Karaciğer Büyümesi Ve Tedavisi

Bebeklerde ve çocuklarda karaciğer büyümesi zaman zaman karşılaşılan bir durumdur. Bazen bazı bulgular ile ortaya çıkabildiği gibi bazen rutin kontrollerde fark edilir. Peki, çocuklarda karaciğer büyümesi neden olur? Bebeklerde karaciğer büyümesi nedenleri nelerdir? Karaciğer büyümesi nasıl geçer? Doç. Dr. Enver Mahir Gülcan konu hakkında bilgi verdi.

ÇOCUKLARDA KARACİĞER BÜYÜMESİ (HEPATOMEGALİ) NEDENLERİ NELERDİR?

1. Karaciğerdeki hücrelerin çoğalma ya da büyümeleri

a. Depolanmalar:

Yağ depolanması (karaciğer yağlanması): Beslenme bozukluğu, obezite, damar yoluyla beslenme, diyabet, metabolik karaciğer hastalıkları, kistik fibrozis, Reye sendromu gibi.

Lipid depolanması (Lipid depo hastalıkları): Gaucher Hastalığı, Nieman Pick Hastalığı, Wolman Hastalığı gibi.

Glikojen depolanması: Glikojen depo hastalıkları

Diğer: Wilson Hastalığı (bakır depolanması), hemokromatozis (demir depolonması), amiloidoz (amiloid depolanması), alfa 1 antitripsin eksikliği, siroz sayılabilecek depolanma bozukluklarıdır.

b. Enfeksiyonlar:

Viral hepatitler (Bulaşıcı sarılıklar); hepatit A, hepatit B, hepatit C

Bakteriyel enfeksiyonlar; sepsis, karaciğer apsesi, kolanjit

Paraziter enfeksiyonlar; kist hidatik, amip apsesi

Toksik nedenler, ilaçlar, zehirler

c. Otoimmün hastalıklar (bağışıklık sistemi bozuklukları):

Otoimmün hepatit, sklerozan kolanjit, lupus, sarkoidoz gibi.

d. Tümörler:

İyi huylu tümörler, kistler, kötü huylu tümörler, metastazlar.

2. Damarsal alanın genişlemesi

a. Karaciğer içi: Veno oklusiv hastalık (damar tıkanıklığı)

b. Karaciğer dışı: Kalp yetmezliği, perikard (kalp zarı) tamponadı, konstriktif perikardit (kalp zarı iltihabı), Budd Chiari Sendromu

3. Safra yollarında genişleme

Doğuştan hepatik fibrozis, Karoli hastalığı.

BÜYÜMEYE NEDEN OLAN HASTALIK KARACİĞER DIŞI BİR DURUMSA

Durumun tedavi edilmesiyle karaciğer normal boyutuna gerileyebilir. Doğrudan karaciğere ait hastalıklarda da tanı konulduktan sonra uygulanacak tedavilerle gerileme sağlanabilir. Karaciğer boyutlarının izlenmesi, hastalığın seyri ve tedaviye verdiği yanıtı değerlendirmek açısından da önemlidir.

Büyümüş karaciğerde ağrı da varsa bulaşıcı viral hepatitler, hızlı gelişen kalp yetmezliği ve karaciğer apsesi öncelikle düşünülmelidir.

KARACİĞER YAĞLANMASI NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Karın bölgesine yapılan elle muayene, ultrasonografî, karın röntgenleri ya da karın tomografisinde saptanabilir. Karaciğer büyümesi olan bir hasta değerlendirilirken, detaylı öykü ve fizik muayeneden sonra, tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri, hepatit belirteçleri, karın ultrasonografisi (USG), karın bilgisayarlı tomografisi (BT) gibi radyolojik tetkikler ve karaciğerden yapılacak iğne biyopsisi gerekebilir. Hastada, tüm bu yöntemler ve gereğinde daha detaylı incelemelerle karaciğer büyümesinin nedeni mutlaka belirlenmelidir.

Karaciğer yağlanması nedir?

Karaciğer yağlanması; normalin üstünde yağ birikintisi nedeniyle gelişen bir karaciğer rahatsızlığıdır. Yağlanma derecesinin artmasıyla karaciğerde iltihaplanma oluşumları başlar ve organ fonksiyonları azalır. Sonuç olarak ise karaciğer hücrelerinde nekroz; yani harabiyet yaşanır. Bu durum ise karaciğer kanserine ve siroza zemin hazırlayabilir. Hepatosteatoz olarak ifade edilen bu hastalık; sinsice ilerleyerek, belli bir seviyeye gelmeden belirti göstermez.

Karaciğer yağlanması belirtileri nelerdir?

Karaciğer yağlanması erken evrede belirti veren bir hastalık değildir. Belirti vermediği gibi, günlük yaşamda herhangi bir soruna da neden olmaz. Ancak, hastalığın seviyesi ilerlediğinde karnın sağ üst kısmında basınç ve doluluk hissi oluşur. Bunun nedeni; karaciğerin büyümesi ve çevre doku ile kemiklere oluşturduğu baskıdır. İleri yağlanma ve büyüme olan bir hastanın kaburgaları arasına doğru basınç olacağı için uzman doktor tarafından yapılan fiziki muayenede tespit edilebilmektedir. Bunun dışındaki belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Enerjide düşüş
• Halsizlik
• Göğüs ve karın bölgelerinde ağrı
• İştah kaybı
• Mide bulantısı ve kusma
• Sarılık

Karaciğer yağlanması nedenleri nelerdir?

Karaciğer,  vücuttaki yağ metabolizmasında rolü önemli bir organdır. Çalışması ve enzim dengesi pek çok nedenden ötürü bozulabilir ve bu durumda yağlanma ve büyüme gelişir. Oluşum faktörlerinin en başında; sağlıksız beslenme gelir. Gün içinde vücuda alınan besinler, günlük yağ miktarı, öğün sıklığı ve öğün ile uyku arasındaki zaman dilimi gibi beslenme ile ilgili birçok etken; sağlıklı ve dengeli olarak ayarlanmadığı zaman karaciğer yağlanmasının gelişmesi kaçınılmazdır. Bunun dışındaki risk faktörleri şunlardır:

• Alkol kullanımı
• Sigara içme
• Hızlı kilo alma ve hızlı kilo verme
• Düzenli olarak kullanılan bazı ilaçlar
• Hareketsiz ve düzensiz yaşam tarzı
• Yüksek kolesterol
• Şeker hastalığı
• Toksin içeriği yüksek besin tüketimi
• Hamilelik

Karaciğer yağlanması tedavisi nasıl yapılır?

Basit karaciğer yağlanması durumunda, hastaya ön tanı konulduktan sonra; ideal kilo üzerinde olan veya durumu obeziteye yaklaşmış hastaların bir diyetisyene yönlendirilerek diyete başlamasının sağlanması gerekir. Bunun yanında, düzenli egzersiz de önemlidir. Şeker hastalarında oral diyabet önleyen ilaçların ve gerek duyuluyorsa insülin uygulamasıyla kan şekeri regülasyonun sağlanması ve takip edilmesi önemlidir. Hiperlipidemisi olan hastaların kan lipidlerini dengeleyen yardımcı ilaçların kullanımı gerekir. Bu tedaviye uyan hastalardaki basit karaciğer yağlanması kolay ve hızlı bir şekilde tedavi edilecektir. 6 ay boyunca tedavi uygulanan; ancak enzim yüksekliği hala aynı olan hastalardan karaciğer biyopsisi alınarak hastalık evresi, neden olduğu hasar seviyesi konusunda araştırma yapılmalıdır. Birinci evre yağlanma daha kolay döndürülebilirken, fibrozis ve siroz gelişmiş karaciğerlerde yağlanmanın döndürülebilmesi için yıllar geçmesi gerekebilir. Bu hastaların; doktorun önerdiği tedaviye ek olarak; egzersiz, diyet ve kan şekeri kontrolüne özen göstermesi önemlidir. Son olarak, karaciğer yağlanması hangi evrede olursa olsun; alkol tüketimi ve sigara kullanımından uzak durulmalıdır.

Karaciğer vücudumuzun en büyük iç organıdır. Ortalama kg. ağırlığındadır ve toplam vücut ağırlığımızın %’unu oluşturur. Karnımızın sağ üst tarafındadır. Karaciğer büyümesinin diğer adı “Hepatomegali”dir.

Karaciğerin Görevleri Nelerdir?

- Besinlerle aldığımız şeker ve yağları depolamak, ihtiyaç halinde kana vermek

- Pıhtılaşma faktörlerini üretmek

- Aldığımız ilaçları metabolize etmek ve bu ilaçların zararlı kısmını vücudumuzdan uzaklaştırmak

- Albumin gibi vücüt proteinleri ve safra asidini üretmek

- Demir depolamak

Karaciğer Büyümesinin Belirtileri Nelerdir?

- Daha çok karnın sağ üst kısmında olmak üzere karın ağrısı

- Halsizlik, yorgunluk

- Bulantı

- Kusma

- Gözlerin ve derinin sararması

- Karında şişlik

Karaciğer Büyümesinin Nedenleri Nelerdir?

- Karaciğer yağlanması (alkole bağlı olan ve alkole bağlı olmayan)

- Siroz

- Karaciğerde anormal protein depolanması (Amiloidoz)

- Genetik olan Wilson Hastalığı sebebiyle karaciğerde bakır birikmesi

- Genetik olan karaciğerde anormal demir birikmesi (Hemokromatozis)

- Hepatitler (A,B,C)

- Karaciğerin kistleri

- Kanser olmayan karaciğer tümörleri (Hemanjiom-Adenom)

- Safra kesesi ve safra yolları tıkanmaları

- Karaciğerin tümörleri

- Karaciğer apseleri

- Kalp yetmezliği

Karaciğer Büyümesi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

- Aşırı alkol alımı

- Çok yüksek dozlarda ilaç alımı

- Hepatit virüsleri

- Enfeksiyonlar

- Kilo alımı

- Yoğun yağlı ve şekerden zengin beslenme

- Karaciğere toksik bitkisel destek alımı

Karaciğer Büyümesi Teşhisi Nasıl Yapılır?

- Doktor muayenesinde elle tespit

- Kan tetkiklerinde karaciğer enzimlerinin yüksek çıkması

- Ultrasonografi

- MRI

- Bilgisayarlı tomografi

Karaciğer Büyümesinin Tedavisi Nasıl Yapılır?

Karaciğer büyümesinin tedavisi nedene yöneliktir;

- Eğer kişi yoğun alkol kullanıyorsa alkol alımının kesilmesi

- Kiloya bağlı karaciğer yağlanması varsa diyet ve egzersiz yapılması

- Kalp yetmezliği varsa tedavi edilmesi

- Hepatit varsa tedavi edilmesi

- Kanser, tümör varsa tedavi edilmesi gerekir.

Karaciğer Büyümesi Nedir?

Karaciğer büyümesi ya da hepatomegali, insan bedeninin en büyük organı olan ve karnın sağ üst kadranında yer alan karaciğerin kişinin vücuduna oranla normal boyutlarının üzerine çıkarak genişlemesidir.

Karaciğer Büyümesi Nasıl Ortaya Çıkar?

Genellikle bir karaciğer hastalığının sonucu olarak ve karaciğere iletilen kanın normalden uzun süre burada kalması sonucunda ortaya çıkar. Karaciğer büyümesinin sonucunda, organ hasar görmeye ve işlevlerini yerine getirememeye başlar.

Karaciğerin İşlevleri

• Sindirim ve dolaşım sisteminin sağlıklı çalışması
• Yağların sindirilmesi
• Glikozun glikojen formunda depolanması
• Enfeksiyonlarla mücadele
• Bazı hormon ve protein türlerinin üretimi
• Kanın pıhtılaşması
• İlaç ve toksinlerin metabolize edilerek vücuttan atılması
• Demir depolanması

Karaciğer Büyümesi Nasıl Teşhis Edilir?

Kişide karaciğer büyümesi semptomları görülüyorsa, ilk olarak fizik muayene yapılır.

Muayene bulguları karaciğer büyümesine işaret ediyorsa teşhis konulması için; tıbbi görüntüleme, gaita tahlili, kan tahlil ve biyopsi yapılır.

Karaciğer Büyümesinin Nedenleri ve Risk Faktörleri

• Kanda bulunan oksijen seviyesinin aniden değişim göstermesi
• Siroz
• Protein sentezlenmesini engelleyen bir hastalığa sahip olmak
• Kandaki bakır ve demir seviyesinin yükselmesi
• Hepatit virüsleri
• Tümör ve kist oluşumu
• Safra sıvısının karaciğerde birikmesine sebep olan sağlık problemleri ile safra kesesi ve safra yollarının tıkanması
• Kalp ve damar hastalıkları
• Obezite

Karaciğer Büyümesinin Belirtileri

Hafif düzeyde ve erken evrelerde belirti oluşmayabilir. Ancak hastalığın evresi ilerledikçe ve karaciğerdeki büyüme miktarı arttıkça aşağıdaki semptomlar görülebilir:

• Karın ağrısı
• Kronik yorgunluk
• Ciltte sararma
• Mide bulantısı ve kusma
• İştah azalması
• Uyku problemleri
• Kilo verme
• Dolaşım sistemi bozuklukları
• Kaşıntı
• Kas ağrıları
• Şişkinlikler
• Safra reflüsü

Karaciğer Büyümesinde Tedavi Nasıl Yapılır?

Karaciğer büyümesinde tedavi, nedene bağlı olarak değişir.

Alkollü içeceklerin tüketimi, sigara kullanımı ve düzensiz beslenme gibi yaşam tarzına bağlı sebeplerse; alkol tüketiminin kesilmesi, sigaranın bırakılması ve yeni bir diyet programının hazırlanması gibi yaşam tarzının değiştirilmesi sağlanır.

Büyümeyi tetikleyen bir durum olması durumunda (enfeksiyon oluşumu gibi), ilaç tedavisi uygulanabilir.

Kist veya tümör varlığı sebebiyle büyüme oluyorsa; radyoterapi, kemoterapi ya da cerrahi yöntemlere başvurulabilir.

Tedavi edilmezse…

• Karaciğer işlevlerini yerine getiremez ve bu sebeple çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir,
• Karaciğer büyümesine sebep olan hastalık ilerlemeye devam edebilir,
• Büyümeye bağlı olarak karaciğer yetmezliği oluşabilir.

Büyümenin Durmasına ve Karaciğerin Eski Hacmine Dönmesine Yardımcı Olabilecek Uzman Tavsiyeleri

• Bilinçsiz ilaç kullanmamak
• Sigara ve alkol kullanımını kesmek ya da azaltmak
• Karaciğerde biriken toksik maddelerin atılması için günde fincan yeşil çay tüketmek
• İçerikleri sayesinde karaciğeri arındıran greyfurt, maydanoz, lahana, sarımsak, kırmızı pancar, karnabahar ve limon gibi meyve ve sebzeleri tüketmek
• Paketli ve işlenmiş gıdaları tüketmemek
• Düzenli egzersiz yapmak
• Yeterli ve dengeli beslenmek
• Yeterince ve kaliteli uyku

Karaciğer Büyümesini Tetikleyen Unsurlar

• Sağlıksız, düzensiz ve yetersiz beslenme
• Düzensiz uyku
• Hareketsiz yaşam şekli
• Alkol ve sigara kullanımı
• Bilinçsiz ilaç kullanımı

Karaciğer Sağlığını Korumak için Dikkat Edilmesi Gerekenler yazımız da ilginizi çekebilir.

Bu içeriği beğendiniz mi? Bunun gibi daha fazla içerik üretebilmemiz için bize Patreon´da destek olun. 🙂