Forex Gayrimenkul Ödemiş

Giriş

Vergi kanunlarımızda belirli amaçlar doğrultusunda kimi zaman geçici madde şeklinde süreli düzenlemeler yapılmaktadır. Ancak bazı geçici maddelerin yürürlük tarihlerinin devamlı olarak güncellendiğini ve bu maddelerin uzun yıllar uygulanmaya devam ettiğini görüyoruz. yılından itibaren uygulanmak üzere sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 67’nci madde de bu düzenlemelerden biri. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının vergilendirilmesini düzenleyen bu maddenin yürürlük süresi sayılı Kanun’la tarihine kadar uzatıldı. Aynı Kanun’la bir başka kritik düzenleme daha yapıldı. Bu düzenlemeyle yılından itibaren foreks işlemlerine %10 stopaj getirildi.

Foreks İşlemleri Yılından Önce Stopaja Tabi Değildi

Foreks işlemi, yatırılan bir teminat tutarı karşılığında; döviz, kıymetli madenler ve SPK tarafından belirlenecek diğer varlıkların kaldıraçlı olarak elektronik bir platformda alım satımını ifade etmektedir. SPK düzenlemelerine göre yetkili aracı kurumlar tarafından yapılabilen foreks işlemi denilince akla ilk olarak döviz alım-satım işlemleri gelse de, altın gibi kıymetli madenler ve başka türden emtialar ile hisse senetleri gibi çeşitli yatırım araçları da foreks piyasalarında işlem görmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu’nda foreks işlemlerinin vergilendirilmesiyle ilgili olarak önceki tarihlerde herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyordu. Bu nedenle foreks kazançlarının stopaja tabi olmaması yanında, beyan usulüyle vergilendirilmesinde de yasal boşluklar mevcuttu. Gelir İdaresi uzun yıllar uygulamaya özelgelerle yön vermeye çalıştı. Yasal düzenleme gelmeden önce foreks kazançları; bir ticari organizasyon içerisinde yapıldığı takdirde ticari kazanç, başka bir görüşe göre stopaja tabi olmayan menkul sermaye iradı veya arızi kazanç olarak değerlendirildi. Nihayet bu tartışmalara sayılı Kanun’la son verilerek, foreks kazançlarının Geçici 67’nci madde kapsamında stopaj usulüyle vergilendirileceği konusu netleşti.

Stopaj Uygulamasındaki Belirsizlikler ve Maliyenin Görüşü

Foreks işlemlerini stopaja tabi tutan düzenleme yılı Kasım ayında Resmi Gazete’de yayımlandı. Aracı kurumlar, milyonlarca işlem emrini ve hareketi mevzuata uygun şekilde yönetebilmek adına yazılım alt yapılarını yeni vergisel düzenlemelere göre revizyona tabi tutmaya başladılar. Ancak belli başlı konularda uygulama belirsizlikleri devam ediyordu. Bu nedenle Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan görüş istenildi.

Gelir İdaresi, mevcut genel tebliğleri esas alarak kaldıraçlı işlemlerin vergilendirilmesindeki; kur farkları, alış maliyetleri, swap işlemlerindeki durum, zarar mahsubu ve CFD kontratları gibi çeşitli konulara bir yazıyla cevap verdi. Buna göre; foreks stopaj matrahına alış-satış tarihleri arasında oluşan kur farkı dahil edilecek, swap işlemleri nedeniyle ortaya çıkan faiz gelirleri ile taşıma maliyetleri (faiz giderleri) matraha ilave edilecek, kazanç hesabında alış maliyetleri belirlenirken FİFO yöntemi uygulanacak, aynı gün yapılan işlemler için ağırlıklı ortalama fiyat bilgisi kullanılacak ve matrahtan komisyon ve diğer işlem masrafları ile BSMV düşülecekti.

Ancak aracı kurumların bu görüş kapsamında müşterilerinden kestikleri vergiler çok geçmeden foreks yatırımcılarında büyük tepkiler uyandırdı. Özellikle FİFO yöntemi ile kur farklarının matraha dahil edilmesi daha önce stopaja muhatap olmayan foreks yatırımcılarının öngöremedikleri bir vergi yükünün altında kalmalarına neden oldu. Foreks işleminden kaynaklanan kur farkı geliri de %10 vergi kesintisine tabi tutuluyordu. Bu durum, işlemin kendisinden yani pariteden zarar edilse bile, kur farkı geliri nedeniyle yatırımcının vergi maliyetine katlanmasına yol açtı. Oysa kur farkı geliri, mahiyet itibariyle kaldıraçlı işlem geliri niteliğinde değildi. Dolayısıyla zarar edilen bir yatırım unsurundan, başka nitelikteki bir gelir farkı için vergi alınmaya başlanmış oldu. Ülkemizde de döviz kurunun sürekli olarak artış eğiliminde olması, durumu foreks yatırımcısı aleyhine daha da kötüleştirdi. Foreks yatırımcıları ve aracı kurumların itirazlarına rağmen, bugün itibariyle Gelir İdaresi bir görüş değişikliğine gitmemiştir.

Geçici 67’nci Maddedeki Stopajın Nihai Vergi Olması

Gelir Vergisi Kanunu’ndaki Geçici 67’nci madde menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirler için stopajın nihai vergileme olmasını beraberinde getiren düzenlemeleri barındırmaktadır. Maddenin birinci fıkrası, bankalar ve aracı kurumlara alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının “alış ve satış bedelleri arasındaki fark” üzerinden stopaj yapma zorunluluğu getirmiştir. Aynı maddenin yedinci fıkrasına göre (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmeyeceği düzenlemiştir. Bu gelirler, mükelleflerin gelir vergisi beyanına konu başka kazanç türleri için verdikleri beyannameye de dahil edilmezler.

Mevduat faizleri, katılım bankalarınca ödenen kar payları, repo gelirleri gibi bazı gelirler geçici 67’nci madde kapsamında stopaja tabi olup, bunlar yıllık beyannameyle beyan edilmezler.

İhtiyari Beyan ve Vergi İadesi

Geçici 67’nci maddede yer alan kazanç türlerinin bazıları için stopaj nihai vergileme olmamaktadır. Madde kapsamında yıllık veya münferit beyanname vermeyeceği belirtilen mükellefler, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının “elden çıkarılmasından” doğan kazançlarla sınırlı olmak üzere takvim yılı itibarıyla bir tür yıllık beyanname verebilirler. Bu kapsamda yapılan beyana, ihtiyari beyan denilmektedir. Ancak bu uygulama sadece “elden çıkarma”ya ilişkin oluşan kazançları ilgilendirmekte, geçici 67’nci madde kapsamında tevkifata tabi tutulmuş faiz ve itfa gelirleri yine beyan edilememektedir. Dolayısıyla söz gelimi mevduat faizi gelirleri ihtiyari beyannameye konu edilemeyecektir. İşte bu ihtiyari beyan, Geçici 67’nci madde kapsamında kesilen vergilerin mahsup ve iadesine imkan tanımaktadır.

İhtiyari Beyan Ne Zaman Yapılır, Ne İşe Yarar, Beyanname Nereye Verilir?

İhtiyari beyan, kazancın ilgili olduğu takvim yılını izleyen yılın Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar yapılmaktadır. Alım satım işlemlerine ilişkin olarak yapılacak ihtiyari beyanda, aynı türden menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarına ilişkin olması şartıyla yıl içinde oluşan zararların tamamı karlardan mahsup edilebilir. Ancak bu imkândan yararlanmak adına takvim yılı için son süre 25 Mart

İhtiyari beyan, öteden beri mükellef olanlar için bağlı olunan vergi dairesine, diğer mükelleflerce ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesine, yapılır. Dar mükellefler ise ihtiyari beyanlarını İstanbul’daki Boğaziçi Vergi Dairesi Müdürlüğüne yapabilirler.

Foreks İşlemleri İhtiyari Beyana Konu Olur mu?

İhtiyari beyan, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının “elden çıkarılmasından” doğan kazançların beyan edilmesine ilişkin olup, faiz ve itfa gelirleri beyan dışıdır. Dolayısıyla alım-satım işlemlerinden kaynaklanan foreks kazançları ihtiyari beyana konu olmaktadır. Zira foreks kazancı sayılı Kanun’la geçici 67’nci madde kapsamına alınmış ve vergisel anlamda, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım-satımından oluşan kazanç niteliğini kazanmıştır.

Foreks İşlemlerinden Doğan Zararların Mahsup Edilmesi ve Vergi İadesi

Foreks yatırımcısı kimi zaman kaldıraçlı işlemlerden takvim yılı itibariyle zarar edebilmektedir. Üçer aylık dönemler itibariyle foreks kazançlarından vergi kesintisi yapılan yatırımcı, son çeyrekte zarar edip, yılı zararla kapatabilir. Ancak daha önce kendisinden kesilen vergileri ödemiş ve yıllık olarak zarar ettiği halde vergi yüküne katlanmış olabilir.

Foreks yatırımcısının vergi iadesi alması için mutlaka zarar etmiş olması gerekmez. Yıllık olarak elde edilen foreks kazancına geçerli stopaj oranı uygulandığında, yıl içindeki kar-zarar değişimleri nedeniyle, dönemsel olarak daha fazla vergi ödemesi yapılmış olabilir.  Birden fazla aracı kurum vasıtasıyla foreks yatırımı bulunan bir yatırımcı, toplam yatırımlarından zarar etmese de, bir aracı kurumdaki işlemlerinden kar ederken, diğer aracı kurum nezdindeki işlemlerden zarar edebilir.

İşte bu gibi durumlarda, ihtiyari beyanname verilerek “aynı türden” menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı alım satımından doğan zararların takvim yılı aşılmamak kaydıyla tevkifat matrahından indirilmesi ve fazla ödenen vergilerin beyanname üzerinden mahsup edilmesi mümkündür. Hangi menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının “aynı türden” sayılacağı hususu, tevkifatı yapan aracı kurumlar açısından olduğu kadar foreks yatırımcısı için de çok önemlidir.  Çünkü verilecek olan ihtiyari beyannamede ancak aynı türden kazançları ilgilendiren zararlar mahsuba konu olabilir.

Gelir Vergisi Kanunu’na bağlı düzenlemelere göre, aynı tür menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı sınıflandırılmasında esas alınmak üzere;

1- Sabit getirili menkul kıymetler,

2- Değişken getirili menkul kıymetler,

3- Diğer sermaye piyasası araçları,

4- Yatırım fonları katılma belgeleri

adları altında dört sınıf ihdas edilmiştir. Bu çerçevede örneğin sabit getirili menkul kıymetlere yapılan yatırım sonucunda ortaya çıkan zararla, değişken getirili menkul kıymetten elde edilen karlar birbirlerine mahsup edilemezler. Foreks işlemlerinde de, kaldıraçlı işlemin baz aldığı menkul kıymetten oluşan zarar başka sınıftaki menkul kıymet karlarına mahsup edilemez.

Sonuç olarak, foreks yatırımcısı gerekli şartların oluşması halinde ihtiyari beyan vererek ödediği vergileri ve maruz kaldığı zararları mahsup imkânına sahiptir. Bu suretle vergi iadesine hak kazanan yatırımcı, vergi iadesi prosedürlerinin işletilmesiyle nakit olarak veya başka vergi borçlarına mahsup yapılması suretiyle vergi iadesi alabilir.

Foreks Yatırımcıları İade Haklarını Takip Etmelidir

Foreks yatırımcıları elde ettikleri kazançlar üzerinden %10 stopaj ödemektedir. Bu stopaj aracı kurumlar tarafından yapılmakta ve vergi dairesine yatırılmaktadır. Foreks yatırımcıları yıllık kazançları üzerinden %10 stopaj uygulayıp vergi hesabı yaptıktan sonra hesaplanan bu vergiyi, yıl içerisinde ödediği vergiyle kıyas etmelidir. Ödenen verginin, hesaplanan vergiden fazla olması halinde takip eden yılın Mart ayının 25’ine kadar vergi dairesine ihtiyari beyan verilmelidir. Fazla kesilen verginin mahsup ve iadesi bu beyannamenin süresinde verilmesi durumunda mümkün olduğundan bu tarihin geçirilmemesi şarttır.

Emlak Vergisi'nde yılı 1. taksidinin ödeme süresi 31 Mayıs 'te sona eriyor. Bu yıl ödenecek Emlak Vergisi tutarı, geçen yıl ödenen rakamın yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılması şeklinde, yani yeniden değerleme oranının yarısı olan % / 2 = % oranında artırılması suretiyle bulunacak tutar olacaktır.

Emlak Vergisi, meskenlerde binde 1, diğer binalarda binde 2, arazide binde 1 ve arsalarda binde 3'tür. Bina, arsa ve arazilere ilişkin vergi oranları büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde % artırımlı uygulanır.

Emlak Vergisi, bina, arsa ve arazinin bulunduğu yer belediyesine birinci taksidi mart, nisan ve mayıs aylarında, ikinci taksidi kasım ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. Verginin zamanında ödenmemesi halinde; ödenmeyen vergi aslına, her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere % gecikme zammı uygulanmaktadır.

SIFIR ORANDAN KİMLER YARARLANABİLİR?

Ülkemizde, prim ödeme gün sayısı ve hizmet yılını doldurduğu halde yaş sınırı nedeniyle emekli olamayan çalışanların sorunları çıkartılan yasa ile kısmen çözüldü. İlk anda yaklaşık 2 milyon bin kişi emekli olabiliyor. Yeni emekli olacaklar ile birlikte toplam emekli sayımız 15 milyon bin civarında. Sıfır oranında Emlak Vergisi'nden faydalanabilecek milyonlarca emekli vatandaşımız olduğunu dikkate alarak, bu fırsattan yararlanma şartlarını tekrar hatırlatmak istiyorum.

Konut sahipliği, Emlak Vergisi mükellefi olmayı gerektirir. Emlak Vergisi Kanunu'nun 8. maddesi ile Bakanlar Kurulu'na bazı kişiler için, Emlak Vergisi oranını sıfır olarak belirleme yetkisi verilmiştir. Bakanlar Kurulu, bu yetkisini bazı kişiler için kullanmıştır. Bakanlar Kurulu Kararı'nda belirtilen kişiler; Emlak Vergisi mükellefi olmalarına rağmen, indirimli vergi oranına (sıfır oran) tabidirler. Buna göre; Türkiye'de brüt yüz ölçümü metrekareyi geçmeyen, tek meskeni olan veya tek meskeninin intifa hakkına sahip bulunan;

&#; Gaziler,

&#; Şehitlerin dul ve yetimleri,

&#; Engelliler,

&#; Hiç geliri olmayan ev hanımı ve işsizler,

&#; Kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından (Emekli Sandığı, SSK, Bağ-kur emeklileri) aldığı aylıktan başka geliri olmayan emekliler, indirimli vergi oranından (sıfır oran) faydalanacaklardır.

Yukarıdaki şartları taşıyan kişilerin, konutun bağlı bulunduğu belediyeye bir dilekçe ile beyan ve taahhütte bulunmaları yeterlidir.

Ev hanımları, emekli ve işsizlerin brüt metrekarenin altında tek konutları varsa; hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, menkul ve gayrimenkul geliri, faiz ve temettü geliri veya benzeri bir türde bir gelirlerinin olmaması gerekmektedir.

Hiç geliri olmamanın bir istisnası mevcuttur. Buna göre; yılı içinde elde edilen ve TL' yi geçmeyen her türlü menkul sermaye iradı gelirleri (faiz geliri, borsa kazançları, devlet tahvili gelirleri vb gibi) bu hükmün istisnası içinde değerlendirilecektir.

Engelliler, gaziler ile şehitlerin dul ve yetimlerinin vergi indiriminden yararlanabilmesi için, herhangi bir faaliyet veya gelir şartı aranmaz.

Emekli maaşı dışında başka bir geliri olmayan emekli; meskenini kiraya verip, kendisi de kirada oturması halinde, sıfır oran avantajından yararlanmaya devam edecektir. Kat irtifaklı arsa tapusu olan ev için de sıfır oranlı Emlak Vergisi avantajından faydalanılabilir. Bu avantaj için, binaya ait iskan belgesinin alınması şartı yoktur.

İndirimli vergi oranının uygulanması için, meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Ancak emeklinin kendisine ait tek mülkü; yazlık, dağ evi, yayla evi vb evler ise bu avantajdan yararlanılamaz. Kişi, o evde yılın tamamında oturuyorsa ve diğer şartları da taşıyorsa, indirimli vergi oranından faydalanabilecektir. Ayrıca tapuda mesken olarak gözüken ancak işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkul ile ilgili olarak, sıfır oranlı Emlak Vergisi avantajı uygulanamaz.

Emekli olduktan sonra, başka bir işte çalışmaya başlayan emekli bu avantajdan yararlanamaz. Yine emeklinin 2 ayrı konutta hissesi varsa, bu 2 konut için de Emlak Vergisi ödemek zorundadır.

Sayıları milyonları bulan ve yurt dışında çalışan Türk vatandaşları mevcuttur. Yurt dışında emekli olan Türk vatandaşı, Türkiye'deki meskeni için sıfır oran avantajından yararlanamayacaktır. Çünkü Türkiye'de kurulu sosyal güvenlik kurumlarından aylık alma şartını ihlal etmektedir.

Eşi ölen emekliye, eşinden dolayı ölüm aylığı bağlanmış ise indirimli (sıfır) oranlı bina vergisi avantajından faydalanabilecektir.

Emeklinin kendi evini kiraya verip eşine, oğluna ya da kızına ait evde oturması durumunda; indirimli Emlak Vergisi imkanından yararlanılamayacaktır.

Erkek emekli ve hiçbir geliri olmadığını taahhüt eden ev hanımı eşin, birer evleri varsa; evlerden birinde ikamet edilip, diğer ev kiraya verilirse; kiraya verilen evin kira getirisi nedeni ile Emlak Vergisi ödenmesi gerekmektedir.

İşyeri, arsa ve araziye sahip olmak, bu mülklerden gelir elde edilmediği sürece sıfır oranlı Emlak Vergisi hakkından yararlanmaya engel teşkil etmez.

ÖDENEN VERGİLER GERİ ALINABİLİR

Sıfır oranlı Emlak Vergisi imkanından faydalanmak için şartları taşıdığı halde, ödeme yapanlar telaşa gerek yok. Emlak Vergisi'ne tabi konutun kayıtlı oldukları belediyelere giderek, muaf olduğunuzu bildiren muafiyet formunu doldurmanız gerekiyor.

Konutunuzun bağlı olduğu belediyeye vereceğiniz düzeltme dilekçesi ile beraber , , , ve yıllarında muaf olmanıza rağmen ödemiş olduğunuz vergileri iade alabilirsiniz.