Acıbadem Eys

İdrar yolu enfeksiyonundan şikayetçi misiniz? Bu sorunla nasıl başa çıkacağınızı bilmiyor musunuz? Uzmanların idrar yolu enfeksiyonu hakkında verdikleri bilgileri derledik.

Anadolu Sağlık Merkezi Üroloji Uzmanı Op. Dr. Aslan Demir'in idrar yolu enfeksiyonu ile ilgili verdikleri bilgiler

İdrar yolu enfeksiyonları, aslında kolay tedavi edilebilen hastalıklar olmasına karşın ihmal edildiğinde sonraki tedaviyi güçleştirebilmektedir. Kişinin hayat kalitesini bozan ve ağrıya yol açan idrar yolu enfeksiyonlarında hasta, idrar yaparken yanma, 2 saatten daha yakın aralıklarla idrara çıkma, kesik kesik işeme, ani işeme hissi ile sık sık idrarı varmış gibi hissetme, tuvalete gittiğinde ise sadece birkaç damla idrar yapma, kötü kokulu idrar yapma ve bazen de idrarda kan görme yakınmalarıyla doktora başvuruyor, idrar yollarında bir tahrişe neden olduğundan, bu tahriş mikrobik idrar yolu enfeksiyonuna yatkınlığa neden oluyor.

İdrar yapma sıkıntılarının altında herzaman bir mikrop yatmayabilir. İdrar torbasının tahriş olması sonucu da benzer belirtiler gözlenebiliyor. Op. Dr. Aslan Demir’in verdiği bilgilere göre, idrar torbasının ve idrar kanallarının içerisinde jel niteliğinde glikozaminoglukan denilen koruyucu bir tabaka bulunuyor. Bu tabaka idrarın idrar torbasıyla olan temasını engelliyor. Böylece idrar, idrar torbasının duvarıyla direkt temasa geçmediği için idrar, idrar torbasına herhangi bir zarar vermeden bir süre bekleyebiliyor. Glikozaminoglukan tabakasının fonksiyonu çok önemli. Bu tabakada bozulma olmaması gerekiyor.

Günlük sıvı miktarını yeterince almayan kişilerin idrar yolu enfeksiyonu geçirme riski daha fazla görülüyor. Çünkü sıvı alınmadığı zaman idrar konsantrasyonu daha fazla olduğu için, idrarın idrar kanallarındaki kimyasal etkisi de daha fazla oluyor. Mikrop olsun ya da olmasın tahriş olduğu için tıpkı idrar yolu enfeksiyonu varmış gibi belirtiler ortaya çıkıyor.

Op. Dr. Aslan Demir, idrar yolu enfeksiyonunun belirtilerini anlattı ve idrar yolu enfeksiyonundan korunmak için yapılması gerekenleri sıraladı.

• Sık sık ve azar azar idrara çıkma

• Böğür ağrısı idrar enfeksiyonunun belirtileri arasında yer almaktadır. Bu belirtileri gördüğünüz taktirde hekime başvurmanız önerilmektedir.

• Günlük sıvı alımı en az 2 litre olmalı,

• Tahriş gücü yüksek ekşi ve acı gıdalardan uzak durmalı,

• Özellikle soğuk havalarda özellikle ayaklar olmak üzere vücudun genel olarak sıcak tutulmasına özen gösterilmeli,

• Önden arkaya doğru tuvalet temizliği yapılmalı.

Anadolu Sağlık Merkezi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Yalçın İlker, idrar yolu enfeksiyonunun nedenlerini sıraladı.

İdrar yolları enfeksiyonları, erişkinlerde en sık antibiyotik kullanılan rahatsızlıkların başında geliyor. Genellikle sağlıklı kişilerde ortaya çıkan bu rahatsızlık ayakta tedavi ediliyor. Ancak, tedavi ihmal edildiğinde hastalık ağır tablolara neden olabiliyor. Bilinçsizce kullanılan hijyenik maddeler ve antiseptikler genital organlarda mikrop florasını bozarak zararlı mikropların artışına, dolayısıyla enfeksiyon riskine yol açabiliyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Yalçın İlker konuyla ilgili olarak antiseptiklerin, vajinada mevcut olan mikrop florasını bozarak zararlı mikropların artışına, dolayısıyla enfeksiyon riskine yol açabileceğinin altını çiziyor ve ekliyor “Tuvaletten sonra temizlik alışkanlığı da, idrar yolları enfeksiyonlarının önlenmesinde önemli rol üstleniyor. Temizliğin önden arkaya doğru olması gerekiyor. Aksi halde anal yoldaki mikroplar idrar yoluna taşınabiliyor.”

Kadınlarda erkeklere oranla 25 kat daha fazla idrar yolu enfeksiyonu görünüyor bunun nedeni ise, idrar kesesinden sonraki idrar yolunun kadınlarda çok daha kısa olmasına dayanıyor. Erkeklerde de prostat bezi enfeksiyonları önemli sağlık sorunlarına yol açıyor ve tedavi süreci daha zorlu geçiyor. Çünkü prostat bezine yerleşen bakterilerin tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmuyor.

Vücut direnci genellikle idrar yollarına ilerlemeye çalışan bakterileri öldürüyor. Ama öldürülmediğinde ya da çok sayıda bakteri girdiğinde enfeksiyona neden oluyor. Kadınlarda görülmesinin en büyük nedeni ise cinsel ilişki sırasında giren bakteriler. Bundan korunmak için de, cinsel ilişkiden sonra idrara çıkmak gerekiyor. Çünkü ilişkiden sonra idrar kesesini boşaltmak koruyucu etki yapıyor.”

Acıbadem Bakırköy Hastanesi İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Bennur Esen Atay, idrar yolu hastalıkları hakkında merak ettiklerinizi 9 ayrı başlıkta anlatıyor.

Yaşa ve cinsiyete göre farklılaşır

İdrar yolu; böbrekler, idrar kanalları (üreterler), idrar torbası (mesane) ve idrar yolundan (üretra) oluşuyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Bennur Esen Atay, “Üriner sistem genelinde ortaya çıkan enfeksiyonların yaş ve cinsiyete göre farklılık gösterdiğini; ayrıca organa göre de farklı isimlerle adlandırıldığını unutmayın” diyor. İdrar yolu enfeksiyonları akut, kronik veya tekrarlayıcı özellik gösterebiliyor. Normalde idrar üriner sistemin dışına çıkana kadar steril olmasına karşın bakteri, mantar ve virüsler farklı yollardan bu steril ortama girerek enfeksiyonlara sebep olurlar. Asendal yol, hematojen yol ve lenfatik yol adı verilen bu nedenlerin en çok rastlananın asendan yol olduğunu aklınızda tutun.

Kadınlar risk altında

Hastalık yapıcı patojenlerin alt idrar yolundan mesane ve üst üriner sisteme ulaşmasına asendal yol adı veriliyor. Bulaşma çok büyük oranda aşağıdan yukarıya, yani idrar yolu alt ucundan giren mikroorganizmaların yukarı doğru ilerlemesi ile oluyor. “Kadınlarda alt idrar yolunun erkeklere göre kısa olması ve anüse yakınlığı nedeni ile enfeksiyonlar daha kolay ve daha sık ortaya çıkıyor” diyen Dr. Bennur Esen Atay, üriner sistem enfeksiyonlarında en sık rastlanan etkenlerin ise barsak bakterileri olduğuna dikkat çekiyor. Eğer kadınsanız uygun şekilde tuvalet temizliği yaptığınıza emin olun.

İlaçları mutlaka bildirin

Daha nadir görülmesine karşın enfeksiyonun kan yolu ile (hematojen yolla) idrar yoluna ulaşması da mümkün. Bu durum genelde bireyde kronik bir hastalık ve buna bağlı ilaç kullanımı sonucu görülüyor. Benzer bir şekilde enfeksiyonun lenf bezleri aracılığıyla idrar yoluna ulaşması da çok daha nadir olsa da olasılıklar arasında. Başka bir hastalık nedeniyle düzenli kullandığınız bir ilacınız var ise ya da lenf yollarında enfeksiyon sorunu yaşıyorsanız bu bilgiyi doktorunuzla mutlaka paylaşın.

Öykünüzü tam olarak aktarın

Devamlı yenilenen üriner sistem epiteli ve ayrıca idrarın yukarıdan aşağıya doğru gerçekleşen akış yönü sistemin kendisini enfeksiyonlara karşı korumasını sağlıyor. Ancak bu yapının, taş hastalığı, sistemin herhangi bir yerinde tıkanma, yaşlı erkeklerde izlenen benign prostat hipertrofisi gibi idrar akışını bozan bir durum nedeniyle ya da doğuştan gelen yapısal anormallikler yüzünden bozulması, idrar yolu enfeksiyonu riskini artırıyor. Dr. Atay bu nedenle hastanın hikayesini aktarırken bu konularda rapor etmesi gereken noktalar var ise doktoruna mutlaka bilgi vermesi gerektiğinin altını çiziyor.

Bağışıklığınızı her zaman güçlü tutun

Yine çeşitli nedenlerle idrar sondası uygulanan bireyler, gebeler, çocuklar ve yaşlılarda enfeksiyonun görülme riski yükseliyor. Ayrıca bireyin bağışıklık sistemini etkileyen şeker hastalığı, kalp hastalığı gibi sistemik kronik hastalıkların varlığı da üriner sistem enfeksiyonu gelişimini daha kolay hale getiriyor. Bu nedenle bağışıklık sisteminizi her zaman güçlü tutmaya özen gösterin.

Tüm belirtileri anlatın

En sık görülen yakınmaların idrar yaparken ağrı ve yanma hissetme ve sık idrara çıkma olduğu üriner sistem enfeksiyonlarında bunların yanı sıra idrar tutamama, idrar renginde ve kokusunda değişiklik, kasık, bel ve yanlarda ağrı, ateş, terleme, titreme, bulantı, kusma gibi belirtiler de görülebiliyor. Ayrıca idrar çıkış yerinde kızarıklık ve şişliğe rastlanabiliyor. Eğer enfeksiyon böbrekte ise bu belirtilere bulantı, kusma ve 38 derece üzeri ateş eşlik ediyor ve hastada fizik muayene sırasında sırtta hassasiyet de belirleniyor. Bir üriner sistem enfeksiyonu geçirdiğinizi düşünüyorsanız sizde ortaya çıkan tüm belirtileri detayları ile doktorunuza aktarın.

Yılda 3’ten fazla enfeksiyon geçiriyorsanız bir uzmana danışın

Hastada idrar yolu enfeksiyonu olup olmadığı basit bir idrar analizi ve idrar kültürü ile belirlenebiliyor. İdrar analizi sonrası kesin tanıyı veren idrar kültürü, vücutta enfeksiyon yapan mikroorganizmayı ve saptanan mikroorganizmaya etkili antibiyotiği belirlemeye yarıyor. Sık tekrarlayan ve daha sorunlu seyreden tablolarda ek olarak radyolojik görüntüleme gerekebiliyor. İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Atay, “Özellikle yılda 3’ten fazla enfeksiyon geçiren biriyseniz bir uzmana danışmayı ve düzenli testlerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin” uyarısında bulunuyor.

Erken tedavi için belirtilere dikkat edin

Tedavi edilmeyen üriner sistem enfeksiyonları böbreklere, hatta kana geçebiliyor. Bu durum böbrekler ve mesanede kalıcı hasarlardan ölüme kadar giden çok riskli tablolar ortaya çıkarabiliyor. Bu nedenle erken tanı ve tedavi üriner sistem enfeksiyonlarında da hayati önemde. Ayrıca tedaviye rağmen yakınmaların geçmediği ve 2 hafta içinde tekrar ortaya çıktığı durumlarda hem kültür antibiyogramla enfeksiyona neden olan etkenin araştırılması hem de üriner sistemin radyolojik incelemesi yapılarak altta yatan faktörün varlığının tespiti gerekiyor. Tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonlarında uygun antibiyotik tedavisinin yanı sıra uzmanlar tarafından verilen davranış tedavisini uygulamayı da ihmal etmeyin.

Enfeksiyon riskini azaltmak için bunlara dikkat edin

İdrar yolu enfeksiyonu riskini azaltmak için bireylere bol sıvı tüketimi, tuvalet alışkanlığı ve tuvalet temizliği gibi faktörlere yönelik eğitim veriliyor. Örneğin kadınlarda tuvaletten sonraki temizlik ve kurulamayı vajinadan arkaya doğru yapmak, anüsten mikroorganizma bulaşmasına engel oluyor. Genital bölgeyi her zaman temiz ve kuru tutmak gerekiyor. Cinsel ilişki sonrası idrar yapmak da enfeksiyon riskini azaltıyor. Ayrıca idrarınızı tam boşaltmak, bekletmemek, pamuklu iç çamaşırı kullanmak ve çamaşırı her gün değiştirmek de enfeksiyonları önlemeye yardımcı olacak öneriler arasında. Ek olarak genital bölgede bölgenin kendi koruyucu sistemlerini bozmamak için kozmetik ürünler kullanımından kaçınmak gerekiyor.