatal bloku yok etmek için fare imlecini tasar m alan içerisinde bo bir alana götürünüz ve sa t klay n z. Daha sonra blok alma i lemini tekrar ba tan ba lay n zvedo ru yapana kadar i lemleri tekrarlay n z Blokun Kopyalanmas Bu uygulamay yapabilmek için önce PCB kart n n tamam n n bir önceki uygulamadaki gibi blok içerisine al nmas gerekmektedir. ekil 4.26.a daki PCB kart n z blok içerisine al n z. ekil 4.27: Editing Commands (düzen) araç çubu u ekil 4.27 de gösterilen araç çubu u üzerinde bulunan (Coppy Tagged Objets-kopyala) dü mesine bas n z. Fare imleci tasar m alan nda bulunan PCB bloka odaklanacak ve etraf nda bir çerçeve olu arak blok pembe rengi alacakt r. Fare imlecini hareket ettirdi inizde çerçeveli ve ye il renkli blokun hareket etti ini göreceksiniz. Fare imlecini blokun kopyalanaca yere götürünüz ve sol t klay n z. Gördü ünüz gibi blok istedi iniz yere kopyalanm t r fakat i lem sona ermemi tir. Çünkü kopyalanan blok hâlâ sol t klama ile ba ka kopyalar yap t rabilir. lemi sona erdirmek için ise sa t klan r( ekil 4.28). ekil 4.28: Blokun kopyalanmas

12 Blokun Ta nmas PCB ema üzerinde belirlenen blokun ta nmas i lemi blokun kopyalanmas i lemi ile ayn d r. Tek fark, ikinci i lem basama ndaki kopyalama dü mesine de il de (Move Tagged Objets ta ) dü mesine bas lmas gerekti idir. Di er i lem basamaklar ayn d r Blokun Silinmesi Bu uygulamay yapabilmek için ekil 4.26.a daki PCB devreyi blok içine al n z. Klavyeden Delete tu una bas n zyada ekil 4.27 de gösterilen araç çubu u üzerinde bulunan (Delete Tagged Objets- sil) dü meye bas n z. Blok içerisindeki alan silinmi olacakt r Blokun Döndürülmesi Tasar malan ndaki PCB devreyi blok içerisine al n z( ekil 4.29). ekil 4.27 de gösterilen araç çubu u üzerinde bulunan (Rotate Tagged Objetsdöndür) dü mesine bas n z vekar n za gelen ileti im penceresi ( ekil 4.30) arac l ile aç n z ve döndürme ekseninizi belirleyerek OK dü mesine bas n z. ekil 4.29: Blok içindeki PCB devreye ekil 4.30 : Block rotate penceresi block rotate uygulan ekil 4.31: PCB eman n Y ekseninde 180 o döndürülmü hâli PCB emas n inceledi inizde ekil 4.31 de görüldü ü gibi PCB emas Y ekseni üzerinde 180 derecelik bir aç ile döndürülmü tür. Bu döndürme i lemi standart aç lar n d nda da yap labilmektedir (15, 30, 80, 125 ve benzeri gibi). Tek yapman z gereken ey ekil 4.30 daki ileti im penceresinden Angle k sm na istedi iniz aç de erini girerek döndürme eksenini aktif hâle getirerek OK dü mesine basmakt r.

13 Blokun Yazd r lmas (Print) Tasar m alan na PCB devre çiziniz ya da çizmi oldu unuz PCB devreyi ça r n z( ekil 4.32). ekil 4.32: Yazd r lacak PCB devre Bu PCB ema üzerinde yazd rmak üzere bir blok olu tural m. Bunun için Output menüsünden Set Output Area komutunu çal t r n z. ekil 4.33: Yazd rma hâlindeki devre Set Output Area komutu çal t r l p fare imleci kare eklini ald ktan sonra tasar m alan ndaki çal man z n kâ da aktar lacak bölümünün ba lang c na fare imleci getirilir. Sol tu a bas l tutularak biti noktas na do ru sürüklenir. Biti noktas na gelindi inde sol tu b rak l r. Böylece yazd r lacak bölüm blok içerisine al n r ve blokun arka plan rengi gri olur. Output menüsünden Print seçene i çal t r larak aç lan ileti im penceresinden di er ayarlar yap l r (Output-Print konusuna bak n z.). OK dü mesine bas l r ve blok içerisine al nan k s myaz c ya gönderilir.

14 UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET Aç k emas ekil 4.34 teki devrenin bask devresini çiziniz. ekil 4.34: Optokuplör ile tetiklenen devre lem Basamaklar Bilgisayar n z açarak i letim sisteminin çal mas n sa lay n z. Bask devre çizim program n (Elektronik Bask Devre Program ) çal t r n z. Yukardaki devredeki elemanlar tek tek seçerek çal ma alan na getiriniz. Aç k emaya uygun olarak elemanlar n ba lant lar n gerçekle tiriniz. Çal may blok içerisine alarak bask devre çizimini tamamalay n z. Öneriler Bilgisayar n z düzgün bir ekilde aç p kapatmay al kanl k hâline getiriniz. Elektronik Bask Devre Program n k sayol olarak masaüstüne yerle tirmeniz yarar n za olacakt r. Elemanlar kütüphaneden seçerken Elektronik Bask Devre Program nda bulmakta zorluk çekti iniz elemanlar Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda bulman z yarar n za olacakt r. Ba lant yollar n çizerken konu anlat m ndaki tüm uyar lar dikkate al n z. Çizim yaparken belli kurallar n oldu unu unutmay n z. Bask devrenin tamamlanmas ndan sonra çal may mutlaka blok içerisine al n z.

15 KONTROL L STES Bu faaliyet kapsam nda a a da listelenen davran lardan kazand n z beceriler için Evet, kazanamad n z beceriler için Hay r kutucu una (X) i areti koyarak kendinizi de erlendiriniz. De erlendirme Ölçütleri Evet Hay r 1. Bilgisayaran z düzgün bir ekilde açabildiniz mi? 2. Elektronik Bask Devre Program n düzgün bir ekilde çal t rabildiniz mi? 3. Aç k emas verilen devrenin elemanlar n çal ma alan na getirebildiniz mi? 4. Elemanlar aras ndaki ba lant lar yapabildiniz mi? 5. Bask devre çizimi sonunda plaket boyutunu seçebildiniz mi? DE ERLEND RME De erlendirme sonunda Hay r eklindeki cevaplar n z bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsan z ö renme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplar n z Evet ise ÖlçmeveDe erlendirme ye geçiniz.

16 Ö RENME FAAL YET Ö RENME FAAL YET 6 AMAÇ Uygun ortam sa land nda, otomatik bask devre çizimini gerçekle tirerek ç kt i lemlerini do ru olarak yapabileceksiniz. ARA TIRMA Amatörce çizdi iniz elektronik PCB bask devre çizimlerinin daha düzgün olmas için bask devre tasar m kurallar n ara t r n z. Bir televizyon emas n yak ndan inceleyerek PCB bask devresi ile kar la t r n z. Ayn TV emas n n bask devresini elle çizerseniz ne gibi sorunlarla kar la rs n z. Otomatik PCB tasar m tam sizin istedi iniz gibi olmazsa ne yapars n z. Otomatik PCB tasar m n n bizlere sa lad faydalar, cep telefonu PCB kart n inceleyerek ara t r n z. 6. OTOMAT K BASKI DEVRE Ç Z M 6.1. Aç k emadan Bask Devreye Geçi Bu uygulamay yapabilmemiz için tekrar Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu program na dönmeniz ve a a da ekil 6.2'de verilen elektronik devreyi olu turman z gerekmektedir. Bu devrede kullan lan elemanlar n listesi ise ekil 6. 1'de verilmi tir. ekil 6.1: Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda kullan lacak elemanlar

17 Otomatik PCB çizimi yapaca n z için Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda devreyi olu tururken dikkat edilmesi gereken nokta udur: Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda emas çizilip Elektronik Bask Devre Program nda otomatik olarak bask l devresi ç kar lacak olan elektronik devrenin bu programda kullan lacak olan elemanlar belirlenirken bu elemanlar n PCBk l f n n Elektronik Bask Devre Program nda bulunmas gerekmektedir. Bunu ö renmenin yöntemi öyledir: Eleman, kullan c kütüphanesine ça r l rken kar m za gelen "Pick Devices" yani eleman ça rma penceresinin ( ekil 6.3) sa alt taraf nda PCB k l f n n gösteriliyor olmas gerekmektedir. E er bu bölümde hiçbir PCB k l f yok ve "No PCB Package" bilgisi varsa o eleman n Elektronik Bask Devre Program nda PCB kar l yok demektir. Bu durumda bu eleman de il bu elemana benzer ve PCB kar l bulunan ba ka bir eleman kullanman z önerilir. ekil 6.2: Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda haz rlanacak olan devre emas Yukar da bahsedildi i gibi ekil 6.3 te verilen pencere Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda eleman ça r l rken Elektronik Bask Devre Program nda PCB k l f n n olup olmad n gösterir. Bunun için seçilen eleman n sembolünü gösteren bölümün alt na bakman z gerekmektedir. Bu pencerede "Device" kütüphanesinden "Bridge" eleman n seçiniz. Pencerenin sa taraf nda bu eleman n sembolü, sembolün alt ndaki bölümde ise PCB k l f görülmektedir. Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda olu turaca n z devrede kullan lan elemanlar bu husus göz önüne al narak seçilmi tir (Bu husus göz önüne al nmad nda otomatik PCB olu turamazs n z anlam na gelmemektedir. Sadece i iniz biraz zorla maktad r. Bunun nedeni devreyi Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda olu turup Elektronik Bask Devre Program na geçti inizde PCB k l f tan mlanmam olan elemanlar için kar n za bir pencere gelir ve bu tan mlamalar n yap lmas istenir. Bu tan mlamalar n elemana, özellikle de Pin yap s na uygun olmas gerekmektedir.).

18 ekil 6.3: Devrede kullan lacak olan eleman n PCBk l f n n olupolmad n n kontrolü Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program arac l ile ekil 6.2'de verilen basit güç kayna devresi haz rland ktan sonra otomatik PCB olu turmak için gereken her ey tamamd r. imdi s rayla a a da verilen i lem basamaklar n uygulayal m: 6.2. Elemanlar n Otomatik Yerle tirilmesi Yukar da anlat lan hususlar göz önüne alarak ekil 6.2'de verilen devreyi Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program n kullanarak olu turunuz. ekil 6.4: Netlist sonras Elektronik Bask Devre Program kullan c kütüphanesi Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program menü çubu u üzerinde bulunan "Tools - Netlist to Elektronik Bask Devre Program " seçeneklerini çal t r n z. Bu seçeneklerin çal t r lmas ile devrenin "Netlist" dosyas haz rlanmakta, yani otomatik PCB çizimi için haz r hâle getirilmektedir (Bu i lem basama ndan sonraki i lem basamaklar n n tamam Elektronik Bask Devre Program nda uygulanacakt r).

19 Kar n za Elektronik Bask Devre Program gelmekte ve ekil 6.4 te gösterildi i gibi Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda olu turdu unuz devrede kullan lan elemanlar n PCB k l f sembol isimleri kullan c kütüphanesinde bulunmaktad r. Kullan c kütüphanesinde listelenen PCB k l f isimlerini inceledi inizde, Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program nda olu turdu unuz devrede kulland m z elemanlar n sembol isimleri ile ayn oldu unu göreceksiniz. Bu durum çok önemli olmakla birlikte bu parçalar çizim alan na yerle tirirken faydal olacakt r. ekil 6.5 te gösterildi i gibi parçalar çizim alan na ta y n z. Bu i lemi yaparken kullan c kütüphanesinde istedi iniz parça sembolünü seçerek fare imlecini çizim alan nda yerle tirmek istedi iniz yere götürerek sol t klaman z yeterli olacakt r. Ya da ikinci bir yöntem olarak Elektronik Devre Çizimi ve Simülasyonu Program ndan "Netlist to Elektronik Bask Devre" seçene ini çal t r p ElektronikBask Devre Program na geçti inizde fare imlecini çizim alan na götürüp devaml sol t klama yaparak parçalar birer birer çizim alan na yerle tirebilirsiniz. ekil 6.5: Parçalar n çizim alan na rastgele yerle tirilmesi ve görünü ü ekil 6.6: Döndürme araç dü meleri 6.3. Elemanlar n Yerlerinde Düzenleme Yap lmas Parçalar çizim alan na ekil 6.5 te gösterildi i gibi ya da rastgele yerle tirdikten sonra döndürme araç dü melerini kullanarak ve parçalar ta yarak ekil 6.6'da gösterildi i gibi düzenleyiniz. Bu düzenleme i leminden sonra bask l devre otomatik çizim için haz r hâle gelmi tir. ekil 6.7: Parçalar n çizim alan nda düzenlenmesi

20 6.4. Bask Devrenin Otomatik Çizimi Elektronik Bask Devre Program menü çubu u üzerinde bulunan "Tools - Auto Router..." seçeneklerini çal t r n z. Kar n za ekil 6.8'de gösterilen otomatik çizim penceresi gelecektir. Bu pencere daha önce "Tools - Auto Router" menüsünün aç kland bölümde ayr nt l olarak anlat lm t. Bu bölümü hat rlaman z için geriye dönerek bir göz atman z önerilir. ekil 6.8: Auto Router otomatik çizim penceresi Bask l devre çizimlerinde uyulmas gereken kurallardan daha önce bahsetmi tik. Bu kurallar; Pad - Pad aras, Pad - Track aras, Track - parça Pini aras vb. mesafelerin ya da çizimde uygulanacak stratejilerin belirlenmesinden olu maktayd. Bu kurallar n belirlenmesi ve otomatik olarak çizdirilmek istenen PCB eman n tek yüzeye çizdirilebilmesi için ekil 6.8'de verilen pencerede "Edit Strategies" dü mesine bas n z (E er bu dü meye basmadan "OK" dü mesine basarsan z bask l devre çift yüzeye çizilecektir. Bu durum da böyle basit PCB çizimleri için hiç istenmeyen bir durumdur.). Kar n za, otomatik PCB çizimi için kurallar n belirlendi i ekil 6.9'da verilen "Edit Strategies" penceresi gelecektir (Bu pencere ile ilgili ayr nt l bilgi edinmek için "Tools - Auto Router" konusuna bak n z.). Bu pencereyi kullanarak yapaca n z enönemlide i iklik bask l devrenizi tek yüzlü olarak çizdirmektir. Di er ayarlar Elektronik Bask Devre Program n n default ayarlar oldu u için hiç dokunmamam z yerinde olacakt r.

21 ekil 6.9: Edit Strategies penceresi-otomatik çizim için kurallar n belirlenmesi Otomatik çizim için kurallar n belirlenmesi bask l devreyi tek yüzlü olarak çizdirebilmek için ekil 6.9 da verilen pencerede; "Strategy" bölümünden "Power" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Hoz) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Vert) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. "Strategy" bölümünden "Signal" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Hoz) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Vert) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. Yukar da anlat lan i lemler yap ld ktan sonra "OK" dü mesine bas n z. Tekrar ekil 6.6'da gösterilen otomatik çizim penceresine döneceksiniz. Bu pencerede de OK dü mesine bast n zda tasar m alan nda bulunan ema otomatik olarak çizilmeye ba layacakt r. ekil 6.8 e dönüldü ündeki penceredeki OK tu una tekrar t klay n z. Otomatik çizim ba layacakt r ( ekil6.10). ekil 6.10: Otomatik çizim sonras PCB ema Çizim alan nda bulunan eman z otomatik çizim sonras ekil 6.10'da gösterildi i gibi olacakt r. Görüldü ü üzere PCB eman z "Top Copper" yüzeyine ve tek yüzlü olarak çizilmi tir (Track'lar n ince oldu unu dü ünüyorsan z, "Edit - Undo" seçeneklerini çal t rarak ya da klavyeden "Ctrl +Z" tu lar na birlikte basarak son yap lan otomatik çizim i lemini geri

22 al n z. Tekrar "Tools-Auto Router" seçeneklerini çal t r n z ve"editstrategies" dü mesine basarak kar n za gelen pencereden "Trace Style" bölümünden istedi iniz geni li i seçiniz ve "OK" dü mesine bas n z.) nce Çizilen Yollar n (Track) Kal nla t r lmas Tasar m alan nda otomatik çizilen PCB bask devresinin yollar ince çizilmi olabilir. Elektronik Bask Devre Program ince çizilen Track lar n kal nl n Edit Strategies ileti im penceresinden, Trace Style den Track kal nl n de i tirebilirsiniz ( ekil 6.11). PCB bask devresinin i lem sonucunda Track lar n n kal nl n n de i ti i ekil 6.12 de görülmektedir. ekil 6.11: Otomatik PCB çizimde ince yollar n kal nla t r lmas ileti im penceresi ekil 6.12: PCB Kart n yollar n n kal nl n n de i tirilmesi PCB Bask Devre Kart na sim Yaz lmas PCB emas otomatik olarak çizdirildikten sonra ekil 6.13 te gösterildi i gibi alt na ema ismini yaz n z ve ekil 6.14'te gösterilen çizim yüzeyini seçme kutusundan "Board Edge" seçene ini seçerek eman z çerçeve içerisine al n z (Etiketlendiriniz.).

23 ekil 6.13: PCB kart n etiketlendirilmesi ekil 6.14: PCB kart n çerçeve içine al nmas 6.5. Bask Devrenin Ç kt s n nal nmas PCB eman z haz r olarak çizim alan nda durmaktad r. imdi ise s ra bu eman n istedi iniz ekilde yaz c dan ç kt s n almaya gelmi tir. Bu i lem için menü çubu undan "Output - Print" seçeneklerini çal t rman z ve kar n za gelen pencereden ( ekil 6.15) ayarlar yaparak "OK" dü mesine basman z yeterli olacakt r (Bu pencere hakk nda ayr nt l bilgiyi "Output-Print" konusu alt nda bulabilirsiniz.). ekil 6.15: Yaz c ayarlar n n yap ld ileti im penceresi ekil 6.16: Yaz c dan (printer) ayarlar yaparak üst, alt görünü lerin ç kar lmas

24 UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET Bir PCB eman, Netlist Olu turularak Çiziniz. lem Basamaklar ekil 6.17 'de isimleri verilen elemanlar kullan c kütüphanesine ça r n z. Öneriler Netlist (Net Mode) i lemleri, otomatik bask l devre haz rlaman n temelini olu turmaktad r. Net, sembol Pad lerini birbirine ba layan geçici ba lant hatlar d r. Bu geçici ba lant hatlar, otomatik çizim s ras nda ba lant kurallar na uygun olarak Track lar hâline getirilir. ekil 6.17: PCB emada kullan lacak olan parçalar Bu parçalar ekil 6. 18'de gösterildi i gibi çizim alan na yerle tiriniz. ekil 6.18: PCB emada kullan lacak olan parçalar n çizim alan na yerle tirilmesi Elemanlar aras Netlist ba lant lar n n olu turulmaya ba lanmas için verilen araç çubu u üzerinde bulunan (Enter or modify rastnest connections) dü mesine bas n z.

25 Fare imlecini "D-09-M-R" parças n n 3 nu.l Pin 'i üzerine getiriniz. Fare imleci 3 nu.l Pin üzerinde iken durum çubu unda verilen mesaj inceleyiniz ( ekil 6.18). ekil 6.19: Durum çubu unda Pin ile ilgili verilen mesaj ekil 6.19'da görülen mesajda 3 nu.l Pin hakk nda bilgiler verilmektedir. Net - <NONE> : Net yoktur (Net tan mlanmam.). Style - S : Pad in sitili; (square) kare, d çap 70, iç çap 30 Fare imleci "D-09-M-R" parças n n 3 nu.l Pin'i üzerinde iken fare imleci ucunda "x" i areti olu unca sol t klay n z. Daha sonra fare imlecini "DIODE25" parças n n "anod" u üzerine götürünüz ve "x" i areti olu unca sol t klay n z. Bu i lemi yapmakla ilk Net i leminizi ve ilk rastnest ba lant n z yapm bulunmaktas n z. Fare imlecini tekrar "D-09-M-R" parças n n 3 nu.l Pin'i üzerine getiriniz ve durum çubu unu inceleyiniz. Göreceksiniz ki verilen "Net" bilgisi de i mi tir. Net lerin silinmesi i lemi ayn di er parçalar silme i lemi gibidir. Fare imleci ile üzerine gelip iki kere sa t klamak Net in silinmesi için yeterlidir. ekil 6.20: Ba lant sonras durum çubu unda Pin ile ilgili verilen mesaj ekil 6.20'de görüldü ü gibi Net - <NONE> bilgisi yerine Net -%00000 bilgisi gelmi tir. Art k bupin inbirba lant s vard r veismide "Net - % 00000"d r.

26 ekil 6.21 de verilen Net ba lant lar n yap n z. ekil 6.21: Net lerin tamam n n olu turulmas Net ba lant lar n n tamam yap ld ktan sonra m (Enter or modify rastnest connections) dü mesi aktif iken kullan c kütüphanesi k sm nda, yap lan bütün Netlerin isimleri listelenir. Bu durum ekil 6.22 'de gösterilmektedir. ekil 6.22: Kullan c kütüphanesine Netlerin listelenmesi Net i lemi tamamland ktan sonra fare imleci ile Pin lerin üzerine gidiniz ve durum çubu unda verilen bilgileri inceleyiniz (Bu bilgiler size, çizim alan nda ekilsel olarak gösterilen ba lant lar teorik olarak sunmaktad r.). Haz rlad n z ve Net lerini olu turdu unuz PCB eman z n otomatik olarak bask l devresinin olu turulmas na geçebilirsiniz. Çizime geçmeden önce bu bask l devrenin kaç kat olaca na karar vermeniz gerekir. Devreniz basit oldu u içinpcb emay tek kat yapmak uygun olacakt r. Menü çubu undan "Tools - Auto Router" seçeneklerini çal t r n z. Kar n za gelen ekil 6.23 teki pencereden, "Edit Strategies" Kullan c kütüphanesinde isimleri listelenen Net lerin, fare imleci ile isminin üzerine gelip iki kere sol t klama yap l rsa çizim alan ndabulunanonet kland r lacakt r.

27 dü mesine bas n z. Kar n za bu sefer ekil 6.24 te verilen pencere gelecektir. Bu pencere arac l ile; "Strategy" bölümünden "Signal" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Hoz) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. Pair 1 (Vert) bölümünden "Top Copper" seçene ini seçiniz. Sonra da "OK" dü mesine bas n z. Tekrar "Auto Router" penceresine döneceksiniz. Bu pencerede de "OK" dü mesine bast n zda otomatik çizim i lemi "Top Copper" yüzeyine de gerçekle tirilecektir. ekil 6.23: PCB kart n Track kal nl n n ayarlanmas ekil 6.24: Tek kat PCB çizmek için Edit Strategies

28 ekil 6.25 'te PCB eman z n en son hâli görülmektedir. ekil 6.25: "Auto Router" i leminden sonra PCB eman n görünümü ekil 6.26: nce çizilmi olan Track lar n ayar n n Trace Style den yap n z. ekil 6.27: PCB Track kal nl n n de i ti i görülmektedir.

29 ekil 6.28: Çift yüzlü PCB uygulamas KONTROL L STES Bu faaliyet kapsam nda a a da listelenen davran lardan kazand n z beceriler için Evet, kazanamad n z beceriler için Hay r kutucu una (X) i areti koyarak kendinizi de erlendiriniz. De erlendirme Ölçütleri Evet Hay r 1. Bilgisayaran z düzgün bir ekilde açabildiniz mi? 2. Elektronik Bask Devre Program n düzgün bir ekilde çal t rabildiniz mi? 3. Çal ma alan na elemanlar n otomatik yerle tirmesini yapabildiniz mi? 4. Bask devrenin otomatik çizimini yapabildiniz mi? 5. Bask devrenin bilgisayardan ç kt s n alabildiniz mi? DE ERLEND RME De erlendirme sonunda Hay r eklindeki cevaplar n z bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsan z ö renme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplar n z Evet ise ÖlçmeveDe erlendirme ye geçiniz.

Daha göster