Cae Nedir Tıp

Kan testlerinde çok sayıda parametre bulunmaktadır. Bu parametrelerden bazen birkaçı birlikte değerlendirildiğinde bazen ise sadece tek bir parametre bir hastalığın tanısını koyabilmeyi sağlamaktadır. Günümüzde en çok korkulan ve her geçen gün daha fazla insanı etkileyen hastalık olan kanser türlerinin belirlenmesi içinde bazı kan testlerine ihtiyaç duyulur. CEA (Karsinoembriyonik Antijen) parametresi de bu kanser türlerinin tanısının konulması için bakılması gereken parametrelerden birisidir.

CEA nedir?

Karsiyoembriyonik antijenin kısaltması olan CEA annesinin rahminde gelişme döneminde olan bir bebeğin dokularındaki bir proteindir. Sindirim sistemi hücrelerinin üretmiş olduğu bir glikoproteindir. CEA proteini doğumun ardından ya tamamen yok olmaktadır ya da oldukça düşük miktarlarda vücutta kalır. Bu duru dışında yetişkin bir bireyde CEA görülmez. Fakat kanser oluşumunun ardından CEA değerinden anormal değişiklikler olabilir. CEA kan testinde özellikle kolon ve rektum kanserleri başta olmak üzere, prostat, tiroit, ovaryum, meme, pankreas, akciğer, karaciğer ve sindirim sisteminin diğer organlarının kanserlerinin tanısında kullanılan bir testtir. Aynı zamanda var olan bir kanserin yapılan tedavisinin sonucunda tedavinin başarılı olup olmadığını anlayabilmek için de yapılan bir testtir. Kanda bulunan Karsiyoembriyonik antijenin miktarını belirlemek için CEA testi yapılır.

CEA değer aralığı kaç olmalı?

CEA’nın kandaki normal değer aralığı 0 – 2,5 ng/mL ‘dir. Bazı laboratuvarlarda ise sınırdaki değer 3 ng/mL olarak da kabul edilmektedir. Sigara tüketen bir bireydeki CEA normal değer aralığı ise 0 – 5,0 ng/mL’dir.

CEA yüksekliği veya düşüklüğünün nedeni nedir?

CEA kanda genel olarak vücutta meydana gelen kanserler ile yükselmektedir. CEA genel olarak rektum ve kolon kanserlerinde sıklıkla yükselir. Kanser dışında da yükselebildiği durumlar vardır. CEA yüksekliği kötü huylu olan kanserlerde de iyi huylu olan kanserlerde de yükselebilir.

Kanserden kaynaklanan CEA yüksekliği;

Başta rektum ve kolon kanserleri olacak şekilde mide, akciğer ve pankreas kanserlerine sahip olan kişilerin yaklaşık olarak %75’inde CEA yüksekliği görülür. CEA kanserin erken evresinde yükselmeyebilmektedir.

Baş – boyun kanserleri, yumurtalık kanseri ve meme kanserinde ise yaklaşık olarak kişilerin %50’sinde CEA değeri yükselir.

Yumurtalık kanseri olan kişilerin kan testinde CA parametresi, meme kanseri olan kişilerin kan testinde ise CA parametresi tümör belirteci olarak kullanılır.

CEA değeri bazı tiroid kanserlerinde de yükselebilmektedir.

Akciğer ya da karaciğere sıçrayan kanserlerin çoğunda CEA değeri yüksektir.

Kanser dışında kanda CEA değerini yükselten nedenler;

CEA değeri özellikle bağırsaklarda meydana gelen iltihaplanmalar ile seyreden hastalıklarda yükselir. Bu hastalıklar; mide ülser, crohn hastalığı, ülseratif kolit, kronik olarak seyreden pankreas iltihabı ve divertikülit olarak sayılabilir. Bu hastalıklardan sebebi ile kanda yükselen CEA değeri hastalığın iyileşme sürecinde azalarak normal seviyesine iner.

Siroz ve hepatit gibi karaciğeri etkisi altına alan hastalıklarda da CEA seviyesinde artış görülebilmektedir.

Safra yollarında meydana gelen tıkanıklıklarda ve safra kesesi iltihaplarında CEA değeri kanda yükselebilir.

Böbrek yetmezliğinde CEA yükselebilir.

Fibrokistik meme hastalığı gibi iyi huylu olan meme hastalıklarında da CEA yükselebilir.

Bağırsak poliplerinde de CEA yükselebilir.

Amfizem ve KOAH gibi akciğer iltihaplarında CEA yükselebilir.

CEA değeri hem iyi huylu tümörlerde hem kötü huylu tümörlerde yükselirken, çeşitli organların bazı hastalıklarında ve sigara tüketen bireylerde de yükselebildiği gibi kesin bir kanser tanısı koymaya yardımcı olmaz. Farklı değerlendirmeler ile birlikte ancak kanser tanısı konulabilir. CEA seviyesinde kanser vücuttan çıkarıldığı takdirde yavaş yavaş 6 ila 12 hafta süresinde azalmaktadır. Tedavi sürecinde ise CEA değerine bakılması hastalığın gidişatı hakkında bilgi alınmasını sağlar. Giderek düşen seviyelerde görüldüğü takdirde hatalıkta iyileşme gözlendiği düşünülürken artan bir gidişata sahip ise henüz bir iyileşmenin gözlemlenemeyeceğini düşündürür. Tüm bunlara rağmen kolon ve rektum kanserleri de dahil olmak üzere kanserlerde CEA değerinde bir yükselme görülmeyebilir.

CEA değerinin düşük olması ise herhangi bir kanser hastalığına ya da CEA seviyesini yükseltecek olan bir hastalığa sahip olmayan kişilerde normaldir. Kanser hastalığı için tedavi alan kişilerde ise CEA düşüklüğü tedavinin başarılı olduğunu göstermektedir.

Cerrahi Alan Enfeksiyonlarını Önlemede Güncel Yaklaşımlar ve Hemşirelere Yönelik Önleme Girişimleri Algoritması

Cerrahi Alan Enfeksiyonu (CAE) cerrahi bir girişimi takiben veya cerrahi girişime bağlı gelişen ve ameliyatı izleyen 30 veya 90 gün içinde meydana gelen enfeksiyondur. Günümüzde enfeksiyon kontrolünde, ameliyathane ventilasyonunda, sterilizasyon yöntemlerinde, cerrahi tekniklerde ve antimikrobiyal proflakside ilerlemelere rağmen, CAE önemli morbidite ve mortalite nedenlerinden biri olup; ameliyat sonrası hastaların daha fazla antibiyotik almasına, tedavi maliyetinin ve hastanede kalma süresinin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle CAE gelişmesini önlemek önemli hemşirelik girişimlerinden biridir. Cerrahi kliniklerde ve ameliyathanede çalışan hemşirelerin, enfeksiyonları önleme girişimlerini doğru ve hızlı şekilde karar vererek yapması gerekmektedir. Hemşirelerin karar vermesini destekleyen, yeni ve doğru bilgilerden oluşturulan, kanıtlara ve kurallara dayalı hazırlanan algoritmalar karar destek sistemleri içinde yer almaktadır. Bu çalışmada, son güncellemeler ışığında CAE ile ilgili kanıt düzeyi yüksek çalışmaların incelenmesi ve hemşirelerin karar vermelerini destekleyen CAE önleme girişimleri algoritmasının literatüre kazandırılması amaçlanmıştır. CDC ve rehberlerine göre hazırlanan algoritma oluşturulurken, önlemeye yönelik girişimler; ameliyat öncesi, sırası ve sonrası dönem olarak üç gruba ayrılmış, hemşirelerin yapması gereken girişimler sıralanarak gösterilmiştir. Algoritmadaki önerilere katkı sağlamak amacıyla yapılan literatür taramasında ise, tarihleri arasında yayınlanmış olan toplam çalışma incelenmiş, araştırmaya dahil edilme kriterlerine uygun 15 çalışmanın sonuçlarına yer verilmiştir.  Sonuç olarak, CAE önlemek amacıyla hemşirelerin perioperatif dönemde hızlı ve doğru karar vermeleri ve girişimlerini uygulamaları önemlidir. Bu nedenle güncel bilgilerin takip edilmesi, önleme girişimlerine uyumun artırılması, hızlı ve doğru karar verilmesi ve rehber olması nedeniyle hemşirelik girişimlerine yönelik algoritmaların artırılması önerilmektedir.

Konular: