Uyuz Kremi En Etkili

Değerli Meslektaşlarım son günlerde gerek yazılı gerekse görsel basında hastanelere başvuran hastalarda uyuz vakalarının arttığına dair haberleri sıklıkla izlemekteyiz. Uzmanların oldukça dikkat çekici olarak nitelendirdikleri bu durumun araştırılması gerekmekte. Daha önemli olan bir diğer konu ise aile fertlerinden birine bu teşhis konduysa tüm aile bireylerinin tedaviye dahil edilmesi gerektiğidir. Özellikle çocuklarda daha çok el içi ve ayak tabanlarının kaşınmasıyla ortaya çıkan bu hastalığa gözle görülemeyen mikroskobik bir eklem bacaklı olan ‘Sarcoptes Scabiei Hominis’ neden olmaktadır. Yakınmalar 2 ila 6 hafta sonra ortaya çıkmakta olup daha çok gece kaşıntısı şeklinde kendini gösteriyor. Kişiler kaşıntıyı başlangıçta çok önemsemeyebiliyorlar, ama kaşıntılar zamanla yara haline dönüşebiliyor ve içi su veya irin dolu kabarıklıklar şeklinde ilerleyebiliyor. Bu açıdan ikincil enfeksiyonlar gelişebiliyor. Daha çok parmak araları, el bilekleri, dirsekler, koltuk altları ve kadınlarda özellikle meme çevresi ile erkeklerde genital bölge kaşıntıları dikkat çekiyor. Gecikmiş tanı, huzurevleri, yetimhaneler ve kışlalar gibi toplu yaşanan yerlerde salgınlara neden olabilmektedir.

Tıp tarihinde önemli bir yeri olan ve ’de nedeni bilinen ilk insan hastalığı olarak tanımlanan ve günümüzde milyon kişinin yakalandığı bilinen uyuzda inkubasyon döneminin ortalama hafta olduğu bildirilmektedir. Uyuzun en belirgin özelliği şiddetli gece kaşıntısı olup, kaşıntı kişinin yatağa girip ısınması ile artmakta ve kişiyi uykudan uyandırabilecek kadar şiddetli olurken gündüzleri daha hafif, tolere edilebilen bir kaşıntı görülmektedir.

TEDAVİ SEÇENEKLERİ; Uyuz tedavisinin başarılı olabilmesi için uyuz kişi ile birlikte yaşayan kişilerin de aynı zamanda tedaviye alınması gerekmektedir. Özellikle aile fertlerinin kaşıntıya bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavisi önemle tavsiye edilmektedir. Tedaviden önce hastanın sıcak su ile banyo yapmasının, tünellerin açılması için keselenmesinin yararlı olacağını düşünenlerin yanısıra, gerekli olmadığını düşünenlerde bulunmaktadır. Sekonder enfeksiyon varsa, topikal veya sistemik antibiyotikler kullanılmaktadır. Başarılı bir tedaviden sonraki hafta içinde hastalarda bir irritasyon gelişebilmektedir. Eller, belirtilerin görüldüğü en sık olduğu yerler olduğu için tedavi sırasında, ellerin her yıkamadan sonra tekrar ilaçlanması önerilmektedir. Uyuzda tedavi sırasında kaşıntı çok şiddetli ise hastaya oral antihistaminikler yararlı olabilmekte, bu tedaviye kaşıntı geçene kadar birkaç hafta devam edilmesi önerilmektedir. Eğer hastanın cildi yoğun olarak ekzematize ise, günde iki kez orta güçte topikal steroid uygulanımı yararlı olabilmektedir. Steroid uygulanımı skabisit tedavisi tamamlanıp, yıkandıktan sonra yapılması yararlı olmaktadır. Nadiren ekzematasyon çok ciddi olabilir ve kısa bir sistemik steroid tedavisi gerekmektedir. Ciddi enfeksiyonu olan Scabies’li hastaların enfeksiyon tedavisi ve kabukların yok edilmesinden sonra ikinci bir skabisit kürü ile tedavi edilmesi önerilmektedir. Lindane (Gamma-benzen-hekzaklorid) (GBH); 30 yıldan fazla süredir Scabies’e karşı birinci derecede seçilen ilaç olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda güvenilirliği tartışılır hale gelen bu preparatın, hamile kadın ve fetüse yan etkilerinin olabileceği düşünülerek, hamilelerde diğer preparatların kullanılması önerilmektedir, bebek, çocuk ve cildi fazla ekskorye olmuş hastalarda lindane kullanılmamalıdır. Bazılarına göre topikal ajanlar arasında GBH ilk seçilecek ajan olarak görülürken, krotamiton, benzil benzoat veya %6 kükürt ikinci alternatif olarak gösterilmekte, ancak GBH kadar etkin olmadıkları bildirilmektedir. Bu hiperkeratozlu hastalarda, sistemik ajanlar hem spesifik antiskabitik ajanlar olarak hem de yardımcı ajanlar olarak kullanılmaktadır. Örneğin bir sistemik ajan, bir antimetabolit olan methotrexate kullanılabilir. Dirençli olan olgularda, sistemik metotreksattan yararlanılabileceği de bildirilmiştir. Kükürt; ucuz, etkili ve kolay tatbik edilebilen kükürt günümüzde de kullanılan en eski uyuz ilacı olarak bildirilmektedir. Kükürt kremi erişkinlerde %10, yeni doğanda % oranında kullanılmaktadır. gün süreyle bütün vücuda ovularak sürülmekte ve uzun süre, yüksek konsantrasyonlarda kullanıldığında cildi tahriş edebildiği bildirilmektedir. Kükürt yıkanabilir bir baz içinde veya vazelin içinde 3 gün boyunca geceleri kullanılması önerilmektedir. Kükürtün kötü kokusu hastaları rahatsız etmektedir. Etkinliği ve toksisitesi hakkında kontrollü bir çalışma bulunmamaktadır. Günümüzde sıklıkla bebek, hamile ve emzikli kadınlarda %6’lık sülfür kremi tavsiye edilmektedir. Toksisitesi nedeniyle yeni doğanda ölümcül olabildiği bildirilmektedir. Benzil benzoat; sentetik olarak üretilmesine rağmen eskiden bir skabisit olarak kullanılmakta olup, Peru balzamında doğal olarak bulunmaktadır. %’luk emülsiyon veya losyon olarak hazırlanmaktadır. 3 gece arka arkaya veya gün aşırı toplam 3 kez deriye uygulanmaktadır Deriyi ve gözü irrite edebilmektedir. Diğer alternatif skabisitler gibi, etkinliği veya toksisitesi ile ilgili veya hamilelikteki güvenilirliği ile ilgili araştırmalar bulunmamaktadır. İlaç 24 saatlik dönemlerde ya da her uygulama arasında 1 hafta olacak şekilde 2 veya 3 kez uygulanabilmektedir. Permethrin; uyuz tedavisinde bugün birinci derecede seçilen ilaç olup, toksik etkisi azdır ve iyi tolere edilmektedir. %5’lik kremi ile saatlik tek uygulamanın yeterli olduğu bilinmektedir. Permethrin ile tedaviden sonra allerjik veya belirgin bir yan etkinin görülmediği, ancak birkaç kişide hassas bölgelere veya hafif yaralı bereli bölgelere kremin uygulanmasıyla orta şiddette ve geçici iğnelenme ve yanma hissi görülmüş, bazı hastalarda da tedaviden sonra 2 aya kadar kaşıntının devam ettiği bildirilmiştir. 2 aylıktan yaşına kadar olan hasta üzerinde %5 permethrin krem denenmiş, herhangi bir yakınma veya beklenmeyen bir etkinin görülmediği belirtilmiştir. Monosülfiram (Tetmosol, Tetra ethylthiuram monosulfide); % emilsiyonunun 2 veya 3 gün uygulanması önerilmektedir. Kullanışlı ve çocuklarda iyi tolere edilen bir ilaç olup, yeni doğanlarda kullanımdan kaçınılması önerilmektedir. Ciltten absorbe olduğundan gebelerde ve alkoliklerde kontraendikedir. Monosulfuran kimyasal olarak disülfirama benzemekte, tedavi sırasında veya hemen sonra alkol alınacak olursa kızarma, terleme, taşikardi ile disülfiram benzeri etki oluşmaktadır. Scabies’in endemik olduğu bölgelerde profilaktik olarak monosülfüran içeren sabunlar da kullanılmaktadır. Crotamiton (Eurax, n-ethylo-crotonotoluide); %10 krem veya losyon halinde olup kokusuz, tahriş etmeyen, emniyetle kullanılabilen bir ilaç olarak sunulmaktadır. Bebeklere, küçük çocuklara, hamile kadınlara SSS hastalığı olanlara tavsiye edilebilmektedir. Etkinliği diğer scabisidlere oranla daha az olduğundan, tekrar kullanımı gerekmektedir. İlaç, sıcak bir banyodan sonra tüm vücuda sürülmekte, 24 saat bekletildikten sonra, saat sonra tekrar uygulanmaktadır. Malathion; alkoldeki %’lik malathion, uyuz tedavisinde kullanılmaktadır. İlaç deride 24 saat bırakılmakta, birkaç gün aradan sonra tekrarlandığında daha yüksek bir tedavi oranı elde edilebilmektedir. Thiabendazole; %10’luk süspansiyonu günde 2 kez 5 gün veya 10 gün süre ile oral olarak (25 mg/kg günde) kullanıldığında faydalı olduğu bildirilmektedir. Topikal thiabendazole’un de sınırlı bir scabisit etkisi bulunmaktadır, ancak birkaç uygulama gerekebilmektedir. İvermectin; uyuz ve Norveç uyuzunun tedavisinde kullanılmasına ait çalışmalar bulunmaktadır. Uyuzdan başka hiçbir hastalığı olmayan 11 hasta ile HIV enfeksiyonu olan 11 hastanın 10’unda (%91) tek doz ivermectin ile tedavi sağlanmış ve 4 hafta sonraki kontrollerde hiçbir uyuz bulgusuna rastlanmadığı belirtilmiştir.

KORUNMA ve KONTROL; Uyuz çok bulaşıcı olup yaş, cins ve sosyoekonomik düzey gözetmeksizin herkesi enfekte edebileceğinden erken tanı ve kontrol önlemlerinin erken alınmasının önemi çok büyüktür. Bir populasyonda uyuzu kontrol etmek için toplum epidemiyolojisi göz önüne alınmadan yapılan hasta tedavileri ve tüm çabalar zaman ve kaynak kaybı olarak görülmektedir. Klasik uyuzda olduğu gibi scabies crustosada da giysilerin, çarşafların, havluların yıkanması, yıkanamayanların ütülenmesi veya kuru temizlemeye verilmesi, yatak, yorgan ve battaniyelerin gün havalandırılması gerekmektedir. Ayrıca zemin, mobilyalar, çocuk oyuncakları da kontaminasyon kaynağı olabileceğinden temizlenmeleri gerekmektedir. Norveç uyuzlu hastaların bulunduğu hastanelerde çamaşırhanelere gelen kontamine çamaşırların özel olarak paketlenmiş ve etiketlenmiş olması gerekmektedir. Paketlenmiş kirli çamaşırlar yıkanmadan önce açılmamalı, 50 0C’nin üzerinde 10 dakika süreyle bırakılmalıdır. Bu süre sonunda çamaşırlardaki akar ve yumurtaları ölmektedir. Norveç uyuzlu bir hasta odasının akarlardan tamamen arınması için perdeler dahil tüm zemin ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile temizlenmeli, ilaçlı sularla silinmeli ve odaya bir akarisit uygulanmalıdır. Sonuç olarak, uyuzdan korunma ve kontrolde halkın eğitimi ile birlikte iyi bir planlama da gerekmektedir.

Majistral formül seçenekleri;
Formül 1
Rp.
Potasyum karbonat 10 g
Kükürt 20 g
Vazelin g
Formül 2
Wilkinson merhemi
Rp.
Kayın ağacı katranı 10 g
Kükürt 10 g
Kalsiyum karbonat 20 g
Sarı vazelin 20 g
Potas sabunu 20 g
Formül 3
Rp.
Naftol g
Arap sabunu 25 g
Kükürt 25 g
Kalsiyum karbonat 25 g
Lanolin 25 g

Çocuklarda;
Peru balsamı içeren formüller kükürt içeren formüllerden daha az iritan ve sekonder enfeksiyonlara karşı daha aktif olup, 6 veya 7 gün üst üste tüm vücuda hafifçe ovmak suretiyle kolayca tatbik edilir. Her sabah banyo yapılır veya vücut sabunlu bir losyonla yıkanır. Bu formül özellikle bebeklerin enfekte uyuz tedavisinde önerilir.
Formül 4
Rp.
Peru balsamı 10 g
Beeler bazı k.m. g
Çocuklarda 4 gün üst üste vücuda sürülerek kullanılır.

Formül 5
Sodyum tiyosülfat 40 g
Distile su k.m. g
Uyuz tedavisinde Rusya’da ve diğer Doğu Avrupa ülkelerinde uygulanır. Macar ordusunda %40 sodyum tiyosülfat uygulanıp hastalara 10 dk sonra aşağıdaki formül tatbik edilir.
Hidroklorik asit 5 g
Distile su ad g
Formül 6
Lindane (Gamma benzene hexachloride) 0,30 g
Setilstearil alkol 9,0 g
Beyaz vazelin 14,0 g
Parafin likit 6,7 g
Distile su 69,9 g
Metilparaben 0,1 g
Formül 7
Benzil benzoat g
Trietanolamin 5 g
Oleik asit 20 g
Distile su csp. g

İyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak:
1- Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30 (1): , Acta Parasitologica Turcica © Türkiye Parazitoloji Derneği © Turkish Society for Parasitology Uyuzlu Hastaya Yaklaşım Ayşegül YOLASIĞMAZ ÜNVER, Nevin TURGAY Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı, Bornova, İzmir
2- Dermatolojide formüller (Prof. Dr. Nuran Atmanoğlu)
3- La Formulacıon magıstral en la ofıcına de farmacıa 1 Valencia,
4- Farmaceutsko drustvo Srbije

Uyuza neden olan bu akar türleri de yaklaşık 2 ay boyunca ciltte bulunabilirler. Çeşitli belirtiler ile ortaya çıkan uyuz hastalığının tedavisinde de çoğunlukla sirke kullanılmaktadır. Sirke bu konuda en etkili yöntem olarak bilinir.

Uyuz Tedavisinde Sirke Kullanımı Nasıl Olur?

Kaşıntı ve döküntü şeklinde kendini gösteren uyuz hastalığı bulaşıcıdır. Bu nedenle aynı evde yaşayan kişiler de bu hastalığa yakalanmadan gerekli önlemler alınmalıdır. Uyuz tedavisinde en çok kullanılan ürünlerden bir tanesi de sirkedir. Sirke kullanılarak uyuz tedavi edilebilir. Her derde deva olan sirke pek çok sağlık sorununa iyi geliyor. Özellikle uyuz tedavisi de sirke ile desteklenebilir. Beyaz sirke uyuz tedavisinde oldukça etkilidir.

Antiseptik bir özelliğe sahip olan sirke antiflamatuar özelliklere de sahiptir. Sirkenin asidik yapısı olduğu için cildin ph değeri değişir. Bu değişim de ciltteki uyuz parazitlerini öldürmektedir. Uyuz tedavisinde sirke pamuğa döküldükten sonra vücuda iyice uygulanır. Sirke pamuk yardımı ile cilde uygulanır. Ayrıca bu sirke yaklaşık 5 dakika cilt yüzeyinde de bekletilir. İşlemin sonunda ise cilt ılık su ile yıkanmalıdır. Beyaz sirkenin bulunmadığı durumlarda elma sirkesi de kullanılabilir.

Evde Uyuz Nasıl Geçer?

Hızlı bir şekilde bulaşma özelliği bulunan uyuz ciddi bir sağlık problemidir. Özellikle toplu alanlarda çok çabuk bulaşan uyuz aile bireylerine de hızlı bir şekilde bulaşabilir. özellikle havlu ve tarak gibi kişisel ürünlerden uyuz kısa bir sürede bulaşabilir. Bunun yanı sıra kıyafetler, su içilen bardak ve ya cinsel temas yolu ile uyuz bulaşabilir. O nedenle evde yaşayan aile bireylerinin temizliğe çok dikkat etmeleri gerekir. Bunun yanı sıra uyuzun tedavisinde mutlaka sirke kullanılmalıdır. Özellikle de beyaz sirke kullanımı uyuzu geçiren en önemli faktörlerden birisidir. Asidik yapısı olan sirke sayesinde uyuz da hızlı bir şekilde geçecektir. 

Uyuz Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Günümüzde en çok görülen cilt hastalıklarından birisi olan uyuzun tedavisinde bazı noktalara çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Özellikle de ciltte küçük akarların neden olduğu uyuz bulaşıcı bir hastalık olduğu için çok dikkat edilmelidir. Ciltte döküntüler ile ortaya çıkan uyuzun tedavisinde doğal yöntemler kullanılabilir.

Uyuz hastalığının belirtileri görüldüğü anda mutlaka uzman bir hekime görünmek gerekir. Hemen ardından ise tedavi süreci başlar. Uyuz tedavisinde genellikle krem ile çeşitli losyonlar kullanılır. Bunun yanı sıra vücut kremi de uygulanabilir. Uyuz tedavisi yaklaşık 2 hafta ile 6 hafta arasında sürmektedir. Ayrıca beyaz sirke, zerdeçal ve çay ağacı yağı gibi ürünler ide de uyuz tedavisi sürdürülebilir.

Uyuz Hastalığı İle İlgili Merak Edilenler

Oldukça rahatsız edici hastalıklardan birisi olan uyuz kişisel eşyalardan hızlı bir şekilde bulaşabilir. Uyuz genellikle parmak aralarına, koltuk altlarında, genital bölgelerde ortaya çıkabilir. Göğüslerde, ayak tabanında, kürek kemiklerinde ve dirseklerde de uyuzun belirtilerini görmek mümkün. Burası uyuz hastalığının yerleşip yayılacağı alanlar arasında gösterilmektedir.

Çocuklarda uyuzdan kaynaklanan döküntüler yüz bölgesinde, boyunca, avuç içleri ile topuklarda görülebilir. Enfeksiyonlu kişi ile yakın temas halinde uyuz da yayılabilir. Özellikle cinsel temas yolu ile uyuz bulaşır. Bunun yanı sıra uyuz havlu, yatak örtüleri ve giysilerden de bulaşmaktadır. Uyuz hastalığının kuluçka süresi 8 hafta olarak bilinir.

Uyuzun nedeni

Uyuz, uyuz akarından kaynaklanmaktadır. Size şu şekillerde bulaşabilir:

• uyuz olan bir kişiyle yoğun cilt teması (en az 15 dakika);
• uyuz olan bir kişiyle kıyafet, yatak çarşafı ve nevresimi ve diğer kumaş eşyalarını değiştirmek.

Herkes uyuz olabilir. Kişisel hijyenle alakası yoktur. 

Uyuzu tanımak

Uyuzu, özellikle geceleri veya sıcak havalarda olan ve artan kaşıntıdan tanıyabilirsiniz. Bazen ciltte kabarcıklar ve kırmızı şişlikler de görülür veya akarın tünel açmış olduğu yerlerde kırmızı çizgiler görülebilir.

Uyuz tedavisinde dikkat edilmesi gereken hususlar

• Uyuz kendi kendine geçmemektedir. 
• Kendinizi krem veya haplarla tedavi edin. Giysileri ve nevresimleri 60ºC'de yıkayın veya kapalı çöp torbalarına koyun. Çöp torbalarını oda sıcaklığında (en az 18ºC) 3 gün bekletin. 
• 18ºC'nin altındaki sıcaklıklarda uyuz akarının ölmesi daha uzun sürebilir.
• Tedavi sonrasında kaşıntı, başlangıçta hâlâ artabilir. Bundan sonra yavaşça azalır ve 6 hafta sonra tamamen geçer.
• Tüm ev arkadaşlarınız ve yakın temaslarınız sizinle aynı anda davranmalıdır. (Henüz) herhangi bir şikâyeti olmayan ev arkadaşları da harekete geçmelidirler. Şöyle ki, onlar da herhangi bir şikâyetleri olmadan uyuz olabilirler. 
• Ev arkadaşları ve yakın kişiler kendilerini aynı saatte, yani aynı gün ve aynı saatte tedavi etmelidir. 
• Herkes tedavi edilene kadar siz, diğer kişilerle cilt temasından kaçının. 
• Şikâyeti olan herkes uyuz olup olmadığını öğrenmek için aile hekimine gitmelidir. Uyuz teşhisi mi konuldu? O halde temasta bulunmuş oldukları kişileri de kendileri uyarmalıdır.
• Tedaviden sonra, son uyuz akarlarının gelişmiş olması için hâlâ küçük bir ihtimal vardır. Bu nedenle genelde 2'nci bir tedavi gerekli olmaktadır.

Skabies, halk arasında bilinen adıyla uyuz, Sarcoptes Scabiei isimli bir artropodun insan cildinde infestasyonu ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Uyuz, klasik olarak şiddetli kaşıntılı döküntüler ve kendine özel tutulum dağılımı ile tanınır. El ve parmaklar, el bilekleri, aksilla (koltuk altı), areola (meme halkası) ve genital bölge en sık tutulum alanları arasındadır. Kurutlu skabies (pullu uyuz ya da Norveç uyuzu) ise daha nadir olup bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlarda görülen ve daha yüksek parazit yükü ile ilişkili bir formdur. Uyuz tanısı mikroskopik olarak Sarcoptes scabei&#;nin yumurtalarının veya dışkısının tespiti ile konur.

Epidemiyoloji ve Yaşam Siklusu

Uyuz tüm dünyada yaygın olarak görülen, toplumun her seviyesinden her yaş ve cinsiyette insanları etkileyebilen bir hastalıktır. Dünya geneli prevelansı yaklaşık milyon olarak tahmin edilmektedir. Yatılı yurtlar, hapishaneler, askeriye gibi kalabalık alanlar uyuz için riskin yüksek olduğu yerlerdir ve buralarda salgın oluşturma ihtimali daha yüksektir.

Sarcoptes Scabiei, 8 bacaklı, beyaz-kahverengi renkte bir artropottur. Boyutları yaklaşık olarak x mm civarındadır ve dişileri erkeklerinden büyüktür. Çiftleşmeden sonra dişi akar epidermise yuvalanır. Proteolitik enzimlerin salgılanması nedeniyle keratinosit (cilt hücresi) hasarı ortaya çıkar. Dişi akarlar epidermiste tünel oluşturarak ilerlerler ve günde adet yumurtlarlar. hafta kadar süren ilerleme sonrasında dişi akarlar hayatlarını kaybeder. Akarlar konak dışındaki ortamda yaklaşık saat canlı kalabilmektedir.

Hastalarda genellikle akar yükü düşük seyreder, ilk atakta yaklaşık adet akar vücutta bulunur. Kurutlu skabieste ise bu sayı milyonlar seviyesindedir.

Bulaşma ve Klinik

Bulaş genellikle direkt ve uzamış temas ile gerçekleşir. Aile üyeleri arasında veya cinsel temas ile bulaş yaygındır. Kısa süreli temas ile bulaşması olası değildir. Elbiseler, havlular, yatak örtüleri gibi nesneler aracılığıyla bulaş çok nadirdir ancak kurutlu uyuzda akar yükü çok yüksek olduğu için bulaş olabilir. Hayvandan insana ise bulaş görülmez.

Klinik, klasik ve kurutlu uyuz olarak ikiye ayrılır. Klasik uyuzun en temel bulgusu kaşıntıdır. Genellikle geceleri artan şiddetli kaşıntı olur. Kaşıntı, akarlara, yumurtalarına ve dışkılarına karşı ortaya çıkan gecikmiş tipte hipersensitivite reaksiyonundan dolayı ortaya çıkar. Semptomlar genellikle bulaş olduktan sonra hafta arasında başlar.

Cilt bulguları, çoklu küçük genellikle ekskoriye eritematöz papüllerdir. Parazitin ilerlediği tünel bazen görülebilir. Bu tünellerin uç kısmında parazitin bulunduğu bölgeye delta yada jet bulgusu denirken onu takip eden genellikle beyaz renkli tünele ise jet izi bulgusu denir.

Lezyonların sıklıkla görüldüğü bölgeler, el-ayak parmakları ve çevreleri, el bileğinin fleksör yüzeyleri, dirseklerin ekstensör yüzeyleri, aksiller bölge, özellikle kadınlarda periaerolar bölge, periumblikal bölge, erkeklerde genital bölge, dizlerin ekstensör yüzeyleri, ayakların lateral ve posterior bölgeleridir.

Hastalarda sırt ve kafa bölgesi genellikle korunmuştur. Çocuk hastalarda genellikle avuç içleri ve ayak tabanı tutulur. Çocuklarda tutulumlar genellikle daha inflamatuar görünümlüdür ve veziküller veya büller görülebilir.

Kurutlu uyuz, özellikle AIDS, HTLV-1 enfeksiyonu, lepra ve lenfoma gibi hücresel bağışıklığın baskılandığı durumlarda görülür. Yaşlılarda ve Down sendromlu insanlarda da görülebilir. Vücutta bulunan toplam parazit sayısı çok yüksektir.

Kurutlu uyuz, sınırları belirsiz eritematöz lezyonlar ile başlar ve hızlıca kabuklu bir yapıya dönüşür. Cildin her yerini tutabilir ancak saçlı deri, eller ve ayaklar özellikle etkilenir. Lezyonlar tedavi edilmezse hızla büyür. Özellikle kemik çıkıtılarının üzerindeki bölgelerde siğil benzeri görüntü oluşturur. Lezyon içerisinde fissürler oluşabilir. Kurutlu uyuzda kaşıntı görülmez veya çok hafif görülür.

Komplikasyonlar

İkincil stafilokokal veya streptokokal enfeksiyonlar klasik uyuza sıklıkla eşlik edebilir. Kurutlu uyuzda görülen fissürler bakteriyemi oluşması için bir kapı görevi görür ve yaşlı hastalarda sepsise yol açabilir.

Tanı

Uyuz tanısı parazitin veya yumurtalarının mikroskopik olarak gösterilmesi ile konur ancak özellikle klasik uyuzda akar sayısı çok az olduğu için bu her zaman olanaklı değildir. Bu nedenle uyumlu bir öykü ve destekleyici bir fizik muayene ile tanı konabilir. Dermoskopi yardımcı bir teknik olarak tanıda kullanılabilir. Cilt biopsisine ise genellikle gerek kalmaz.

Kafa ve sırt bölgesini tutmayan, geceleri kötüleşen vücutta yaygın kaşıntı ve hane halkında da benzer şikayetlerin olması gibi durumlarda lezyon görünümü de uyuz lezyonlarına benziyor ise tanı konabilir.

Ayırıcı tanıda birçok hastalık düşünülebilir. Atopik dermatit, kontakt dermatit ile sıklıkla karışabilir. Dermatitis herpetiformis ve Büllöz pemfigoid ayırıcı tanıda düşünülmesi gereken diğer hastalıklardır.

Uyuz Tedavisi

Uyuz tedavisi etkilenen hastadan parazitin yok edilmesi, parazit ile ilişkili semptom ve komplikasyonların tedavi edilmesi, tedavi edilmesi gereken diğer kişiler varsa belirlenmesi ile bulaşı ve yeniden enfekte olmayı önlemeye yönelik alınacak olan önlemleri içermektedir.

Klasik uyuz tedavisinde permetrin kerem/losyon uygulaması veya oral ivermektin önerilmektedir (Grade 2b).

Kurutlu uyuzda ise permetrin krem/losyon ve oral ivermektin kombinasyonu önerilmektedir (Grade 2c).

Başarılı tedavi ile 1 hafta içerisinde cilt lezyonlar geriler ve kaşıntı sonlanır. Kaşıntı şikayeti bazen 4 haftaya kadar uzayabilir.

Hastanın parazit ile enfekte olduğu tahmini zamandan itibaren yakın temasta olduğu herkesin eşzamanlı olarak tedavi edilmesi önerilmektedir (Grade 2c).

Uyuz için Genel Önlemler

Bir kişinin uyuz aldığında genellikle hiçbir semptom olmaz. Semptomlar, istila edildikten sonra tipik olarak ​​hafta sonra gelişir. Bu süre zarfında da kişi uyuzu yayabilir. Enfekte kişiye ek olarak, hane halkı üyeleri ve cinsel temaslılar, özellikle de enfekte olan kişiyle uzun süreli doğrudan cilt teması olan kişilerin tedavi edilmesi önerilir. Bir önceki ay içinde enfekte olan kişiyle doğrudan uzun süreli cilt (ten) teması olan, hem cinsel hem de yakın kişisel temaslar incelenmeli ve tedavi edilmelidir. Yeniden bulaşmayı önlemek için tüm kişiler aynı anda tedavi edilmelidir. Uyuz bazen yetişkinlerde cinsel yolla bulaşabilir, ancak nadiren çocuklarda cinsel yolla bulaşır.

Bununla birlikte, kurutlu (Norveç) uyuzu olan bir kişi, kısa süreli cilt-cilt teması veya kullandığı yatak takımlarına, giysilere ve hatta mobilyalara maruz kalmasıyla istilayı yayabilir.

Tedaviden önceki üç gün boyunca herhangi bir zamanda enfekte kişiler veya ev halkı, cinsel ve yakın temas (yukarıda tanımlandığı gibi) tarafından kullanılan yatak takımları, giysiler ve havlular, sıcak suda yıkanarak ve sıcak kurutucuda kurutularak, kuru temizleme ile veya en az 72 saat boyunca plastik bir torbada kapatarak dekontamine edilmelidir. Uyuz akarları genellikle insan derisinden uzakta 2 ila 3 günden fazla hayatta kalamazlar.

Çocuklar ve yetişkinler genellikle tedaviden sonraki gün çocuk bakımına, okula veya işe dönebilir.

Kurutlu uyuzlu bir hasta tarafından kullanılan odalar, kullanımdan sonra iyice temizlenmeli ve vakumlanmalıdır. Pestisit spreyleri veya sisleri kullanarak çevresel dezenfeksiyon genellikle gereksizdir ve önerilmez.

Uyuz İlaç Tedavisi

Uyuz tedavisinde kullanılan ürünler, uyuz akarlarını öldürdüğü için uyuz ilacı olarak adlandırılır; bazıları akar yumurtalarını da öldürür.

İnsan uyuzunu tedavi etmek için kullanılan uyuz ilaçları sadece doktor reçetesiyle alınabilir. Uyuz tedavisi için reçetesiz hiçbir ürün test edilmemiş ve onaylanmamıştır. Kutuda yer alan veya etiket üzerinde yazılı olan talimatlara her zaman dikkatle uyulmalıdır. Belirli bir ilacı nasıl kullanacağınızdan emin değilseniz her zaman bir doktor veya eczacı ile iletişime geçin.

Boyundan ayak ve ayak parmaklarına kadar vücudun tüm bölgelerine uyuz losyonu veya kremi uygulanmalıdır. Ayrıca, bebekleri ve küçük çocukları tedavi ederken, uyuz yüzlerini, kafa derisini ve boynunu ve vücudun geri kalanını etkileyebileceğinden, tüm baş ve boyuna uyuz öldürücü losyon veya krem ​​de uygulanmalıdır. Bebeklerde sadece permetrin veya kükürt merhem kullanılabilir.^​1​ Losyon veya krem ​​temiz bir vücuda uygulanmalı ve yıkanmadan önce önerilen süre boyunca bırakılmalıdır. Tedaviden sonra temiz giysiler giyilmelidir. Bir önceki ay içinde enfekte olan bir kişiyle doğrudan uzun süreli cilt tene teması olan hem cinsel hem de yakın kişisel temaslar incelenmeli ve tedavi edilmelidir. Yeniden bulaşmayı önlemek için tüm kişiler aynı anda tedavi edilmelidir.

Uyuz semptomları, akarlara ve dışkılarına (scybala) karşı aşırı duyarlılık reaksiyonundan (alerji) kaynaklandığından, tüm akarlar ve yumurtalar öldürülse bile kaşıntı tedaviden birkaç hafta sonra devam edebilir. Tedaviden 2 ila 4 hafta sonra hala kaşıntı varsa veya yeni oyuklar veya sivilce benzeri döküntü lezyonları ortaya çıkmaya devam ederse, yeniden tedavi gerekebilir.

Enfekte olan cilt yaraları, doktor tarafından reçete edilen uygun bir antibiyotik ile tedavi edilmelidir.

Permetrin krem %5

Permetrin, en az 2 aylık kişilerde uyuz tedavisi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Permetrin, krizantem çiçeğinden elde edilen doğal olarak oluşan piretrinlere benzer sentetik bir piretroiddir. Permetrin, belirtildiği şekilde kullanıldığında güvenli ve etkili olup uyuz akarlarını ve yumurtalarını öldürür, uyuz tedavisi için ilk tercih edilen ilaçtır. Tüm akarları yok etmek için her biri yaklaşık bir hafta arayla iki (veya daha fazla) uygulama gerekli olabilir. 2 aylık veya daha büyük çocuklar permetrin ile tedavi edilebilir.^​1​

Topikal Permetrin, yetişkin hastalarda %5&#;lik solüsyonun boyun bölgesinden ayak parmaklarına kadar tüm vücudu kaplayacak şekilde sürülmesi ve bu şekilde saat bekledikten sonra duş alınması şeklinde uygulanır. Çocuklarda kafa bölgesi de tutulduğu için göz ve ağız çevresi hariç kafaya da sürülür. İlk uygulamadan 1 hafta sonra ikinci bir doz daha uygulanabilir. Tedavi genellike gece uygulanır. Etkinliği %90&#;ın üzerindedir ve genellikle iyi tolere edilir.

Krotamiton %10&#;luk losyon ve krem

Krotamiton, yetişkinlerde uyuz tedavisi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış olup belirtildiği şekilde kullanıldığında güvenli kabul edilir. Krotamiton, çocuklarda kullanım için FDA onaylı değildir. Krotamiton ile sık tedavi başarısızlığı bildirilmiştir.

Kükürt (%) merhem

Merhem bazındaki (petrolatum) kükürt, 2 aylıktan küçük bebekler de dahil olmak üzere çocuklarda topikal kullanım için güvenlidir. Koku ve kozmetik kalitesi kullanımı rahatsız edebilir.^​2​

Lindane losyonu (%1)

Lindane bir organoklorürdür. Uyuz tedavisi için FDA onaylı olmasına rağmen, birinci basamak tedavi olarak önerilmemektedir. Lindan&#;ın aşırı kullanımı, yanlış kullanımı veya yanlışlıkla yutulması beyin ve sinir sisteminin diğer bölümleri için toksik olabilir. Sadece, daha az risk oluşturan diğer ilaçlarla tedavisi başarısız olan, veya diğer ilaçları tolere edemeyen hastalarla verilmelidir. Lindane, prematüre bebekler, nöbet bozukluğu olan kişiler, hamile veya emziren kadınlar, ciltte uygulanacağı yer tahriş olmuş veya yaraları olanlar, bebekler, çocuklar, yaşlılar ve 50 kg&#;dan zayıflarda kullanılmamalıdır.

İvermektin

Oral ivermektin klasik skabieste ve kurutlu skabieste kullanılabilen antiparaziter bir ajandır. Özellikle kalabalık tesislerde görülen uyuz salgınlarında tedavide ciddi kolaylık sağlamaktadır. Ancak bu endikasyonda kullanımı FDA onaylı değildir. Uyuz tedavisi için FDA onaylı topikal ilaçlarla tedavi başarısız olan veya tolere edemeyen hastalar için oral ivermektin düşünülmelidir. Klasik uyuz için kullanılıyorsa, her biri yaklaşık bir hafta arayla iki doz oral ivermektin ( µg/kg/doz) yemekle birlikte alınmalıdır. Gebelerde, emziren hastalarda ve 15 kg altındaki çocuklarda kullanımı uygun değildir.

Kaynaklar

1. 2.

   Karthikeyan K. Scabies in children. Archives of Disease in Childhood &#; Education and Practice. Published online June 1, epep doi/adc