Kezzap Adı

kaynağı değiştir]

Nitrik asit aşındırıcı bir asit ve kuvvetli bir yükseltgen maddedir. Bunun çıkardığı en büyük tehlike kimyasal yanıklardır. Çünkü, nitrik asit proteinler (amid) ve yağlarla (ester) asit hidrolizi gerçekleştirir. Bu durum, canlı dokuyu (örneğin deri ve vücut eti) ayrıştırır. Derişik nitrik asit, keratin ile reaksiyonu nedeniyle insan derisinde sarı lekeler bırakır. Bu sarı lekeler nötralleştirildiğinde turuncuya döner.^[24] Bununla birlikte, sistemik etkiler olası değildir ve madde kanserojen veya mutajen olarak kabul edilmez.^[25]

Cilde asit dökülmeleri için standart ilk yardım tedavisi, diğer aşındırıcı maddelerde olduğu gibi, büyük miktarlarda su ile yıkamaktır. Asit yanmasını çevreleyen dokuyu soğutmak ve ikincil hasarı önlemek için yıkama en az dakika sürdürülür. Asitle bulaşmış giysiler hemen çıkarılır ve alttaki cilt iyice yıkanır.

Kuvvetli bir yükseltgen madde olan nitrik asit, siyanürler, karbürler veya metalik tozlar gibi bileşiklerle patlayıcı bir şekilde ve terebentin gibi birçok organik bileşiklerle, şiddetli ve hipergolik olarak (yani kendi kendine tutuşabilir) reaksiyona girebilir. Bu nedenle bazlardan ve organik maddelerden uzak tutulmalıdır.

Tarihçe[değiştir

HNO3 Nedir, Asit Mi Baz Mı, Nerelerde Kullanılır? HNO3 Yaygın Adı, Kullanım Alanları ve pH Değeri Nedir?

İlk olarak Uzak Doğu ve Antik Yunan'da lü yıllarda bulunan nitrik asit simyada sıkça kullanılmıştır. Günümüzde ise temizlik maddelerinden patlayıcı yapımına kadar birçok farklı alanda kullanılıyor. Zehirli bir duman olan nitrik asit insan dokularını tahriş edici özelliğe sahip olmakla birlikte alt solunum yollarına da etki eder. Bu özellikleriyle HNO3 nerede kullanılır sorusu akılları kurcalamaktadır.

HNO3 NEDİR?

HNO3 bileşiğinin adı nitrik asittir ve halk arasında kezzap olarak bilinir. Güçlü, aşındırıcı, inorganik bir asittir. Birçok metali çözebilir. HNO3 molekül ağırlığı g/mol dür.

HNO3, yoğunluğuna göre farklı isimler alabilir:

• Saf nitrik asit: Mutlak nitrik asit olarak bilinir. Renksiz bir yapıdadır.
• %95'den yoğun nitrik asit çözeltileri: Beyaz dumanlı nitrik asit
• %86'dan yoğun nitrik asit çözeltileri: Kırmızı dumanlı nitrik asit
• %68'den yoğun nitrik asit çözeltileri: Ticari olarak satışı yapılan nitrik asit türüdür. Halk arasında kezzap olarak bilinen nitrik asit türüdür.

Geçmiş dönemlerde nitrik asit üretimi güherçile yardımıyla yapılırdı fakat bu ürünün bulunması hayli zordur. Bu sebeple ünümüzde farklı üretim şekillerinin doğmuştur. Amonyak endüstrisinin gelişmiş olduğu ülkelerde nitrik asit üretiminde amonyak kullanılır. Katalizör yardımıyla gaz halindeyken havada azot döngüsü yaratılarak amonyak üretilir. Buna Ostwald metodu adı verilmektedir. Bu metot ile uygun hava akımı elektrik arkı ile yaratılmış yüksek sıcaklıktan geçirilir. Bu esnada azot ve oksijen birleşerek azot oksit oluşur. Soğuk hava akımında yeniden oksijen ve suyla birleştirildiğinde ise nitrik asit oluşur.

Nitrik asit genellikle başka maddelerin üretiminde hammadde olarak kullanılır. HNO3 kullanım alanları ise başlıca gübre üretimi, patlayıcı madde üretimi, pH dengeleme, su arıtımı, metal imalatı ve boya sanayiidir.

HNO3 ASİT Mİ BAZ MI?

HNO3 bir hidrojen (H), bir azot (N) ve 3 oksijen (O) atomlarından oluşur. Bir mol HNO3'ün sulu ortamda ayrışması ile H+ atomu verir. Sulu çözeltilerinde H atomu veren bileşikler asittir yani HNO3 asittir.

Sıvıların pH değeri çözeltilerin asitlik bazlık derecelerini gösterir ve turnusol kağıdı, gösterge çubukları, pH metre gibi araçlarla ölçülür. pH değeri 7 olan maddeler nötrdür. 7'den büyük pH değerine sahip maddeler baz, düşük olanlar asit olarak ifade edilir. HNO3 pH değeri 1'dir.

kaynağı değiştir]

Nitrik asit proteinlerle reaksiyona girerek, sarı renkli nitratlanmış ürünler oluşturur. Bu reaksiyon ksantoproteik reaksiyonu olarak bilinir. Bu test, test edilen maddeye derişik nitrik asit ilave edilerek ve daha sonra karışımın ısıtılmasıyla gerçekleştirilir. Aromatik halkalara sahip amino asitler içeren proteinler varsa, karışım sararır. Amonyak gibi bir baz eklendikten sonra renk turuncuya döner. Bu renk değişikliklerine proteindeki nitratlı aromatik halkalar neden olur.^[10][11] Asit, epitel hücrelerine temas ettiğinde ksantoproteik asit oluşur. Kişisel lokal cilt rengi değişiklikleri, nitrik asitle çalışırken yetersiz güvenlik önlemlerinin bir göstergesidir.

Üretimi[değiştir kaynağı değiştir]

Naylonun öncül maddesi olan adipik asit, büyük ölçüde— siklohekzanon ve siklohekzanol’ün bir karışımı— olan "KA yağının nitrik asitle yükseltgenmesi yoluyla üretilir.^[15]

Roket itici yakıtı[değiştir

nest...

129249 129250 129251 129252 129253