Navigasyon Ile Yön Bulma Yöntemi

Bir kişisel yön bulma yardımcısı bisiklet navigasyonu

Bir GPS yön bulma cihazıGPS uydularından bilgi alarak coğrafi konumu doğru hesaplayan bir cihazdır. Başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri Ordusu tarafından kullanılan sistemin, şu anda alıcıları otomobillerde ve akıllı telefonlarda da bulunmaktadır.

Küresel Konumlama Sistemi (GPS) ABD Savunma Bakanlığı^[1] tarafından yörüngeye yerleştirilen 24 uydudan oluşan bir ağdan oluşan bir uydu tabanlı navigasyon sistemidir. Askeri eylemler, ancak 'lerde, ABD hükûmetinin, GPS programının siviller tarafından da kullanılmak üzere izin vermesi ile, GPS bugünkü özgün halini aldı. Uydu bilgileri ücretsizdir ve dünyanın her yerinde çalışır.

GPS cihazlarının şu gibi yetenekleri var olabilir:

• dahili sokak haritaları, metin üzerinden veya bir grafik biçiminde insanlarca okunabilir biçimde görüntülenebilir haritalar,
• adım adım dönüşlü konumlandırma yol tarifleri, metin veya konuşma yoluyla bir araç ya da geminin sorumlusu olan bir insana,
• yol tarifi, böyle bir robot sonda olarak bağımsız bir araçta doğrudan beslenir,
• trafik sıkışıklığı haritaları (tarihsel ya da gerçek zamanlı veren ya da gösteren) ve önerilen öbür yönler,
• restoranlar, akaryakıt istasyonları ve turistik yerler gibi yakınlardaki olanaklarla ilgili bilgiler veren araçlardır.

GPS cihazının yanıtlaması mümkün olabilir:

• yollar veya kullanılabilir yolları,
• trafik sıkışıklığı ve alternatif yolları,
• hedefe ulaşmak için alınabilecek yol ve yollar,
• meşgul iseniz iyi yol almak için bazı yollar (ya şimdi ya da geçmiş),
• yiyecek, bankalar, oteller, akaryakıt istasyonları, havaalanları veya çıkarımların başka yerlerdeki konumu,
• iki konum arasındaki en kısa yol,
• karayolu veya arka yollardaki sürücüler için farklı seçenekler.

Tarihçe[değiştir

Harita ve Yön Bulma

Harita ve Yön Bulma

Yelkenli ya da motorlu bir tekne ile denizde seyir halindeyken yönümüzü ve yerimizi bulmamıza yardımcı olan bazı araçlar vardır. Bu araçlar ortaçağda ilk denizcilik deneyimleri ile çok ilkel bir şekilde başlamıştır. Ancak ilkelliğinin yanı sıra çok da başarılı sistemler kullanılmıştır. Bu ilkel araçların ya da sistemlerin başında güneş ve yıldızlar gelir.

 Uzun gözlemler sonucunda güneşin doğudan doğup batıdan battığı anlaşılmış ve bu kurala bağlı olarak güneş pusulası yapılmıştır. İlkokul çağlarında gölge çubuğu deneyiolarak bize tanıtılan bu sistem batının ya da doğunun bulunmasında yüzyıllarca kullanılmıştır. 

Daha modern sayılabilecek, ancak gene o çağlarda gözleme dayalı bir diğer yöntem ise yıldızları kullanmaktır. Hepimizin temelde bildiği ve yıldız-yönikilisini görür görmez aklımıza gelen ilk deyimkutup yıldızıdırHerkesin de bildiği gibi kutup yıldızı, kuzey kutbunda bize kuzey yönünü gösteren yıldızdıfunduszeue.infoı şekilde güney yarımkürede de çeşitli yıldız gruplarına bakılarak güney yönü tayin edilebilir. 

Ancak, bizim bildiğimiz bu yöntemler o zamanlar bile oldukça ilkel kalmaktaymış. Ortaçağdan itibaren gökbilimi başladığı anda insanlar yıldız haritaları çıkarmaya başladılar. Bu haritalar yeryüzü haritaları gibi sabit haritalar değildir, çünkü yıldızlar bakılan her noktadan farklı görülür. Bu sebeple bulunduğunuz noktaya ait bir yıldız haritası elinizde olmadığı sürece yönünüzü kesin olarak bulmanız zor olabilir. Şu anda denizlerde seyreden teknelerin hemen hemen hiçbirinde detaylı yıldız haritası veya haritaları bulunmadığını varsayarak bu konuya girmeyeceğiz. 

Günümüz teknelerinin hemen hemen hepsinde bulunan GPS sisteminden bahsederek ve her teknede olan haritalar kullanılarak nasıl yön bulunacağı verota çizileceği paylaşacağız. 

SEYİR ARAÇLARI

Aşağıda verilen seyir araçları ile teknenin yön bulması sağlanır. Bu araçlar gemilerde köprü üstünde bulunurlar; yelkenli teknelerde ise içeride bulunan Navigasyon masasında; ya da bazen havuzda, dümenin hemen önündeki bir masada bulunurlar. 

Pusula

Radar

Haritalar

Elektronik Seyir Araçları

İskandil

HARİTA BİLGİSİ

Harita, dünyanın herhangi bir bölümünün belli bir ölçeğe göre izdüşümü sistemi ile düzlem üzerine çizilmiş şekline denir.

 Denizcilikte kullandığımız haritalar;

 Denizdeki Akıntı, Derinlik, Dip yapısı, Şamandıralar, Trafik hatları, Kayalıklar, Fenerler, Limanlar, vb. gibi işaret ve yapıları gösteren haritalardır.

 Haritaların köşesinde harita kitabesiadı verilen kısımda haritayı tanıtıcı bilgiler bulunur. Bunlar, haritanın adı, hangi ülke tarafından yapıldığı, hangi bölgeye ait olduğu, derinlik ve yükseklik ölçü birimi, izdüşümü sisteminin adı ve haritanın ölçeğidir.

Bunlara ek olarak bir haritanın üzerinde kadem, kulaç, mil ve metre arasında dönüştürme çizgileri ile pusula gülü bulunur. Bu saydıklarımızdan bizim içinen önemli olanlarıölçek, uzunluk birim dönüştürme çizgileri, pusula ve haritanın hangi bölgeye ait olduğudur.Bu bilgiler kullanılarak mevkilendirme yapılacaktır.

Bütün bu saydıklarımıza ek olarak haritaları üzerinde bazı eklemeler, ya da değişiklikler ve uyarılar bulunur. Bu eklemeler ve değişiklikler ya da uyarılar haftalık çıkan “Denizcilere İlanlar” adlı bir kitapçıkta yayımlanır. Böylece haritalar güncellenmiş olur. Resmi güncellenme için, haritaya bu değişiklikleri bir kaptan ya da zabitin işlemesi gerekir.

Haritaları kullanabilmemiz için ise bazı deyimleri, kelimeleri, ya da işaretleri bilmemiz gerekir. Şimdi bunlara kısa bir göz atalım.

HARİTA ÖLÇÜLERİ

Denizde aldığımız yolun ölçüm birimi deniz milidir. Neden metre, kilometre gibi ölçü birimleri varken deniz mili kullanıldığı hep merak konusu olmuştur. Bu kullanım şeklinin sebebi; bizim karada kullandığımız metrik ölçü birimi bize karada ne kadar yol aldığımızı veya alacağımızı, ya da ne kadar yol kaldığını gösterirken; denize kullandığımız deniz mili ise nerede olduğumuzu belirler. Kısa bir coğrafya bilgisi ve matematik ile bunu şöyle gösterelim; 

Ekvatorun çevresi (bir diğer deyişle Dünya’nın merkez çevresi)= 40, km.

Dünya yuvarlak ve çevresi derece,

Yani her derece /= , km.

Bir derece 60 dakika,

halde bir dakika = /60 = 1, (~1,) km.

Denizde cm. ile uğraşılmaz diyerek bu metre olarak alınıyor ve

1 deniz mili (1 nM) = metre (m) olur.

Çevremizdeki her ölçü birimi onluk düzene bağlı olduğundan, bir deniz milini 10’a bölünce /10 = ,2 metre eder, buna da Gomina denir.

Deniz mili dışında kullanılan deyimleri ise şöyle sıralayabiliriz;

En çok kullanılan deyim ‘Kulaç’tır. İp ölçer gibi kollarınızı iki yana açtığınızda bir uçtan diğer uca (ortalama) 1,83 cm. eder ki buna da ‘bir kulaç’ denir.

Bir ‘Foot’un yani ‘Kadem’in uzunluğu 30,48 cm. dir.

Bir ‘Inch’, yani ‘Pus’ uzunluğu ise 2,54 cm. dir.

HARİTA OKUMA 

Başlı başına bir konu olan harita okuma konusu, ileri teknoloji navigasyon sistemlerini de daha iyi anlamak ve kullanmak için bir ön adımdır. Harita okumada, sadece harita üzerinde kullanılan işaret ve kısaltmaları bilmek yeterli değildir, bulunulan mevkiyi de doğru bir şekilde okumak gerekir. 

Mevki Okuma:

Denizde her an için, gezi amaçlı ya da profesyonel yarış amaçlı olsun, mevki bulmak gerekir. Gezerken doğru bulunan mevkiler hayatımızı kurtarabilecekken, yarışırken doğru bulunan mevkiler size yarışı kazandırabilir.

Öncelikle harita üzerinde bulunan bir noktanın koordinatını okumayı görelim.

Coğrafya derslerinden bildiğimiz gibi haritalar enlem ve boylamlara bölünmüşlerdir. Enlem Ekvator’dan kuzeye doğru 90^o ye, güneye doğru da 90^o ye kadardır. Boylamlar ise 0^o den doğuya doğru ^o ye, batıya doğru da 0^o den ^o ye kadar toplam ^o dir. Harita üzerinde bir mevki, o mevkinin enlem ve boylamları tespit edilerek belirtilir. Haritanın sağ ve sol kenarı enlem derece ve dakikaları, üst ve altı ise boylam derece ve dakikalarını gösterir.

(hatırlatma: 60 dakika bir derece eder, haritanın sağ tarafındaki 1 dakikalık bölüm 1 deniz mili demektir.)

Mevki belirtilmek istenen noktadan en yakın kenarlara çizilen dik doğruların enlem ve boylamı kestiği noktalarda okunan değerler, o noktanın deniz (veya kara) üzerindeki coğrafi mevkiini verir. Mevki belirtilirken önce enlem sonra boylam değerleri belirtilir.

Örnek;38^o 04’ N38 derece 4 dakika (North) kuzey enlemi (0 derece Ekvatordur)

26^o 21’ E 26 derece 21 dakika (East) doğu boylamı (0 derece İngiltere- Greenwich)

Kuzey yarım kürede tüm enlemler kuzey, İngiltere (GW) nin doğusunda kalan yerler ise doğu boylamındadır. Bizim tüm denizlerimizde enlem daima (N) KUZEY boylam daima (E) DOĞU dur.

Bulunduğumuz yerin koordinatını bildirmek istersek o noktadan haritanın sağına bir dik çiziyoruz ve 38 derece 4 dakika kuzey olduğunu buluyoruz, aşağıya doğru bir dik çizersek de 26 derece 21 dakika doğu olduğunu bulunca mevkiimizi tam olarak bildirebiliyoruz ama bulunduğumuz noktayı haritada doğru olarak işaretlememiz gerek.

Vermiş olduğumuz bilgiyi alan kişi harita üzerinde bu derece ve dakikalardan geçen çizgileri çizerse birleştiği noktayı dolayısıyla nerede olduğumuzu kolayca belirliyebilir.

Haritada bulunduğunuz yer olarak işaretlemiş olduğunuz noktanın doğru olduğundan emin olmanız için seyir esnasında(tekne ile yol alırken) devamlı olarak harita üzerinde nerede olduğunuzu adım adım takip etmeniz, rotanızı kerterizle (belirli noktaları pusula yardımı ile açısal olarak bulmak) devamlı olarak kontrol altında tutmanız gerek.

Haritada kısa ve uzun mesafe ölçme

Haritanın iki yanında bulunan enlem ölçüleri aynı zamanda mesafe okumakta kullanılır. Burada unutulmaması gereken önemli bir nokta; mesafe ölçülecek iki noktanın mümkün olduğunca en yakın hizasındaki enlem dereceleri kullanılmalıdır.

Kısa mesafeler, genelde portolonlarda, portolonun altında sağ veya sol köşesinde verilmiş olan ölçekten pergel yardımıyla ölçülür.

Haritada ise gerek uzun, gerek kısa mesafelerde haritanın sağ veya sol kenarında bulunan arz (enlem) taksimatından pergel yardımıyla ölçülür. Enlem taksimatında görülen her derece arası 60 deniz mili mesafe olup her dakika için ise 1 deniz milidir.

kaynağı değiştir]

İkincisi yüzyılın diğer birçok teknolojik devrimleri gibi, modern GPS sisteminin makul yüzyılın ikinci yarısına ait Soğuk Savaş'ın doğrudan bir sonucu olduğu ileri sürülebilir. Bu programın milyarlarca dolarlık gideri başlangıçta askeri gerekçelerle ilgili haklılık payıyla ilgiliydi.

Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]