Edebiyatın Bilim Ve Sanat Dallarıyla Ilişkisi

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken veya soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, notları senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Edebiyat Sanat ve Bilim İlişkisi hakkında bilmen gerekenler ve Güzel Sanatlar ve Edebiyat soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!

Edebiyatın Bilimle ve Güzel Sanatlarla İlişkisi

Edebiyatın Güzel Sanatlarla İlişkisi

VİDEOYU İZLETÜM VİDEOLAR

Güzel Sanatlar

Duygu, düşünce ve hayallerin renk, biçim, ses ve ritim gibi unsurlarla güzel ve kendine özgü bir biçimde anlatılmasına güzel sanatlar denir.

Sanatın Özellikleri

• Estetik bir değer taşır.
• Hayranlık uyandırır.
• Özgündür.
• Güzellik, etkileyicilik, evrensellik, yaratıcılık gibi özellikler taşır.
• Sanat etkinliği yeni bir yapı kurma, şekil verme girişimidir.
• Sanat eser, sanatçının yorumunu yansıtır.

Güzel Sanatların Sınıflandırılması (Modern Yöntem)

• Yüzey Sanatları
  • Resim
  • Afiş
  • Grafik
  • Karikatür
  • Fotoğraf
  • Batik
  • Hat
  • Minyatür
  • Ebru
  • Tezhip
• Hacim Sanatları
• Mekan Sanatları
• Dil Sanatları
  • Roman
  • Hikaye
  • Şiir
  • Tiyatro metni
  • Film senaryosu
• Ses Sanatları
• Hareket Sanatları
  • Bale
  • Pandomim
  • Halk dansları
  • Modern danslar
• Dramatik Sanatlar
  • Tiyatro
  • Sinema
  • Opera
  • Müzikal Oyun
  • Gölge Oyunu
  • Kukla

Güzel sanatlar sanatçının kullandığı malzemeye göre sınıflandırılır.

• İşistsel (Fonetik) Sanatlar: Sese ve Söze Biçim Veren Sanatlar
• Görsel (Plastik) Sanatlar: Maddeye Biçim Veren Sanatlar
  • Mimari
  • Heykel
  • Resim
  • Hat
  • Ebru
  • Minyatür
  • Tezhip
• Dramatik (Ritmik) Sanatlar: Harekete Biçim Veren Sanatlar
  • Tiyatro
  • Dans
  • Sinema
  • Bale
  • Opera

Modern Sınıflandırma Yöntemine Göre Sanatlar:

1. Yüzey Sanatları: İki boyutlu (en ve boy) yüzeyler (kağıt, tuval, duvar, cam, deri, kumaş vb) üzerine uygulanan sanatlar
2. Hacim Sanatları: Üç boyutlu sanatsal çalışmalar
3. Mekan Sanatları: İç ya da dış mekanı düzenleyen sanat dalları.
4. Dil Sanatları: Edebiyat balığı altında incelenebilecek sanatlar.
5. Ses Sanatları: Müzik başlığı altında incelenebilecek sanatlar.
6. Hareket Sanatları: İnsan bedeninin belli bir düzene (koreografi) göre belli hareketleri yapması esasına dayalı sanatlar.
7. Dramatik Sanatlar: Eyleme dönüşmüş ifadelerle belli olay ve olguların canlandırılması esasına dayalı sanatlar

Not: Ses ve görüntü yöntemlerini kullanarak bir eser oluşturan güzel sanatlara karma sanatlar adı verilir.

Sanat ve Zanaat

Öğrenim, tecrübe, ustalık ve yetenek gerektiren; insanların maddeye olan ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için yaptıkları işe zanaat denir. Zanaatta maddi çıkar söz konusudur.

Sanatla zanaatın karşılaştırılması:

• Sanat, güzel olanın peşindedir, fayda gözetmez. Zanaatın temel amacı faydadır.
• Sanat eseri biriciktir. Zanaat eserleri ise birbirine benzer, aynısından çok sayıda yapılabilir.
• Sanatta yaratıcılık esastır, zanaatta ise yetenek ve beceri ön plandadır.

Bilim ile Güzel Sanatlar Arasındaki Fark

• Sanat canlandırma, bilim açıklamadır,. Bu bağlamda bilim gerçek ve nesnel, sanat ise kurgusal ve özneldir.
• Bilim; somut gerçekleri soyut formüller, teoriler, yasalarla anlatmaya çalışır. Sanat ise soyut duygu ve düşünceleri somut olarak ortaya koyar.
• Bilimde doğruluk, sanatta ise güzellik aranır.
• Bilim beş duyuyla algılanabilen gerçeklere odaklanır. Duygular, hayaller, korkular, inançlar ise sanatın ilgi alanına girer.
• Bilim bedene, sanat ruha hitap eder.
• Bilim geneldir, kişiye göre değişmeyen gerçekleri açıklar. Sanat kişiseldir; bireysel duyguları, hayalleri yansıtır.

Edebi Metinlerin Özellikleri

• Edebi eserler bir tema etrafında bir araya gelir.
• Edebi eserler özgündür.
• Edebi eserlerin temelinde kurgu vardır.
• Estetik edebiyatın en önemli ögelerindendir.
• Dilin işlenmesi ve biçimlendirilmesi sonucu ortaya çıkar.
• Edebi eserler çok anlamlıdır.
• Estetik zevk verme amacıyla yazılır.

Edebiyat &#; Güzel Sanatlar İlişkisi

Edebiat en çok resim ve müzikle içli dışlı olmuştur. Bunun sebebi, sözü ahenk ve betimlemeye dönük olmasıdır.

Edebiyat, sinemaya ve tiyatroya da kaynaklık etmektedir. Özellikle klasikleşmiş edebi yapıtlar sinemaya da uyarlanmaktadır.

Sanat, insanın kendisini ifade etmesine ve yaratıcılık özelliklerini geliştirmesine olanak sağlar. Sanat, toplumun estetik algılarını geliştirir. Toplumsal duyarlılıkları canlı tutat. İnsanı çevresine ve doğaya yararlı hale getirmeye çalışır. Zihinsel ve ruhsal duyarlılıkların gelişmesine katkıda bulunur.

Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi

• Edebiyat &#; Tarih İlişkisi: Edebi metinler oluşturulduğu dönemin izlerini taşır. Edebiyat adı altında oluşturulan yazılı ve sözlü eserler kendi çağının zevkini yansıttığı için tarih bilimi için bilgi ve belge özelliği taşır. Bir roman yazarı tarihi bir olayı anlatacaksa tarih biliminden faydalanır.
• Edebiyat &#; Sosyoloji İlişkisi: Edebi metinler sosyal çevreyi anlatır. Sosyal çevredeki insan ilişkileri edebi metinlere kaynak olur. Yani edebi metinle onun ortaya çıktığı sosyal çevre arasında sıkı bağ vardır. Sosyal çevrenin analiz edilmesinde bu bağdan faydalanılabilir.
• Edebiyat &#; Psikoloji İlişkisi: Edebi metinler yazarının veya başkalarının yaşamlarından izler taşır. Edebi metinler onu ortaya koyan sanatçının duygu, düşünce, ruh halini yansıtır, pskolojik durumuna ait ipuçları taşır. Bu ipuçları açık olmadığı için psikolojinin yöntemlerinden faydalanmak gerekir.
• Edebiyat &#; Felsefe İlişkisi: Edebi metinler herhangi bir felsefi görüşün savunucu olamaz. Ancak sanatçı, edebi metni ortaya koyarken değişik felsefi görüşlerin etkisinde kalabilir. Ancak bu edebiyat özgü bir dille metnin içine sindirilmiş bir şekilde verilir.

Güzel Sanatlar Soru Çözümü

Güzel Sanatlar ve Edebiyat konusunda, bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Edebiyat Sanat ve Bilim İlişkisi, içerik olarak kısa ve basit görünse de, bu konu pek çok soru tipini barındırıyor. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Türkçe netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Güzel Sanatlar ve Edebiyat konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Aşağıdan soruları inceleyebilirsin!

Dilden yararlanan, dili araç olarak kullanan edebiyatla bütün bilimlerin, felsefenin, psikolojinin ilişkisi vardır. Dil, hepsinde ortak ve temel ögedir. Edebiyatın sanatla ilişkisi ise doğrudan doğruya, özellikle şiir, öykü, roman ve oyun (tiyatro yapıtı) türlerinde, kendisinin de sanat ve estetiği erek edinmesindedir. Ayrıca tüm sanat dalları ve edebiyat, her biri ayrı ayrı biçimlerde olsalar bile insana seslenen, onda bir şeyler uyandırmak isteyen anlatım alanlarıdır.

Edebiyat insan yaşamını konu almaktadır, onunla sıkı bir ilişkidedir. Kimi türlerinde, örneğin gerçekçi bir öyküde, bir romanda, bir oyunda, bilimsel bir konuda söyleşen; felsefeye dayanan bir konuda tartışan; psikolojik bir olayın içinde yaşayan insanın betimleme ya da ruhsal çözümlemesi yapılırken ortaya edebiyatın, bilim, felsefe ya da psikolojiyle ilişkisi çıkmaktadır.

Peki düş dünyasında, bugün olanak dışı olan uzay dünyasıyla ilgili edebiyat yapıtlarına ne demeli?

Edebiyat, sanat yanıyla ortaya çıkarken şu unutulmamalıdır: Sanatçı hiçbir zaman bilime, bilimselliğe; özellikle toplumbilime ve psikolojiye ters düşmemelidir. Düşlemsel, kurgubilimsel ya da fantastik yanı ağır basan yapıtlarda bile yazar, okuyucu karşısındaki inandırıcılığını yitirmemelidir. Edebiyat, inandırıcılığını yitirdiği anda amacını da yitirmiş olur. Bu da bilimi, felsefeyi, psikolojiyi önemsemesiyle; bir edebiyatçının bunlardan habersiz olmamasıyla; yakından ilgilenmesiyle olanak bulur.

Osman Türkay, “Bilim ve Edebiyat” adlı yazısında diyor ki:

“Sınıflandırma çeşitli kültürlerin başta gelen amaçlarından biridir. Çağımızda, Batı kültürü, sanatlarla bilimleri sınıflandırmak, aralarına sınırlar çizmek için hayli çaba göstermektedir. Bu arada bilim ile edebiyat çatalı üzerinde durmaktadır. Ama ne kadar tuhaftır ki bu iki insan çabasını birbirinden ayırmak için yapılan her girişim, onları ayırmaktan çok, birleştirmek yönünde gelişmektedir.

Edebiyat, bilimin tüm ikincil özelliklerine sahiptir: İçeriği, hele toplumsal ve insancıl bilimlerin içeriğinin hemen hemen aynıdır. Hiçbir bilimsel konu yoktur ki edebiyatın bir düzeyinde ya da başka bir düzeyinde işlenmemiş olsun. Edebî yapıtın dünyası birdir, toptandır. Bu dünyada toplumsal, ruhbilimsel, tarihsel bilgilerin bir yeri vardır. Böylelikle edebiyat geniş bir evrensel birlik içindedir. Bilim gibi edebiyatın da edebî araştırmaların da yöntemi vardır.

Yalnız şu da unutulmamalıdır ki bilimde dil yalnız bir araçtır. Bu araç bilimsel yapıtın yapısında varlığını duyurmayacak, göstermeyecek biçimde saydamlaşır. Öte yandan dil, edebiyatın varlığı, edebiyatın hamurudur ve biçim kurmak kaygısındadır. (&#;) Bununla birlikte, Fransız yazarı Raymond Queneau (Raymınd Kuin) son yıllarda bilimin tüm insancıl bilimlerin birleştirme yönünde geliştiğini, bundan dolayı edebiyatçıların bütün bu yeni buluşlardan yakalarını kurtaramayacaklarını, gelecekte sayıların belagatına asılmak zorunda kalacaklarını söylüyor.”

Bu konuyu tamamlarken şunu da eklememiz gerekiyor:

Edebiyatla felsefe arasındaki ilişkiye, bir de şair ve yazarın, dünyaya, insanlara bakış açısını göz önünde bulundurarak bakmalıyız. Bir şair ya da yazarın görüş ve düşünceleriyle, iyi-kötü, uzak-yakın felsefelerden biriyle ilişkisi vardır ve o, yapıtlarına bu görüş ve düşüncelerini, ister istemez yansıtacaktır.

Mahir ÜNLÜ