Ihl Meslek Dersleri Etkinlik Örnekleri

İMAM HATİP LİSELERİ MESLEK DERSLERİ ÖĞRETİM PROGRAMLARI ve DERS KİTAPLARINA DAİR BİR DEĞERLENDİRME (FIKIH DERSİ ÖRNEĞİ) Ahmet Ekşi*1 İnsan, ilk hücrelerin teşekkülüyle başlayan ve son nefesini vermesiyle tamamlanan sürekli bir gelişim ve değişim hâlindedir. İnsanoğlu, fark etme- se bile hem fizyolojik hem de psikolojik yönden sürekli değişir ve yenilenir. İnsanın yaratılış amacı, yaratılış gayesine uygun olarak kendini sürekli ge- liştirmek ve olgunlaştırmaktır. Temel yapısını inanç, ibadet, ahlak ve mua- melâtın oluşturduğu din, insan için bu amaca ulaşmada bir kılavuz niteliği taşımaktadır. İnsanın sürekli olarak kendisini geliştirmesinde en önemli aracın eği- tim olduğunda ise şüphe yoktur. Zira eğitim, insanların davranışlarında bel- li amaçlar doğrultusunda değişiklik oluşturma sürecidir. Eğitimin istendik davranış değişikliği olarak tanımlanması ve eğitimin bir sistem olarak ele alınması program geliştirme (Aydın, 1) ve bu programa uygun ma- teryal oluşturma çabalarını da beraberinde getirmiştir. Böylece eğitimin ana gövdesini öğretim programları ve ders kitapları ile bunların uygulayı- cısı konumundaki öğretmen ve öğrenciler oluşturmaktadır. Nitekim eğitim sürecini bir yolculuğa benzeten Öcal, eğitimin temel unsurlarını oluşturan bu dörtlüyü öğretim sürecinde şu şekilde konumlandırmaktadır: Öğretim programı gidilecek yol/güzergâh, ders kitapları yolculuğun yapıldığı vası- ta, öğrenciler yolcu ve öğretmen ise sürücüdür (Öcal, ). * Yard. Doç. Dr., Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi. e-mail: [email protected] Yılında İmam Hatip Liseleri Bilindiği gibi hâlihazırda uygulanan İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları Din Öğretimi Genel Müdürlüğü adına bir komisyon tarafından hazırlanmış ve yılında yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla şu anda İHL’de meslek dersleri olarak okutulan Kur’an-ı Kerim, Temel Dini Bilgiler, Fıkıh, Tefsir, Karşılaştırmalı Dinler Tarihi, Hadis, İslam Tarihi, Si- yer, Kelam ile Hitabet ve Mesleki Uygulama derslerinin ders kitapları da bu programa göre yine bir başka komisyon tarafından hazırlanmıştır. Bu bil- diride, İslam dininin inanç, ibadet, ahlak ve muamelat esaslarını öğretmeyi amaçlayan ve şu anda yürürlükte olan İHL Meslek Dersleri Öğretim Progra- mı ile okutulmakta olan ders kitaplarına dair bir değerlendirme yapılacaktır. Ancak bütün meslek derslerinin programlarını ve ders kitaplarını tek tek ele alarak değerlendirme yapmak mümkün olmadığında değerlendirmeler daha çok Fıkıh Dersi ekseninde yapılacaktır. Öte yandan değerlendirme ya- pılırken eğitim ve öğretimin diğer temel unsurlarını oluşturan öğretmen ve öğrenciler de konu bağlamında dikkate alınacaktır. Zira eğitimdeki başarı- nın sırrı da bir yönüyle öğretim programı, ders kitabı, öğretmen ve öğrenci arasındaki uyuma bağlıdır (Öcal, ). 1. Öğretim Programları Öğretim programı, derslerde okutulacak konuları, bunların amaçlarını, kaç saat okutulacaklarını, öğretim metot ve tekniklerini gösteren bir belgedir. Öğretim prog- ramı yerine, önceki dönemlerde “Müfredat programı” isminin de kullanıldığı olmuş- tur. Bugün de bu isim, zaman zaman kullanılmaktadır. Aslında müfredat programı, öğretim programı ayrımı sadece bir isim farklılığından ibaret değildir. İçerik yö- nünden aralarında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Müfredat programlarında konular ayrıntılı bir şekilde yer almasına rağmen derslerle ilgili amaçlar, ilkeler, metot ve teknikler yer almaz. Öğretim bu programlarında ise bütün bu ayrıntılar yer alır. Bu anlamda öğretim programlarına, müfredat programlarının geliştirilmiş şekli olarak bakılabilir. “öğretim” ve “müfredat” ayrımı dikkate alındığında yılından önce hazırlanan programlar1 için “müfredat” tabirini kullanmak daha doğru olur. Çünkü söz konusu programlarda öğretim programlarında bulunması gereken özellikler yer almamaktadır. Örneğin bu özelliklerden biri olan öğretim yöntem ve tekniklerine bu programlarda yer verilmemiştir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], ; MEB, ). Bu ve benzeri açılardan bakıldığında yılında yürürlüğe giren Öğretim Prog- ramlarında birçok farklılığa rastlamak mümkündür. 1 Öğretim programı niteliği taşımamasına rağmen ve yılında çıkarılan programlar “Öğretim Programı” olarak isimlendirilmiştir. Yılında İmam Hatip Liseleri Programların Temel Yaklaşımı Tarihi süreç içerisinde eğitimdeki gelişmelere bakıldığında öğrenme ve öğretme sürecini yönlendiren çeşitli kuramların varlığı dikkat çekmektedir. Son yıllarda öğretimin zihinsel bir süreç olduğu düşüncesini vurgulayan yeni kuramlar ön plana çıkmaktadır. Bunlardan birisi de “Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımı’dır. Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı, bireyin bilgiyi zihninde etkin olarak kendisinin yapılandırmasını öngörür. Bilginin öğret- menden öğrenciye doğrudan aktarılmamasını, öğrencinin kendisi tarafın- dan aktif bir şekilde yapılandırılmasını esas alır. Bu nedenle yapılandırmacı anlayış, öğrenciyi merkeze alıp öğretmeni “öğreten” değil “yol gösteren” kişi olarak değerlendirir. Yapılandırmacı öğrenme ile öğrenci, eski bilgile- riyle yeni öğrendikleri arasında bağ kurarak her yeni bilgiyi var olanlarla bütünleştirdikten sonra özümser (Aydın, 64). Yapılandırmacı yaklaşıma göre öğrenme sürecinde; · Ön bilgiler harekete geçirilir. Örneğin Karşılaştırmalı Dinler Tarihi’nin 2. Ünitesinin işlenişine dair şöyle bir uyarı bulunmaktadır: “Bu ünitenin kazanımları islenirken 9. Sınıf Temel Dinî Bilgiler dersinin I. ünitesi ile ilişkilendirilecektir.” Öğretim programında yapılan bu uyarıyla (MEB, ) öğrencilerin eski bilgileriyle yeni öğrendikleri arasında bağ kurarak her yeni bilgiyi var olanlarla bütünleştirmeleri amaçlanmaktadır. · Gelişim düzeyi, öğrenci seviyesi ve çevre şartları dikkate alınır. Örneğin Fıkıh dersinin 1. Ünitesinin “İbadet ve sosyal ilişkilerin fıkıh ilminin kapsamı içinde yer aldığını bilir.” şeklindeki ikinci kazanımının işlenişine dair şöyle bir açıklama yer almaktadır: “2. Kazanım işlenirken ayrıntılara girilmeden öğrenci seviyesi ve yerel şartlar göz önünde bulundurulmalıdır.” (MEB, ). · Öğretmen öğrencileriyle ve öğrenciler birbirleriyle sürekli iletişim hâlindedir. Örneğin Fıkıh dersinin ikinci ünitesinin 3 ve 4. Kazanımları için önerilen şu etkinlik örneği öğrencilerin birbirleriyle sürekli iletişim hâlinde olmasını gerçekleştirmeye yöneliktir: “Sınıf iki gruba ayrılır. Gruplardan biri fıkıh ilminin İslami ilimlerle ilişkisini, diğeri ise diğer ilim dalları ile ilişkisini tespit eder. Yapılan araştırmalar sınıfta sunulur ve fıkhın ilim dalları ile ilişkisi bir tablo hâlinde gösterilir (MEB, ). Yılında İmam Hatip Liseleri · Öğrenilenle hayat arasında bağ kurulur. Fıkıh dersinin son ünitesinde öğrenciler tarafından edinilmesi hedeflenen “Aile içi görev ve sorumlulukların bilincinde olur.” şeklindeki 9. kazanım ile “Çevre ve canlıların korunmasında duyarlı davranır.” şeklindeki Kazanım (MEB, ). Öğretim programının bu özelliğine örnek verilebilir. Bu kazanımı edinen öğrenciler konuları günlük yaşamla ilişkilendirerek bilginin kalıcı olmasını sağlar. Böylece öğrenci edindiği bilgileri günlük hayatta nerede ve nasıl kullanacağını da öğrenmiş olur. · Etkinlik uygulamalarıyla öğrencinin derse katılımı sağlanır. Tamamını kapsamasa da her ünitede konuların işlenişine ve kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik etkinlik örnekleri sunularak (bk. MEB, , ) öğrencinin derse aktif bir şekilde katılımı amaçlanmıştıfunduszeue.info dışı ve sınıf içi etkinliklerle öğrenciler öğrenme sürecine aktif olarak katılırlar. Zira öğrenci merkezli öğrenmeyi temel alan yapılandırmacı yaklaşım, öğrenme sürecinde öğretmen rehberliğine ve öğrenci katılımına ağırlık verir. Öğrenciler, süreç boyunca iş birliği ve koordinasyon hâlinde olurlar. Aktif öğrenme, öğrencilere konuşma, dinleme, okuma, yazma, düşünme, soru sorma ve açıklama imkânları sağlar. Öğretmen ise bu süreçte öğrenmeyi kolaylaştıran, öğrenciyle beraber öğrenen konumundadır. Öğretmen, öğrencinin bilgiyi keşfetmesine ve onu özümsemesine yardımcı olur. Böy­ lece öğrenci sadece sorulunca tekrarlanan ezberlenmiş bilgilere sahip olmak yerine yeni durumlarda kullanabileceği kendine ait bilgiler üretir. · Çoklu zekâ kuramı dikkate alınır. Çoklu zekâ kuramı, eğitim-öğretimde insan zekâsının çeşitliliğini esas alan bir yaklaşımdır. İnsanların ilgi alanları, algılama düzeyleri ve düşünme kabiliyetleri farklılık gösterir. Bu nedenle öğrenme süreçlerini planlarken tüm bu farklılıkları dikkate alan yöntem ve araçlar kullanmak gerekir. Bu yaklaşım öğrenmede ve­rimliliğin artmasını sağlar. Çünkü çoklu zekâ sistemi herkesle anladığı dille konuşmanın araç ve gereçlerini sunar. Bunun için Öğretim Programlarında insanların zekâlarını tek çeşide indirgemek yerine her insanda farklı düzeyde zekâ türleri bulunabileceği esasından hareket edilmiştir. Böylece insanlarda baskın olan zekâ bölümlerini yani her insanın kendine özgü kolay öğrenme yolunu kullanarak o insana öğrenmede zorlandığı konular öğretilebilir (Aydın, 53). Örneğin ahlaki konuları içeren Temel Dini Bilgiler dersinin 6. Ünitesinin öğretimi için Öğretim Programının sayfasında Yılında İmam Hatip Liseleri çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri ile etkinlikler önerilmiştir. Bu önerilerin örnek işlenişinde konuyla ilgili ayet ve hadisleri bulma, örnek olay, sonuç çıkarma ve problem çözme etkinlikleri ile kavram haritası içeren bir çalışma kâğıdının sunulması (MEB, ), programın hazırlanışında çoklu zekâ kuramının dikkate alındığının bir örneği niteliğindedir. · Çok yönlü değerlendirme yapılır. Örneğin Hitabet ve Mesleki Uygulama dersinin 1. Ünitesi için ölçme ve değerlendirmeye yönelik şu öneriler programın bu özelliğine açıkça işaret etmektedir. “Bu ünitede açık uçlu sorular, çoktan seçmeli, boşluk doldurmalı testler, tartışma, kavram haritası, çalışma yaprakları, sözlü ve yazılı anlatım, öz değerlendirme formu ve gözlem formu kullanılarak değerlendirme yapılabilir.” (MEB, ). Programların Temel Yapısı İmam-Hatip liselerinde mesleki eğitim, birbirinden farklı alanlardaki derslerden oluşmaktadır. Bu derslerden Kuran-ı Kerim dört yıl boyunca de- vam etmektedir. Diğer dersler ise farklı sınıflarda birer kez okutulmaktadır. Bu nedenle bütün sınıflarda tekrar eden Kur’an-ı Kerim dersleri için bütün sınıfları kuşatacak öğrenme alanları belirlenmiş ve bu derslerin programları buna göre ünitelerin birbirini tamamladığı bir bütün seklinde oluşturulmuş- tur. İlgili yılda bir kez okutulan diğer dersler için ise ünitelerin belirlenme- siyle yetinilmiş öğrenme alanları oluşturulmamıştır (MEB, 12). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının da gereği olarak meslek ders- leri öğretim programlarının çatısını oluşturan unsurlar; öğrenme alanları (Kur’an-ı Kerim için), kazanımlar, etkinlikler, açıklamalar ve etkinlik örnek- leri şeklinde sıralanabilir. Ayrıca kazanımların netleşmesi ve öğretmenlerin konuları daha sistematik işlemelerine imkân sağlamak amacıyla işlenecek konular üniteler başlığı altında yapılandırılmıştır (MEB, 13). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında esas olarak öğretimin içeriğini kazanımlar belirlemektedir. Bu nedenle ünite konuları programda yer alma- yabilir. Ancak burada öğretmenlerimizin programı daha kolay uygulama hedefini iyi kavramaları için ünite konuları da yapılandırılmıştır. Kazanım- lar, eğitim süreci sonucunda öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri, tutum ve değerleri ifade etmekte olup, öğrenme alanlarının özellikleri, öğrencilerin gelişim düzeyleri ve konuların özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır (MEB, 13). Yılında İmam Hatip Liseleri Kazanımlara bağlı olarak üretilen etkinlikler öğrencilerin çalışmaları olarak gerçekleştirilecek, onları konuya hazırlayacak ve kazanımları elde etmelerini sağlayacak hususlar olarak belirlenmiştir. Programda her ünite ile ilgili gerçekleştirebilecek etkinlikler sıralanmış ayrıca bu etkinliklerden birkaçı öğretmenlere yönelik örnek uygulama olarak hazırlanıp programa yerleştirilmiştir.2 Etkinlikler, öğrenme sürecinde öğrencinin etkin bir rol üst- lenmesini sağlayacak biçimde düzenlenmiştir. Örneğin, öğrencinin sadece kitap okuyarak veya öğretmeni dinleyerek bilgi edinmesi ya da beceri geliş- tirmesi yerine sınıfta arkadaşlarıyla tartışarak, görüşlerini açıklayarak, sor- gulayarak veya başka arkadaşlarına bilgi aktararak öğrenme sürecine etkin olarak katılması amaçlanmıştır (MEB, 13). Açıklamalar kısmında ise ünite içinde özellikle vurgulanması gereken konulara, diğer ders veya ünitelerle ilişkilendirmelere ve hedeflenen beceri- lere ve değerlere işaret edilmiştir (MEB, 13). Değerlendirme Hâlihazırda uygulanan İHL Meslek Dersleri Öğretim Programının esa- sını yapılandırmacı anlayış oluşturmaktadır. Bu özelliğiyle önceki prog- ramlardan ayrıldığını söyleyebiliriz. Bu anlayışın gereği olarak programda, uygulamaya yönelik örneklerin, açıklamaların, öğretimde kullanılabilecek yöntem ve tekniklerin ve alternatif ölçme-değerlendirme esaslarının yer al- dığını görmekteyiz. Bu açıdan bakıldığında ve yıllarında hazır- lanan programlar “Öğretim Programı” olarak isimlendirilmesine rağmen, programların eğitimsel yaklaşımına ve uygulanmasına dair her hangi bir malumat sunulmamıştır. tarihli Öğretim programında sunulan örnek işlenişlerin (MEB, ) ise öğretmen merkezli anlayışın ötesine ge- çemediği görülmektedir. ’de hazırlanan Müfredatta meslek derslerinin tamamına3 50 sayfalık bir bölüm ayrılmış olup sadece konu başlıklarına yer verilmiştir (MEB, ). yılında hazırlanan Öğretim Programla- rında ise konu başlıklarının yanı sıra çok kısa olarak amaçlara ve kazandırıl- ması istenen davranışlar ile bazı konuların işlenişine de yer verilmiştir (Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı [MEGSB], ). Öğretim programlarının yapısı dikkate alındığında da ’de yürür- lüğe giren Öğretim Programının Meslek Derslerinin öğretimi adına önemli 2 Tefsir Dersi Öğretim Programında 2. Ünitenin 4. Kazanımı için sayfada önerilen “Şema Oluşturuyo- ruz” etkinliğinin uygulaması programın sayfasında sunulmuştur. 3 Bu müfredata göre okutulması gereken meslek dersleri şunlardır: Kur’an-ı Kerim, Arapça, Ahlak, Din Dersi, Akaid ve Kelam, Fıkıh, Tefsir, Hadis, Siyer, Dinler Tarihi, Hitabet ve Mesleki Uygulama yer almak- tadır (MEB, ). Yılında İmam Hatip Liseleri avantajlar sunmaktadır. Zira önceki programlarda program örgüsü; genel amaçlar, özel, amaçlar, üniteler ve ünite açılımları şeklindedir. Yeni öğretim programında ise öncekilere ilave olarak her bir ünite için özel amaçlar deni- lebilecek kazanımlar, kazanımları gerçekleştirmeyi amaçlayan ve öğrenciyi aktif kılacak etkinliklere yer verilmiştir. Ayrıca seyir hâlindeki bir şoföre reh- berlik eden trafik işaretleri misali öğretmene derste rehberlik edecek yönlen- dirmelerin bulunduğu açıklamalara yer verilmiştir. Yeni Öğretim Programında özellikle ünite açılımlarına yer verilmesi ya- pılandırmacı anlayış açısından eleştirilebilir. Ancak kanaatimizce program bu özelliğiyle yapılandırmacı yaklaşımın en önemli açmazlarından birini aşmayı başarmıştır. Böylece öğretmenlere programı daha kolay uygulayabil- me imkânı sunulmuştur. Mevcut programın dikkate değer bir diğer farklılığı da ölçme değerlen- dirme konusunda getirdiği yaklaşımdır. Zira geleneksel sistemde öğrenci- lerin yalnız bilgileri ölçülürken yeni yaklaşımda bilginin yanında beceri ve değerler de ölçmeye dâhil edilmiştir. Değerlendirme, öğrencinin gelişim du- rumlarının ölçme aracılığıyla belirlenmesidir. Değerlendirme sürecinde ölç- me her zaman yer alır. Böylece ölçme değerlendirme geleneksel yaklaşımda olduğu gibi sadece sonuca yönelik değil öğretim süreci bo­yunca devam eder. Ölçme ve değerlendirme sürecinde, geleneksel değerlendirme araçları yanında önceki öğrenmelerin yeni durumlara uygulanması da değerlendi- rilir. Bu amaçla kısa cevaplı, uzun cevaplı, çoktan seçmeli, doğru-yanlış, eş- leştirmeli gibi sorulardan oluşan testler, açık uçlu sorular, grup değerlendirme formu, grup öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu, proje değerlen- dirme ölçeği, İmam-Hatip Liseleri Meslek derslerine yönelik tutum ölçeği ve formları kullanılarak öğrenci başarıları değerlendirilebilir (MEB, ). İHL Meslek Dersleri Öğretim Programları, getirdiği yeni yaklaşımla ve sistematiğiyle İHL’deki Mesleki öğretime olumlu katkıları inkâr edilemez bir gerçektir. Ancak bazı yönleriyle birçok eksikliği de bünyesinde barındır- maktadır. Bunların başında Kur’an-ı Kerim dersi hariç diğer meslek dersle- rinin programlarının haftada 2 saat olmak üzere bir ders yılıyla sınırlandırıl- mış olmasının ve genellikle de Sınıf programında yer almasının yarattığı yoğunluk gelmektedir.4 Zira mevcut içerikleriyle bile bu sürede programın 4 Son değişikliklerle bazı derslerin hem ders saati sayısı hem de okutulacağı sınıf değiştirilmiştir. Örne- ğin Kur’an-ı Kerim dersi 9. Sınıfta 1 saat artırılırken Temel Bilgiler Dersi ise 1 saat azaltılmıştır. Öğre- tim Programında Kelam dersi haftada 2 saat olmak üzere 12 sınıfta okutulacağı belirtilirken dersin ismi Akâid ve kelam olarak değiştirilmiştir. Ders saati sayısı ise 3’e çıkarılan bu dersin 2 saati 11, 1 saati ise sınıfın programına konulmuştur. Fıkıh ve Hadis dersleri Sınıftan Sınıfa; Tefsir ile Hitabet Yılında İmam Hatip Liseleri uygulanması neredeyse imkânsızdır. Kaldı ki yukarıda birçok yönüyle eleş- tirdiğimiz ve tarihli Öğretim Programlarında bile 9, 10 ve sınıf- larda haftada 2 saat olmak üzere toplam altı saatte bu konuların işlenmesi planlanmıştır (MEB, 53; MEGSB, 29). Öte yandan bir kısım dersler için içerikler noktasında da pek çok eksikliğin bulunduğundan söz edilebilir. Bu anlamda önceki programlar dikkate alındığında geriye doğru bir gidişin olduğu görülür. Nitekim yılında hazırlanan bir önceki programda yer aldığı olduğu hâlde (MEB, ) mevcut Fıkıh Dersi Programında muamelâta hiç yer verilmediği usul konularının ise eksik olarak sunulduğu görülmektedir. Kanaatimizce hukuk tarihi ve usul birer dönem; ibadet ve muamelât konuları da bir ders yılı içerisinde işlenecek şekilde genişletilerek planlanabilir. Mevcut Öğretim Programlarının eleştiri konusu olan bir diğer yönü de öğretiminde esas alınan yapılandırmacı anlayıştır. Malum olduğu üzere ya- pılandırmacı yaklaşımın temel ögelerinden biri öğrenci merkezli olmasıdır. Bu anlayışa göre geleneksel eğitim çocuğu pasifleştirmektedir. Çünkü ikti- dar öğretmenin baskıcı şahsında toplanmıştır. Buna göre, özgürlük, öğret- menin etkisini veya baskısını kaldırmakla eş anlamlıdır. Öğrenci merkezli eğitim ise öğrenme sorumluluğunu veli ve öğretmenden alarak çocuğun sır- tına yüklemek suretiyle onu özgürleştirme iddiasındadır. İlk bakışta gayet olumlu görünen bu hususlar, sorunsuz değildir. Çünkü böyle bir anlayışta, ebeveyn dünyaya getirdiği çocuğun her türlü sorumluluğunu üstlenmesi gerekirken, bu sorumluluk içinde önemli bir yeri olan öğrenme sorumlulu- ğu çocuğun payına düşer. Böylece otorite zayıflar. Otoritenin zayıflaması, as- lında, çocuğun özgürleşmesi değil, veli ve öğretmenin sorumluluğu omuz- larından atması anlamına gelir. Sorumluluğun, otoriteyi temsil eden veli ve öğretmenlerden alınıp çocuğa yüklenmesi, çocuğu bir başına çaresiz bırakır (Gür, ). Öğretim programlarının esas aldığı yapılandırmacı anlayışın bir diğer açmazı da öğrencilerin hepsinin problem çözme yeteneklerinin aynı olduğu düşüncesinden hareketle bütün öğrencileri problem çözücü olarak görmesi- dir. Hâlbuki gerçekte toplum birbirinin dengi öğrencilerden oluşmamakta- dır (Gür, 39). ve Uygulama dersleri ise Sınıftan Sınıfa kaydırılmıştır. funduszeue.info lar/_04/_hlhaftalikderscizelgelerinisanpdf (erişim: ) Bu uygulamayla her ne kadar Sınıftaki meslek dersleri yoğunluğu giderilmiş olsa da ders içeriklerinin işlenişindeki yoğun- luğa her hangi bir etkisi olmamıştır. Tam tersine özellikle içeriği en yoğun olan derslerden Temel Dini Bilgilerin ders saati sayısı azaltılarak programın tamamlanabilmesi imkânsız hâle getirilmiştir. Yılında İmam Hatip Liseleri Eğitimi tek bir yaklaşıma indirgemek mümkün değildir. Sadece belli bir öğretim yöntemine bağlı kalmak, çeşitli öğretim amaçlarını kapsamak- tan uzaktır. Bu nedenle öğretilecek konuların içeriğine, dersin amacına, öğ- rencilerin seviye ve ihtiyaçlarına göre, öğretim yöntemleri seçilmelidir. Bu bağlamda “öğretmen konuşur, öğrenciler dinler” prensibi veya ezbercilik anlayışından hareketle binlerce yıllık devam eden öğretim pratiğindeki çe- şitliliği ve zenginliği “geleneksel” olduğu için bir kenara bırakmak doğru bir yaklaşım değildir. Kaldı ki geleneksel denilen öğretimde öğrenci ve öğret- men arasında hararetli tartışmalar ve etkileşim bulmak pekâlâ mümkündür (Gür, 41). Her ne kadar mevcut İHL Öğretim Programlarında doğrudan olmasa da geleneksel öğretim yaklaşımını dışlayan bir izlenim vermektedir. Progra- mın giriş bölümü ile son iki bölümünü oluşturan “Öğretmen Bilgi Notları” ve “Ölçme Değerlendirme” kısımlarında sunulan bilgiler bu izlenimin oluş- masına kaynaklık etmektedir. Bu durumda geleneksel öğretim yaklaşımıyla yetişmiş olan öğretmenlerin bu tecrübelerini yeni yetişen nesle aktararak her iki yaklaşımı mezcedebilirler. Böylece geçmişin zengin birikiminden alınan güçle öğretim uygulamalarında verimlilik artırılabilir. 2. Ders Kitapları Öğretimin temel unsurlarından biri de ders kitaplarıdır. Ders kitabı, bir dersin öğretimiyle ilişkili olarak o dersin öğretim programına uygun olarak hazırlanan ve Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanan ders materyalidir. İyi bir ders kitabı; öğretim programına öğrenci seviyesine, bilimsel esaslara, öğretimin temel ilke ve yöntemlerine uygun olmalıdır. İyi bir ders progra- mı ve bu programa uygun hazırlanmış bir ders kitabı başarılı uygulayıcıların elinde öğretimi istenilen hedefe ulaştıracağında şüphe yoktur. Çünkü hede- fe doğru ve zamanında ulaşabilmek için uygulanacak metot ve kullanılacak araçlar, iyi, güzel, kaliteli ve sağlam olmalıdır. Atalarımız “Kem âletle, kemâlât olmaz.” derken de aslında bu esasa dikkat çekmişlerdir (Öcal, ). Ders kitaplarının yazım süreci diğer kitaplardan oldukça farklıdır. Ön- celikle ders kitabının konusu ve içeriği ayrıntılı bir şekilde öğretim program- larıyla belirtildiği için yazara bu konuda bir seçenek hakkı tanınmamaktadır. Bu nedenle üretilen bir kitabın, ders kitabı niteliği kazanabilmesi için öğre- tim programlarına uygunluğu Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanma- sı gerekir. Bu durumda yazar sadece kendisinin önüne konulan programa Yılında İmam Hatip Liseleri ve programın temel yaklaşımında öngörülen yapı, yöntem ve usullere göre içerik oluşturur. Yapılandırmacı yaklaşımı esas alan öğretim programlarına uygun ma- teryal oluşturma faaliyetleri genel olarak şu beş aşamada gerçekleşir: • Güdüleme (Motivasyon): Soru, resim, etkinlik, anekdot gibi mater- yallerle öğrencilerin ön bilgileri hare­kete geçirilir ya da öğrencilerin dikkati konuya çekilir. • Keşfetme: Öğrenci, bir süre ders materyalleriyle baş başa bırakılır. Ör- neğin konuyu okumaları, konu içerisindeki kavramları belirlemeleri gibi faaliyetler bu bölümde yer alır. • Açıklama ve Bilgiyi Anlamlandırma: Konuyla ilgili açıklamalar yapılır, yeni karşılaşılan kavramların anlamları anlaşılır bir şekilde sunulur. Bu kavramlar hayatla ve diğer kavramlarla ilişkilendirilir, öğrenilen bilgiler anlamlandırılır. Ardından konunun daha somut hâle getiri- lebilmesi için örnekler verilir (Aydın, 65). • Değerlendirme: Öğrenme süreci ve ders kazanımlarının ne düzeyde gerçekleştiği değerlendirilir. Değerlendirme soru veya etkinliklerle gerçekleştirilebilir. • Sonraki Konuya Hazırlık: Öğrencilere ders dışında tek başlarına, grup hâlinde veya çevresinden yardım alarak yapabilecekleri bir etkinlik verilerek öğrencilerden derse hazırlıklı gelmeleri istenir (Gümüş Ka- lemler, ). Yapılandırmacı yaklaşımın esas alındığı tarihli Öğretim Program- larına uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında da aynı yaklaşımın esas alındığı görülmektedir. Bu etkiyi daha iyi görebilmek için mevcut program ve ders kitaplarıyla önceki programlar ve onlara uygun hazırlanan ders ki- taplarındaki işlenişe dair birer örneği sunmak uygun olacaktır. Yılında İmam Hatip Liseleri Öğretim Öğretim Programına Öğretim Programına Müfredatına Programına uygun uygun ders uygun ders işleniş örneği uygun ders ders işleniş örneği işleniş örneği (s. (s. ). işleniş örneği (s. ). ). Yok Konu: Kıyas Konu: Fıkhın Temel Konu: Zekât ve Amaç: Asli Özellikleri Sadakanın Toplum delillerden Özel Amaç: Fıkhın temel Hayatındaki Yeri ve kıyası özelliklerini örneklerle Önemi anlayabilme açıklar. Güdüleme: Tevbe Davranışlar: Öğrenciyi Derse suresinin ayeti 1. Kıyasın Hazırlama: Sizce ayakta tahtaya yansıtılır. ne demek namaz kılamayan bir kimse Bu ayet üzerinde olduğunu oturarak namaz kılabilir konuşmaları söyleme mi? istenerek öğrenciler 2. Kıyasın Dersi Sunma: derse motive edilir. şartlarını ve - Tanımlar Süreç: hükümlerini - Anlatım - Yoksulluk ve söyleme - Konuyla ilgili ayet ve fakirlik toplumda 3. Kıyasın hadisler ne tür sorunlar bölümleri ve - Örnekler ortaya çıkarır? gibi hükmünü Dersi Özetleme: sorularla öğrencinin söyleme Bu bölümde konu birkaç derse katılımı 4. Kıyasın maddede özetlenmiştir. sağlanır. delil oluşunu Değerlendirme: - Konu paylaşma söyleme Hazırlık aşamasında yöntemiyle Değerlendirme sorulan sorular tekrar okutulur. 1. Kıyasın sorularak dersin amacının - Öğretmen ne demek ne ölçüde gerçekleştiği tarafından gerekli olduğunu değerlendirilir. açıklamalar yapılır. açıklayınız. Gelecek Derse Hazırlık: - Örnekler sunulur. 2. Kıyasın Bir sonraki konunun Değerlendirme: şartlarını “Fıkhın Kaynakları” Öğrenciler, süreçteki söyleyiniz. olduğu hatırlatılarak soruları cevaplama 3. Kıyasın öğrencilerden derse performansları bölümlerini hazırlıklı gelmeleri istenir. yönünden söyleyiniz. değerlendirilir. Şafak, - Konuyla ilgili sadaka çok belayı - Diğer İslam İlimleri Özcan ve Yağız, ayet ve hadisler def eder.” sözünden Arasındaki Yeri ). - Örnekler anladıklarınızı Açıklamalar: (bk. Erdoğan, arkadaşlarınızla - Tanımlar ). paylaşınız. - Anlatım Süreç: - Konuyla ilgili ayet ve hadis - Tanım (metinleriyle birlikte) - Anlatım - Örnekler - Konuyla ilgili ayet Konunun Özü: ve hadis (bir ayet Bu bölümde konu metniyle birlikte) özetlenmiştir. - Örnekler Açıklayıcı Sorular: - Görseller 1. Hadis İlmini tarif ediniz. (“Yoksulu gözet” 2. Hadis İlminin konusu yazılı mahya nedir? ve bolluğun ve … bereketin sembolü Yazılı Ödev Konusu: olarak “başak” “Hadis olmasaydı Fıkıh diye görseli) bir ilim olmazdı.” Sözünden - Etkinlik: anladıklarınızı yazınız. (Konuşalım) Not: İlgili Müfredat Değerlendirme: programında ders işleniş “Yazalım” etkinliği örneği sunulmamıştır. (bk. yaptırılarak ders Uğur, ). değerlendirilir. (Ekşi vd., ). Yılında İmam Hatip Liseleri Yukarıdaki tablolar incelendiğinde programlarda sunulan işleniş örnek- leri arasında benzerliğin ders kitaplarına yansımadığı görülecektir. Özellik- le ve yıllarına ait programlar ile aynı programlar doğrultusunda hazırlanan ders kitapları arasında işleniş bakımından önemli farklılıklar bulunmaktadır. Programı ve ilgili ders kitabında bu farklılıkların yok denecek seviyeye geldiği görülmektedir. İmam Hatiplerde yılından itibaren okutulmaya başlanan ders ki- tapları incelendiğinde bu kitapların yazımında geleneksel anlayış dışlanma- makla birlikte daha çok yapılandırmacı yaklaşımın esas alındığı anlaşılmak- tadır. Zira söz konusu kitaplarda tanım, açıklama ve örneklerin oluşturduğu metinler geleneksel anlayışa uygun bir şekilde yer almaktadır. Bunun yanı sıra içeriğin güdüleme bölümleri, resim, grafik, kavram haritaları, şema ve etkinliklerle zenginleştirildiği dikkat çekmektedir. Öte yandan ünite başla- rında öğrenciyi bireysel veya grup halinde ders dışı çalışmalara yönlendi- recek hazırlık çalışmalarına yer verilmesi de (Ekşi vd., ) mevcut ders kitaplarının bir diğer farklı yönünü ortaya koymaktadır. Ayrıca ünite sonlarında yer alan değerlendirme sorularına açık uçlu sorular yanında çok- tan seçmeli, eşleştirme, boşluk doldurma, doğru-yanlış ve bulmaca gibi soru türleri eklenerek (Ekşi vd., ) çok yönlü değerlendirme imkân- ları sunulmuştur. Ders kitabı içerisinde bu denli farklı materyallerin yer al- ması elbette öğretimin verimliliğini artıracaktır. Bu zengin içeriğin öğretim sürecine sağladığı faydalardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: • Doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kazanımının gerçekleşmesini sağlar. • Ders işlenişi sürecinde öğretmene geleneksel yöntemlerin yanı sıra farklı yöntem ve teknikleri kullanma imkânı sunar. • Farklı zekâ türlerine hitap etme özelliği kazandırır. • Öğrencinin derse etkin bir şekilde katılımını sağlar. • Sadece sonuç değil öğretim sürecinin tamamı değerlendirmeye katıl- mış olur. • Değerlendirme daha objektif sonuçlar verir. • Kitaba görsel anlamda ilgiyi artırır. İmam Hatip Lisesi meslek dersleri ders kitaplarıyla ilgili önemli husus- lardan biri de kitapların dil ve üslup açısından sıkıcı, akademik bir dil ve anlatımla hazırlanmış olmasıdır. Hâlbuki ders kitapları ilgi çekici, anlaşılır Yılında İmam Hatip Liseleri ve zevkle okunur olmalıdır (Karacoşkun, ). İncelediğimiz süreçte dil ve üslup açısından genel anlamda olumlu yönde sürekli gelişmelerin ol- duğunu gördük. Bu anlamda mevcut kitapların dil ve üslup açısından ön- cekilerden daha sade ve anlaşılır olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bu geliş- menin bazı olumsuzlukları da beraberinde getirdiğini söyleyebiliriz. Şöyle ki anlaşılır olmak için yapılan sadeleştirmeler az da olsa o dersle ilgili bazı temel kavramların göz ardı edilmesine yol açmıştır. Örneğin fıkıh ilminin en önemli kavramlarından biri olan “maslahat” yerine hiçbir açıklama yapıl- madan “kamu yararı” ifadesi kullanılmıştır (Ekşi vd., 20). Kanaatimiz- ce her ikisi de gerekli açıklamalarla bir arada kullanılarak ifade zenginliği yaratılabilirdi. 3. Öğretim Programlarının Uygulayıcısı Olarak Öğretmen ve Öğrenciler Öğretimin temel unsurlarından biri de hiç kuşkusuz öğretim program- larının uygulayıcısı konumundaki öğretmenlerdir. Zira öğretim programla- rının başarısında en önemli pay öğretmenindir (Öcal, ). Öğretmenin istenilen başarıya ulaşabilmesi için öncelikle programın yapısını, eğitim yak- laşımını, felsefesini ve özelliklerini iyi bilmesi gerekir. Ancak uygulanmakta olan öğretim programlarına ilişkin yapılan bir araştırma İHL Meslek dersleri öğretmenlerinin programla ilişkilerinin istenen düzeyde olmadığını ortaya koymaktadır. Öte yandan yine aynı araştırmaya göre öğretmenlerin yeni programların temel yaklaşımını yeterince kavrayamadıkları ve uygulamada bir takım güçlükler yaşadıklarını göstermektedir. (Koç, ). Öğretme-öğrenme süreci, öğretmenin mesleğinde bütün birikimini or- taya koyduğu çok önemli bir süreçtir. Bu süreçte öğretmenler, öğretim prog- ramındaki amaç ve kazanımları gerçekleştirmek için uygun araç-gereç ve materyal geliştirir, öğrenme ortamlarını psikolojik ve fiziksel olarak düzen- ler ve yönetir. Ders işlenişinde konu, ilgili kazanımlar, öğrenci seviyesi ve çevre şartları gibi hususları dikkate alarak uygun yöntem ve teknikleri seçer ve uygular (Koç, ). Ancak yapılan araştırmalar İmam Hatip Lise- si öğretmenlerinin genellikle soru-cevap (%94,5), anlatım (%88) ve tartışma (%51) yöntemlerini kullandıklarını ortaya koymaktadır. Öte yandan öğren- cinin derse daha aktif olarak katılarak bilgiyi kendisinin inşa etmesine fırsat verecek yöntem ve tekniklerin kullanım oranı da aynı araştırmada şu şekilde sıralanmaktadır: Grup çalışması (%17,6), beyin fırtınası (%12,5), örnek olay Yılında İmam Hatip Liseleri incelemesi (%10,6), problem çözme (%6,6) ve çok daha düşük oranlarda di- ğerleri izlemektedir. Ayrıca akrostiş, slogan bulma, bulmaca, fotoğraf/resim analizi, gözlem gezisi, kavram haritası, drama, problem çözme, örnek olay incelemesi, grup çalışması, eğitsel oyunlar gibi yöntem ve teknikleri hiç kul- lanmayanların oranları ise %96 ile %64 gibi çok yüksek oranlarda değişmek- tedir (Koç, ). Meslek dersleri öğretmenlerinin ders kitaplarını kullanma hususunda isteksiz davrandıkları bilinen bir gerçektir. Bu durumda onlardan modern eğitim teknolojilerini ve kendilerinin geliştirdikleri ders materyallerini etkin bir şekilde kullanmaları beklenir. Ancak öğretmenlerin bu konuda da gerekli çabayı göstermedikleri görülmektedir (Koç, ). Hâlbuki mevcut öğ- retim programının sunduğu eğitim anlayışına göre öğretmen programa uy- gun araç-gereç ve materyali seçer veya geliştirir. Öğrenciye uygun öğrenme - öğretme ortamını düzenler. Öğrencilerin öğretim sürecine aktif katılımını sağlar. Öğrencilerin birbirleri ile iletişim kurmalarını teşvik eder. Problemi çözmek yerine seçenekler sunar ve öğrenci çalışmalarını izler. İpuçları ve yöner­geler vererek her bireyin istenen sonuca kendisinin ulaşmasına rehber- lik eder (Gümüş Kalemler, 13). Yapılandırmacı eğitim anlayışında öğrenci, öğretmenin rehberliğinde bilgiyi araştırır, bulur, yorumlar ve analiz eder. Bilgi aracılığı ile zihinsel becerilerini geliştirir. Ön bilgileriyle yeni bilgileri bütünleştirir ve yeniden yapılandırır. Bilgiyi olduğu gibi ezberlemek ya da kabul etmek yerine değer- lendirme yapar (Gümüş Kalemler, 13). Böylece öğretim sürecinin her anına aktif olarak katılır. Aslında öğretim programlarında önerilen etkinlik- ler, kullanılması istenen farklı yöntem ve tekniklerle ulaşılmak istenen he- deflerden biri de budur. Bu hususta da öğretmenin rehberlik etme rolünün bir kat daha önem kazandığı kanaatindeyiz. Bir diğer ifadeyle öğretmenin uy- gulamadaki başarısı öğrenciden istenen başarıyı da beraberinde getirecektir. Sonuç Yapılandırmacı eğitim yaklaşımı bağlamında tarihli İHL Meslek dersleri öğretim programlarına ve ders kitaplarına dair yaptığımız değer- lendirmede ulaştığımız neticeler özetle şöyle sıralanabilir: yılında itibaren inceleme fırsatı bulduğumuz öğretim programları ve ders kitaplarında içerik yönünden olumlu yönde bir tekâmül yaşandığı görülmüştür. Ancak ve yıllarına ait öğretim programlarının ders kitaplarına yansımasında aynı tekâmülden söz etmek mümkün değildir. Yılında İmam Hatip Liseleri Şu anda yürürlükte olan tarihli öğretim programının eğitim yakla- şımının ve felsefesinin öncekilerden farklı olduğu anlaşılmaktadır. Zira söz konusu program, öğrenci merkezli ve öğrencinin derse aktif katılımını esas alan yapılandırmacı eğitim yaklaşımına göre hazırlanmıştır. Ancak gelenek- sel eğitim yaklaşımlarının da göz ardı edilmediği görülmektedir. Uygulamada olan program yapısı, öğretim yöntem ve tekniklerine dair sunduğu bilgiler ve ölçme-değerlendirmeye dair getirdiği yenilikler açısın- dan da önemli farklılık ve avantajlar taşımaktadır. Uygulamaya ve işlenişe dair sunulan örnekler bu avantajların başında gelmektedir. Her ne kadar ve tarihli öğretim programlarında da benzer örnekler sunulsa da kıyaslanamayacak ölçüde farklı oldukları açık bir gerçektir. Öğretim sürecinde öğrencinin aktif katılımının ve çoklu zekâ kuramının dikkate alınması verimliliği artıracağında şüphe yoktur. Programda ve ders kitaplarında etkinliklere yer verilmesi, farklı yöntem ve tekniklerin kulla- nılmasına imkân sağlanması konuların görsellerle desteklenmesi bu amaca yönelik faaliyetler olarak görülebilir. İlk bakışta program, yapılandırmacı yaklaşıma “eğitimin mesihi” gö- züyle bakıldığı izlenimi vermektedir. Ancak programa bir bütün olarak bakıldığında geleneksel eğitimin gereklerinin de göz ardı edilmediği görü- lecektir. Kanaatimizce programda eğitimi tek bir yaklaşıma indirgemenin doğru olmadığı prensibinden hareket edilmiştir. Böylece yılların getirdiği zengin birikim yeni öğretim anlayışına adapte edilmeye çalışılmıştır. Öğretim programındaki farklılığın okutulmakta olan ders kitaplarına da yansıdığı görülmektedir. Özellikle güdülemeler, etkinlikler, görsel unsur- lar ve farklı soru türleri en belirgin farklar olarak göze çarpmaktadır. Mevcut kitapların dil ve üslup açısından öncekilerden daha anlaşılır olduğu da diğer bir farklılık olarak görünmektedir. İHL Meslek dersleri öğretmenlerinin öğretim programlarının gereğini uygulamada yetersiz kaldıklarını ve ders kitaplarını uygulamakta isteksiz davrandıklarını da bir diğer önemli tespit olarak söyleyebiliriz. Hâlbuki öğretim sürecinin başarısının öğretim programı, ders kitabı, öğretmen ve öğrenci dörtlüsünün uyumuna bağlı olduğu bir gerçektir. Zira iyi bir prog- ramın belirlediği güzergâhta kaliteli ders materyalleri aracılığıyla öğretmen rehberliğinde öğrencilere yaptırılan öğretim yolculuğu başarılı bir şekilde hedefe ulaşacaktır. Yılında İmam Hatip Liseleri Kaynaklar Aydın, M. Z. (), Din Öğretiminde Yöntemler, (3. baskı). Ankara: Nobel Yayınları. Ekşi, A., Türker, A. S., Meydan, A., Şahan, R., Adıyaman, K. ve Özket, H. (). İmam hatip Liseleri Fıkıh, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Erdoğan, M. (). İmam hatip Liseleri Fıkıh Ders Kitabı, Ankara: Milli Eğitim Bakan- lığı Yayınları. Gümüş Kalemler: Ekşi, A., Yapıcı, A., Meydan, A., Türkan, A., Türker, A. S., Altaş, E., Özbay, E., Koç, E., Akgül, M., Baydaş, M., Şimşekçakan, M. ve Şahan, R. (). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Kılavuzu, İstanbul: Ensar Neşriyat. Gür, B. S. (). Öğrenci merkezli Eğitimin Çıkmazları, Eski Yeni Dergisi. 3, funduszeue.info zelgelerinisanpdf (erişim: ) Karacoşkun, M. D. (). İmam Hatip Liselerinde Din Öğretimi (Sorunlar, Sorun Kay- nakları ve Çözüm yolları Üzerine Görüş ve Öneriler), IV. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri. Ankara: Koç, A. (). İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenliklerinin Yeterlilikleri Üzerine Bir Araştırma. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. XIII/2, Milli Eğitim Bakanlığı. (). İmam-Hatip Liseleri Müfredat Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Milli Eğitim Bakanlığı. (). İmam Hatip Liseleri Meslek Dersleri Öğretim Program- ları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Milli Eğitim Bakanlığı. (). İmam Hatip Lisesi ve Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı. (). İmam-Hatip Liseleri Öğretim Program- ları. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Öcal, M. (). İmam Hatip Liselerinde Din Öğretimi (Tarihi Süreci ve İstatiski Yapı), IV. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri. Ankara: Şafak, A., Özcan, R. Ve Yağız, İ. (). İmam Hatip Liseleri İçin Sınıf Fıkıh Ders Kitabı. (2. Baskı). Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Uğur, M. (). İmam Hatip Liseleri İçin Hadis Dersleri- Lise III, Ankara: Emel Mat- baacılık.

Ülkemizde 8 tane lise okul türü bulunur. Bunlar Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi, Güzel Sanatlar Lisesi, Spor Lisesi, Yabancı Lisesi (Ülkemizde bulunan Alman, Avusturya, İtalyan, Amerikan ve Fransız Liseleridir. Öğretim dili yabancıdır. Hem MEB müfredatı hem de bağlı bulundukları ülkenin eğitim müfredatını işleyen okullardır.), Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi kendi arasında 4 çeşittir:

• Sağlık Meslek Lisesi

• Ticaret Meslek Lisesi

• Turizm Meslek Lisesi

• Havacılık Meslek Lisesi

Önceki yıllarda düz lise dediğimiz okul türleri kaldırılmış. Tüm liseler Anadolu Lisesi, tüm düz İmam Hatip Liseleri ise Anadolu İmam Hatip Lisesi adını almıştır. İlk bakışta İmam Hatip Lisesi insanda meslek lisesiymiş gibi bir algı oluştursa da durum öyle değil. LGS başvuru kılavuzunda Anadolu İmam Hatip Liselerinin okul türü Fen ve Sosyal Bilimler Lisesi olarak açıklanmıştır. İmam Hatip Lisesi; imam-hatip, müezzin, Kuran kursu öğreticisi yetiştirmek için hem mesleğe hem de üniversiteye hazırlayan ortaöğretim kurumudur. İmam Hatip Lisesinde, Anadolu lisesinde okutulan temel derslere ek olarak dini mesleki dersler de okutulur. Anadolu İmam Hatip Lisesinden mezun olanlar hem kendi alanları olan ilahiyat bölümünü hem de diğer alanlarda istedikleri bir bölümü seçip üniversite eğitimine devam edebilirler. 

İmam Hatip Lisesinin yoğun bir eğitim programı vardır. Temel dersler ve meslek derslerini bir arada okumak kolay değildir. İHL meslek dersleri şunlardır:

• Kuran-ı Kerim

• Arapça (Yabancı dil olarak okutulur.)

• Fıkıh (İbadet, helal haram ölçüleri, miras vs konuları inceler.)

• Tefsir (Kuran-ı Kerim’in anlaşılması için yöntem ve teknikleri inceler.)

• Dinler Tarihi (Tüm dinlerin inanç, ahlak, ibadet metotlarını objektif inceler.)

• Hadis (Hz. Muhammed’in söz, fiil ve takrirlerini inceler.)

• Akaid (İslam dininin temel esasları olan imanın şartlarını inceler.)

• Kelam (İnanç esaslarını Kuran ve Sünnete göre temellendirir, bunları akli yöntemlerle açıklar.)

• Hitabet (Din görevlisinin edindiği bilgileri başkalarına aktarmasına yardımcı olacak özel yöntem ve teknikleri inceler.)

• Temel Dini Bilgiler (İnanç, ibadet ve İslam ahlakını inceler.)

• Siyer (Hz. Muhammed’ in hayatını inceler.)

• Mesleki Arapça

İHL Meslek Dersleri Öğretmeni Nedir?

İHL meslek dersleri öğretmeni, Anadolu İmam Hatip Lisesinde Kuran-ı Kerim, Arapça, Fıkıh, Tefsir, Dinler Tarihi, Hadis, Akaid, Kelam, Hitabet, Temel Dini Bilgiler, Siyer ve Mesleki Arapça derslerine giren kişidir. Bunların arasında haftalık olarak en yoğun okutulan dersler Kuran-ı Kerim ve Arapçadır. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulunun yayınladığı Tebliğler Dergisine göre İHL meslek dersleri öğretmeni şu dersleri okutur:

• İmam Hatip Meslek Dersleri

• Temel İslam Bilimleri Dersleri

• Osmanlı Türkçesi

• Arapça

• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

• İmam Hatip ortaokullarındaki Kuran-ı Kerim, Peygamberimizin Hayatı ve Temel Dini Bilgiler dersleri

• Ortaokullarda ve liselerdeki Din, Ahlak ve Değerler alanındaki dersler

• Türk İslam Sanatları dersleri

• Hüsn-i Hat Yazı çeşitleri

• Türk İslam Sanatı Tarihi

Milli Eğitim Bakanlığı yukarıda saydığımız son 3 ders için, bu derslerle ilgili sertifika veya lisans/lisansüstü öğrenimi sırasında, bu dersleri aldığınızı belgelendirmenizi istiyor. 

İHL Meslek Dersleri Öğretmeni Ne İş Yapar?

İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni 12 farklı meslek dersine girer. Haftalık çalışma programı yoğundur. Bazı İHL meslek dersleri öğretmenleri belli birkaç derste kendilerini yetiştirip sadece o derslere girebilir. İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeninin vazifeleri şu şekildedir:

• Milli Eğitim Bakanlığı’nın hazırladığı ders müfredatına göre derslerini işler.

• İmam Hatip Lisesi meslek dersleri 12 farklı türde olduğu için meslek dersi öğretmeni kendini her derse göre ayrı biçimde yetiştirmelidir. Mesleki gelişimini bunları göz önünde bulundurarak sürdürmelidir.

• Her dersin kendi alanına özgü kelime, kavram ve tamlamalarının yazım ve telaffuzunda TDK yazım ve imla kılavuzu ya da Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi’nin (İSAM) yazım ve imlasına göre öğrencilerine kuralları öğretmelidir.

• İmam Hatip meslek derslerinin temeli Kuran-ı Kerim ve Arapça bilgisine dayanır. İmam Hatip Lisesi Meslek dersi öğretmeni bu 2 dersi çok iyi öğreterek diğer meslek derslerinin de kolay anlaşılmasını sağlamalıdır.

• İmam Hatip Lisesi meslek dersi öğretmeninin kendi işini sevmesi ve öğrencilerine sevdirmesi çok önemlidir. Çünkü okuttuğu dersler meslek dersleridir. Öğrencileri ilahiyat alanında meslek tercih edecek olursa meslek derslerinin temelini lisede atmış olurlar. Aynı zamanda vaizlik, imamlık ve Kuran öğreticiliği yaparken çok donanımlı bir şekilde mesleğe başlarlar.

• İmam Hatip Lisesi meslek dersleri felsefe, psikoloji ve sosyolojiyle çok bağlantılı derslerdir. O nedenle İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni, felsefe grubu öğretmeniyle işbirliği içerisinde ders işlemelidir.

• İmam Hatip Lisesi meslek dersleri arasında bulunan Hitabet dersi uygulamaya yönelik bir derstir. Dersin öğretmeni öğrencilerini topluluk karşısında konuşmaya teşvik etmelidir. Bu konuda kendilerini yetiştirmelerini sağlamalıdır.

• İmam Hatip Lisesi meslek dersi öğretmeni öğrencilerini sınav yaparak öğrencilerinin başarılarını ölçer.

• Öğrencilerin yetenek ve yaş gruplarına göre derslerini anlatır.

İHL Meslek Dersi Öğretmeni Maaşları

İHL meslek dersleri öğretmeni sadece devlet okullarında çalışabilir. Çünkü özel Anadolu İmam Hatip Liseleri yoktur. Devlette çalışan öğretmenlerin Temmuz ayında () alacağı toplam zam oranı olarak açıklandı. Buna göre bir İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeninin görev yılı ve kıdemine göre alacağı zamlı maaşlar şu şekildedir:

• Yeni başlayan bir İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni TL

• Kıdem yılı 2/2 olan 19 yıllık İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni TL

• Kıdem yılı 2/3 olan 20 yıllık İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni TL

• Kıdem yılı 1/1 olan 21 yıllık İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni TL

• En yüksek öğretmen maaşı ise TL

Bu maaşlar bekâr öğretmen için geçerlidir. Sendika, BES, ilksan kesintisi ve aile yardımı yoktur.

İHL Meslek Dersleri Öğretmeni Nasıl Olunur?

İHL meslek dersleri öğretmeni olabilmek için herhangi bir liseden mezun olabilirsiniz. İlla ki Anadolu İmam Hatip Lisesi mezunu olmak gerekmez. Ama Anadolu İmam Hatip Lisesi okursanız üniversite sınavında ilahiyat bölümü için ek puan hakkı kazanırsınız. Aynı zamanda İlahiyat Bölümü derslerine aşinalığınız olur. Meslek derslerini lisede okuduğunuz için üniversitede zorlanmazsınız. İmam Hatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni olabilmek için aşağıdaki bölümlerden birini okumalısınız:

Eğer üniversite eğitimi sırasında pedagojik formasyon aldıysanız Öğretmenlik Meslek Bilgisi Tezsiz Yüksek Lisans Programından muafsınız. yılı öğretmen atamalarına bakacak olursak İmamHatip Lisesi meslek dersleri öğretmeni olarak toplamda kişi atanmıştır. Atama puanları civarındadır.