Protrombin Aktivitesi Yüksekliği

Protrombin Nedir?

Protrombin, karaciğerde üretilmekte ve kanın ideal sürede pıhtılaşmasını sağlamaktadır. Bu sayede kanamaların durdurulması ve ölüm vakalarının engellenmesi mümkün hale gelir. Pıhtılaşma faktörünün yerine getirilebilmesi için, vücudun K vitaminine ihtiyacı vardır. 

Pıhtılaşma zamanını ölçmek için, Protrombin zamanı (PT) testi uygulanmaktadır. Bu test kısaca PZT olarak da adlandırılır. Özellikle cerrahi operasyonlardan önce, kişide hemofili riski görülmesi halinde ya da kanama bozukluğundan şüphelenilmesi durumlarında başvurulan bir tetkiktir.  

Protrombin Zamanı Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Kanama pıhtılaşma zamanının ölçülmesinde en sık kullanılan tetkikler arasında protrombin zamanı testi de yer almaktadır. Test sonucunun referans değerleri arasında olması hayati önem taşır. Sağlıklı bir yetişkinde PT sonucu 10 - 14 saniye arasında olmalıdır. 35 saniyenin üzerinde bir sonuç alınırsa hastanın acilen tedavi altına alınması gerekmektedir. Bebeklik döneminde ise 10 - 15 saniye normaldir. Bu süre bebek büyüdükçe kısalır. 

Protrombin zamanı ve INR değeri çoğu zaman birlikte değerlendirilmektedir. INR sonucunun ’den az çıkması gerekmektedir. Protrombinin referans aralığı laboratuvardan laboratuvara göre değişirken, INR için belirlenen referans değer uluslararası bir standarda bağlıdır ve değişmez. 

Protrombin Nasıl Ölçülür?

Protrombin zamanı PT testi ile ölçülmektedir. Bu test, protrombin zamanı PTR ve protrombin zamanı PTZ olarak da adlandırılmaktadır. Testin uygulanması için dirsek içi damarlarından ya da el üzerinde bulunan damarlardan kan numunesi alınır. Ardından bu numune laboratuvar ortamında gözlemlenir ve kanın ne kadar sürede pıhtılaştığı belirlenir. 

Protrombin testi öncesinde bazı ilaçların kullanılmaması gerekir. Özellikle C vitamini takviyesi, kan sulandırıcı ilaçlar ve antihistaminik (alerji tedavisinde kullanılır) ilaç gruplarının hekim önerisi ile alınmaması tavsiye edilebilir. Bu durumlarda hekimin belirttiği süre zarfı boyunca ilaçlara ara verilir.  

Protein zamanı INR değeri birlikte ele alınabilir. Çıkan değerler 14 saniyenin üzerindeyse, protrombin zamanı düşüklüğünden şüphe edilir. Bu değer 35 saniyeden fazla ise hasta, yüksek riskli grupta değerlendirilir. Pıhtılaşma zamanı 10 saniyenin altında ise protrombin zamanı yüksekliği olduğu düşünülmektedir. Bu durum damar yapılarının içerisinde pıhtı oluşma riskini gösterdiği için, en kısa süre içerisinde diğer tetkiklerin uygulanması ve tedavinin başlatılması gerekir. 

Hamilelikte Protrombin Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik sürecinde artan hormonlar sayesinde kan pıhtılaşma oranı yükselmektedir. Böylece doğum ya da düşük sırasında aşırı kanama olmaz ve gebenin hayatı tehlikeye girmez. Fakat bazı kişiler genetik olarak kan pıhtılaşma sorunlarına yatkınlardır. Bu kişiler ve bebekleri için gebelik döneminde hayati risk söz konusudur. Anne adaylarında emboli (pıhtı atması sonucunda hayati organların tıkanması), bebeklerde ise anne karnında ölüm, düşük ve prematüre doğum (erken doğum) gibi sorunlar görülür. Riskli gebeliklerde protrombin zamanı ölçümü ve klinik önemi uzmanlar tarafından sıklıkla vurgulanmaktadır. İyi bir takip ve tedavi ile sağlıklı bir gebelik süreci geçirilmesi mümkündür.

Kan sulandırıcı bazı ilaçlar gebelikte güvenle kullanılabilmektedir. Plasentaya geçmeyeceği için bebeğe zarar verme ihtimali bulunmaz. Bu yüzden riskli gebeler düzenli olarak kontrol edilmeli ve belirli bir süre boyunca kan sulandırıcı tedavi görmelidir. 

Bebeklikte Protrombin Değerleri Nasıl Olmalı?

Hemostatik sistem, kanamanın durdurulması ile görevlidir. Bebeklerde bu sistem yetişkinlerinkinden biraz daha farklı işlemektedir. Doğumdan sonraki ilk günde 10,1 ile 15,9 değerleri arasında olan protrombin zamanı, 6 ayın sonunda 10,7 ile 13,9 arasında olur.

Çocuk ve bebeklerde hemofili gibi pıhtılaşma bozukluklarının fark edilmesi uzun zaman alabilmektedir. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan faktör ne kadar azsa, belirtiler de o kadar erken görülür. Çoğunlukla bebekler hareketlendikten sonra düşme ya da emekleme sonrasında morarmalar görülmektedir. PT düşüklüğünün yoğun olduğu bebeklerde iç kanama görülme riski de bulunmaktadır. Bu nedenle ailesinde kanama pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler, bebeklerini herhangi bir belirti görmeyi beklemeden muayene ettirmelidir. 

Protrombin Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Protrombin düşüklüğü, hastaların kanının daha uzun sürede pıhtılaşmasına yol açmaktadır. Bu duruma neden olan etmenler ise kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla miktarda K vitamini takviyesi yapılması,
• Tedavi amacıyla taze donmuş plazma alınması,
• Kullanılan ilaçların içerisinde östrojen hormonunun bulunması,
• Kişide hemofili gibi kanama bozukluklarının görülmesidir.

Protrombin eksikliğine yol açan sorun belirlendikten hemen sonrasında en uygun tedavi araştırılmalı ve uygulanmalıdır. Aksi halde yaşamı tehdit eden komplikasyonlar ortaya çıkabilir.  

Protrombin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Protrombin düşüklüğü belirtileri bazen çok barizdir. Ancak bazı belirtiler oldukça geneldir ve farklı hastalıkları işaret edebilir. Teşhis için hastanın genel durumu, yaşadığı tüm belirtiler ve tüm tetkik sonuçları bir arada değerlendirilmelidir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde bir uzmana danışılması gerekmektedir. Protrombin eksikliğinde görülen bazı belirtiler şunlardır:

• Antibiyotik gibi ilaçların kullanımından sonra normalde olduğundan daha fazla yan etki görülmesi
• İştahta azalma
• Yoğun baş ağrısı
• Kanamaların uzun sürmesi 

Protrombin Eksikliği Tedavisi

Protrombin eksikliğine yapılan müdahalelerde asıl amaç, altta yatan sorunun tedavi edilmesidir. Faktör 2 eksikliği giderilir, yoğun kanamalar kontrol altına alınır ve diş çekimi gibi operasyonlardan önce önleyici tedavi yapılır. Protrombin kompleks konsantresi (kan pıhtılaşmasına yardımcı olur) gibi çeşitli ilaçların kullanılması yeterli olmaktadır. Altta yatan hastalığın kesin bir tedavisi yoksa, aşırı kanama gibi sorunlara yönelik tedavi uygulanır. Ayrıca kişiler hemofili gibi kanın geç pıhtılaşmasına sebep olan bir hastalığa sahipse, üzerinde kan grubu ve hastalığın ismi bulunan bir bileklik takmaları acil durumlarda hayat kurtarıcı olacaktır.

Protrombin Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Protrombin eksikliği yaşayan kişilerde kanın pıhtılaşma süresi uzamaktadır. Böylece en ufak yaralanma bile hayati tehlike yaratacak duruma gelebilir. Protrombin değeri düştükçe, kanamanın süresi de artar. Çok düşük PT değeri olan kişilerde iç kanama oluşması riski vardır. Ayrıca basit bir adet kanaması bile yoğun kan kaybına sebep olarak kişinin sağlığını ciddi ölçüde bozabilir. Bu yüzden kanama pıhtılaşma bozukluğu olan kişilerin tedavi olmaları şarttır. 

Protrombin Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Protrombin yüksekliğinde pıhtılaşma çok daha hızlı ve yoğun olur. Mutlaka tedavi edilmesi gereken bir sorun olarak kabul edilir. Protrombin yüksekliğine sebep olan çeşitli durumlar vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

• Aşırı antibiyotik kullanımı
• K vitamini yetersizliği
• Siroz gibi bazı karaciğer hastalıkları
• Fazla miktarda kan nakli yapılması
• Tedavi edilmemiş safra kanalı tıkanıklıkları
• Dissemine intravasküler koagülasyon (yaygın damar içi pıhtılaşma hastalığı)

Protrombin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Protrombin yüksekliği de tıpkı eksikliğinde olduğu gibi tedavi edilmesi gereken bir sorundur. Ortaya çıkan belirtiler farklı hastalıklar ile karışabileceğinden dolayı, kesin tanı için çeşitli tetkiklerin yapılması gerekmektedir. Protrombin yüksekliğinde en sık karşılaşılan belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

Protrombin Yüksekliği Tedavisi 

Protrombin tedavisi için ilk adım, altta yatan hastalığın ortadan kaldırılmasıdır. Fakat bu her zaman mümkün olmamaktadır. Böyle bir durumda semptomatik tedavi adı verilen belirtileri gidermeye yönelik bir tedavi uygulanır. PT yüksekliğinde en sık tercih edilen ilaçlar kan sulandırıcı özelliği bulunan ilaçlardır. Ancak tedavi planı hekim tarafından, hastanın genel sağlık durumuna, yaşına ve benzeri faktörlere bağlı olarak oluşturulmalıdır. Kişiler belirli aralıklarla kontrole çağırılır ve PT testi tekrarlanır. Sonuca göre tedavi planı da güncellenmektedir. 

Protrombin Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Protrombin yüksekliğinde kan pıhtılaşma süresi kısalır ve yoğunluğu artar. Bu yüzden kişilerde emboli adı verilen sorunun ortaya çıkma ihtimali oldukça yükselir. Emboli; damar içerisinde oluşan bir pıhtının yerinden kopup akciğer gibi hayati organları besleyen bir damarı tıkaması durumudur. Emboli sonrasında felç, koma ve ölüm gibi istenmeyen sonuçlarla karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle tedavi kesinlikle ihmal edilmemelidir.

aPTT Nedir?

aPTT testi (aktif parsiyel tromboplastin zamanı testi), kanınızın pıhtılaşma süresini ölçen bir kan tahlilidir. Vücudumuzda bir kesikten ya da hasardan ötürü kanama başladığında önce kandaki trombositler o bölgede geçici bir tıkaç oluşturur, ardından kanamayı önlemekle görevli proteinler bu bölgeye doğru ilerler. Proteinler hasarlı bölgeye ulaştığında oluşan geçici tıkacı güçlü ve kalıcı hale getirerek kan pıhtısı oluştururlar. Bu pıhtılaşma sayesinde kanamanın durması sağlanır. 

aPTT testi bazı proteinlerin miktarını ve işlevini yerine getirip getiremediğini ölçer. PTT testi olarak adlandırılan test ile aPTT testi aynı değerleri ölçer. aPTT testinde farklı olarak pıhtılaşma süresini hızlandıran ve daha dar bir referans aralığı veren aktivatör madde bulunur. Yani aPTT testi PTT testine göre daha hassas bir sonuç verir. (PTT testi terk edilmiştir, artık çalışılmaz bence bu paragrafa gerek yok)

Doktorunuz, yaşanan tabloyu tüm netliğiyle anlamak için aPTT testinin yanı sıra başka pıhtılaşma faktörlerini de ölçen protrombin zamanı (PT) testinin sonuçlarını da görmek ister. Bu nedenle aPTT ve PT testi çoğu zaman birlikte istenir.

aPTT Testi Ne Zaman Yapılır?

aPTT testi nadir görülen kanama bozukluklarını tespit etmek için yapılır. Doktorunuz, şikayetler ve muayene bulguları bu tip bir sağlık sorununu işaret ediyorsa bu testin yanı sıra başka testlerin de yapılmasını ister. 

aPTT testinin yapılmasını gerektirecek kanama bozukluğuna dair bazı belirtiler şunlardır…

• Kolayca kanama yaşamak ve kanamalarınızın uzun süreler boyunca devam etmesi,
• Kadınlarda adet döneminin ağır geçirilmesi,
• Basit çarpmalarda bile morarmalar oluşması,
• Dışkı ve idrarınızda kan görülmesi,
• Sık sık burun kanaması yaşanması,
• Diş etlerinde kolayca kanama görülmesi.
• Kronik karaciğer hastalığı şüphesi

Bu belirtilerin dışında sağlık durumuzla ilgili bazı etkenler de aPTT testinin yapılmasını gerekli kılabilir. Bu durumlar şöyle sıralanır…

• Kanınızın pıhtılaşmasına sebep olabilecek karaciğer hastalığınızın bulunması,
• Birden fazla düşük yapma geçmişinizin olması,
• Damarlarınızda beklenmedik kan pıhtılarının oluşması,
• Kanama riskinin bulunduğu ameliyata girecek olmanız,
• Kan inceltici ilaç kullanımı,
• Bağışıklık sisteminin otoimmün hastalıklar nedeniyle pıhtılaşma faktörlerine zarar vermesi.
• Viral hepatit, kronik alkol kullanımı, akut/kronik karaciğer yetmezliği.

aPTT Düşüklüğü Nedir?

Kanınızın pıhtılaşma süresinin normalden daha kısa olduğunu gösterir. Sık görülmeyen bu durum kan pıhtılaşması riskinizin daha fazla olduğu, kadınlarda düşük yapma riskinizin daha yüksek olduğu anlamına gelir. aPTT düşüklüğünün nedenini anlamak için doktorunuz başka testler de isteyebilir.

aPTT Yüksekliği Nedir?

aPTT ölçümünüzün yüksek çıkması kanınızın daha yavaş pıhtılaştığı anlamına gelir. Bu durumun arkasında birçok neden olabilir. 

Karaciğer Sorunları: İnsan bedeninde pıhtılaşma faktörlerinin çoğunun sentezlendiği yer karaciğerdir. Karaciğerde yaralanma ya da yaşanan bir hastalık nedeniyle oluşan hasar aPTT süresinin arkasındaki olabilir. Otoimmün hastalıklar arasında yer alan antifosfolipid antikor sendromu veya lupus antikoagülan sendromu gibi otoimmün hastalıklar bağışıklık sistemine saldırarak pıhtılaşma faktörlerine zarar verir.

Von Willebrand Hastalığı: Von Willebrand Hastalığı kanama bozukluklarının en yaygın nedenidir. Cinsiyet ayırımı yapmayan hastalık, kalıtsal özelliktedir ve ailenizdeki diğer kişilerde de görülebilir. Von Willebrand faktör adı verilen proteinin eksikliği hem pıhtılaşma sağlayan hürelerin işlevini hem de pıhtılaşma proteinlerinin çalışmasını bozar. Hafif vakalar ömür boyunca tanı bile almadan yaşarken ağır yaşanan vakalarda aPTT süresinin uzamasına neden olabilir. Buna karşın diğer kanama sorunlarına göre etkileri daha azdır.

Düşük K Vitamini: Bazı kan pıhtılaştırma faktörlerinin görevini yapabilmesi için K vitaminine ihtiyaç duyulur. Düşük K vitamini nadir görülen bir durumdur çünkü sağlıklı bir barsak yapısına sahip olan herkesde barsak bakterileri tarafından yeterince K vitamini üretilir.  Bu sorunun yaşanması için beslenmenizde ciddi sorunların olması gerekir. Yeterli K vitamini almanıza rağmen seviyelerin düşük çıkması sindirim sisteminizden kaynaklanan emilim sorunlarına işaret edebilir. Öte yandan uzun antibiyotik kullanımı da yararlı bakterileri öldürdüğünden K vitamini emiliminin azalmasına neden olabilir.

Hemofili: Genetik geçişli, nadir rastlanan bir kanama sorunudur. Hemofili vakaları çoğunlukla erkeklerde ortaya çıkar. Hemofili hastalarında, kanın pıhtılaşma faktörleri sorunludur. Hemofili hastalarının bazı vakalarında kanama miktarı çok fazla olabilir.

Yaygın Damar İçi Pıhtılaşması: Yaygın damar içi pıhtılaşması nadir görülen, önemli bir sağlık sorunudur. Bu hastalığa ağır enfeksiyonlar, yanıklar, yaralanma ve kanser sebep olabilir. Yaygın damar içi pıhtılaşmada başlangıçta vücutta küçük pıhtılar oluşur. Bu pıhtıların oluşmasından sonra ciddi kanamalar yaşanır. Rahatsızlığın erken döneminde aPTT süresi kısalırken ilerleyen evrelerde süre uzamaya başlar. 

Kan İnceltici İlaç Kullanımı: Felç ya da kalp krizi riski taşıyanların ya da geçirenlerin kullandığı bazı kan inceltici ilaçların doğru miktarda alınıp alınmadığını anlamak için doktorları aPTT testine ihtiyaç duyabilir. Bu ilaçları kullanmanın riski aşırı kanamaya neden olabilir. Bu nedenle hastaların belirli aralıklarla düzenli olarak aPTT testi yaptırmaları gerekir.

Normal aPTT Değeri Kaç Olmalıdır?

Normal aPTT değeri 30 - 40 saniye arasında olmalıdır. Fakat kan inceltici ilaç tedavisi görüyorsanız bu değerin saniye aralığında olması beklenir.

Protrombinin temel görevi kanın pıhtılaşmasını sağlamaktır. Protrombin zamanı (PT) testi, bu sistemin sağlıklı çalıştığını ve bazı pıhtılaşma faktörlerinin yeterli olduğunu göstermek için yapılıyor. Test pıhtı oluşumu için geçen süreyi gösteriyor. Test sonucuna göre normal değer aralığınız saniye olması gerekiyor.

PT kan değeri nedir?

Protrombin, karaciğer tarafından üretilen bir tür proteindir. Bu protein sayesinde herhangi bir hasar durumunda kanın pıhtılaşmasını sağlıyor. Protrombin zamanı (PT) testi ise, kanın ne kadar sürede pıhtılaşabileceğini ortaya koyuyor. Kanınızdan örnek alınarak, hemotoloji laboratuar ortamında inceleniyor.

PT, ameliyat öncesi tarama ve kanama halleri durumunda istenen bir koagulasyon (pıhtılaşma) testidir. Bunun dışında kanın pıhtılaşmasını sağlayan sistemlerde oluşan bozuklukları araştırmak için de bu teste başvuruluyor.

PT testinde kanının hangi sürede pıhtılaştığına bakıldığı için buradaki kıstas saniyedir. Değer olarak kanının hangi saniyeler arasında pıhtılaştığı tespit ediliyor. Protrombin karaciğerde üretildiği için, bu test karaciğerin fonksiyonel gücünü ve rezervini en iyi şekilde gösteriyor.

PT testi neden isteniyor?

Karaciğer birçok pıhtılaşma faktörünün yapım yeridir. Karaciğer bozuk ve bunları yapamıyorsa, pıhtılaşma sorunu ortaya çıkıp, kanamaya eğilim oluşuyor. Bu da önemli sağlık sorunlarına yol açıyor.

PT, ekstrensek pıhtılaşma yolunu ölçüyor. F VII dışında, ortak yoldan F X, F V, F II (protrombin) ve F I (fibrinojen) eksiklikleri, sonuçları etkiliyor. PT testinin istenmesi nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;

- Kullanılan kan seyreltici ilaçların ne derece etki ettiğini takip etme

- Karaciğer rahatsızlıklarından şüphe duyma

- Ameliyat öncesi kanın pıhtılaşma süresini öğrenme

- Karaciğer nakli için sıra beklenilmesi

- Ciltte oluşan nedensiz morarma ve kararmalara tanı koyabilme

- Pıhtılaşma faktörlerinden biri olan K vitamininin düzeyini, vitamin eksikliğinin olup olmadığını kontrol etme

- Kişinin ameliyata hazır olması, sonrasında da sorun yaşanmayacağını teyit etme

- Karaciğerin çalışma performansını belirlemek PT testi isteniyor.

PT düşüklüğünün nedeni nedir?

Kişinin kanının 10 saniyenin altında hızlı şekilde pıhtılaşması PT düşüklüğü olarak kabul ediliyor. Özellikle dana karaciğeri, yeşil çay, nohut, şalgam, lahana, soya fasulyesi, brokoli gibi K vitamini zengin besinleri aşırı tüketmek PT düşüklüğünün başlıca nedenidir.

Doğum kontrol hapları, hormon replasmanı tedavisinde kullanılan östrojen hormonu içeren ilaçlar da aynı şekilde hızlı pıhtılaşma yapabiliyor.

Karaciğer sorunları, kanın pıhtılaşması için yetersiz protein seviyeleri, kanama bozuklukları, kan pıhtılaşmasını kontrol eden proteinlerin aşırı aktif hale gelmesi diğer nedenler olarak sayılabilir.

PT düşüklüğü damar içerisinde istenmeyen pıhtılaşmalara neden olabileceğinden dolayı aslında zararsız gibi görünse de bu değerin fazla düşük olması istenmiyor. Bu sebeple yaşa ve genel sağlık durumunuza bağlı olarak doktorunuz kan seyreltici ilaç kullanımını uygun görebilir.

PT yüksekliğinin nedeni nedir?

Kanın pıhtılaşma süresinin 14 saniyenin üzerine çıktığı durumlara PT yüksekliği deniliyor. Buna neden olan etkenler;

- Karaciğer hastalıkları,

- K vitamini eksikliği,

- Uzun süreli safra kanalı tıkanıklığı,

- Antibiyotik kullanımı,

- Yaygın damar içi pıhtılaşması,

- Gereğinden fazla kan nakli yapılmasıdır.

PT yüksekliği belirtileri nelerdir?

-Tekrarlayan ve uzun süren burun kanamaları

-Hafif darbelere bağlı veya darbe olmaksızın vücutta morarma oluşması

-Dışkıda veya idrarda kanama görünmesi

-Diş etlerinde aşırı kanama olması

-Kadınların adet dönemlerinin ağır kanamalı geçmesi

-Eklem içinde oluşan kanamalar sonucunda, eklemlerde açıklanamayan ağrı ve şişlikler

Kanda PT değer aralığı kaç olmalı?

PT sonuçları saniye cinsinden ölçülür. Sonuçlar da genellikle INR ( Internationel Normalized Ratio – Uluslararası normalleştirilmiş oran) testi adı altında duyuruluyor.

Varfarin gibi kan seyreltici ilaçlar almıyorsanız; PT Normal Değerleri – 14, INR 08 – saniyedir. Kritik Değer ise 20 saniyedir.

Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız INR değeriniz – , daha yüksek risk grubundaysanız bu değer aralığı – saniye oluyor.

Kan pıhtısını önlemek için varfarin kullanıyorsanız, doktorunuz INR’yi – arasında tutmaya çalışacaktır.