Keçilerde Brusella Belirtileri

Brucella zoonoz (Hayvanlardan insanlara bulaşabilen) hastalıklar sınıfında yer alan, Brucella grubu bakterilerin oluşturduğu, bulaşıcı, enfeksiyöz bir hastalıktır. İhbarı Mecburi Hastalıklar sınıfında yer alır. Özellikle sığır, bg-boldn, keçi ve domuz gibi evcil hayvanlarda yavru atmaya neden olan, ekonomik yönden zarar verici ve halk sağlığı yönünden önem taşıyan bir hastalıktır. Bölgemizde karşılaşılan hastalıklardan birisidir.

Evcil hayvanlarda "Bulaşıcı Yavru Atma Hastalığı" olarak bilinen hastalık, insanlarda Dalgalı humma, Bang hastalığı, Malta humması ve Akdeniz humması olarak da bilinmektedir. Enfekte süt, süt ürünleri ve etlerle insanlara bulaşır.

6 türü bulunan Brucella grubu mikroorganizmalardan Brucella Melitensis, Brucella Abortus ve Brucella Suis halk sağlığı yönünden en önemli türlerdir.

İnfeksiyon kaynağı özellikle gebe hayvanlardır. Gebe hayvanlar;akıntılarıyla, atık yavruyla, doğum yapmış inekler; ağız sütü (kolostrum) ve sütle, boğalar; spermalarıyla, dişi ya da erkek hayvanlar etkeni idrarlarıyla çevreye saçarlar.

• Rahimiçi (İntrauterin) dönemde: Göbek kordonu ile anneden yavruya bulaşabilir Ya da yavru anne karnında etkenleri yutabilir.
• Doğum sonrası (Postuterin) dönemde
• Sindirim yoluyla: İdrar, yavru zarları (Plasenta) akıntısı gibi etkenlerele kontamine olan mera, otlak, içme sularıyla sağlıklı hayvanların beslenmesi sonucu etken ağız yoluyla alınır.
• Deri yoluyla: Brucella sağlam deriden bulaşır. Salgıladığı enzimler yoluyla deriden dışarı çıkar ve temas yoluyla bulaşır. Özellikle idrar gibi maddelerle kontamine olan kuyruktan hayvanın kuyruğunu sallaması ile yandaki sağlıklı hayvana etkeni bulaştırır. İnsana doğum sırasında,kesim sırasında plasenta çıkartılırken çıplak elle temasla bulaşır.
• Konjuktiva yoluyla: Kuyruktan sıçrayan damlaların konjuktivaya gelmesi ve etkenin buradan vücuda alınması ile gerçekleşir. İnsanlara da bu şekilde bulaşabilir.
• Çiftleşme yoluyla: Genellikle dışardan kontrolsüz olarak getirilen erkek hayvanların, sağlıklı sürülerdeki ineklerle çiftleşmesi sonucu hastalık bulaşır.
• Meme yoluyla: İnfekte memeyi sağarken meme başlıklarının yeteri kadar dezenfekte edilmemesi, memelerin kontamine zeminle temas etmesi sonucu bulaşma şekillenir.

Hastalık, yavru atılıncaya kadar gebe ineklerde her hangi bir klinik bulguya rastlanmaz. Ancak atıktan sonra yavru zarının içerde kalması ve vajinal akıntı dikkati çeker. Hayvanlarda en belirgin bulgu, yavru atmadır. Hastalığa yeni yakalanmış hayvanların hemen hemen yarısına yakını yavru atar. Bu oran bazı sürülerde daha da çok olabilir. Atıklar gebeliğin aylarında meydana funduszeue.infok süresini tamamlayarak doğan yavrularda da doğum sonrası hemen ölüm görülür. Gebe kalma süresinin uzaması veya kalıcı kısırlık oluşabilir. Memedeki infeksiyon sonucu mastitis şekillenir,süt verimi azalır. Bazı hayvanlarda bacak eklemlerinde yangı ve şişlikler görülebilir. Erkek hayvanlarda da üreme organları etkilenir. Enfekte inekler genellikle bir kez yavru atarlar. Bu nedenle enfeksiyonun ilk defa girdiği sürülerde atık oranı yüksektir. Ancak bazı hayvanlar daha sonraki gebelikleri süresince de atık yapabilir ve daha sonraki gebeliklerden doğan yavrular zayıf ve sağlıksız olabilir.

Enfekte hayvanların buzağıları sağlıklı görünseler dahi, enfekte inekler etkeni vücutlarında bulundurup saçmaya devam ederler. Ayrıca düşük oranda da olsa enfekte analardan doğan buzağılar enfeksiyonu gizli olarak taşıyabilirler.

Semptomlarla hastalık teşhis edilemez. Hastalığın teşhisi atık yavru ve yavru zarının mümkün olduğu hallerde taze ve bütün olarak laboratuvara gönderilmesi veya hayvanlardan alınan kanların muayenesi yoluyla yapılır.

Hem ekonomik olmaması hem de taşıyıcılığın önlenememesi nedeniyle hayvanlarda tedavi önerilmez. Ancak korunma tedbirleri ile hastalıkla mücadele edilir.

Brusellozisin kontrolü genel hijyenik tedbirlerin uygulanması, karantina, enfekte hayvanların sürüden çıkarılması (test ve kesim) ve aşılama yöntemleri ile yapılmaktadır.

Enfekte bir anadan doğan buzağılar aşılansalar dahi damızlıkta kullanılmamalıdır. İneklerde meme ve meme lenf yumrularında kalıcı enfeksiyon nedeniyle enfekte hayvanlar yaşamları boyunca sütle zaman zaman etkeni atarlar ve insanlar için risk oluştururlar. Atık veya doğumu takiben etkenler rahim (uterus) akıntılarıyla 15 gün süreyle yoğun olarak atılır. Etken ancak ay sonra temizlenir.

Hastalığın yayılmasını önlemek için şu hususlara dikkat edilmesi gerekir: Yavru atan ana hayvanlar esas sürüden, bulunduğu ahırdan ayrılarak uzak bir yerde hafta sağlam hayvanlardan ayrı tutulmalıdır. Atık yapmış hayvanlar üreme organı akıntısı, idrar, dışkı, atık yavru, yavru zarı ve sıvıları ile bulaşık yerler, ahır zeminleri topraksa cm kazıttırılarak; şayet betonsa, tüm gübre ve yataklıklar toplanarak, ahırdan uzak bir yerde iyice yakılır. Ahırda tüm temizlikler yapıldıktan sonra etkili bir ilaçla ahır ve yemlikler dezenfekte edilir. İlaçlanan ahırlar en az gün boş bırakılır ve ilk ilaçlamadan sonra ikinci kez tam bir ilaçlama daha yapılır.

Brusellozis enfeksiyonu bir sürüye girdikten sonra o sürünün hastalıktan ari hale getirilmesi oldukça güç, zaman alıcı ve masraflıdır. Ayrıca hayvan sahibi, yakın çevresi ve süt ürünlerini tüketenler için oluşan risk göz önüne alındığında hastalıktan korunma büyük önem taşır.

Hayvan yetiştiricileri hastalık hakkında yeterli bilgiye sahip olmalı; Sürüye veya işletmeye yeni hayvan satın alındığında test yaptırılmalı ve bunlar diğer hayvanlardan ayrı tutularak gün sonra tekrar test yaptırıldıktan sonra diğer hayvanların yanına konulmalıdır. Hasta boğa ve mikroplu spermaların kullanılması kesinlikle engellenmelidir. Hayvan satın alınacağında brusellozis bulunmayan sürüler tercih edilmelidir. Ayrıca hastalığın yayılmasını önlemek için brusellozis tespit edilen hayvanlar satılmamalıdır. Ahırların ve buralarda bulunan her türlü malzemenin belli zamanlarda ilaçlanması şarttır.

Bütün atık vakalarında zaman geçirilmeden Bakanlık İl ve İlçe Müdürlüklerine veya bir veteriner hekime müracaat edilmelidir. Dişi buzağılar ilk olarak aylık iken daha sonra senede bir defa Brusella aşısı ile aşılanmalıdırlar. Sürüye yeni katılan hayvanların da aşılatılmasına dikkat edilmelidir.

Brucella mikroorganizmaları (mikrop) insanlara çeşitli yollarla bulaşmaktadır. En yaygın bulaşma yolu mikroorganizma ile bulaşık çiğ süt ve süt ürünlerinin (peynir, krema, tereyağı, dondurma vb.) tüketilmesidir. Ülkemizde bg-boldn-keçi sütlerinden yapılan peynirler genellikle hiçbir ısıtma işlemi uygulanmadan yapılmakta ve insanlar için risk taşımaktadır. Enfekte hayvanlar, hayvan karkasları, atık yavru ve atık yapan hayvanların genital akıntıları, idrar ve dışkıları ile doğrudan temas ile bulaşma olabilir. Hayvan gübresi bulaşan sebzelerin tüketimi de insan enfeksiyonlarına neden olabilir.

İnsanlarda dalgalı ateş, terleme, halsizlik, uykusuzluk, iştahsızlık, baş ve eklem ağrıları görülür.

Hastalıktan korunmak için süt ürünleri hazırlanmadan önce, sütler iyice kaynatılarak mikroplar öldürülür. Kaynatılmış sütlerden yapılan süt ürünleri hastalık kaynağı oluşturmaz.

İnsan Brusellozisinde en etkili korunma çaresi, hayvanlarda hastalığın mücadelesi ile mümkündür. Hastalığa yakalanan kişiler hemen bir hekime başvurmalıdır.

Brucellosis hastalığı
Namık Zengin
Veteriner Hekim

Brucella grubu bakterilerinden ileri gelen hastalıklara toplu olarak Brucellosis adı verilir. Sığır, koyun, keçi, domuz, koç gibi hayvanlarda özellikle ana rahmi, testis, meme gibi genital organlara yerleşerek yavru atmalara ve kısırlığa neden olan bulaşıcı bir hastalıktır.

Brucellosis hayvanlardan insana  geçen hastalıklar içinde önemli yeri olan bir hastalıktır. İnsanlarda dalgalı ateş, eklemler, genital organlar ve diğer organlarda yerleşen yangılara yol açar. Hasta hayvanın sütleri ve süt ürünleri pastörize edilmeden veya kaynatılmadığından tüketildiğinde insanlarda hastalanırlar.

Hayvanlarla ve enfekte materyal ile yakın temas durumunda bulunan hayvan bakıcıları, sağıcılar, kasaplar ve özellikle de Veteriner Hekimler ve Veteriner Sağlık Teknisyenleri için hastalık riski çok yüksektir. Hastalık büyük emek ve masraflara rağmen hemen hemen hiçbir ülkede ortadan kaldırılamamıştır. Ve Ülkemizde de yaygın olduğu bilinmektedir.

Sığırlarda Brucellosis :

Etken Br. Abortus bakterisidir. Yavru atma, kısırlık, genital organ hastalıkları ve süt azalmasına neden olarak ağır ekonomik kayıplara yol açan bir hastalıktır.

Patogenez : Çeşitli şekillerde bulaşarak vücuda giren bakteriler çoğalır ve kan dolaşımına karışarak tüm vücuda yayılır. Hastalığın bulaşmasından sonraki bir iki ay içinde gerçekleşen bu süre içinde hiçbir klinik belirti görülmez ancak hasta hayvan gebe kaldığında hastalık ortaya çıkar. Mikroplar uterus mukozasında hızla çoğalır ve fötüs'ü enfekte eder. Fötüs ölür ve abortus suretiyle dışarı atılır.

Belirtiler : Gebeliğin beşinci ayından daha ileri gebelik döneminde bulunan inekler ardı ardına yavru atmaya başlar. Dört beş ay içinde sürüdeki ineklerin çoğunluğu yavru atabilir. Hastalık yıllarca devam eder. Yaşlı inekler tek tük, ilk doğumunu yapan düğeler ve sürüye sonradan katılan katılan inekler daha çok yavru atarlar. Yavru atan ineklerde yaygın olarak eşini atmama ve rahim iltihabı sonucu hızlı seyreden vakalarda ölümler; yavaş seyreden vakalarda kısırlık ortaya çıkabilir. Boğalarda testisler yangılanır, tek veya çift taraflı büyür, ağrılı ve sert bir şişlik vardır.

Teşhis : Brucellosis de sığırlarda yavru atmadan başka herhangi klinik bir bulguya rastlanmaz. Fakat bir sürüde yavru atma olaylarının ve kısırlığın artması brucellosis'i akla getirir. Hastalığın kesin teşhisi yeni atılmış yavrulardan alınan marazi maddeler, kan, serum, süt, plecenta, vajinal sıvı ve idrardan alınan numunelerle yapılan laboratuvar muayeneleri sonucu konur.

Tedavi : Brucellosis olaylarında tedavi yapılmaz. Hastalar ve taşıyıcı oldukları saptananlar kesime sevk edilirler.

Korunma : Üreticilerin ve teknik personelin eğitilmesi, kayıt, tescil ve hayvan hareketlerinin tam olarak kontrol altına alınması gibi temel meseleler görülebildiği ölçüde başarı artar. Korunmada başlıca yöntem buzağıları aşılamak, hasta erişkinleri kesime sevk etmektir. Buzağıların aylık devrede aşılanması halinde en iyi sonuçlar alınır. Bunun için "S aşısı" kullanılmaktadır. Aşılama suretiyle yıl yavru atmaya karşı bağışıklık sağlanır. Bulaşmaları önlemek için yavru atan hayvanlar hemen tecrit edilir. Plecenta ve fötüs laboratuvarlara gönderilerek muayene yaptırılır. Fötüs ve yavru zarları gömülerek imha edilir.

Koyun ve Keçilerde Brucellosis :

Etken Br. Melitensis adı verilen bakteridir. Brucella bakterileri enfekte koyun ve keçilerin normal doğum veya yavru atma esnasında etrafa saçtıkları sıvı, atık yavru ile çevreye yayılır. Atık yapan koyunların vajinal akıntıları dört ay, idrarları iki ay, sütleri de  ay kadar bir süre mikrop taşır. Enfekte koç ve tekelerin sperması da mikropludur. Yavru atan hayvanlar iki, üç yıl daha enfekte kalır.

Patogenez :  Sığır Brucellosisinde olduğu gibidir.

Belirtiler : Hastalığın ilk başlayışı sürüde çok sayıda hayvanın yavru atmasıyla başlar. Yavru atma genelde gebeliğin aylarında görülür. Yavru atma oranı hastalığın görüldüğü ilk yıl çok yüksektir. Ertesi yıl sürü bağışıklığı olduğu için ilk defa gebe kalanlar hariç sürüde yavru atma azalır veya hiç kalmaz. Hastalarda yavru atma dışında meme iltihabı, genel zaafiyet, öksürük ve topallık görülebilir.

Teşhis : Koyun ve keçilerde de hastalığın teşhisi aynen sığır Brucellosisinde olduğu gibidir.

Tedavi : Hayvanlarda Brucellosis tedavisi yapılmaz. Hasta hayvanlar sürüden çıkarılıp elimine edilirler.

Korunma : Hastalıktan korunmak için "Rew-1 Brucella Melitensis aşısı" kullanılıfunduszeue.info yıl dişi kuzu ve dişi oğlaklar üç aylıktan büyük yaşta iken aşılanırlar.

Ergin koyun ve keçilerde aşılama yapılabilmesi için hayvanlar koç katımı, gebelik ve sağım devrelerinde olmaması ve aşının tatbik günü ile koç katımı arasında en az bir ay olmalıdır.

Bir defa aşılanan hayvana ikinci bir aşıya gerek yoktur. Rew-1 aşısı en az yıl devam eden bir bağışıklık sağlar.

Copyright - Tarım Kütüphanesi -