Namaz Kıblesi Hangi Tarafta
Kıbleyi bul, hangi yönde? Kıble ne tarafta, nasıl bulunur?
Giriş Tarihi: Son Güncelleme:
Müslümanlar bulundukları yerde namaz kılmaları için Suudi Arabistan’ın Mekke kentinde yer alan Kâbe’nin bulunduğu yöne yönelmeleri gerekir. Dolayısıyla daha önce bulunmadığı bir ortamda namaz kılmak isteyen vatandaşlar kıble ne tarafta, nasıl bulunur? Sorusunu sıklıkla sorgulamaktadır. Evinden dışarı çıktığında kıbleyi zorlanmadan bulmak isteyenler kıble yönü bulma yöntemlerinden haberdar olduğu takdirde kıbleyi bulma konusunda problem yaşamazlar. Peki, kıble ne tarafta, nasıl bulunur? İşte yanıtları…
Kıble neresi? Kıble, dini bir kavram olarak Müslümanların namaz kılarken yöneldikleri yön, Kâbe anlamına gelir. Kıbleye doğru namaz kılmak, namazın sıhhati bakımından oldukça önemlidir. Çünkü namazın farzlarından biri olarak istikbal-i kıbleye yönelerek namaz kılınması şartı bulunur. Tüm Müslümanların üzerine farz kılınan namaz Peygamber efendimizin "İslam beş esası üzerine bina edilmiştir" Hadis-i Şerifindeki esasların başında gelmektedir. Beş esas ise "Farz Namaz" günde 5 vakit, toplamda ise 17 rekâtı içermektedir. Müslümanlar için oldukça önem taşıyan namazın ev dışında da her yerde kılınması gerekir. Ancak pek çok kişi gittiği yerde kıble yönünü bulmakta zorlanır. Eğer sizde kıble yönünün neresi olduğunu tam olarak belirleyemediyseniz haberimize göz atabilirsiniz. İşte kıbleyi bulmanıza yardımcı olacak bazı ipuçları…
KIBLE NE TARAFTA?
Türkiye'de kıble genel olarak güney ile güneydoğu arasında yer almaktadır. Kıble yönünü bulmak için aşağıdaki şu adımları izleyebilirsiniz;
- Kıble pusulası, yön bulma teknikleri arasında en kolay tekniklerin başında gelmektedir. Pusula ibresindeki işaret kıbleyi bulmanıza yardımcı olur. Daime kuzeyi gösterir ve pusula ibresinin (kırmızı iğne) kıble yönünü tespit etmenizi sağlar. Ancak kıble yönünü net olarak tespit etmek açısından yerleşim biriminin pusula ile kıble açısını belirlemeniz gerekir. Pusula ibresinin, pusula yuvasındaki Kuzey (N) ile çakışıncaya kadar çevirin. Ardından N ile çakıştığında durun. Daha sonra ise (Kuzey yani N den itibaren) saat yönünde bulunduğunuz şehre ait pusula derecesini pusulada bulun. Bu, kıble açısının gösterdiği yön yani sizin kıble yönünüzü ifade etmektedir.
- Kıble nasıl bulunur noktasında yararlanabileceğiniz diğer bir kolay yöntem ise camilere göre yön belirleme işlemidir. Sık kullanılan bu teknikte minare kapılarını dikkate almanız gerekiyor. Camilerde bulunan mihrabın karşısında yer alan giriş kapıları kuzey yönünü gösterir. Minare kapıları kıbleyi gösterdiğinden bulunduğunuz konuma yakın bir yerde cami bulunuyorsa bu yöntem ile tespit edebilirsiniz.
KIBLE NASIL BULUNUR?
Kıble namaz kılmak için Kâbe binasının istikametini göstermektedir. İşte kıble yönü nasıl bulunur sorusunun yanıtı…
- Müslüman mezarlıklarında mezar başları batı yönünü göstermektedir. Ağaçların yosunlu kısımları kuzey yönünü göstermektedir. Karıncalar yuva yaparken çıkardıkları toprağı yuvanın kuzey istikametine yığarlar.
- Kıble saati, kıbleyi bulmak için kullanılan basit yöntemler arasındadır. Bunun için bulunduğunuz şehrin, kıble saati vaktinde, güneşe dönen kimse kıble cihetine yönelmiş olur. Kıble saati vaktinde güneş gören pencerenin, çerçevenin gölgesi ya da bir çıtanın gölgesinden hareketle güneşe dönen kimse kıbleye dönmüş olur.
- Gittiğiniz her yerde kıbleyi rahatlıkla bulmak için teknolojiden de faydalanabilirsiniz. Google Maps alt yapısı kullandığınızda kıble yönü çizginizi alır ve kıble cihetiniz böylelikle tespit edilir.
ARKADAŞINA GÖNDER
Kıbleyi bul, hangi yönde? Kıble ne tarafta, nasıl bulunur?
Sual: Namazın şartlarından olan istikbal-i kıble ne demektir?
CEVAP
Namazı Kâbe’ye karşı kılmak demektir. Mekke’de bulunan Kâbe binasının istikametine Kıble denir.
Sual: İslâmiyetin başlangıcında, namaz kılmak için Kudüs’e doğru mu dönülüyordu, eğer böyle idiyse ne zaman değişerek Kâbe’ye doğru dönülmeye başladı?
Cevap: Kıble önce Kudüs idi. Hicretten onyedi ay sonra, Şaban ayının ortasında salı günü öğle veya ikindi namazının üçüncü rekatinde iken Kâbe’ye dönülmesi emir olundu.
Sual: Kıble, Kâbe binasının kendisi midir, namaz kılarken mutlaka bu binaya doğru mu durulacaktır?
Cevap: Kıble, Kâbe'nin binası değil, arsasıdır. Yani yerden Arş'a kadar, o boşluk kıbledir. Bunun için kuyu, deniz dibinde, yüksek dağların tepesinde, uçakta, bu yöne doğru namaz kılınabilir. Hacı olmak için de, Kâbe'nin binasına değil, o arsaya gidilir, başka yerlere giden, hacı olamaz.
Kıble saati
Sual: Türkiye takviminde kıble saati diye bir şey var. Bu nedir?
CEVAP
Her şehir için gösterilen Kıble Saati Vakti'nde, güneşe doğru yüzünü dönen kimse, Kâbe yönüne dönmüş ve o yerin kıblesini bulmuş olur.
İbrik ve kıble
Sual: Tam İlmihal’de, abdestin sünnetleri bildirilirken, (Abdest aldığı kabı dolu bırakmaktır. İbriğin ağzını kıbleye karşı durdurmalıdır. Yolcu, kıble cihetini, ibriğin ağzına bakarak kolayca anlar) deniyor. Şimdi ibrikle abdest alınmıyor, hem alınsa bile, çocuklar başka yöne çeviremez mi?
CEVAP
Eskiden köylerde misafir odaları bulunurdu. Yabancı biri gelince doğru oraya giderdi. Orada yatakları da hazır idi. Muhtar onların yemeğini verirdi. Köy bekçisi bu işle vazifeliydi. Seccade de kıble istikametine serilirdi. Bazı odalarda şu yazı asılı olurdu:
Ey misafir kıl namazı, kıble şu canipte[yönde]dir,
İşte leğen, işte ibrik, peşkir [havlu] ise iptedir.
Yani kıbleyi gösteren alametler vardı. Şayet kıblede tereddüt ederse birine sorabilirdi.
Kıbleyi bulmak için pratik yol
Sual: Biz Erzincan’da oturuyoruz. Babaannem, kıbleyi bulmak için, bize pratik bir usûl bildirmişti. (Yönümüzü güneye doğru çeviriyoruz. Güneş’in doğduğu yerle, battığı yerin ortası kıble olur) demişti. Bu usûl, her yerde geçerli olur mu?
CEVAP
Bu usûl, her yerde geçerli olmaz. Bir yerde Kıblenin yönü, o yerin, Mekke’nin doğusunda, batısında, güneyinde veya kuzeyinde olmasına göre değişir. Mesela Medine’de kıble, Erzincan’da olduğu gibi güneydedir. Hindistan’ın batı tarafında, Mali, Nijerya gibi ülkelerin doğusunda, Etiyopya, Somali ve Kenya gibi ülkelerin kuzeyinde kalıyor. Her şehre göre kıblenin yönü değişiyor. Türkiye’de Van’dan batıya doğru gittikçe kıblenin yönü güney doğuya kayar.
Babaannenin pratik usûlü, Trabzon, Gümüşhane, Diyarbakır, Elâzığ, Malatya, Urfa, Mardin ve yakınlarındaki iller için geçerli olur. Yani kıble, bu şehirlerin güneyinde kalıyor. Bu şehirlerde kıbleyi bulmak için güneye dönmek yeterlidir.
Mevsimlere, yaz ve kışa göre Güneş’in, doğuş yeri ile batış yeri farklı olur. Mesela (Aralık – Ocak) aylarında İstanbul’da kıble, Güneş’in doğduğu yere çok yakındır. Onun için batıdaki şehirlerde Güneş’in doğduğu yerle battığı yerin arası kıble olmaz. Güney doğu tarafındadır.
Kıble yönü nasıl bulunur?
Sual: Cami olmayan ve kıbleyi kimsenin bilmediği bir yerde kıble nasıl bulunur?
CEVAP
Türkiye Takvimi’nde her şehir için gösterilen Kıble Saati vaktinde, güneşe doğru yüzünü dönen, Kâbe yönüne dönmüş ve o yerin kıblesini bulmuş olur. Başka bir usul de şöyledir:
Güneşli havada, toprağa çubuk dikilir veya bir ipin ucuna anahtar, taş bağlanır, sarkıtılır. Türkiye Takvimi’ndeki Kıble saati yazılı vakitte, çubuğun ve ipin gölgeleri kıble istikâmetini gösterir. Gölgenin güneş bulunduğu tarafı kıble ciheti olur. (Faideli Bilgiler Kitabı)
Başka bir usul de şöyledir:
Akrep ve yelkovanı olan bir saatin yüzü, gökyüzüne doğru ve akrebi güneşe doğru tutulunca, akreple 12 rakamı arasındaki açının orta hattı, güneyi gösterir. (S. Ebediyye, İ. Ahlakı)
Bunun ters istikameti kuzey yönüdür. İstanbul’da güneyden 29 derece doğuya dönülerek, kıble yönü bulunur. Bunun için saati masa üzerine koyup, altı sayısı güneye çevrilir. Yelkovan beş üzerine getirilince, kıbleyi gösterir. Diğer şehirler için kıble açısı, monash.pwsitesinde vardır.
Müminlerin kıblesi Kâbe’dir
Sual: Bekara sûresinin âyetinde, (Doğu da Batı da Allah'ındır) deniliyor, namazda hangi yöne dönülürse dönülsün, sahih olacağı bildiriliyor. Hâlbuki Kıbleden başka yöne dönenin namazı sahih değildir. Bu âyetin açıklaması nedir?
CEVAP
Bizim fıkıh kitaplarımıza uymamız gerekir. Âyetlere bizim mânâ vermemiz tehlikeli olur. Tefsir kitaplarında deniyor ki:
Namaz kılmak için kıbleyi araştırdıktan sonra, zannettiğimiz tarafa yönelirsek, kıble kabul edilir. Namazımız sahih olur. Bir de yeryüzünün her yerinde namaz kılmak caizdir. Gayrimüslimler gibi kilisede veya havrada ibadet etmek mecburiyeti yoktur. Doğu, Batı, bütün yeryüzü Allah'ındır. Nerede namaz kılınırsa kılınsın sahih olur.
Bazı müfessir âlimler de, Bekara sûresinin , ve âyetlerinin, Bekara sûresinin âyetini nesh ettiğini bildirmişlerdir. Son inen üç âyette, (Yüzünü Mescid-i Haram'a doğru çevir) buyuruluyor. Yani namaz için kıblemiz Kâbe’dir. Başka tarafa dönülünce sahih olmaz.