Muhasebe Uygulamaları Ders Notları Pdf

1 1 GENEL MUHASEBE DERS NOTLARI Temel Kavramlar İşletme Defteri Öz Kaynaklar Bilanço Genel Muhasebe Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Öğr. Gör. Aytekin KAYA

2 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 2 MUHASEBE İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER MUHASEBENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Muhasebe; Mali nitelikli işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, rapor etme ve sonuçları yorumlama bilim ve sanatıdır şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanım aynı zamanda muhasebenin görevlerini de açıklamaktadır. Bu görevler, tanıma dayanılarak aşağıdaki gibi açıklanabilir. Kaydetme, sınıflandırma, Rapor etme, Yorumlama. Kaydetme: Muhasebe para ile ifade edilebilir Mali nitelikli işlem ve olayları derleyip kendi kuralları çerçevesinde kaydeder. İşletmelerde ilk Mali nitelikli işlem, sermaye konulmasıdır. Bu işlem sırasında; sermaye olarak konan değerler ile bu değerlerin sağlandığı kaynaklar belirlenip kaydedilir. Bundan sonra diğer bütün işlemler başlar. Sınıflandırma: Toplanan ve tarih sırasına göre kaydedilen bilgiler niteliklerine göre sınıflandırılır. Örneğin; alınan senetler, bankaya yatırılan paralar, yapılan giderler, satın alınan mal veya satılan mal belgeleri muhasebe tarafından ayrı ayrı toplanır. Rapor Etme: Muhasebe bir bilgi sistemidir. Burada yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen ve büyük deftere işlenen bilgilerin anlamlı bir biçimde özetlenmesidir. Bu bilgiler işletme ile ilgili kişi ve kuruluşlara finansal tablolar aracılığı ile sunulur. Söz konusu bilgilerden yararlanacak kişi ve kuruluşlar şu şekilde belirtilebilir: Yöneticiler, İşletme sahibi ya da sahipleri, İşletme ile ticari ilişkide bulunan kişi ve kuruluşlar, Devlet, Kredi kuruluşları, Yatırımcılar Borsa yönetimleri, finansal analistler. Yorumlama: Muhasebe raporlarında yer alan bilgilerin anlamının ve olaylar ile sonuçları arasındaki ilişkinin araştırılması yorumlama aşamasını oluşturur. Muhasebe raporlarının yorumu işletmenini geleceğine ilişkin kararların alınmasında en önemli yol göstericidir. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebede; kaydetme, sınıflandırma, rapor etme ve yorumlama fonksiyonları yerine getirilirken aşağıdaki kavramları dikkate alınması gerekir. Bunlar: monash.pw sorumluluk kavramı, monash.pwşilik kavramı, 3.İşletmenin süreklilik kavramı, 4.Dönemsellik kavramı, monash.pwa ölçülme kavramı, monash.pwt esası kavramı, monash.pwızlık ve belgelendirme kavramı, monash.pwılık kavramı, monash.pw açıklama kavramı, İhtiyatlılık kavramı, Önemlilik kavramı, İşletme Yönetimi Programı

3 3 Özün önceliği kavramı. monash.pw Sorumluluk Kavramı: Bu kavram; muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder. monash.pwşilik Kavramı: Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür. 3.İşletmenin Sürekliliği Kavramı: Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. 4.Dönemsellik Kavramı: Dönemsellik kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlerinde bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmaktadır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. monash.pwa Ölçülme Kavramı: Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemlerinde ulusal para birimleri kullanılır. monash.pwt Esası Kavramı: Maliyet esası kavramı, para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. monash.pwızlık ve Belgelendirme Kavramı: Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder. monash.pwılık Kavramı: Tutarlılık kavramı, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur. monash.pw Açıklama Kavramı: Tam açıklama kavramı, mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

4 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 4 İhtiyatlılık Kavramı: İhtiyatlılık kavramı, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşen dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe olamaz. Önemlilik Kavramı: Bu kavram, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemlerinin, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. Özün Önceliği Kavramı: Bu kavram, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır. GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ Tekdüzen muhasebe sisteminde genel kabul görmüş ilkeleri iki başlık altında incelemek mümkündür. Bunlar: monash.pw Tablosu İlkeleri monash.pwço ilkeleri GELİR TABLOSU İLKELERİ Gelir tablosu ilkelerinin amacı; işletmenin çalışma sonuçlarının doğru olarak ortaya konulabilmesi için satışlar, satış gelirleri ile diğer gider ve gelir hesaplarının bir disiplin içinde ve gerçeği yansıtacak biçimde yürütülmesinin sağlanmasıdır. Buna göre tüm satışlar, hasılat, gelir ve karlar ile maliyet, gider ve zararlar; kendi tutarları ile gösterilmelidir. Bunlardan herhangi birinin, bir karşı kalemden indirilmiş biçimiyle, gelir tablosunda yer alması önlenmelidir. a. Gerçekleşmiş hasılat ilkesi: Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin, gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. b. Dönemsel hasılat-maliyet eşleştirme ilkesi: Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyet ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. c. Uygun amortisman ilkesi: Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır. d. Uygun maliyet dağıtım ilkesi: Maliyetlere, maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip dağıtılmalıdır. e. Olağan dışı gelir ve giderlerin ayrı gösterilmesi ilkesi: Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir. İşletme Yönetimi Programı

5 5 f. Tüm gelir ve giderlerin gösterilmesi ilkesi: Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve nitelikler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir. g. Uygun karşılık ilkesi: Karşılıklar, işletmenin karını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır. h. Değerlemede tutarlılık ilkesi: Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir. ı. Şarta bağlı giderlerin gelir tablosuna yansıtılması ilkesi: Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz, dipnotlarda açıklama yapılır. BİLANÇO İLKELERİ Bilanço ilkelerinin amacı, işletme sahipleri ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklarla, bu kaynaklara karşılık elde edilen varlıkların muhasebe kayıtlarında ve finansal tablolarda anlamlı bir şekilde gösterilmesidir. İlgi grupları, bu amacın gerçekleştirilmesi halinde işletmenin belli bir tarihteki mali durumu hakkında doğru yargılara varabilirler. Varlıklar İlişkin İlkeler Varlıklara ilişkin ilkelerin amacı; varlıkların muhasebe kayıt ve raporlarında anlamlı bir biçimde yer almasının sağlanması ve işletmenin mali yapısını belirlemek üzere yapılacak analizlere gerçek boyutları ile katılmasına olanak verilmesidir. Varlıkların bilançoda bilanço günündeki değerleriyle, yer almasını sağlamak amacıyla değer düşüklükleri gider yazılarak varlığın bedelinden doğrudan doğruya veya karşılık yolu ile indirilmelidir. 1.Dönen/duran varlık ayırımında bir yılın ölçün olarak alınması ilkesi, monash.pwri bir yılın altına inen duran varlıkların aktarılması ilkesi, 3.Dönem ayırıcı işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi, monash.pw alacakların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi, monash.pwiş amortismanların gösterilmesi ilkesi, monash.pwiş tükenme paylarının gösterilmesi ilkesi, monash.pwların özelliklerine göre ayrılması ilkesi, monash.pw olmayan alacaklar için tahakkuk yapılmaması ilkesi, monash.pwılması hukuken sınırlı varlıkların belirtilmesi ilkesi Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler Yabancı kaynaklara ilişkin ilkelerin amacı, bunların muhasebe kayıt ve raporlarında anlamlı bir biçimde yer almalarının sağlanması ve işletmenin mali yapısını belirlemek üzere yapılacak analizlere gerçek boyutları ile katılmasına imkan verilmesidir. 1.Kısa/uzun vadeli borç ayırımında bir yılın ölçüt alınması ilkesi, monash.pwri bir yılın altına inen borçların kısa vadeli yabancı kaynaklara aktarılması ilkesi, monash.pwçların tümünün gösterilmesi ilkesi, 4.dönem ayırıcı işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi, monash.pw borçların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi, monash.pwçların özelliklerine göre ayrılması ilkesi. Öz kaynaklara İlişkin İlkeler

6 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 6 Öz kaynaklara ilişkin ilkelerin amacı, işletme sahip ve ortaklarının işletme varlıkları üzerindeki haklarını gösteren öz kaynak öğelerinin anlamlı ve dönemden döneme değişmelerini ortaya koyacak biçimde kayıt ve rapor edilmesini sağlamaktır. 1.Öz kaynaklarını işletme sahip veya ortaklarının haklarını göstermesi ilkesi, monash.pwe paylarının özelliklerine göre belirlenmesi ilkesi, monash.pw öz kaynağın belirtilmesi ilkesi, 4.Öz kaynağın net olarak gösterilmesi ilkesi monash.pwın öz kaynaklardan indirilmesi ilkesi, monash.pwe yedeklerinin gelir unsuru olarak gelir tablosuna alınmaması ilkesi BİLANÇO TANIMI VE TEMEL EŞİTLİĞİ Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren bir mali tablodur. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi bir bilançonun başlığında Bilançonun ait olduğu işletmenin adı, Bilançonun düzenlendiği tarih, Bilanço kelimesinin yer alması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bir bilanço şekli aşağıdaki gibi olmalıdır. İLKTUĞ TİCARET İŞLETMESİ TARİHLİ AKTİF AÇILIŞ BİLANÇOSUDUR PASİF DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR TOPLAM TOPLAM Yukarıda da görüldüğü gibi bilançonun aktif tarafında varlıklar, pasif tarafında ise kaynaklar gösterilir. Bilanço, bir işletmenin varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösterildiğine göre, bilançoda yer alan varlık ve kaynakların doğal olarak birbirine eşit olması gerekir. Bu eşitlik aşağıdaki gibi açıklanabilir. Varlıklar = Kaynaklar olarak belirtilebilir. Varlıklar; mevcutlar ve alacaklardan, kaynaklar ise sermaye ve borçlardan oluşur. Buna göre yukarıdaki eşitlik şu şekilde ifade edilebilir. Mevcutlar + Alacaklar = Sermaye + Borçlar Varlıklar = Kaynaklar Bilanço, bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Başka bir söyleyişle; mevcutlar ve alacaklar aktifi, sermaye ve borçlar pasifi oluşturur. İşletme Yönetimi Programı

7 7 Varlıklar; işletmenin sahip olduğu para, mal, makine, bina, taşıt gibi maddi ve haklar şerefiyeler, kuruluş giderleri gibi maddi olmayan değerlerden ve işletmenin alıcılardan, personelden, diğer üçüncü kişilerden olan alacaklarından meydana gelir. Pasif bölümlerinden sermaye; işletme sahibi ya da sahiplerinin işletmeye sermaye olarak verdiği değerlerden doğma haklarını, borçlar bölümü ise işletmenin satıcılara, bankalara, personele ve diğer üçüncü kişilere olan borçlarını gösterir. MALİ İŞLEMLERİN BİLANÇOYA ETKİSİ Bilanço temel eşitliği, mali işlemler sonucu çeşitli değişikliklere uğrar. Ancak, varlıklar kaynaklardan az veya çok olamayacağından, eşitlik sürekli olarak korunur. Örneğin; aktif değerlerden bir kısmının pasifte yer alan sermaye sahibine ya da alacaklılara verilmesi, üçüncü kişilerin borç olarak bir değer vermeleri, varlıkların biri azalırken diğerinin artması, pasif değerlerden biri azalırken diğerinin artması, bu işlemlerden birden fazlasının bir arada yapılması gibi işlemler bilanço denkleminin yapısını değiştirir, ancak eşitlik bozulmaz. Sermaye Konulması: Bir işletmeyi başlatan kişi bu işletme emrine bazı değerleri verir. İşe başlamadan önce bunların değerlerinin belirlenip kayıtlara alınması gerekir. Bir örnekle açıklayacak olursak: İşletme sahibi Ali Kaya TL ticari mal ile bir işletme açıyor. Ali Kaya Tarihli açılış bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR Ticari Mallar DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR Sermaye Hesabı TOPLAM TOPLAM Alacaklanma: Bay Ali Kaya bir süre sonra ticari işlerine başlamış ve TL malı veresiye olarak satmıştır. Bu durumda bilançonun durumu şu şekilde olacaktır. Ali Kayatarihli Bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR Ticari Mallar Hesabı Alıcılar Hesabı DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR Sermaye Hesabı TOPLAM TOPLAM Borçlanma: İşletmenin bu şekilde kredili olarak veya senet karşılığında ticari işlerde bulunması sonucunda borçlanma işlemleri ortaya çıkacaktır. Bunu aynı örneğimize devam ederek açıklayalım. Ali Kaya işletmesi TL senetli mal satın almıştır.

8 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 8 Ali Kaya işletmesi tarihli bilançosudur DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR Ticari Mal Hesabı Satıcılar Hesabı Alıcılar Hesabı DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR Sermaye Hesabı TOPLAM TOPLAM MUHASEBE SİSTEMİ Mali işlemlerin kaydedilmesinde, tek taraflı kayıt yöntemi ve çift taraflı kayıt yöntemi olmak üzere iki yöntem uygulanabilir. Mübadele ile birlikte uygulanmaya başlanan tek taraflı kayıt yöntemi günümüze kadar kullanılmasını sürdürmüştür. Çift taraflı kayıt yönteminin nerede ve ne zaman uygulanmaya başlandığı bilinmemekle birlikte bu yöntem Ortaçağ&#;da İtalya&#;da gelişmiş, teori ve uygulama olarak bugünkü muhasebenin temelini oluşturmuştur. TACİRLERİN SINIFLARI Ticaret şirketleri, ticari bir işletme işleten dernekler, ticari şekilde işletilmek üzere devlet, belediye ve vilayetler tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler tacir sayılan tüzel kişilerdir. Gerçek ve tüzel kişi olan tacirler otelcilikle uğraşabilirler. Tacirler defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılırlar. (VUK. M) Birinci Sınıf Tacirler Bilanço esasına göre defter tutarlar ve birinci sınıf tacirlerde şu şartlar aranır: (VUK. M) a. Mal alım satımıyla uğraşanlardan, satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı TL veya satışlarının tutarı TL aşanlar, b. Mal alım satımı dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı TL aşanlar, c. Hem mal alım satımı ve hem de diğer işlerle uğraşanlardan gayrisafi iş hasılatı ile yıllık satış tutarının toplamı TL aşanlar, d. Her türlü ticaret şirketleri, e. Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (bunlardan işlerinin gereği işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilebilir.) f. Kendi istekleriyle bilanço esasına göre defter tutanlar. İkinci Sınıf Tacirler İşletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Aşağıda belirtilenler ikinci sınıf tacir sayılırlar. a. Birinci sınıf tacirde belirtilen esaslara erişemeyenler, b. Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilenler, c. Yeniden işe başlayanlar, yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci sınıf tacir sayılırlar. SINIF DEĞİŞTİRME Birinci Sınıftan İkinci Sınıfa Geçiş a. Mal alım satımı ile uğraşan tacirlerin bir hesap döneminin iş hacmi %20 yi aşan bir nispette düşük olursa, İşletme Yönetimi Programı

9 9 b. Arka arkaya iki dönemin iş hacmi %20 ye kadar bir düşüklük gösterirse, birinci sınıf tacir ikinci sınıf tacirliğe geçer. İkinci Sınıftan Birinci Sınıfa Geçiş a. Bir hesap döneminin iş hacmi birinci sınıf tacirde yazılı hadlerde %20 yi aşan bir nispette fazla olursa, b. Arka arkaya iki dönemin iş hacmi birinci sınıf tacirde yazılı olan hadlere nazaran %20 ye kadar bir fazlalık gösterirse, ikinci sınıf tacir birinci sınıf tacir kapsamına girer. c. İkinci sınıf tacir dilediği takdirde birinci sınıf tacir kapsamına kendi isteği ile girebilir ve bilanço esasına göre defter tutar. TACİRLERİN TUTACAKLARI DEFTERLER Tacirler; sınıflarına göre aşağıda belirtilen kanuni defterleri ve isteğe bağlı defterleri tutarlar. Kanuni Defterler Birinci Sınıf Tacirler Günlük kasa defteri Yevmiye defteri Büyük defter Envanter ve Bilanço defteri İkinci Sınıf Tacirler İşletme hesabı defteri Serbest Meslek Kazanç Defteri Mal alım satımının dışında serbest işlerle uğraşan (doktor, avukat, muhasebeci vb. Gibi) İsteğe Bağlı Defterler Tutulması kanunen zorunlu olan defterlerin dışında işlerinin gereği olarak tutulan diğer defterlere isteğe bağlı defterler denir. İşletmenin iş hacmine ve işin çeşidine göre isteğe bağlı defterlerin cinsi ve sayısı değişir. İsteğe bağlı defterlerin başlıcaları şunlardır. Emtia defteri Depo ve satın alma defteri Müşteriler defteri Satıcılar defteri Bankalar defteri Alacak senetleri defteri Borç senetleri defteri Sabit değerler ve amortisman defteri DEFTERLERDE KAYIT DÜZENİ a) Defterler Türkçe olarak tutulur. (VUK. M ) b) Mürekkepli kalemle, kopya kalemi ile veya makine ile yazılır. (VUK m. ) c) Yanlış kayıtlar muhasebe kurallarına göre düzeltilir. (VUK. M ) d) Rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde tek çizgi ile çizilmek suretiyle, üst veya yan tarafına veyahut ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir. (VUK. M. ) e) Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktır. f) Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılmaz ve atlanamaz. (VUK. M ) g) Ciltli defterlerde defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli ayrılabilen yapraklarda bu yaprakların sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz. (VUK. M. )

10 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 10 TİCARİ DEFTERLERİN TASDİKİ (onayı) Türk Ticaret Kanununa göre Onaylatılacak Defterler Yevmiye defteri Büyük defter Envanter defteri İşletme defteri Karar defteri Vergi Usul Kanununa göre onaylatılacak defterler Günlük kasa defteri Günlük perakende satış ve hasılat defteri Yevmiye defteri Envanter defteri İşletme defteri İmalat defteri Serbest Meslek Kazanç defteri Nakliyat vergisi defteri Tacirler tutacakları kanuni ve isteğe bağlı defterleri aşağıda belirtilen sürelerde onaylatmak zorundadır. Eskiden beri işe devam edenler defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ay içinde. (aralık ayı içinde) Hesap Dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda, Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler vergi muaflıkları kalkanlar veya yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme, muaflıktan çıkma veya yeni mükellefiyete girme tarihinden başlayarak bir ay içinde, Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yı içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. VUK. M. ) ONAY MAKAMI Defterler işyerinin işyeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini yapmaya yetkili olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acenteler için borsa komiserliği tarafından onaylanır. DEFTERLERİN ONAY ŞEKLİ Ciltli defterlerin onay esnasında sayfalarının sıra numarasına göre numaralanıp numaralandırılmadığına bakılır. Bu sayfalar teker teker onay makamının resmi mühürü ile mühürlenir. Ayrılabilen yapraklı yevmiye defteri kullananlar (Maliye Bakanlığı izni ile) bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprağı teker teker sıra numarasına göre numaralandırıldıktan sonra her yaprağı mühürletirler. Onaylı yapraklar bittiği takdirde, yeni yapraklar kullanmaya başlanmadan evvel kalınan numaradan devam ederek onaylatılır. Onay makamı, ilave yaprakların sayısını ilk tasdik şerhinin altına kaydeder ve bu kaydı usulüne göre tasdik eder. Onay makamları onayladıkları defterlere ait aşağıda yazılı bilgileri tarih sırasıyla, üçer aylık bordrolara geçirerek en geç bir ay içinde bulundukları yerin en büyük mal memuruna verirler. Tasdik numarası ve tarihi, Defter sahibinin soyadı, adı (veya unvanı) İşi ve ya mesleği Defterin nev i Defterin hangi yıl için tasdik edildiği Defter sahibinin bağlı olduğu vergi dairesi İşletme Yönetimi Programı

11 11 Hesap Dönemi Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. Takvim yılı dönemi çalışma ve işlemlerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12 şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik olan çalışma süresi, hesap dönemi sayılır. Özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır. MUHASEBEDE KULLANILAN BELGELER Faturalar Satılan mal veya yapılan iş karşılığında alıcının veya müşterinin aldığı mal veya yapılan işin cinsini miktarını, fiyatını ve borçlanılan tutar gösteren satıcı tarafından düzenlenip alıcıya verilen ticari bir belgedir. Faturalar kullanıldıkları yere göre çeşitli isim alırlarsa da şekil ve içerik bakımından aynıdırlar. Vergi yasalarımıza göre alış veriş yapan ve hizmet üreten herkes fatura almak ve vermek zorundadır. Verilen faturaların kopyaları ile alınan faturaların asılları, kanunda gösterilen süre müddetince (5 ve 10 yıl) saklanır. Faturayı alan müşteri faturaya aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz etmek hakkına sahiptir. Faturanın Şekli ve Düzeni Fatura üst kısım ve iç kısım olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca üst kısmı da ikiye ayırırsak 3 kısma ayrılmış olur. a. Üst kısmın birinci bölümünde, satıcı firmanın adı, soyadı, unvanı, adresi, fatura seri sıra numarası, faturanın düzenleme tarihi, vergi dairesi ve sicil numarası bulunur. b. Birinci kısmın altında: Alıcı firmanın adı, soyadı, unvanı, iş adresi, vergi dairesi vergi numarası bulunur. c. Faturanın iç kısmında ise: Firmanın konusuna ve yaptığı işin çeşidine göre faturada bölümler vardır. Buraya satın alınan malın miktarı, fiyatı cinsi ve genel tutarı yazılır. İskonto yapılmış ise iskonto oranı ve miktarı yazıldıktan sonra kalan tutar yazılır. Bu tutar üzerine KDV oranı ve tutarı kaydedilir. Genel toplam alınır. Bu toplam, rakam ve yazı ile yazılır. Düzenleme tarihi atılarak imzalanır. Faturada imza alt kısma atılmış ise, fatura bedelinin peşin tahsil edildiği anlaşılır. Üst kısma atılmış ise fatura bedelinin veresiye satıldığı anlamına gelir. Faturalar teslim tarihinden itibaren en geç 10 gün içinde, mürekkepli kalem veya daktilo yada bilgisayar ile defterlere kayıt edilmek zorundadır. Faturalar en az 2 nüsha olarak düzenlenir. Birisi müşteriye verilir, diğeri firmanın fatura dosyasında kalır. Faturalarda seri sıra numarası bulunur. Fatura Çeşitleri Bayağı Fatura: Satılan mal veya yapılan hizmetin tutarını gösteren, satıcı tarafından düzenlenip alıcıya verilen faturalardır. Orijinal Fatura: Satıcıların, yabancı memleketlerdeki alıcılarına gönderecekleri mallar için düzenledikleri faturalardır. Orijinal faturalar o memleketin konsolosluklarına onaylatılır ki bu tip faturalara orijinal fatura diyoruz. Konsolosluklar, bu malların hangi devlete ait olduğunu, kendi memleketlerine girdiğinde bir sakınca bulunup bulunmadığı hangi gümrük tarifesine göre işlem gereceğini karara bağlarlar.

12 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 12 Gönderme Faturası: Satıcıların başka şehirlerdeki müşterilerinin siparişleri üzerine hazırlayıp, gönderecekleri malla beraber düzenledikleri faturalardır. Bu faturalarda malın cinsi, miktarı, tutarı, teslim yeri ne şekilde ödeneceği belirtilir. Alacak Faturası: Müşteriler bazen kendilerine gelen malların ambalajlarını satıcılara iade ederler. Ayrıcı anlaşmaya uygun olmayan mallar da iade edilir. Alıcıların gönderdikleri ambalajları ve iade ettikleri mallar için satıcılar tarafından düzenlenip verilen faturalara alacak faturası denir. Bu faturaların tutarını müşteriler satıcılardan tahsil ederler. Faturanın üzerine «Alacak Faturası» diye yazılır. Genel Faturalar: Satıcıların çeşitli tarihlerde, müşterilerine gönderdikleri malların ödenmeyen tutarları bulunduğu zaman, ödenmeyen bu kısımları topluca gösteren genel fatura kesilir. Genel faturalar, müşterilerden para istemek veya karşılıklı hesap uygunluğu mutabakat sağlamak amacıyla düzenlenir. Geçici Fatura: İmalatçılar yeni bir mal imal edecekleri azman, bunların fiyatını ve özelliklerini tahmini olarak müşterilerine duyurmak için ve aynı zamanda teklif almak amacıyla bir ön fatura düzenlenir ki, buna Geçici Fatura denir. Bu faturalar kesinlik arz etmez. Komisyoncu Alış Faturası: Mal alış verişleri genellikle alıcı ve satıcılar arasında olduğundan, doğrudan doğruya değil de, bir aracı vasıtası ile yapılıyorsa bu durumdaki faturalar aracı tarafından düzenlenir. Komisyoncu aracılığı ile mal aldıran müşterilere, komisyoncuların düzenleyerek verdiği faturalara komisyoncu alış faturası denir. Bu faturalarda malın tutarına, komisyoncunun yaptığı masraflar ve alacağı komisyon ücreti de eklenir. Komisyoncu Satış Faturası: Satıcılar hesabına sattıkları mal ve hizmetler için, komisyoncuların düzenledikleri faturalardır. Komisyoncular bu faturada yaptıkları masrafları ve alacakları komisyon miktarını indirir. Kalan kısmı fatura ederek satıcıya gönderir. Fatura Yerine Geçen Belgeler Ticari işletmelerin durumuna göre, fatura düzenlemenin mümkün olmadığı hallerde fatura yerine geçen belgeler düzenlenir. Birinci ve ikinci sınıf tacirler, defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı ve çiftçiler: Kazançları götürü usulde tespit edilen tacire, Kazançlarını götürü usulde tespit edilen serbest meslek erbabına, Vergiden muaf esnafa, Yaptıkları satışlar veya onlardan satın aldıkları mal ve hizmet için düzenleyip imzaladıkları belgeler fatura yerine geçen belgelerdir. Bu belgeler mürekkepli kalem veya daktilo makinesi ile en az iki nüsha halinde düzenlenir. Fatura yerine geçen başlıca belgeler şunlardır. monash.pw pusulası 2.Müstahsil makbuzu monash.pwt Meslek Makbuzu 4. Perakende satış vesikaları Parkende satış fişleri Makineli yazar kasaların ruloları Giriş ve yolcu biletleri monash.pwşıma ve otel işletmelerine ait vesikalar Sevk irsaliyesi Yolcu listesi Günlük müşteri listesi İşletme Yönetimi Programı

13 13 Gider Pusulası Birinci ve ikinci sınıf tacirlerle, defter tutmak zorunda olan serbest meslek erbabı ve çiftçilerin Kazançları götürü usulde tespit edilen tüccara, Kazançları götürü usulde tespit edilen serbest meslek erbabına, Vergiden muaf esnafa Yaptıkları işler veya onlardan satın aldıkları mal ve hizmetler için işi yapana veya malı satana imza ettirilen belgelere gider pusulası denir. Bu belgeler iki nüsha düzenlenir. Biri tacirde biri malı satan veya işi yapan tarafta kalır. Gider pusulasında en az şu bilgilerin bulunması gerekir: Malı satın alanın adı ve soyadı, adresi, unvanı Pusulanın tarihi, seri sıra numarası İşi yapanın veya malı satanın adı soyadı ve adresi Yapılan işin mahiyeti Yapılan işin veya hizmetin ücreti Müstahsil Makbuzu Defter tutmak zorunda olan tacirlerin, götürü usule tabi veya vergiden muaf üreticilerden satın aldıkları mallar için düzenleyerek imzaladıkları belgelerdir. Müstahsil makbuzunda üreticiden alınan ürünün bedeli üzerinden makbuz düzenlenir ve bu beden üzerinden vergi stopajı yapılır. Serbest Meslek Makbuzu Serbest meslek erbabının yaptıkları iş ve hizmetler karşılığında aldıkları ücreti gösteren, imzalanıp müşteriye verilen belgelerdir. Bu belgeler iki nüsha düzenlenir. Yapılan ödemeler gelir vergisi kapsamına girdiğinden, makbuz üzerine ödemelerden, ücrete bağlı olarak tahsil edilen Katma Değer Vergisi ayrı ayrı gösterilmek zorundadır. Serbest meslek makbuzunda şu bilgilerin bulunması gerekir: Makbuzu verenin adı, soyadı, unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi hesap numarası, Müşterinin adı ve soyadı, unvanı, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası, Alınan ücretin miktarı Makbuzun düzenlenme tarihi Makbuzun seri ve sıra numarası Makbuzu verenin imzası Perakende Satış Vesikaları Birinci ve ikinci sınıf tacirlerle, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki vesikalardan herhangi biri ile teşvik olunur. Perakende satış fişleri Makineli kasaların kayıt ruloları Giriş ve yolcu taşıma biletleri Perakende satış fişi iki nüsha düzenlenir. Perakende satış ve kasa fişlerinde mükellefin adı, soyadı, unvanı, vergi dairesi, vergi numarası ayrıca fişin düzenlenme tarihi ve seri sıra numarası bulunur. Giriş ve yolcu taşıma biletlerinde, işletmenin ticaret unvanı, adı ve soyadı, bağlı bulunduğu vergi dairesi, vergi numarası bulunur. Fişin düzenlenme tarihi ve paranın miktarı yazılır. Yazar kasaların kayıt rulolarında da yukarıda saydığımız bilgilerin mutlaka bulunması gerekmektedir.

14 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 14 Taşıma ve Otel İşletmelerine Ait Vesikalar Götürü usulde vergiye tabi olanlar dahil; Taşıma işletmeleri sevk irsaliyesi ve yolcu listesi, Otel, motel, pansiyon gibi konaklama tesislerinde, günlük müşteri listesi hazırlamaları zorunluluğu vardır. İşletme Yönetimi Programı

15 15 TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ (BASİT METOD) Ülkemizde Vergi Usul Kanununa göre 2. sınıf tacirlerin tutmakla yükümlü oldukları İşletme Hesabı Defteri tek taraflı kayıt yöntemine bir örnek olarak gösterilir. Bu defterin sol sayfasına giderler yazılır. Bunlar; alınan fatura veya vesikanın tarih ve numarası, kayıt tarihi, kayıt numarası, gerekli izahat, yapılan giderler, satın alınan emtia bedeli, indirilebilecek katma değer vergisi ve toplam sütunlarından oluşur. Defterin sağ sayfasına ise gelirler yazılır. Bunlar, sıra numarası, verilen fatura veya vesikanın tarih ve nosu, kayıt tarihi, gerekli izahat, satılan emtia bedeli, alınan ücret ve diğer gelirler, hesaplanan katma değer vergisi ile toplam sütunlarından oluşur. İşletme Hesabı Defterine kayıtlar en geç on gün içerisinde işlenmek zorundadır. İşletmenin satın aldığı emtia ve yapmış olduğu giderler defterin sol tarafındaki gider kısmına yazılır. Buraya ayrıca işletmenin ödemiş olduğu indirilebilecek katma değer vergisi de kaydedilir. işletmenin satmış olduğu emtia bedeli veya alınan ücret ve diğer gelirler bu defterin sağ tarafındaki gelir kısmına yazılır. Ayrıca işletmenin yapmış olduğu satışlar veya alınan ücret karşılığı tahsil ettiği hesaplanan katma değer vergisi de kaydedilir. Tek taraflı kayıt yöntemini bir örnekle açıklamak istersek; ÖRNEK: a) İşletme 5 aralık günü ak ticaretten 5 nolu fatura ile %18 KDV hariç TL ticari mal alarak işe başlamıştır. b)işletme 7 aralık günü Can ticaretten 7 nolu fatura ile %18 KDV dahil TL yakacak gideri yapmıştır. c)işletme 9 aralık günü Bin ticarete 1 nolu fatura ile %18 KDV dahil TL ticari mal satmıştır. d)işletme 11 aralık tarihinde Kara ticarete 2 nolu fatura ile %18 KDV hariç TL ticari mal satmıştır. e)işletme 13 aralık tarihinde Yokcan ticaretten 13 nolu fatura ile %18 KDV hariç TL ticari mal satın almıştır. f)işletme 15 aralık tarihinde Varmaz ticarete iş yapmış karşılığında 3 nolu fatura %18 KDV dahil TL gelir elde etmiştir. g)işletme 17 aralık tarihinde Pak ticaretten 17 nolu fatura ile %18 KDV hariç TL kırtasiye malzemesi satın almıştır. h)işletme 19 aralık tarihinde Varır ticarete 4 nolu fatura ile %18 KDV dahil TL ticari mal satmıştır. ı)dönem sonu mal mevcudu TL&#;dır. İŞLETME HESABI Sayfa No: GİDER TABLOSU () Sıra no Alınan Fatura ya da vesika Tarihi No Kayıt Tarih i K Açıklama Giderler Masraf Lira Satın alınan emtia hizmet Lira ve İndirile bilecek KDV lira TOP LAM Lira Aktarılan Toplam

16 Öğr. Gör. Aytekin KAYA /12 5 5/12 Ak ticaretten alına 2 7/12 7 7/12 Can ticaretten alın 3 13/ / / / Yokcan monash.pwın Pak ticaretten alın Toplam ıra no DEFTERİ Sayfa No: GELİR TABLOSU SVerilen Fatura ya da vesika rihi Ta No 1 9 / / / / Kayıt Tarihi Açıklama Aktarılan Toplam Satılan Emtia (Mal) Lira Alınan Ücret Diğer Gelirler Lira ve Hesaplanan KDV lira TOPL AM 9/ Satılan mal /12 2 Satılan mal /12 3 Gelir elde edilmesi /12 4 Satılan mal Toplam Lira İŞLETME HESAP ÖZETİ DÖNEM BAŞI MAL MEVCUDU DÖNEM İÇİNDE SATIN ALINAN DÖNEM İÇİNDE YAPILAN GİDERLER DÖNEM İÇİ SATIŞLAR GELİR ALINAN ÜCRET VE DÖNEM SONU MAL MEVCUDU İşletme Yönetimi Programı

17 17 TOPLAM KAR TOPLAM ÖRNEK UYGULAMA (BASİT KAYIT YÖNTEMİ) 1. İşletme TL temel gıda ve buna ait TL kdv, TL muhtelif gıda ve buna ait TL kdv, TL tekel maddesi, TL temizlik malzemesi ve buna ait TL kdv ile işe başlamıştır. 2. İşletme tarihinde kdv dahil TL 75 nolu fatıra ile temel gıda malzemesi satın almıştır. 3. İşletme tarihinde TL 1nolu fatura ile muhtelif gıda malzemesi satmıştır. 4. İşletme tarihinde TL 87 nolu fatura ile kdv dahil işletmede kullanılmak üzere odun kömür satın almıştır. 5. İşletme tarihinde TL 2 nolu fatura ile muhtelif gıda malı satmıştır. 6. İşletme tarihinde TL 3 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malı satmıştır. 7. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. 8. işletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil kırtasiye malzemesi satın almıştır. 9. İşletme tarihinde TL kdv dahil 4 nolu fatura ile temizlik malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde yaptığı bir işten dolayı TL 5 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile temel gıda satın alıyor. İşletme tarihinde TL 6 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif mal satıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile tekel malzemesi satın alıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın alıyor. İşletme tarihinde TL 7 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile temel gıda malzemesi satın alıyor. İşletme tarihinde TL 8 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil çay ve kahve gideri ödüyor. İşletme tarihinde TL 9 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. İşletme tarihinde TL 10 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. İşletme tarihinde TL 11 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satın almıştır. İşletme tarihinde TL 12 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil gider yapmıştır. İşletme tarihinde TL 13 nolu fatura ile tekel maddesi satmıştır.

18 Öğr. Gör. Aytekin KAYA İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil çay ve kahve. gideri yapmıştır. İşletme tarihinde TL 14 nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. İşletme tarihinde TL 15 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde etmiştir. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif mal satın almıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. İşletme tarihinde TL16 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL kdv dahil nakliye ve taşıma gideri ödemiştir. İşletme tarihinde TL 17 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL kdv dahil temel gıda malzemesi satın almıştır. İşletme tarihinde TL 18 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL 19 fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. İşletmeye tarihinde TL nolu fatura ile tekel malzemesi satın almıştır. İşletmeye tarihinde TL 20 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde TL 21 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil gider yapmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. İşletme tarihinde TL 22 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malı satmıştır. İşletme tarihinde TL 23 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde ediyor. İşletme tarihinde TL 24 nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malı satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil gider yapıyor. İşletme tarihinde TL25 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil temel gıda malzemesi alıyor. İşletme tarihinde TL 26 nolu fatura ile tekel malzemesi satmıştır. İşletme tarihinde işletmenin temizlik gideri olarak TL nolu fatura ile kdv dahil gider yapıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil temizlik malzemesi satın almıştır. İşletme tarihinde TL 27 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda malzemesi satıyor. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satın almıştır. İşletme Yönetimi Programı

19 İşletme tarihinde TL 28 nolu fatura ile kdv dahil muhtelif gıda satmıştır. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile tekel malı satın almıştır. İşletme tarihinde TL 29 nolu fatura ile kdv dahil gelir elde etmiştir. İşletme tarihinde TL nolu fatura ile muhtelif gıda satın almıştır. İşletme tarihinde TL 30 nolu fatura ile temel gıda malzemesi satmıştır. İşletmenin Dönem sonu mal mevcudu TL olduğu tesbit edilmiştir.

20 20 Öğr. Gör.

21 21 Sora No DEFTERİ Verilen Fatura ya da vesika Tarihi No Kayıt Tarihi Açıklama GELİR TABLOSU Alınan Ücret ve Diğer Gelirler Lira Satılan Mal (Emtia) Bedeli Lira Hesaplanan KDV Lira Sayfa No: 1 TOPLAM Lira Aktarılan Toplam 1 01/01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Temizlik Malz. Satımı /01/ /01/96 Diğer Gelirler /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Gelir Elde Edilmesi /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Tekel Malz. Satımı /01/ /01/96 Temizlik Malz. Satımı /01/ /01/96 Gelir Elde Edilmesi /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Gelir Elde Edilmesi /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Tekel Malz. Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Muhtelif Gıda Satımı /01/ /01/96 Gelir Elde Edilmesi /01/ /01/96 Temel Gıda Satımı Toplam

22 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 22 İŞLETME HESAP ÖZETİ DÖNEM BAŞI MAL MEVCUDU DÖNEM İÇİNDE SATIN ALINAN DÖNEM İÇİNDE YAPILAN GİDERLER DÖNEM İÇİ SATIŞLAR ALINAN ÜCRET VE GELİR DÖNEM SONU MAL MEVCUDU TOPLAM KAR TOPLAM İşletme Yönetimi Programı

23 23 ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ Bu yöntemde işletmede kıymet hareketleri çift yönlü olur. Bir varlıkta artış olması için başka bir varlıkta bir azalış veya bir kaynakta artış olması ya da her ikisinin birden oluşması gerekir. Yöntemin işleyişine ilişkin kuralları kısaca açıklayacak olursak; Her işlem en az iki hesaba yazılır. Bu hesaplardan biri borçlanırken, diğeri alacaklanır. Borçlanan hesap veya hesapların tutarı ile alacaklanan hesap veya hesapların tutarı birbirine eşittir. Yukarıdaki kuralların sonucu olarak kullanılan hesapların tamamının borçlu tarflarının toplamı alacaklı taraflarının toplamına eşit olur. İşletmede çift taraflı kayıt yönteminin uygulanması aşağıda gösterilen işlemlerin sırası ile yapılması sonucunda gerçekleşir. 1.Açılış bilançosunun düzenlenmesi, monash.pw ve bilgilerin derlenmesi, monash.pwe defterine kaydedilmesi, monash.pw-i Kebire (Büyük Deftere) kaydedilmesi, monash.pwık mizanın düzenlenmesi, monash.pw geçici mizanın düzenlenmesi, 7.dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması, monash.pw mizanın düzenlenmesi, 9.Dönem sonu bilançosu ve gelir tablosu düzenlenmesi, Dönem sonu hesaplarının kapatılması, Yeni döneme geçiş, hesapların yeniden açılması İşe Başlama Bilançosunun Düzenlenmesi Yeni işe başlayanlarda, varlıklardan borçlar düşülerek başlangıç sermayesi hesaplanır. Varlıklar, borçlar ve sermaye bir bilanço çizelgesine yazılır ve işe başlama tarihindeki açılış bilançosu düzenlenir. Önceki yıldan beri işe devam eden işletmelerde ise bir önceki yılın kapanış bilançosu bir sonraki yılın açılış bilançosunu oluşturur. Açılış bilançosu mali yıl başlarında yani gibi tarihlerde oluşur. Kapanış bilançosu ise gibi tarihlerde oluşur. Ayrıca yıl içerisinde herhangi bir tarihte açılan işletmelerin açılış bilançoları açıldıkları tarihte düzenlenir. Örnek: Avşar İşletmesi aşağıdaki değerler ile tarihinde işe başlamıştır. İşletme TL nakit, TL ticari mal, TL, demirbaş mevcuttur. Açılış bilançosunu düzenleyiniz. Avşar İşletmesi Açılış bilançosu DÖNEN VARLIKLAR YAB. KAYNAKLAR KASA HESABI TİCARİ MALLAR DURAN VARLIKLAR ÖZ KAYNAKLAR DEMİRBAŞLAR SERMAYE HES TOPLAM TOPLAM

24 Öğr. Gör. Aytekin KAYA 24 Belge ve Bilgilerin Derlenmesi İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve hukuki nitelikteki işlemlerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için işlemlerin dayandığı belgelerin ve bilgilerin derlenmesi gerekir. Bu belgeler, fatura, makbuz, bordro, dekont ve düzenlenmiş olan borç ve alacak senetleridir. Bu belge ve bilgiler muhasebeciler tarafından ilgili defterlere kaydedilir. Bilgisayarla muhasebe tutar işletmeler tarafından ise direk olarak bilgisayara girilerek bilgisayarın hafızasında toplanır. Belge ve bilgilerin derlenme biçimi, işletmenin ve büyük ölçüde de muhasebenin organizasyonuna bağlıdır. Toplanan belge ve bilgiler yevmiye defterinden önce muhasebe fişlerine kaydedilir. Muhasebe fişlerinin standart bir şekli yoktur. Her işletme kendi ihtiyacına göre matbu muhasebe fişleri bastırıp kullanır. İşlemlerin kaydedildiği muhasebe fişlerini şu şekilde açıklayabiliriz. Mahsup fişi, Kasa Tahsil fişi Kasa Tediye fişi Mahsup Fişi: Kasa hesabında bir artış ya da azalış yaratmayan işlemlerin yazıldığı muhasebe fişidir. İşletmede meydana gelen bir işlem doğrudan nakit giriş ya da çıkışına neden olmayan işlemler için mahsup fişi düzenlenir. Yevmiye No: MAHSUP FİŞİ Fiş No Tarih// BORÇLU HESAPLAR TUTAR ALACAKLI HESAPLAR TUTAR KOD NO HESABIN ADI LİRA KOD NO HESABIN ADI LİRA YALNIZ: TOPLAM TOPLAM AÇIKLAMA: İMZA İMZA İşletme Yönetimi Programı

Daha göster

BİLGİSAYARLI MUHASEBE DERS NOTLARI ETASQL PROGRAMI Bilgisayarlı muhasebe veya bilgisayar destekli muhasebe, muhasebe işlemlerinin bilgisayar yazılım ve donanımı yardımıyla gerçekleştirildiği ve ilgili verilerin (mevzuatın öngördüğü şekilde) yazıcıdan tasdikli kağıt veya defterlere aktarılarak saklandığı uygulamadır. Muhasebe ile ilgili tüm düzenleme ve kurallar burada da geçerlidir. 1. Şirket Açma ve Kullanıcı Tanımlama ETASQL programı kurulduktan sonra, programda muhasebe işlemlerinin yapılması için ilk önce işlemleri yapılacak şirketin açılması gerekir. Şirket açılması BAŞLAT/ETA Programları/ETASQLSYS dosyasından “sistem işlemleri/şirket işlemleri/şirket açma” bölümüne girilerek ilgili şirket bilgileri ile çalışılacak ETA programları işaretlenir ve F2 tuşu ile kayıt edilir. Programda işlemler farklı personel tarafından yapılacak ise veya personelin belirli işlemleri yapması isteniyorsa personelin yapmakla yetkili olduğu işlemler için yetkilendirilmesi ve dolaysıyla yapmaması gereken işlemler için yetki kısıtlamasının yapılması gerekir. Bunun için BAŞLAT/ETA Programları/ETASQLSYS dosyasından “sistem işlemleri/kullanıcı işlemleri/kullanıcı tanımları/yeni kullanıcı kartı” bölümüne girilir. “Ana sayfa” bölümünde kullanıcı kodu, adı ve şifre bilgileri ile yetki seviye kodu ve numarası girilir. Personel programa girdiğinde çalışacağı şirket ve programın doğrudan (default olarak) açılması isteniyorsa, ilgili şirket ve program modülü de “çalışma bilgilerine ait ekran” kısmında seçilir. “Ek bilgiler” bölümünde “yetki kontrolü yap” seçeneği işaretlenir ve personel için tanımlanmış yetki detay kodu” ile diğer kısıtlayıcı bilgiler girilir ve F2 tuşu ile kayıt edilir. Yetkilendirme işlemi, “sistem işlemleri/kullanıcı işlemleri/yetki bağlantı tanımları/yetki detay girişi” bölümüne girilerek yapılır. Önce yetki kodu ve açıklaması yapılır. Daha sonra yetkinin kullanılacağı alanlar işaretlenerek (farenin sağ tarafı tıklanarak “seçim yap” seçeneği seçilerek yapılır) belirlenir ve F2 tuşu ile kaydedilir. 2. Programın Çalıştırılması Bilgisayar Masaüstündeki ETASQL programı çift tıklanarak çalıştırılır. Açılan pencerede kullanıcı tanımlanmış ise kullanıcı kodu ve şifresi girilerek devam seçeneği tıklanır veya enter tuşuna basılarak devam edilir. Açılan pencerede “şirket kodu” seçeneğinin kürsörü tıklanarak çalışılacak şirket ve dönemi seçilir ve devam tuşuna basılarak programa girilir. Eğer kullanıcının çalışacağı şirket default olarak belirlenmiş ise kullanıcı kodu ve şifresi girildiğinde ilgili şirket doğrudan gelir ve devam tuşu ile programa girilir. Kullanıcının çalışacağı ETA program modülü da daha önce belirlenmiş ise program doğrudan ilgili modülde açılır. Ancak ilgili modül belirlenmemiş ise ETA program modüllerinin olduğu biçimde açılır ve hangi programda çalışılacaksa, ilgili program tıklanarak girilir. 3. İşlemlerin Yapılması ETASQL muhasebe programında muhasebe işlemlerinin yürütülmesine yönelik genel olarak iki seçenek bulunmaktadır. a) Tekli seçenek: Bu seçenekte, tüm muhasebe işlemleri “Muhasebe” modülünde yürütülür. b) Bütünleşik (entegre) seçenek: Bu seçenekte, muhasebe işlemleri bir biriyle entegre edilmiş (bağlantılı) farklı modüllerde (kasa, stok, cari, fatura,muhasebe vs.) yapılır. Başka bir ifade ile işlemler belge düzenlemek suretiyle gerçekleştirilir. Dolaysıyla programlar entegre olduğunda, belge düzenlendiğinde muhasebe kayıtları da yapılmış olur. Örneğin fatura modülünde fatura girişi yapıldığında muhasebe kaydı da yapılmış olur. Aşağıda önce tekli seçenek, daha sonra da bütünleşik seçenek ile ilgili işlemler ele alınacaktır. 4. Muhasebe İşlemleri (Tekli seçenek)  ETASQL programında muhasebe modülü tıklanarak program çalıştırılır Hesap açma Programda işlemlerin kaydedilmesi için “hesap Planı” bölümüne girilerek hesap planı oluşturulur. Ancak şirket açma aşamasında tekdüzen hesap planının oluşturulması seçeneği seçilmiş ise ana hesap bazında Tekdüzen hesap planı oluşturulmuş olacaktır. Bununla birlikte, muhasebe programlarında temel ilke işlemler yardımcı hesaplara kaydedilir. Ana hesaba kayıt yapıldıktan sonra yardımcı hesap açılamaz ve yardımcı hesap açılmış ise doğrudan ana hesaba kayıt yapılamaz. Bu nedenle her ana hesap için gerekli yardımcı hesapların açılması gerekir. Bu dönem başında da olabilir veya hesaba ihtiyaç duyulduğunda da açılabilir. Genel olarak hesap açma işlemi“Muhasebe/Hesap planı/Yeni hesap” bölümüne girilerek ve hesap kodu ve adı girilerek ve F2 ile kaydedilerek yapılır. Muhasebe fişindeyken hesap kodu alanında ana “hesap kodu” yazılır, kursör ile bir boşluk bırakılır ve enter ile devam edilir. Açılan pencerede hesap adı girilir ve F2 ile kaydedilerek hesap açılabilir. Ancak kasa ve gelir tablosunun düzenlenebilmesi için gelir ve gider hesaplarında durum farklıdır. Nakit giriş ve çıkış işlemlerinin izlenmesi ve kasanın kontrol altında tutulması için “Kasa Hesabının” tanımlanması gerekir. Bunun için “Muhasebe /Hesap planı/Yeni hesap” bölümüne girilir. Burada “Kasa Hesabının” veya yardımcı hesabının (örneğin 01 TL Kasası) kodu ve Adı girilir ve pencerenin sağ alt tarafında “hesap özellikleri” kısmında “kasa hesabı” seçeneği işaretlenir ve F2 ile kaydedilir. Ayrıca kasa tediye ve tahsil işlemlerinde “kasa hesabının” kendiliğinden (default olarak) gelmesi için “servis/sabit tanımlar/parametreler/Ek parametreler/ İlk değerler” penceresindeki kasa hesabı alanına daha önce tanımlanmış kasa hesabı girilerek F2 ile kaydedilir. Gelir ve gider hesapları açılırken, hesap açma bölümünde hesap özellikleri penceresindeki gelir hesapları veya gider hesapları seçeneğinin işaretlenmesi gerekir. Dolaysıyla programın gelir ve gider hesaplarını algılayarak gelir tablosunu oluşturabilmesi sağlanmış olur. Kayıt (Fiş) işlemleri Muhasebe kayıt işlemleri muhasebe fişleri aracılığıyla kaydedilir. Muhasebe fişleri, esas olarak açılış, tediye, tahsil, mahsup ve kapanış fişlerinden oluşmaktadır. Programda özel amaçlı fişler de oluşturulabilir. Açılış fişi: İşine devam eden işletmelerde dönem başında ve yeni kurulan işletmelerde ise kuruluş tarihinde işletmenin dönembaşı veya kuruluş envanterindeki varlık, borç ve özsermaye kalemlerinin kaydedilmesi için kullanılan bir fiştir. Bunun için, “muhasebe/muhasebe fişi/açılış fişi” nden girilerek ve ilgili borçlandırılacak ve alacaklandırılacak hesaplar girilerek kayıt işlemi gerçekleştirilir. Açılış fişinde varlıklar ile pasifi düzenleyici hesaplar borçlandırılır; kaynaklar ile aktifi düzenleyici hesaplar alacaklandırılır. Aşağıda bir açılış fişi örneği verilmiştir. Tediye fişi: İşletmenin kasasından para çıkışı olduğunda düzenlenen bir fiştir. Kasadan para çıktığında “Kasa Hesabı” alacaklandırılacağı için fişte sadece borçlandırılacak hesaplara yer verilir. Bu nedenle borçlandırılacak hesaplar girilerek F2 ile kaydedilir. Aşağıda bir tediye fişi örneği verilmiştir. Tahsil fişi: İşletmenin kasasına para girişi olduğunda düzenlenen bir fiştir. Kasaya para girdiğinde “Kasa Hesabı” borçlandırılacağı için sadece alacaklandırılacak hesaplara yer verilir. Bu nedenle alacaklandırılacak hesaplar girilerek F2 ile kaydedilir. Aşağıda bir tahsil fişi örneği verilmiştir. Mahsup fişi: İşletmeye para girişi ve çıkışı olmayan veya kısmen olan işlemlerin kaydedilmesinde kullanılan fiştir. Bu nedenle, işlemle ilgili borçlandırılacak ve alacaklandırılacak hesaplar girilirek F2 ile kaydedilir. Aşağıda bir mahsup fişi örneği verilmiştir. Kapanış fişi: Dönem sonunda, işletmenin dönemsonu envanterinde yer alan varlık, borç ve özsermaye hesaplarının kapatılması için kullanılan fiştir. Kesin mizan düzenlendikten sonra, mizana dayanarak el ile veya otomatik olarak oluşturulabilir. Borç kalanı veren hesaplar alacaklandırılır ve alacak kalanı veren hesaplar borçlandırılarak F2 ile kaydedilir. Aşağıda bir kapanış fişi örneği verilmiştir. Fiş saha alanlarının belirlenmesi: ETASQL muhasebe programında muhasebe fişleri işletmenin ihtiyaç duyabileceği bilgiler dikkate alınarak çok sayıda sütuna yer verilmiştir. İşletme kendi ihtiyacı doğrultusunda gerekli bilgilere yer verecek şekilde fiş sahalarını belirleyerek tanımlayabilir. Bunun için “Muhasebe/servis/sabit tanımlar/fiş saha tanımları” ndan girilerek, açılan sayfada ilgili fiş tıklanır. Açılan pencerede, fişte yer alması istenen bilgi tıklanarak işaretlenir ve fişte hangi sırada yer alınması isteniyorsa, farenin sol tarafı basılı tutularak istenen sıraya sürüklenir ve F2 ile kayıt edilir. Dolaysıyla fişte yer alması istenen bilgiler, istenen sırada yer almış olur ve her fişe girildiğinde bu sıra ile ekrana gelir. Kolaylaştırıcı İşlemler: ETASQL’de muhasebe kayıt işlemlerinin daha kolaylıkla yapılması için bir takım kolaylaştırıcı işlem veya olanaklar getirilmiştir. Bunların başlıcaları aşağıdaki verilmiştir: KDV işlemleri: Muhasebe fişlerinde KDV’nın hesaplanmasında zorluklar olmaktadır. Bunu kolaylaştırmak için KDV dahil ve KDV hariç hesaplanması için program kolaylaştırıcı fonksiyonlar getirmiştir. KDV’nın pratik hesaplanması için “muhasebe/servis/sabit tanımlar/KDV oranları”na girilir. Açılan pencerede işletmenin mal ve hizmetlerinin tabi olduğu KDV oranları girilir ve karşısına ise izleneceği KDV hesap kodu girilir ve F2 ile kaydedilir. KDV ayırma işlemi: Muhasebe fişinde KDV dahil olan mal ve hizmet alım ve satımı ile ilgili KDV dahil tutar girildikten sonra tutarın üzeri tıklanır ve “CTRL+L “ tuşlarına basılır. Gelen ekrandan KDV oranı tıklanarak seçilir. Program, tutardan KDV tutarını ayırır ve ilgili KDV hesabına aktararak, kaydedilir. KDV hesaplama: KDV hariç olarak faturalanmış işlemlerde ise mal ve hizmet alım veya satım tutarı girildikten sonra tutarın üzeri tıklanır ve “CTRL+K” tuşlarına basılır. Gelen ekrandan KDV oranı çift tıklanarak veya “enter” tuşuna basılarak seçilir. Dolaysıyla KDV tutarı hesaplanır ve ilgili KDV hesabına kaydedilir. Hesapların Sıralanması: Muhasebe fişlerinde bazen önce alacaklandırılacak hesaplar ve sonra da borçlandırılacak hesap girilir. Ancak muhasebe kuralı gereği önce borçlandırılacak hesaplar ve sonra alacaklandırılacak hesapların kaydedilmesi gerekir. Böyle durumlarda ilk satırdaki tutarın üzeri tıklanır ve “CTRL+S” tuşlarına basılır ve sonra en son satırdaki tutarın üzeri tıklanır ve yine “ CTRL+S” tuşlarına basılır. Dolaysıyla hesaplar muhasebe kurallarına göre sıralanır. Seri kayıt: ETASQL programlarında tüm işlemler normalde F2 tuşu ile kayıt yapılır. Ancak yeni bir kayıt yapmak için işlemden çıkıp tekrar girmek gerekir. Bunu engellemek için “SHIFT+F2” tuşu ile seri kayıt yapılır. Böylece yapılan işlem kaydedilir ve yeni işlemin kaydı için boş pencere ekrana gelmiş olur. İptal işlemleri: Kaydedilmiş bir fişi veya işlemi iptal etmek için F3 tuşu kullanılır. Fişlerde “Muhasebe/ muhasebe fişi/eski fiş”ten iptal edilecek fiş seçilir ve F3 tuşuna basılarak iptal edilir. Hesap listesi: hesap planı veya muhasebe fişinde iken hesap planı F6 tuşu ile görüntülenerek ekrana getirilir. Detay işlemleri: muhasebe fişlerinde veya diğer işlemlerde konu ile ilgili detay (örneğin ilgili hesabın) bilgi alınmak istendiğinde F8 tuşuna basılarak ekrana getirilir. Fiş listesi: Muhasebe fişinde iken daha önce kaydedilmiş fişlerin listesi F7 tuşuna basılarak ekrana getirilir. Fiş kopyalama: Tekrar eden işlemlerin muhasebe kaydı için (kira ödemesi, ücret kaydı vs.) yeni fiş düzenlemek yerine, eskiden düzenlenen fiş ekrana getirilerek yeni fiş olarak kaydedilebilir. Buna fiş kopyalama denir. Bunun için “muhasebe/muhasebe fişi/yeni fiş”ten ilgili fiş türü seçilir. Sonra F7 ile fiş listesi görüntülenir ve konu ile ilgili fiş tıklanarak ekrana getirilir ve F2 ile kaydedilir. Üst satırdaki bilgiyi kopyalayıp, yapıştırma: Muhasebe fişlerinde tekrarlanan ibare veya rakamları tekrar yazmak yerine “*Enter” tuşlarına basılarak üst satırdaki bilgi işlem yapılan satıra kopyalanır. Fiş kapatma: Muhasebe fişinde iken borç veya alacaklandırılmış hesap tutarları karşı yöndeki bir hesaba veya alacak veya borçlandırılmış hesap farkı bir hesaba kaydedilmesi durumunda “*K” yazılır ve “enter” tuşuna basılarak fark ilgili hesaba aktarılır. Buna fiş kapama denir. Rapor alma işlemleri: Muhasebe ile ilgili defter kayıtları ve çeşitli raporlar alınabilir. Bu işlemler raporlar kısmında yapılır. Yevmiye defteri için “muhasebe/raporlar/yevmiye/ yevmiye (normal işlem kontrol veya izleme) veya onaylanmış yevmiye (resmi deftere yazdırmak için)” den girilir. Gelen ekrandan tarih aralığı seçilir ve ekranda görüntülemek için F2, yazdırmak için F4, Excel dosyasına aktarmak için F5 tuşlarına basılır. Büyük defter için “muhasebe/raporlar/defter-i kebir”den gelen ekrandan işlem gören hesap kod aralığı girilir ve gerekli diğer kıstaslar işaretlenerek ekranda görüntülemek için F2, yazdırmak için F4, Excel dosyasına aktarmak için F5 tuşlarına basılır. Mizan almak için “muhasebe/raporlar/ilgili mizan (dönem, aylık, iki tarih arası, kapanış vs.)” dan gelen ekrandan işlem görmüş hesap kod aralığı ve tarih aralığı girilerek görüntülemek için F2, yazdırmak için F4, Excel dosyasına aktarmak için F5 tuşlarına basılır. Yedekleme: Yapılan işlem ve kayıtların virüs veya program çökme gibi teknik risklere karşı korumak için yedekleme yapılır. Yedekleme işlemi “EtaSQLmng” adlı dosya aracılığıyla yapılır. Bunun için programdan çıkıldıktan sonra masa üstündeki ETASQL ikonu tıklanır ve farenin sağ tarafı tıklanarak “özellikler” seçeneği tıklanarak, gelen pencerede sol alt taraftaki “dosya konumunda aç” seçeneği tıklanarak seçilir. Gelen program listesinde “EtaSQLmng” dosyası çift tıklanarak seçilir. Gelen ekranın sol taraftaki dosya listesinde ilgili şirket dosyası seçilir ve farenin sağ tarafı tıklanarak “yedekle” seçeneği tıklanarak seçilir. Gelen pencerede yedeklemenin kaydedileceği araç varsa “aygıt adı” seçeneği seçilir ve tamam ibaresi tıklanarak yedekleme yapılır. Bilgisayar ortamında yedekleme yapılacak ise “dosya adı” seçeneği seçilir ve tamam ibaresi tıklanarak belirlenmiş dosyaya yedekleme yapılır. Bunun için daha önce verilerin kaydedileceği dosyanın açılmış olması gerekir. Geri Yükleme: Yedeklenmiş dosyanın üzerinde çalışma yapma veya mevcut kayıtların zarar görmesi durumunda yedeklenmiş bilgilerin geri yüklenmesi yapılarak üzerinde işlem yapılır. Bunu geri yükleme denir. Bunun için yedekleme işlemlerindeki sıra izlenir (ETASQL/özellikler/Dosya konumunda aç/ EtaSQLmng/şirket dosyası”. Ancak ilgili şirket dosyası işaretlenip farenin sağ tarafı tıklandığında, yedekleme seçeneği yerine “geri yükle” seçeneği tıklanarak gelen pencerede “geri yüklenecek dosya” seçeneği tıklanır ve ilgili kursör çift tıklanarak yedeklemenin bulunduğu dosya bulunur ve üzeri tıklanarak “tamam” seçeneği tıklanarak geri yükleme işlemi gerçekleştirilir.