Musa Peygamber Kardeşi
Hz. HARÛN (a.s)
Hz. Harûn (a.s), israilogullari peygamberlerinden, Hz. Musa (a.s)'in kardesi. Hz. Yusuf'un vefatindan sonra Misir'da yasayan israilogullari ve diger insanlar, bir müddet onun gösterdigi yoldan yürüdüler; ancak daha sonra hakikati unuttular. Bu arada Misir'in idaresi Kibtîlerin eline geçti. Kibtîler ise yildizlara ve putlara tapiyorlardi.
Kibtîler, israilogullarini hor görmeye basladilar. Onlari agir, zor islerde kullandilar.
israilogullari çok kalabalik bir topluluk olup Hz. Yakub'un ogullarina nisbetle on iki kola ayriliyordu. Onlar Kibtîlerin zulmünden kurtulmak istiyorlardi. Dedelerinin ülkesi olan Kenân bölgesine gitmek için izin istemelerine ragmen onlara izin verilmemekteydi.
Her dönemde oldugu gibi, o dönemin Firavun'u da zulmü temsil ediyor ve insanlari eziyet altinda inletiyordu.
israilogullarinin çogalmasi Kibtîleri ve onlarin hükümdari Firavun'u endiselendiriyordu. Onlar, israilogullarinin isyan ederek kendilerine zarar vermesinden korkuyorlardi.
Firavun, bir gün kâhinlerini yanina topladi. Gelecekle ilgili onlardan bilgi istedi. Kâhinlerden birisi Firavun'a israilogullarindan bir çocugun dogacagini ve saltanatina zarar verecegini bildirdi. Firavun, bunu duyar duymaz korktu ve tedbirler almaya basladi. Bunun için de israilogullarinin dogacak erkek çocuklarinin tamaminin öldürülmesini emretti.
Hz. Musa, bu dönemde dogdu ve öldürülmesin diye bir sandigin içine birakilarak nehre atildi. Firavun'un sarayinda büyüdü. Allah diledi ve Musa'yi Firavun'un kucaginda büyüttü.
Harun Peygamber, Hz. Musa'nin büyügüdür. israilogullarinin erkek çocuklarinin öldürülmeye baslanildigi dönemden önce dünyaya gelmistir.
Hz. Hârun (a.s.); Musa (a.s.)'dan daha uzun boylu, daha etli, daha beyaz tenli, daha genis sirtli olup açik ve düzgün dilli, yumusak huylu idi. Alninda da bir ben vardi (Hâkim, el-Müstedrek, II, ).
Harun peygamberle ilgili Kur'ân-i Kerîm'de pek fazla bilgi yoktur. Bir âyette Hz. Musa ile birlikte zikredilmektedir.
Medyen'den dönerken Hz. Musa'ya Peygamberlik verildi. Peygamberlikle sereflendi.
Yüce Allah Hz. Musa'ya emretti: "Firavun'a git, çünkü o azdi" (Tâhâ, 20/24).
Musa Peygamber "Rabbim, beni yalanlamalarindan korkuyoruni" (es-suarâ, 26/ 12), "Kalbim sıkılır, dilim açilmaz olur. Onun için Harun'a da Peygamberlik ver" (es-suarâ, 26/l3),
"Bir de onlarin aleyhimde de bir kisas davalari var, bu sebeple beni öldürmelerinden korkarim" (es-suarâ, 26/14), "Bana ailemden bir vezir ver. Biraderim Harun'u. Onunla arkami kuvvellendir. Onu içimde ortak kil. Ta ki seni çok çok tesbih edelim ve seni çok çok zikredelim. süphesiz sen bizi hakkiyla görensin" (Tâhâ, 20/) dedi.
Cenâb-i Allah, Musa'nin bu duasini kabul etti. "Ey Musa! istedigin sana verildi" (Tâhâ, 20/36) buyuruldu. Böylece Harun'a da peygamberlik verildi. "Firavun'a gidin, biz âlemlerin Rabbinin Peygamberleriyiz, bizimle beraber israilogullarini gönder" deyin " (es-suarâ, 26/) buyuruldu.
Hz. Mûsa ve Hârun (a.s.) "Ey Rabbim! Dogrusu biz Firavun'un, bize karsi asiri gitmesinden, yahud taskinligini artirmasindan endise ediyoruz" diye Allahu Teâla'ya dua ettiler. Yüce Allah: "Korkmayiniz! Çünkü ben sizinle beraberim. Ben (her seyi) isitirim, görürüm! Hemen gidiniz ve ona söyle deyiniz. "Biz Rabbinin iki elçisiyiz, artik israilogullarini bizimle gönder. Onlara iskence etme! Biz sana Rabbinden, hakiki bir âyet getirdik selam (ve selamet) dogruya tâbi olanlaradir. Bize, su hakikat vahy olundu ki: hiç süphesiz azab yalanlayanlarin ve yüz çevirenlerin üzerinedir" (Tâhâ, 20/45, 48) buyurdu.
Bunun üzerine, Hz. Musa ve Hârun geceleyin Firavun'un yanina gittiler. Kapiyi çaldilar. Firavun kapinin açilmasindan dehsete düstü. Hz. Musa ve Hârun, Firavun'a kendilerinin Rabbûlâlemin olan Allah'in elçileri olduklarini, kendisini dine davet etmek için geldiklerini söylediler. Firavun "Ben sizin en yüce Rabbinizim " (en-Nâziât, 79/24) diyerek onlari reddetti.
Hz. Musa'ya vahyedildi. "Kullarimla geceleyin yola çik. Onlara denizde kuru bir yol aç. Size yetismelerinden korkma" (Tâhâ, 20/77) buyuruldu.
Bu iki peygamber israilogullarini geceleyin yola çikardilar. Bu durumdan haberdar olan Firavun ve askerleri onlari izledi. Hz. Musa, Hârun ve israilogullari, denizi geçerek kurtuldular. Firavun ve askerleri de denizde boguldular.
israilogullari Tih sahrasina geldiler. Rizik olarak kendilerine kudret helvasi, bildircin kusu verildi (el-Bakara, 2/57); onlar itirazlarini sürdürdüler.
"Biz bir çesit yemege dayanamayiz. Bizim için Rabbina dua et de bize topragin bitirdigi sebzeden, acurdan, sarimsaktan, mercimekten ve sogandan çikarsin" (el-Bakara 2/61) dediler.
Musa peygamber, onlara ögütler de bulundu. Tûr dagina çagirildiginda agabeyi Harun'u kendi yerine vekil birakti.
israilogullari Misir'dan çikarken altinlarini, gümüslerini de yanlarina almislardi. Hz. Musa (a.s)'in Tur'a gitmesiyle israilogullarinin münafiklarindan Sâmiri bu altinlari topladi ve bir kapta eriterek bir buzagi yapti. Gönüllerinde yatan putçulugu bir türlü tepeleyemeyen bu kavim buzagiya tapmaya basladi.
Hz. Hârun, onlara ögütlerde bulundu. "Ey kavmim! Bununla imtihan edildiniz. Sizin gerçek Rabbiniz Rahman olan Allah'tir. Gelin bana uyun ve emrime itaat edin" (Tâhâ, 20/90) buyurdu. israilogullari, Hz. Hârun'u dinlemediler. "Musa, bize dönüp gelinceye kadar, biz o buzagiya tapmaya devam edecegiz" (Tâhâ, 20/91) dediler.
Hz. Musa (a.s), Tûr Dagi'ndan döndügünde kavminin buzagiya tapmakta oldugunu gördü. Buna çok üzüldü. Agabeyine kizdi. "Ey Hârun! Onlarin saptiklarini gördügün zaman hana uymaktan seni alikoyan nedir? Emrime isyan mi ettin?" (Tâhâ, 20/) dedi. Hârun Peygamberin yakasina yapisti.
Hârun Peygamber; Hz. Musa'ya israilogullarinin kendisini dinlemedigini anlatti. Musa peygamber öfkelendi ve Samiri'yi kovdu.
Allahu Teâla, Musa (a.s)'ya Hârun (a.s)'u vefat ettirecegini, onu daga getirmesini bildirdi.
Musa (a.s), Hârun (a.s)'un elinden tutarak daga çiktilar. Hârun (a.s)'un sibr ve sibbîr adindaki ogullari da yanlarindaydilar. Dagin üzerinde görülmemi:s güzellikte bir agaç, yapilmis bir ev, evin içinde bir sedir, ve sedirin üstündeki yataktan misk gibi bir koku geliyordu. Hz. Musa ile birlikte Hârun yatagin üstüne yattilar. Allahu Teâla Hârun (a.s)'un ruhunu bu halde iken aldi, sonra agaç kayboldu, ev ve sedir semâya yükseldi. Hz. Musa, Hârun (a.s)'un cenaze namazini orada kilarak onu daga defnetti. Yahudiler bu daga Tûr-u Hârun adini vermislerdir (Taberî, Tarih, I, ).
Hârun (a.s)'un Tih çölündeki bu dagda vefat ettiginde yüz on yedi, yüzyirmi veya yediyüzyirmiüç yasinda oldugu söylenir (Yâkubî, Tarih, I, 41).
Hârun Peygamber uzun müddet yasadi. Musa Peygamberle birlikte kavmine ögütlerde bulundu, kavminin nankörlüklerine gögüs gerdi.
Zaman geldi; Rabbine kavustu, o da ölümü tatti.
Kaynak: Sâmil Islam ansiklopedisi
HZ. HARUN KİMDİR?
📌 Hz. Harun, Hz. Musa'nın ana baba bir abisidir. Kur'an-ı Kerim'de ismi toplam yirmi yedi kez zikredilir. Genel olarak Hz. Musa ile birlikte ayetlere konu olur.
📌Hz. Harun, Mısır'da doğup büyüdü. Hz. Musa, yanlışlıkla bir Kıpti'yi öldürüp Medyen'e hicret ettiği zamanlarda da burada yaşamaya devam etti.
📚 "Peygamberler Tarihi"ne ulaşmak için tıklayın
📌Hz. Musa'nın bebeklik döneminden itibaren Firavun'un sarayında yetişmesi, kimliğinin açık edilmemesi, sekiz-on yıl gibi bir süreyi Medyen'de geçirmesi gibi sebeplerden dolayı Hz. Harun'dan oldukça uzun seneler uzak kaldı ve birbirlerine hasret yaşadılar.
📌 Hz. Musa, Medyen'den Mısır'a dönerken Allah-u Teala ona Tur Dağı'nda peygamberlik görevi verdi. Firavun'u tevhid dinine davet etmekle ve İsrailoğulları üzerinde kurmuş olduğu baskıyı kaldırmakla vazifelendirildi. Dolayısıyla görevi oldukça zor, bir o kadar da meşakkatliydi.
HZ. MUSA'NIN HZ. HARUN İÇİN DUASI
📌 Hz. Musa, her ne kadar bu vazifesinde çeşitli mucizelerle kuvvetlendirilmiş olsa da Allah-u Teâla'dan kardeşi Harun'un da görevlendirilmesi ve bu meşakkatli yolda kendisine yardımcı olmasını talep etti. Onun bu isteği Kasas suresinin ayetinde şu şekilde dile getirilmektedir:
"Kardeşim Harun benden daha açık ve düzgün konuşur. Onu da beni onaylayan bir yardımcı olarak yanımda gönder. Zira beni yalancılıkla itham etmelerinden endişe ediyorum."
Kasas suresi ayetin tefsiri 📕 meali 🔊
📚Hz. Şuayb kimdir? Eyke ve Medyen halkının helak edilmesi
📌Ayet-i kerimede, Hz. Musa'nın"kardeşim Harun benden daha fasih konuşur" ifadesinin müessirler nezdinde iki yorumu vardır. Bunlardan genel olarak bilineni Hz. Musa'nın çocukken yanlışlıkla ağzına ateş atması sonucunda dilinde bir tutukluk veya kekemelik oluştuğu için kelamının yer yer anlaşılmamasıdır.
➡ Çağdaş müfessirlerden Muhammed Sabuni'de Safvetü't Tefasir adlı kitabında bu görüşü desteklemekte ve şöyle söylemektedir: "Küçüklüğünde ağzına aldığı bir korun etkisiyle Musa (as)'ın dilinde bir tutukluluk vardı."
➡ Büyük tefsir âlimi Mevdudi'nin bu konuda tercih ettiği görüş ise biraz daha farklıdır. Hz. Musa, her ne kadar Firavun'un sarayında yetişip Kıptice öğrense de sütanne olarak görevlendirilen öz annesi onunla İbrani dilinde iletişime geçiyordu. Aynı zamanda çok uzun süre Medyen'de yaşadığı için Kıpticeden oldukça uzak kalmıştı. Tüm bunlara karşın Hz. Harun, Mısır'da doğup büyümüş olduğundan dolayı Kıpticeyi oldukça aktif bir şekilde kullanıyordu. Bu sebeple Hz. Harun'un dili daha fasih yani daha anlaşılırdı.
📚 Hz. İshak kimdir? Hz. İshak'ın hayatı ve kıssası
HZ. HARUN'UN İSRAİLOĞULLARI İÇİN GÖREVLENDİRİLİŞİ
📌Allah-u Teala, Hz. Musa'nın (as) duasını kabul etti ve Hz. Harun'u onunla birlikte Firavun'a gönderdi. Ancak Firavun'u tevhid dinine davet edip İsrailoğullarının haklarını geri vermesini istediklerinde oldukça sert bir tepki ile karşılaştılar. Bütün çabalarına rağmen Firavun, tevhid dinini kabul etmedi.
📌 Hz. Musa, Hz. Harun ve beraberindeki İsrailoğulları, büyüklük taslayıp hak peygamberlerin söyledikleri hakikatleri reddeden Firavun'un azabından kaçarak Kızıl Deniz'i aştılar, Beytülmakdis topraklarına doğru ilerlediler.
📚 Hz. Musa'nın Kur'an-ı Kerim'de zikredilen özellikleri
📌Daha sonra Hz. Musa, Tuva Vadisi'nde Allah-u Teâla ile görüşmeye gittiğinde İsrailoğullarına göz kulak olması için yerine Hz. Harun'u bıraktı. Bu görevlendirme Araf suresinin ayetinde şu şekilde zikredilmektedir:
"Musa ile otuz gece (için) sözleştik ve buna on gece daha ekledik; böylece rabbinin tayin ettiği vakit kırk geceyi buldu. Musa kardeşi Harun'a dedi ki: "Kavmimin içinde benim yerime geç, onları ıslah et, bozguncuların yolunu izleme."
Araf suresi ayetin tefsiri 📕 meali 🔊
📚 Hz. Davud hayatı ve kıssası
📌 Hz. Musa'nın Allah-u Teala ile görüşmesi uzun sürünce İsrailoğulları, çevre kabilelerin puta tapıcılık fikrini kendilerine örnek aldılar. Samiri adında bir kimse, bütün ziynet eşyalarını toplayıp eriterek buzağı şeklinde put hazırladı. Hz. Harun, her ne kadar bu olayı engellemeye çalışıp "Ey kavmim! Siz bununla sınanmaktasınız; kuşkusuz sizin rabbiniz o Rahmân'dır. O halde bana uyun ve emrime itaat edin" (Taha suresi ayet) dese de kavmi pek çok ilahi mucizeyi görmelerine rağmen peygamberlerini dinlemedi ve şirklerine devam etti.
Taha suresi ayetin tefsiri 📕 meali 🔊
📚Hz. Salih hangi kavme peygamber olarak gönderilmiştir?
📌 Tuva Vadisi dönüşünde putu gören Hz. Musa, çok hiddetlendi ve Hz. Harun'a çıkışmaya başladı. Bunun üzerine Hz. Harun "Ey anamın oğlu! Sakalımı saçımı çekme. Emin ol ki ben senin, 'Sözüme riayet etmedin de İsrâiloğullarının arasına ayrılık soktun!' diyeceğinden endişelenmiştim." (Taha suresi ayet) diyerek kendini açıklamaya çalıştı.
Taha suresi ayetin tefsiri 📕 meali 🔊
📚 Hz. Adem kıssası…
Aynı olaya, Araf suresinin ayetinde de işaret edilir:
"Musa, kızgın ve üzgün olarak kavmine dönünce, "Benden sonra arkamdan ne kötü işler yapmışsınız! Rabbinizin emrini (beklemeyip) acele mi ettiniz?" dedi. Tevrat levhalarını yere attı ve kardeşinin başını tutup kendine doğru çekmeye başladı. Harun, "Ey anam oğlu! Senin bu kavmin beni cidden zayıf gördüler; neredeyse beni öldüreceklerdi! Sen de şimdi düşmanları bana güldürme ve beni zalim kavimle bir tutma!" dedi.
Araf suresi ayetin tefsiri 📕 meali 🔊
📚Lut kavmi nasıl helak edildi?
Kur'an Yolu Tefsiri'ne göre bu ayetin açıklaması şu şekildedir:
💠 İbn İshak'tan nakledilen bir yoruma göre Hz. Musa, Tûr'dan dönünceye kadar kavminin buzağı heykeline taptığını bilmiyordu. İbn Cerîr et-Taberî'ye göre ise Musa Tûr'da iken Allah onu, kavminin böyle bir fitneye bulaşmış olduğundan haberdar etmişti.
💠 Musa daha önce kavmini putperestlik konusunda sürekli uyardığı halde, kısa bir süre yanlarından ayrılınca bütün bu ikazlarını unutarak tevhid inancından sapmaları, onu son derece sarsmıştı. Bu sebeple Tûr'dan öfkeli bir vaziyette döndü ve İsrailoğullarına, kendisinin bulunmadığı süre içinde çok kötü bir iş yaptıklarını ifade ederek hem kavmini hem de yerine bıraktığı Hz. Harun'u suçladı. Zira kavmi putperestliğe sapmış, Harun da (Musa'nın kanaatine göre) vekâlet görevini yerine getirmekte ve kavmini doğru dürüst yönetmekte kusur etmişti.
📚Hz. Yakub kimdir?
💠 Hz. Musa, bu suretle kavmini suçlayarak, son derece sarsılmış bir hâletiruhiye içinde elindeki Tevrat levhalarını yere attı. Aynı duyguların tesiriyle, kusurlu olduğunu düşündüğü ve halkın, Sâmirî'ye aldanarak buzağı heykeline tapmasına göz yumduğunu zannettiği Harun'un başından veya saçlarından tutup kendisine doğru çekti.
📚Sâmirî kimdir ve neden "bana dokunmayın" demiştir?
💠 Hz. Harun "Ey anam oğlu!…" diyerek merhamet duygusuna hitap ettiği Hz. Musa'ya, görevini yapmaya çalıştığını, hatta bu uğurda hayatını bile tehlikeye soktuğunu, fakat İsrâiloğullarına söz geçiremediğini ifade etti.
💠 Hz. Harun, kavmini altın buzağıya tapmaktan alıkoymak için başka önlemler almayı da düşünmüş fakat işin iyice çığırından çıkarak halk arasında parçalanmaya kadar varmasından, Hz. Musa'nın da kendisini halkı birbirine düşürmekle suçlamasından kaygı duymuştu.
📚Hz. Nuh kıssası…
💠 Hz. Harun, bütün bu açıklamalardan sonra Hz. Musa'dan, hareketi ve sözleriyle kendisini hırpalayarak, yaptıklarına karşı çıktığı için ona kızgın olan "zalimler" karşısında kendisini gülünç duruma düşürmemesini, onlarla aynı kefeye koymamasını istedi.
HZ. HARUN NASIL VEFAT ETTİ?
📌 Hz. Harun, Hz. Musa'nın tevhid mücadelesi boyunca onun yanında oldu ve her daim destekledi. Kuvvetle ihtimal, Hz. Musa'dan daha önce vefat etti.
📌Vefat şekli ve sebebi hakkında İslami kaynaklarda birbirinden farklı rivayetler bulunmaktadır. Müfessir Sa'lebî'nin de belirttiğine göre bunlardan en bilineni şu şekildedir:
➡ Allah-u Teala bir gün Hz. Musa'ya,"Harun'un ruhunu kabzedeceğim, onu şu dağa getir." diye vahyeder. Bunun üzerine Hz. Musa ile Hz. Harun istenilen yere giderler. Dağa ulaştıklarında orada çok değişik bir ağaç ile ev ve üzerinde yataklar bulunan sedir bulurlar. Hz. Harun burada yatmak istediğini söyleyince Hz. Musa "Yat ve uyu." der. Bunun üzerine Hz. Harun, bu sedire uzanır. Ardından ruhu kabzedilince ev ve yatak semaya yükseltilir.
FİKRİYAT
SÜMEYYE ALI JABER
Musa isminin kökeni hakkında çeşitli savlar öne sürülmüştür. Antik Mısır dilindeki mys ("oğlu", "çocuğu") kökünden türemiş olabileceği yüksek olası bir alternatiftir. Thutmose&#;[en] ("Thoth'un çocuğu") veya Ramses ("Ra'nın çocuğu") örneklerinde olduğu gibi teoforik bir isimdir ve kişi isimlerini birleştirildiği şekliyle geçmişte sıklıkla kullanılmıştır. Bu nedenden ötürü Musa isminin önündeki ilâh isminin düşmesi ile tek başına kullanılan bir isme dönüştüğü öne sürülmüştür.[16]Abraham Yahuda&#;[en], Tanah'taki yazımına bakarak ismin "su" veya "tohum" ile "göl, büyük miktarda su" anlamına gelen terimlerin birleştirilmesi ile mw-še sözcüğünden geldiğini öne sürmüş, bu ismin "Nil'in oğlu" manasında kullanıldığını iddia etmiştir.[17]
Musa'nın doğumunun Tanah anlatımı ise Musa ismini firavunun kızının verdiği yönündedir; Firavunun kızı çocuğu evlat edinir ve: "Onu sudan çıkardım" (mešitihu) diyerek adını Musa (Moşeh) koyar.[18][19] Bu açıklama genellikle halk etimolojisi olarak sınıflandırılır[20][21] ve Musa'nın Mısırlı kökenlerini gizlemek için oluşturulmuş olabileceği düşünülür.[22]
Musa'nın ismi, Filon ve Josephus gibi Yahudi tarihçiler tarafından da Mısırca etimolojilere dayandırılmıştır. Filon, Musa isminin Mısırca "su" manasına gelen mōu sözcüğünden türediğini belirtmiş, bu ismi Nil'de bulunma hikâyesine bağlamıştır.[23] Josephus ise Antiquitates Iudaicae eserinde, Filon ile aynı görüşü paylaşmış, ancak ismin sonunda yer alan -esês kısmının "kurtarılanlar" anlamına geldiğinden de bahsetmiştir.[19] Thermutis veya Bithiah olarak bilinen Mısırlı Firavun'un kızının nasıl İbranice konuşmuş olabileceği Abraham ibn Ezra ve Hezekiah ben Manoah gibi Orta Çağ Yahudi yorumcuları tarafından da irdelenmiştir.[24][25]
Tarihsellik[değiştir kaynağı değiştir]
- ^Filler, Elad. "Moses and the Kushite Woman: Classic Interpretations and Philo's Allegory". funduszeue.info. 30 Aralık tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs &#;
- ^abTekvin Deuteronomy
- ^abMaimonides, 13 principles of faith, 7th principle&#;.
- ^Dever, William G. (). "Getting at the "History behind the History"". What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel. Grand Rapids, Michigan and Cambridge, U.K.: Wm. B. Eerdmans. ss.&#; ISBN&#; OCLC&#;&#;
- ^The 17th-century Ussher chronology calculates BC (Annals of the World, paragraph ) (İngilizce)
- ^abDever, William G. (). "What Remains of the House That Albright Built?". The Biblical Archaeologist. 56 (1). University of Chicago Press. ss.&#; doi/ ISSN&#; JSTOR&#; &#;Kaynak hatası:Geçersiz etiketi: "Archaeo" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
- ^Miller II, Robert D. (25 Kasım ). Illuminating Moses: A History of Reception from Exodus to the Renaissance (İngilizce). BRILL. s.&#; ISBN&#; 2 Eylül tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim &#;
- ^William G. Dever (). What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel. Wm. B. Eerdmans Publishing. s.&#; ISBN&#; 24 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz &#;
- ^Avraham Faust (). Israel's Exodus in Transdisciplinary Perspective: Text, Archaeology, Culture, and Geoscience (İngilizce). Springer. s.&#; ISBN&#; 21 Ekim tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim &#;
- ^"Sümerler Türkler"(PDF) (İngilizce). 5 Mayıs tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz &#;
- ^Çıkış –16
- ^Çıkış –15
- ^Douglas K. Stuart (). Exodus: An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture (İngilizce). B&H Publishing Group. ss.&#;&#;
- ^Çıkış
- ^Çıkış
- ^Hays, Christopher B. Hidden Riches: A Sourcebook for the Comparative Study of the Hebrew Bible and Ancient Near East 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Presbyterian Publishing Corp. p.
- ^Ulmer, Rivka. Egyptian Cultural Icons in Midrash 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. de Gruyter. p.
- ^Exodus
- ^abMaciá, Lorena Miralles. "Judaizing a Gentile Biblical Character through Fictive Biographical Reports: The Case of Bityah, Pharaoh's Daughter, Moses' Mother, according to Rabbinic Interpretations 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." ss. in Narratology, Hermeneutics, and Midrash: Jewish, Christian, and Muslim Narratives from Late Antiquity through to Modern Times, edited by C. Cordoni and G. Langer. Vandenhoeck & Ruprecht. Kaynak hatası:Geçersiz etiketi: "Maciá2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
- ^Kaynak hatası:Geçersiz etiketi; isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
- ^Naomi E. Pasachoff, Robert J. Littman, A Concise History of the Jewish People 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Rowman & Littlefield, () p. 5.
- ^Greifenhagen, Franz V. Egypt on the Pentateuch's Ideological Map: Constructing Biblical Israel's Identity 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bloomsbury Publishing. pp. 60ff [62] n [63].
- ^
εἶτα δίδωσιν ὄνομα θεμένη Μωυσῆν ἐτύμως διὰ τὸ ἐκ τοῦ ὕδατος αὐτὸν ἀνελέσθαι· τὸ γὰρ ὕδωρ μῶυ ὀνομάζουσιν Αἰγύπτιοι
"Since he had been taken up from the water, the princess gave him a name derived from this, and called him Moses, for Möu is the Egyptian word for water."
—Philo of Alexandria, De Vita Mosis, I —Colson, F. H., trans. On Abraham. On Joseph. On Moses, (Loeb Classical Library ). Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. – - ^Scolnic, Benjamin Edidin. If the Egyptians Drowned in the Red Sea where are Pharaoh's Chariots?: Exploring the Historical Dimension of the Bible 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University Press of America. p.
- ^Harris, Maurice D. Moses: A Stranger Among Us 19 Temmuz tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Wipf and Stock Publishers. pp. 22–
- ^Coats, George W. (). Moses: Heroic Man, Man of God. A&C Black. ss.&#;10ff (p. 11 Albright; pp. , Noth). 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz &#;
- ^Otto Rank (). The myth of the birth of the hero: a psychological interpretation of mythology. (İngilizce)
- ^Finlay, Timothy D. (). The Birth Report Genre in the Hebrew Bible. Forschungen zum Alten Testament. 12. Mohr Siebeck. s.&#; 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz &#;
- ^William G. Dever (). What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel. Wm. B. Eerdmans Publishing. s.&#; ISBN&#; 24 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz &#;
- ^"Arşivlenmiş kopya". 3 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart &#;
- ^""Mısır kayıtlarında Hz. Musa ve Musa dönemindeki Firavun"". Bilim ve Yaratılış ağacı. 2 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos &#;
- ^ab"Arşivlenmiş kopya". 13 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos &#;
- ^"Has the Biblical Moses Been Identified in Secular Egyptian Records? - Ancient Origins, Annette Duckworth". 13 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos &#;
- ^Redford , s.
- ^The Parting of the Sea: How Volcanoes, Earthquakes, and Plagues Shaped the Story of Exodus Barbara J. Sivertsen
- ^Harbottle, Rod (). Kutsal Kitap Yerler Sözlüğü. 25 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran &#;
- ^Judges ; Numbers ; Exodus
- ^Leithart, Peter J. (). 1 & 2 Kings. Brazos Press. ss.&#;ff []. 8 Mart tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz &#;
- ^"Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık &#;
- ^"Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık &#;
- ^Kaynak hatası:Geçersiz etiketi; isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
- ^Finkelstein, I., Silberman, NA., The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts, p. 68
- ^Jean-Louis Ska, The Exegesis of the Pentateuch: Exegetical Studies and Basic Questions, 3 Ağustos tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Forschungen zum Alten Testament, Vol 66, Mohr Siebeck, p.
- ^Midrash Rabbah, Ki Thissa, XL. 3–3, Lehrman, p.
- ^Yalkut Shimoni, Shemot to Chronicles I , ; also see Vayikra Rabbah ; Chasidah p.
- ^Rashi to Bava Batra 15s, Chasidah p.
- ^Bava Batra 15a on Deuteronomy , Chasidah p.
- ^Rashi to Berachot 54a, Chasidah p.
- ^Ginzberg, Louis (). The Legends of the Jews Vol. II&#;: The Ascension of Moses; Moses Visits Paradise and Hell 13 Mart tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society.
- ^Larkin, William J. (). Acts (IVP New Testament Commentary Series). Intervarsity Press Academic. ISBN&#;&#;
- ^"Bible Gateway passage: Acts 7 – New International Version". Bible Gateway. 25 Eylül tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak &#;
- ^"Taha suresi, ayet". Diyanet İşleri Başkanlığı Kur'an-ı Kerim Meali. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı. 7 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz &#;
- ^"Furkân suresi, ayet". Kur'an-ı Kerim Meali. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı. 7 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz &#;
- ^"Meryem suresi, ayet". Diyanet İşleri Başkanlığı Kur'an-ı Kerim Meali. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı. 8 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz &#;
- ^Azadpur, M., Charity and the Good Life: On Islamic Prophetic Ethics. In Crisis, Call, and Leadership in the Abrahamic Traditions (pp. –). Palgrave Macmillan, New York.
- ^"Sahih al-Bukhari, Book 97, Hadith ". funduszeue.info. 14 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat &#;
- ^Smith, Huston (), The World's Religions, Harper Collins, s.&#;, ISBN&#;, 13 Ağustos tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ekim &#;.
- ^Kur'an&#;
- ^Kur'an&#;
- ^Wheeler, Brannon M. (). Prophets in the Quran: an introduction to the Quran and Muslim exegesis. Continuum International Publishing Group. ISBN&#;&#;
- ^Shahada Sharelle Abdul Haqq (). Noble Women of Faith: Asiya, Mary, Khadija, Fatima. illustrated. Tughra Books. ISBN&#;&#;
- ^Kur'an&#;–19
- ^Kur'an&#;–48
- ^Kur'an&#;
- ^Samuel Curtiss (). Primitive Semitic Religion Today. Kessinger Publishing. ss.&#; ISBN&#;&#;
- ^"Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dîni Kur'ân Dili, Necm Sûresi, 53/". 3 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart &#;
- ^"Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı A'lâ Suresi - . Ayet Tefsiri". 3 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi.&#;
- ^Sayılar
- ^Skinner, Andrew C. (), "Moses", Ludlow, Daniel H (Ed.), Encyclopedia of Mormonism, New York: Macmillan Publishing, ss.&#;, ISBN&#;, OCLC&#;&#;
- ^Taylor, Bruce T. (), "Book of Moses", Ludlow, Daniel H (Ed.), Encyclopedia of Mormonism, New York: Macmillan Publishing, ss.&#;, ISBN&#;, OCLC&#;&#;
- ^The Doctrine and Covenants 4 Ağustos tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^Ifil, Gwen (), The Breakthrough: Politics and Race in the Age of Obama, Random House, s.&#;58&#;.
- ^Barclay, William () [], The Ten Commandments, Westminster John Knox Press, s.&#;4&#;.
- ^"Pope Francis addresses Congress" 3 Şubat tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vox, September 24,