2 Abdülhamid Dönemi Osmanlı Haritası

“II. Abdülhamid Döneminde Tek Karış Toprak Kaybedilmedi” İddiası Doğru Değil

Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’in 33 yıl Osmanlı Devleti’ni savaşa sokmayıp, hiç toprak kaybı yaşatmadığı iddiası doğruyu yansıtmıyor. Osmanlı İmparatorluğu, 2. Abdülhamid’in 33 yıllık idaresi süresince Tunus, Girit, Mısır, Kıbrıs, Sırbistan, Karadağ, Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Niş, Teselya, Kars, Batum, Ardahan’ı kaybetmiştir.

Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid, 31 Ağustos 1876 tarihinde çıktığı tahttan 32 yıl 7 ay 13 günlük saltanatının ardından 27 Nisan 1909 günü indirilmişti.

2. Abdülhamid’in saltanatı süresince Osmanlı İmparatorluğunun hiç toprak kaybı yaşamadığı iddiası bir hayli popüler.

2. Abdülhamid devrinde Osmanlıyı savaşa sokmayıp, hiç toprak kaybı yaşatmadığına inanılsa da, tarihi gerçekler aksi yönü işaret ediyor.

2. Abdulhamit’in hüküm sürdüğü 1876-1909 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nun kaybettiği topraklardan bazıları şu şekilde: Tunus, Girit, Mısır, Kıbrıs, Sırbistan, Karadağ, Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Niş, Teselya, Kars, Batum, Ardahan.

2. Abdulhamid Döneminde Osmanlı İmparatorluğu Sınırlarında Değişimi Gösteren Karşılaştırmalı Harita (1876-1909) (Görselleştirmede Geacron.com‘dan istifade edilmiştir)

İlaveten, 2. Abdulhamid’in saltanatı döneminde yaşanan siyasi olaylara dair ya da Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak kayıplar hakkındaki Vikipedi başlıklarını bile sıralamak bu iddianın yersizliğini sergilemek için yeterli olur.

Siyasi olaylar

• Tahta çıkışı ve Birinci Meşrutiyet
• Balkanlarda karışıklıklar ve uluslararası ortam
• Sırbistan ve Karadağ ile savaş (1876-1878) ve Tersane Konferansı
• 1877-78 Türk-Rus Savaşı (93 Harbi)
• Bosna Hersek ve Yenipazar’ın Avusturya tarafından işgali (1878)
• Kıbrıs’ın Birleşik Krallık tarafından işgali (1878)
• Birleşik Krallık Kıbrıs Yüksek Komiserliği Bayrağı
• 1878’de Kıbrıs’a İngiliz bayrağının çekilmesi
• Tunus’un Fransa tarafından işgali (1881)
• Borçların ödenemez hale gelmesi ve Borçlar İdaresi’nin (Düyun-u Umumiye) kurulması (1881)
• Yunanistan’ın Teselya’yı ilhakı (1881)
• Mısır’ın Birleşik Krallık tarafından işgali (1882)
• Somali’nin Birleşik Krallık tarafından işgali (1884)
• Habeş Eyaletinin İtalya tarafından işgali (1885)
• Şarki Rumeli’nin Bulgaristan tarafından ilhakı (1885)
• Makedonya’da tedhiş hareketleri
• Ermeni isyanları (1891-1895)
• Yunanistan ile savaş (1897)
• Girit’e özerklik verilmesi (1898)
• Kuveyt’in özerklik kazanması (1899)
• Yemen İsyanı (1905)
• İkinci Meşrutiyet (1908)
• Bulgaristan’ın bağımsızlığını ilan etmesi (1908)
• Avusturya’nın Bosna-Hersek’i ilhak etmesi (1908)
• Girit’in Yunanistan’a katılma kararı (1908)
• Tedbirler
• İkinci Meşrutiyet
• 31 Mart Ayaklanması ve Tahttan İndirilişi

Brittanica‘da 2. Abdulhamid’in 1878 yılından 1908 yılına değin İmparatorluğun topraklarını Rumeli’nin doğusu, Girit, Mısır ve Tunus dışında korumayı başardığı şöyle aktarılmıştı:

“Abdülhamid, 1878’den sonra imparatorluğu korumakta makul bir başarı elde etti. Doğu Rumeli hariç, 1908’e kadar başka toprak kaybetmedi (1881’de Fransa tarafından işgal edilen Tunus’ta ve 1882’de İngiltere tarafından işgal edilen Mısır’da Osmanlı otoritesi zaten önemsizdi). Girit’te Yunanistan 1897’de Giritlileri desteklemek için müdahale ettiğinde Osmanlılar isyanları bastırdı ve Yunanistan’ı mağlup etti. Ancak Avrupalı ​​güçler, Abdülhamid’i Girit’e özerklik vermeye zorladı. Avrupa’nın Makedonya’da önemli reformları uygulamaya zorlama çabalarını engellemede daha başarılı oldu. Arabistan’da Osmanlılar , 1870’lerin başında başlamış olan güçlerini genişletmeye devam ettiler.”

Ayastefanos ya da Berlin Antlaşmalarını okumak da bu iddianın gerçek dışılığının anlaşılması adına kâfi gelebilir…

II. Abdulhamit

2. Abdülhamit döneminde tek karış toprak kaybedilmediğine dair asılsız iddiaya ilişkin bazı tarihçi ve araştırmacıların yorumları ise şu şekildeydi:

İLAVE: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da 21 Mayıs 2022 günü Adana’da Gençlik Şöleni’nde yaptığı konuşmada 2. Abdulhamid döneminde toprak kaybının yaşanmadığı yönündeki yanlış iddiayı şöyle dile getirmişti:

“Abdülhamid Sultan’a dil uzatan, laf atan hanımefendiye şunu sormak lazım; 33 yıl hasta dev diye takdim edilen Osmanlı’yı bir karış toprak kaybetmeden yöneten Sultan Abdülhamid’e hakaret haddini aşmazlıktır. Ve bu haddini aşanlara bu millet 2023 seçimlerinde haddini bildirecektir. Meral hanım, sen kim Sultan Abdülhamid’e saygısızlık kim…”

Cumhurbaşkanı Erdoğan 2016 Mart ayında İstanbul’da Yıldız Sarayı Silahhane Binası’nda gençlerle bir araya geldiği programda ikametine tesis edilen Beylerbeyi Sarayı’nda 10 Şubat 1918 günü eceliyle vefat eden 2. Abdulhamid’in idam edildiğini ileri sürmüştü:

“Aslında tabi bu tarihi mekânın tarihi çok çok enteresan, çok çok ilginç. Tabi Sultan Abdülhamit cennet mekânın bizlere bir mirası. Bütün buralar, Yıldız Sarayı yapılıp kendisinin hal fermanı da ne yazık ki burada imzalanmış ve buradan hal edilmek üzere ne yazık ki yola çıkmış, böyle bir mekânın içerisindeyiz. Ve 33 yıllık o iktidarı döneminde Osmanlı’nın en zayıf olduğu dönemde hiçbir şey kaybetmeden bu toprakları koruyan bir Sultana, bir Lidere bu reva görülmüş ve ondan da hal fermanını imzalayarak kendisini ne yazık ki idam etmişler.”

II. Abdulhamit Dönemi Toprak Kayıpları Hakkında Yanlış Bilgi Paylaşan Yazarlar

Markar Esayan, Akşam Gazetesi’nde 5 Temmuz 2016 tarihinde yayınlanan ”Bu kervan doğru yolda” başlıklı köşe yazısında 33 yıllık 2. Abdülhamit devrinde hiç toprak kaybı yaşanmadığını iddia etme gafletinde bulunmuş:

''Osmanlı pek çok faktörün yanında diplomasi maharetine sahip olmadığı için yıkılmıştı. Bir istisna olarak 2. Abdülhamid 33 sene bir metre toprak kaybetmeden ülkeyi dış müdahalelerden korudu.''

Emin Pazarcı, Akşam Gazetesi’nde 6 Temmuz 2016 günü yayınlanan “Eyvah bu biz miyiz?” başlıklı yazısında kendisinden bir gün önce aynı gazetedeki köşedaşı Markar Esayan’ın yaptığı hatayı benzer ifadelerle tekrarlamış.

"Kimilerinin “kızıl sultan” diye saldırdığı, aslında ulu bir hakan olan Osmanlı Padişahı Sultan Abdülhamit. Osmanlı’nın en sıkıntılı döneminde 33 yıl tahtta kalan, buna karşılık bir karış bile toprak kaybetmeyen Sultan Abdülhamit, Hicaz Demiryolu’nu yaptıran kişi. Bu projeyi gerçekleştirirken de iki hedef güdüyor."

Hatalar da sanki bulaşıcı, önce aynı gazete içinde yayılıyor gibi…

Ergün Kaftancı, Yeniçağ Gazetesi‘nde 5 Şubat 2018 günü yayınlanan “CHP, aynı CHP” başlıklı yazısında II. Abdulhamid’in 1913 yılında toprak kaybettiğini iddia ederek tarih bilgisini konuşturmuş:

Abdülhamit döneminde yaşanan toprak kayıpları ise 1876, 1909 ve 1913yıllarında... AKP'liler neredeyse bunları da CHP'nin sırtına vuracak... 1876 Abdülhamit'in tahta oturtulduğu yıl, 1908 2. Meşrutiyet'in ilan edildiği yıl, 1913 ise Atina Antlaşması'nın imzalandığı yıl... Bu antlaşmayla birçok toprak parçasıyla birlikte, karasularımız içinde kalan 18 adayla Gökçeada ve Bozcaada hariç diğer adalar Yunanistan'a verildi. Lafın kısası, adaların elimizden çıkması Lozan ile bağlantılı değil, Osmanlı'nın yenilmesinden doğan anlaşmayla el değiştirme... Bu gidişle Abdülhamit'in toprak vererek işlediği suçu da CHP'ye fatura ederlerse şaşırmam...

II. Abdulhamid, 27 Nisan 1909 günü tahttan indi. 1913 yılında II. Abdulhamid’in toprak kaybettiğini iddia etmek de abesle iştigaldir.

Burhan Ayeri, Yeniçağ Gazetesi’nde 16 Eylül 2016 günü yayınlanan “Emekliyle Bu Kadar Oynamayın” başlıklı yazısında 2. Abdulhamit’in 33 yıllık hükümranlığı boyunca tek karış toprak kaybedilmediği yönündeki yanlış iddiaya yer vermiş:

"Onların üstü kapalı geçtiklerini bir de ben yorumlamak istiyorum. Mesela 2. Abdülhamit'i yıllar yılı iki ayrı gözlükle okudum. Birinden bakınca "Kızıl Sultan"dı. Diğerinden ise "Ulu Hakan" oldu. Doğru olan hangisi? Bu, zamana ve iktidardakilerin görüşüne göre değişmekte. Yılların GATA'sına onun ismi verildiğine göre halen hangi görüşün baskın olduğunu anlayabilirsiniz. Bir yanda darbecileri hal'leden ve Mithat Paşa'yı öldürten biri var. Diğer tarafta 33 yıl bir karış toprak kaybetmediği iddia edilen bir imparator. Kimilerinin onunla aynı değeri verdiği Mehmet Akif Ersoy'un, Abdülhamit'ten "iblisle 33 yıl despotizm yaşadık" şeklindeki sözleri hatırlatıldı...."

Toprak kaybından bahis açılmışken…

Hüseyin Öztürk, Yeni Akit Gazetesi’nde 30 Eylül 2015 tarihinde yayımlanan “Kosova’dan Bursa’ya” başlıklı köşe yazısında Kosova’yı odak noktasına almış:

"Evet, 520 yıl boyunca Müslümanıyla, Katoliğiyle, Ortodoksuyla, Sırp, Arnavut, Boşnak, Türk demeden “huzur, güven ve istikrar” içerisinde yönetilen Balkan topraklarında bugün 6 ayrı ülke vardır. Bu 6 ülke Türkiye sınırından fiziki olarak ayrılsa da Müslüman halkımız bir ve beraberdir."

Türkiye hariç toplam 9 Balkan ülkesi (Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Karadağ, Makedonya, Yunanistan, Bulgaristan, Hırvatistan ve Sırbistan) Osmanlı yönetimi altındaydı. 6 değil.