Smear Testi Ilişkiden Kaç Gün Sonra Yapılır

Başta rahim ağzı ( serviks ) kanseri olmak üzere rahim ağzındaki hücresel düzensizlik ve kanser öncüsü hücrelerin ve enfeksiyonların saptanmasında kullanılan bir tarama testidir. Ayrıca rahim iç zarı ( endometrium ) kanserinin de erken teşhisine yardımcı olabilir. Böylelikle hücresel bozukluklar rahim ve rahim ağzı kanserine dönüşmeden erken evrede tespit edilir. Hasta sağlığına tamamen kavuşabilir.

Smear Testi nasıl yapılır?

Smear Testi, rahim ağzı ( serviks ) denilen bölgeden saniye gibi kısa süre içinde ağrısız olarak fırça yardımıyla sürüntü alınması işlemidir.

Rahim ağzı, rahmin vajina içinde yer alan kısmı olup jinekolojik muayene esnasında spekulum uygulaması ile gözle görülebilen kısmıdır. Rahim ağzı muayene esnasında doğum yapmamış kadınlarda ortası delik yuvarlak bir yapı olarak izlenir. Vajinal doğum yapan kadınlarda orta kısım yatay bir çizgi halini alır.

Resim1: kadın üreme organları

Resim2: Sağlıklı rahim ağzının görünümü

Rahim ağzındaki hücrelerde bozukluk ve değişiklikler ortaya çıkabilir. Bu değişime uğrayan hücrelere “kanser öncüsü hücreler ( hücresel displazi) “ adı verilir.

Smear testinin amacı değişiklikler kansere dönüşmeden tespit etmektir. Böylelikle kadın kanser aşamasına gelmeden kolaylıkla tedavi imkanına kavuşur.

Rahim ağzındaki normal hücrelerin kanser öncüsü hücreler haline gelmesinde temel neden Human Papilloma Virusudur ( HPV ) .

HPV genital bölgede siğillere ve rahim ağzında kanser öncüsü hücrelerin ( displazi ) oluşmasına neden olur. HPV en çok cinsel yolla bulaşır. Ülkemizde son yıllarda HPV’ye bağlı siğillerde ve rahim ağzı kanser öncüsü lezyonlarda artış söz konusudur.

Smear testinin önemi nedir?

Smear testi, işte bu kanser öncüsü değişikliklerin erken aşamada saptanmasında etkili kolay ve ağrısız bir işlemdir. Smear testi sayesinde hücresel değişiklikler rahim ağzı kanserine dönüşmeden tedavi edilebilir. Tedavi sonrasında kadın tamamen sağlığına kavuşur, hamile kalabilir. Rahminin alınmasına ışın ya da ilaç tedavisi almasına gerek kalmaz.

Smear testinde rahim ağzında kanser öncüsü hücrelerin ortaya çıkması olasılığını arttıran risk faktörleri altta yer almaktadır;

• Erken yaşta ilişkiye girilmiş olması

• Birden fazla cinsel eş varlığı
• Cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü (bel soğukluğu, frengi, uçuk virusu gibi)
• Genital siğil varlığı
• Kötü genital bakım

Smear testi ile saptanan rahim ağzındaki kanser öncüsü değişiklikler hastalığın şiddeti ve derecesine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

ASCUS: Smear testi ile alınan hücreler patoloji uzmanı tarafından değfunduszeue.info değerlendirme esnasında bir iki alanda kanser öncüsü hücrelerin varlığından patoloji uzmanı şüphe duyar ve emin olamaz ise ASCUS olarak rapor eder. Bu tanı kesin olarak hücresel bozukluğu göstermez. Ancak böyle bir durumda smear testinin yenilenmesi için bir yıl beklenmez. ay sonra smear testi tekrar edilmelidir.

ASCUS tanısında ay yeniden smear alınması için beklemek yerine “kolposkopi” adı verilen bir büyüteç ile rahim ağzı tekrar detaylı olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme esnasında riskli / şüpheli bir bulgu saptanırsa o bölgeden kesin tanı amacıyla servikal biopsi işlemi ile doku örneği küçük bir parça olarak alınarak incelemeye gönderilebilir.

Yine ASCUS saptanan hastalarda buna Human Papilloma Virusu Tiplendirme Testi yapılarak olayın önemi hakkında detaylı bilgi sahibi olunabilir. Bu sonuca göre HPV aşısı yapılabilir veya kolposkopi ile detaylı değerlendirme yapılabilinir.

Yeniden smear alınması için ay beklemenin zararı olmaz, bu esnada hastalık ilerlemez.

LSIL:  Smear testinin incelenmesi sonucunda bazı alanlarda hücresel bozukluklar saptanmıştır. Saptanan kanser öncüsü hücreler hastanın rahim ağzı kanseri olduğunu göstermez. L SIL tanısı alan olguların %90 ında bağışıklık sistemi iyi ise kendiliğinden iyileşme ve tam bir sağlık hali meydana gelir. Ancak takiplerini sağlık kontrollerini ihmal eden bağışıklık sistemi güçlü olmayan hastalarda %10 hastada hastalık ilerleyip H SIL denilen 3. Derece hastalık evresine ilerleyebilir. L SIL saptanan hastalara kolposkopi aleti ile rahim ağzı büyütülerek detaylı olarak incelenir. Şüpheli alanlardan dokulardan incecik doku örnekleri alınır. Buna “servikal biopsi” işlemi adı verilir. İşlem biraz ağrılı olabilir. Ancak hastaya anestezi verilmesine gerek yoktur.

HSIL: Mutlaka kolposkopi yapılmalı gerekli yerlerden biyopsi ile doku örneği alınmalıdır. Biyopsi raporuna göre yaklaşım gerekir.

Smear testi tarama testidir. Kesin bilgi veremez. Bu nedenle şüpheli durumlarda kesin tanı için servikal biyopsi işlemi yapılır.

1. Normal hücreler: Smear sonucunda hücresel bozukluk olduğunu gösteren bulgular olmasına rağmen kimi zaman biyopsi sonucu temiz olarak rapor edilebilir. Bu durumda ay sonra smear testini tekrar etmek yeterlidir.

2. CIN-1 : Smear testi ay sonra tekrar edilmelidir.

3. CIN-2

4. CIN-3 : Smear sonucunda CIN-2 veya CIN-3 saptanması durumunda rahim ağzının üst tabakası LEEP işlemi ile alınır. Alınan bu doku başparmağımızın tırnağı büyüklüğündedir. Patolojiye gönderilir.

5. Rahim Ağzı Kanseri : Servikal biyopsi sonucunda rahim ağzı kanseri teşhisi konulmuş ise rahmin alınması lenf bezlerinden biyopsi yapılması ışın tedavisi kemoterapi ( ilaç tedavisi ) gerekir.

Rahim ağzında kanser öncüsü hücreler ( displazi ) saptanması hastanın kontrollere gelmemesi ve gerekli tedavileri almaz ise;

--hafif dereceli bozukluklarda yıl içinde

--şiddetli displazilerde yıl içinde rahim ağzı kanserine dönüşme riski vardır.

Bu nedenle yıllık kadın doğum kontrolleri ve smear testi yapılması, smear testi veya biyopside kanser öncüsü hücrelerin saptanması durumunda düzenli kontroller büyük önem taşımaktadır.

Hafif düzeyde hücresel bozukluklar kadının bağışıklık sistemi güçlü ise kendiliğinden düzelebilir. Bu nedenle düzenli aralıklarla takip edilebilir.

Kontrollerde;

• rahim ağzı dikkatlice değerlendirilir.
• Gerekirse kolposkopi denilen büyüteç ile ayrıntılı gözlem yapılır
• Smear ve enfeksiyon bulgusu var ise kültür testleri yapılmalıdır.

Kanser önsüsü hücresel düzensizliklerin iyileşmesinde tamamen kaybolmasında önemli hususlar şunlardır:

1. Bağışıklık sistemi güçlü olması
2. Sağlıklı beslenme,
3. Stressten uzak olmak, stress kontrolu
4. Spor yapmak
5. Yeterli uyumak
6. Kimyasal madde ve sigaradan uzak yaşam
7. Tek eşlilik

• ASCUS tanısı: ise ay sonra smear testi tekrar edilmelidir. İyileşme yok ise kolposkopi ile detaylı inceleme yapılır gerekirse rahim ağzından biyopsi yapılır.

• L SIL tanısı: ay sonra smear testi tekrar edilir. Tekrar aynı sonuç gelirse kolposkopi, biyopsi yapılarak gerekirse LEEP işlemi yapılabilir. LEEP sonrası 3 ve 6 ay sonra smear testi tekrar edilir. LEEP sonrası yapılan bu iki smear sonucu temiz ise yıllık jinekoloij kontroller yeterli olur.

• HSIL tanısı: ise kolposkopi yapılır biyopsi sonucuna göre LEEP işlemi yapılmalıdır. LEEP işleminden sonra üçer ay ara ile 3 kez smear testi yapılır. LEEP sonrası üçer ay ara ile yapılan bu smear testleri sonucu temiz olarak rapor edilmiş ise yıllık jinekolojik kontroller yeterli olur.

Özellikle LEEP işleminde alınan parçanın incelemesinde raporda “cerrahi sınırlarda lezyon mevcuttur “ ibaresi var ise hücresel bozukluğun tekrar etme olasılığı yüksektir.

Tüm kadınların sağlık sorunu olmasa dahi yılda bir kez jinekolojik muayene olması gerekir.

Rutin jinekolojik muayene esnasında;

• Rahim ağzında yara kızarıklık renk değişikliği
• Enfeksiyon varlığı ( mantar bakteri ve hpv virüsü )
• Rahimde myom polip rahim duvarında kalınlaşma
• Yumurtalıklarda kist ve yumurta sayısında azalma olup olmadığı değerlendirilir.

Eğer rahim ağzında herhangi bir sorun yoksa her yıl smear yapılmasına gerek yoktur. 3 yılda bir smear testi yapılabilir

yılda bir kez jinekolojik smear testi yapılması yeterlidir. Ancak Bazı durumlarda smear testi daha sık aralıklarla tekrarlanması gerekir. Bunlar;

• Smear testinde şüpheli / kanser öncüsü hücrelerin saptanması durumunda,
• Smear testinin tam olarak patoloji uzmanı tarafından değerlendirilememesi,
• Smear testinde değerlendirme için yeterli hücre bulunmaması olarak özetlenebilir.

Kimler smear testi yaptırmalıdır?

Cinsel yaşamı olan kadınlarda yılda bir kez yapılması gerekir. Daha önce cinsel yaşamı olmayan, bakire kadınlara smear testi yapılmaz.

Smear testi bekareti bozar mı? Smear testi bakirelere yapılır mı?

Bakirelere smear testi yapılmasına gerek yoktur. Smear alınması esnasında bekaret bozulabilir.

Smear testi regl döneminde yapılır mı?

Smear testinin yapılabilmesi için kadının regl / adet döneminde olmaması gerekir.

Smear testi ne zaman yapılır?

Smear testi adet dönemi dışında her zaman yapılabilir. Bunun bir istisnası vajinal yoğun akıntı ve enfeksiyon varlığı da kimi zaman smear sonuçlarını etkileyebilir. Böyle bir durumda vajinal enfeksiyon tedavisi sonrası smear testinin yapılması uygun olur.

Smear testi için yaş sınırı var mıdır?

İlk cinsel birliktelik sonrası smear testi yapılmaya başlanmalıdır. 65 yaşından sonra smear testi yapılmasına gerek yoktur.

Smear testinde en az iki gün önceden cinsel birlikteliğin olmaması idealdir.

Vajinal fitil kullanımı ya da vajinanın iç kısmının yıkanması smear sonuçlarını etkiler. Bu nedenle vajinal fitil tedavisi smear testinden en az gün önce bırakılmalıdır. Vajinal duş denilen vajinanın iç kısmının yıkanması genel olarak kadın sağlığı için önerilmez, zararlıdır.

Smear testi sonrası hafif lekelenme tarzında vajinal kanama olabilir. Normaldir. Test sonrası cinsel yaşam spor dahil tamamen normal yaşama devam edilebilir. Herhangi bir kısıtlama yapılmasına gerek yoktur. Belirtilen süre sonunda mutlaka smear sonucu takip edilmeli, sonucun doktor tarafından değerlendirildiğinden emin olunmalıdır.

HPV rahim ağzı kanseri ile ilişkisi artık kanıtlanmış olup, rahim ağzı kanseri tanısı alan hastaların %’un da HPV varlığı gösterilmiştir.

HPV testinin negatif olması durumunda; takip eden beş yıl içerisinde servikal kanser olma ihtimali çok düşüktür.

Ülkemizde sağlık bakanlığına bağlı KETEM (Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi) kuruluşunda yaşları arasında HPV tarama testi ücretsiz olarak 5 yılda bir yapılabilmektedir.

HPV test sonucu temiz olan kadınların beş yılda bir HPV testi yaptırmaları durumunda yıllık smear testi yapılmadan sadece yıllık rutin jinekolojik muayene – kontrol olmaları yeterlidir.

Smear veya HPV testleri normal olsa dahi her kadının en azından yılda bir kez jinekolojik kontrolden geçmesi gereklidir. Çünkü yumurtalık kanserleri başta olmak üzere myomlar polipler memedeki kistler smear ve HPV testleri ile saptanamazlar.

HPV Aşısı

Rahim ağzı kanserine yol açan HPV mikrobuna karşı koruma amacıyla 12 yaşından itibaren 45 yaşına kadar HPV aşısı yapılabilir. Avrupa’da 12 yaşından itibaren tüm kız çocuları ücretsiz aşılanmaktadır. Maalesef ülkemizde bu aşı ücretlidir. 3 doz olarak yapılır. Rahim ağzı kanserine ve genital siğillere en sık neden olan en tehlikeli 4 virus tipine karşı koruma sağlar.

Daha fazla bilgi için lütfen linki tıklayınız:  HPV VİRUSU   

Kolposkopi nedir? neden yapılır?

Bir büyüteç yardımı ile  rahim ağzının detaylı olarak incelenmesi işlemidir. Kolposkopi işlemi ağrılı değildir. Muayene odasında hemşire hanım eşliğinde hasta uyanık iken yapılır. Anestezi gerekli değildir. Büyüteç altında değerlendirme yapılır bu esna da hücresel değişiklik, bozulma ya da kanser şüphesi varolduğu düşünülen alanlardan SERVİKAL BİOPSİ denilen işlemle küçük parçalar alınır. Alınan parçalar patolojiye gönderilir.

Patoloji sonucu gün içinde çıkar. Patolojik inceleme esnasında tanıyı kesinleştirmek amacıyla boyama teknikleri kullanılabilinir.  Sonuca göre hastanın nasıl bir tedavi alacağına karar verilir.

Ameliyat, ilaç veya izlem tedavilerinden biri önerilir.

LEEP ameliyatı

Resim: LEEP cihazı

Resim: LEEP cihazı ile hastalıklı dokunun çıkarılması

Günümüzde rahim ağzındaki hücresel bozuklukların tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Anestezi ile hasta uyutularak yapılır. Daha önce servikal biopsi işlemi ile hastalıklı alanları saptanan hastada LEEP ameliyatı ile bu bölge baş parmağın tırnak büyüklüğü kadar genişlikte çıkarılır.

Bu işlemde deneyim önemlidir. Alınan parça patolojiye gönderilir. Raporda cerrahi sınırlarda hücresel bozukluğun saptanması hastalığın tekrar etme riskini arttırır.

Alınan parçanın yerini vücut ay içinde doldurur. LEEP işlemi sonrası kadın hamile kalabilir çocuk doğurabilir.

İşlem sonrası bir süre hastanın istirahat etmesi istenir. Kanama sorunu yok ise evine gidebilir. İşlemden sonra gün istirahat önerilir. Ağır aktivite önerilmez. İşlemden sonra 1 ay kadar kanlı akıntı olabilir. Kıpkırmızı kanama olursa mutlaka doktora bilgi vermek gerekir.

LEEP ameliyatı sonrası 1 ay kadar cinsel birliktlik deniz havuz küvet önerilmez. Ayaktan duş şeklinde banyo yapılabilir.

Hamileler smear testi yaptırabilir mi?

Hamilelikte smear testi yapılabilir. İlk 3 ayda yapılması idealdir ancak tüm gebelik boyunca yapılabilir. Smear sonrasında hafif kanama gözlenebilir. Önemli değildir Endişe etmeye gerek yoktur.

Smear testi kanama yapar mı?

Smear testinde sonra hafif miktarda en fazla 1 ped kadar vajinal kanama olabilir. Endişe edilmemelidir.

Smear testi sonrası cinsel ilişki olur mu?

Smear testi sonrası normal yaşama devam edilebilir. Cinsel yaşam, denizde havuzda yüzme küvet dahil herşey serbesttir. Herhangi bir kısıtlama yoktur.

Smear testi zararları var mıdır?

Smear testi yaptırmanın hiçbir zararı yoktur. Aksine rahim ve rahim ağzı kanserlerinin ve enfeksiyonların erken teşhisini sağladığı için oldukça faydalıdır

Smear testi sonucu pozitif çıkması veya negatif çıkması neyi ifade eder?

Smear testi sonuçları yanlış çıkabilir mi?

Tüm Testlerde olduğu gibi yanlış sonuç çıkabilir. Bu nedenle tanı ve tedavi de esas olan muayene eden hekimin gözlemi ve yorumudur. Hekimin muayene esnasında elde ettiği bilgilerle smear sonucu uyumlu değilse smear testi tekrar edilmelidir.

Op Dr Zeki SALAR

Kadın Hast ve Tüp Bebek Uzmanı Memorial Ataşehir Hastanesi İstanbul