Matematik Öğrenme Güçlüğü Nedir

Eğitim hayatı boyunca tüm öğrenciler zaman zaman akademik açıdan sıkıntı yaşayabilmektedir. Bu sıkıntılar çok kısa zaman aralıklarında da olabilir, tüm eğitim yaşantısını da kaplayabilir. Zihinsel sıkıntılar yaşanmamasına rağmen akademik başarısızlık devam ediyorsa, bu durumun incelenmesi ve sebeplerinin belirlenmesi gerekir. 

Bu sıkıntıların sebebi psikolojik, çevresel, ailesel, ekonomik ya da fizyolojik olabilmektedir. Bu yazıda yer vereceğimiz durum DİSLEKSİ' dir. 

DİSLEKSİ: Normal ve normal üstü zekaya sahip olmasına karşın, okuma yazma, aritmetik alanlarında yaşıtlarından düşük akademik performans sergilenmesidir. Bu durum görme, işitme sorunlarından kaynaklanmamaktadır. Psikolojik nedenlere bağlı değildir. Bilgiyi edinme ve aktarma sırasında yaşanan skıntılardır. 

DİSLEKSİ ( Özel Öğrenme Güçlüğü ) 3 alt grupta incelenir. 
1. Okuma Bozukluğu (Disleksi)
2. Matematik Öğrenme Bozukluğu (Diskalkuli)
3. Yazılı Anlatım Bozukluğu (Disgrafi) 

Disleksi ( ÖÖG ) genel olarak okuma bozukluğu ile kendini göstermektedir. Tüm dünyada DİSLEKSİ olarak adlandırılmakta, ülkemizde ise genelde Özel Öğrenme Güçlüğü ya da Özgül Öğrenme Yetersizliği isimleriyle anılmaktadır. Özel Öğrenme Güçlüğü olan bireylerin tamamına yakını okuma alanında sıkıntı yaşar. Her üç alandanda ( okuma, yazma, matematik ) etkilenen bireyler vardır. Bu alanda matematiksel öğrenme bozukluğu ( diskalkuli ) zaman içerisinde öğrenciye en ok sıkıntı yaşatan çeşididir. Okuma ve yazma düzeyi yaşıtlarına yakın bile olsa, aritmetik becerilerle ilgili başarısızlık tembellik, isteksizlik, umursamazlık gibi davranış özellikleri ile eşleştirilebilir. Ancak yaşanılan sorun tamamen zihinsel işlevlerde yaşanan zorlanmadır. Latince de "kötü sayma" anlamına gelen "dyscalculia" , İngiltere’deki Eğitim ve Beceriler Bakanlığı olarak bilinen DfES ()’e göre diskalkuli aritmetik beceriler kazanma yeteneğini etkileyen bir durum olarak adlandırılır.

Diskalkulik öğrenenler rakamlar, basit işlemler, problemler ve problemlerle ilgili sezgileri kullanmada ve anlamada güçlük çekerler. Onlar doğru yön- temi kullanıp doğru yanıtı verseler bile, kendilerine güvenmeden mekanik olarak soruları cevaplarlar. Çok basit anlamda disleksiye anlama, dilsel bilgi üretiminde ya da tepkide bulunmadaki işlev bozukluğu dersek diskalkuliyi de niceliksel ve mekânsal bilgi üretiminde, anama ya da tepkide bulunmadaki işlev bozukluğu olarak tanımlayabiliriz. Diskalkuliyle ilgili daha birçok tanımlama yapılmakla birlikte en genel anlamda diskalkuli, matematiksel ilişkileri kavrama ve hesaplamada, sayısal sembolleri tanıma, kullanma ve yazmada açığa çıkan bozukluk ve yetersizliktir (Butterworth, )

Diskalkulik bireylerin ortak özellikleri ya da diskalkulinin belirtileri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Belleğin zayıf çalışması sebebiyle yapılan hatalı hesaplamalar,
• Temel matematik becerileri içeren işlemle- rin oldukça yavaş ve zor çözülmesi,
• Toplama ve çarpma işlemlerinin değişme özelliğini tanımadaki yetersizlik,
• Matematik problemlerinde kullanılan adım ve işlemleri sergilemede zorlanma,
• Özellikle dikkatsizlik yüzünden yapılan hataların çok olması,
• Görsel ve mekânsal işleyiş ile ilgili problemler,
• İşlemlerde sürekli on parmak kullanma,
• Sayıları kıyaslamada zorlanma, negatif ve pozitif sayıları ayırt edememe,
• Para üstü verirken şaşırma,
• Gün, hafta, ay, mevsimler vb. kavramları anlamada güçlük çekme,
• Zamanı anlatmada, yer ve yönü bulmada zorlanma,
• Stratejik planlamada beceri eksikliği (örn: satranç oynarken),
• Matematikteki genel kavramları anlayamama ve hatırlayamama,
• Kesirler konusunu anlamada zorlanma,
• Sayıların geçtiği öğrenmelerde hafıza zayıflığı,
• Matematiksel sembollerin kafa karıştırması,
• Günlük hayat problemlerini anlamada, bilgileri ve olayları sıralamada zorlanma,
• Basit geometrik şekilleri çizememe ve tanımlayamama.

Varolan bu belirtiler çocukluk döneminde, öğrencinin tüm çabalarına rağmen akademik başarısızlığın artarak devam etmesine sebep olmakta, sonucunda da özgüven eksikliğine sebep olmaktadır. Sürekli olarak matematik derlerindeki olumsuz yaşantılar stres kaynağına dönüşmektedir. Öğrenci kendisine aritmetik becerilerin sergilenmesi gereken bir etkinlik yapması istenecek telaşıyla yaşamakta ve bununla mücadele etmek zorunda kalmaktadır. Şanssız olan öğrenciler çevresindeki kişiler tarafından zihinsel engelli muamelesi görmektedir. 

Okul hayatı boyunca sürekli örselen öğrenciler, ne yazık ki asıl performanslarını gösteremeyip, sınavlarda hakettikleri puanları alamamaktadır. Meslek seçimlerinde isteklerine ulaşamamaktadırlar. Bunun yanında günlük hayatta sürekli rakamlarla, basitte olsa hesaplamalarla ve zamanı organize etmekle ilgili işler yaptığımızıda unutmamalayız. Düşünün ki gün içinde alış-veriş, ulaşım, yeme içme gibi işlerde sürekli para kullanıyoruz ve zihnimiz bir yandan hep hesap yapıyor. Bazen bu şekilde bir zorluk yaşamamamıza rağmen kafamızın karıştığı ve hata yaptığımız oluyor. Diskalkuli sıkıntısı yaşayan bireyler bu sıkıntıyı sürekli yaşıyor. Sosyal ortamlarda sürekli parmakla hesap yapma, saati ve zamanı ayarlayamama, yer bulmada sıkıntı yaşama somut olarak diğer kişiler tarafından farkedilmektedir. Bu durumda birey kendini hep eksik hissetmekte ve açıklama yapma gereği duymaktadır. Yapılan araştırmalar diskalkulik çocukların %17’sinin disleksi ( okuma bozukluğu ) ve %26’sının da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu birlikte olduğu görülmüştür. Bu durumda bireyin başetmesi gereken alanlar artmaktadır. 

Gelişen bilim ve teknolojiyle pek çok araç üretilebilmektedir. Diskalkuli tanısı koyabilen araçlar da mevcuttur. Bu araçlardan biri Butterworth, () tarafından geliştirilen diskalkuli ayırıcıdır. Bu aracın birincil amacı 6–14 yaş arasındaki çocukların içgüdüsel sayısal yeterliliklerini ölçmektir. Çünkü insan biyolojik eğilimiyle temel matematiksel becerileri ve temel düzeydeki matematiksel kavramları eğitim almadan doğası gereği geliştirebilir. Örneğin bir kişi 6’nın 5’ten büyük olduğunu ve 3’ten sonra 4 geldiğini düşünerek gözünde canlandırabilir. Bu nedenle diskalkuli ayırıcısı temel matematiksel işlem ve sayıların karşılaştırılması ile bir çocuğun matematik öğrenme bozukluğu seviyesini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu araç zaman sınırlaması olan bir dizi öğeden oluşmaktadır. Bu değerlendirme ölçeği ile matematiksel öğrenme güçlüğü tanısı konulabilmektedir. Ayrıca WİSC-R zeka ölçeği ile zeka düzeyi hakkında bilgi almak ve puanlar ile alt testleri yorumlamakta önemlidir. 

Özetle diskalkuli, temel matematiksel işlemleri ve kavramları öğrenirken ya da uygularken kişinin matematiksel yeteneğini olumsuz yönde etkileyen bir bozukluktur. Bir çocuğun diskalkulik öğrenme bozukluğu olup olmadığını ve olduysa derecesini en iyi ölçen araç diskalkuli ayırıcıdır. Aritmetik, günlük yaşamın önemli bir parçasıdır. Bu yüzden diskalkulik öğrencilerin matematiksel biliş kapasitelerini geliştirmek için onlara özel dikkat eğitiminin verilmesi önemlidir. Ayrıca matematiksel alanda öğrencinin öğrenme biçiminin belirlenmesi, eğitim yöntemlerinin bu doğrultuda belirlenmesi önemlidir. 

Gelişimsel olarak çocuğunuzun zekâsında herhangi bir kusur yoktur. Yalnızca diğer öğrenenlerden farklı olarak matematiği öğrenirken sizin ona daha çok zaman harcamanız gerekecektir. Bunun için, ona zekâ oyunları kitabı alabilir, birlikte bu kitaplardaki problemleri çözebilirsiniz. Beraber satranç, dama gibi oyunlar oynayarak onun dikkatini toplamasına yardımcı olabilirsiniz. Okulunuzun matematik ve rehber öğretmenine danışarak matematik konularını farklı tarzda öğrenebilir ve ona öğretebilirsiniz. Otobüse binip vereceğiniz parayı birlikte hesaplayabilirsiniz. Önemli olan sizin iyi bir ekip olmanızdır. Böylece çocuğunuz matematik korkusuyla tanışmayacak ve matematik başarısı sürekli yükselecektir.

“Diskalkuli nedir?” diye Google’ da arama yapıyorsanız doğru yerdesiniz, Matematik Öğrenme Güçlüğü olarak tanımlanan diskalkuli (dyscalculia) , bireyde zeka geriliği veya zihinsel bir gerilik bulunmadığı halde sayı ve sembolleri kavramada, matematiksel işlemleri anlamada zorluk yaşatan bir tür özel öğrenme güçlüğüdür. Yani Disleksi (okuma güçlüğü), Disgrafi (yazılı anlatım güçlüğü) ve diskalkuli (matematik öğrenme güçlüğü) özel öğrenme güçlüğü türlerinden bir tanesidir. 

Matematik Öğrenme Güçlüğü yaşayan çocuğunuzun zekasıyla ilgili bir sıkıntısının olmadığını hatta bu özel öğrenme güçlüğüne sahip çocukların zekasının normal hatta özel yetenekli bireyler olabileceğini vurgulamak yerinde olacaktır. Bu yüzden diskalkuli yaşayan çocukların, sosyal hayatta karşılaştıkları tepkilerden dolayı psikolojik hasarlarının oluşmaması, özgüven eksikliği yaşamaması için doğru tanı ve tedaviyle uzmanlardan yardım alınması,  öğretmenleri ve ebeveynleri tarafından desteklenmesi gerekmektedir.

Unutmayalım herkes matematik öğrenebilir. Ayrıca hatırlatmakta fayda var; disleksi olan Einstein’ da özel öğrenme güçlüğü yaşamış, 9 yaşına kadar konuşamamış ve öğrenmede güçlük çekmişti, buna rağmen ünlü profesör Fizik alanında adını tarihe altın harflerle yazdırmıştı.

Okul öncesi eğitime veya okula yeni başlayan çocuklarda daha sık karşılaşılan diskalkulinin belirtileri, tanısı, diskalkuli testi ve tedavi yöntemlerine gelin birlikte bakalım. İlk olarak, halk ağzında “diskalküli” olarak yanlış telaffuz edilen Diskalkulinin (matematik öğrenme güçlüğü) belirtileri vetürlerinden bahsedelim:

Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) Belirtileri 

Okul öncesi, ilk ve orta öğretim çağı çocukları ayrıca lise öğrenimi gören gençlerde genel olarak görülen belirtiler şu şekildedir :

• Matematik problemlerinde işlem sırası oluşturamama
• Çok basit olan Toplama-Çıkarma-Çarpma-Bölme işlemlerini yapamam veya yaşıtlarının çok gerisinde kalma
• İşlemleri yaparken sürekli parmak sayma
• Çarpım tablosunu ezberleyememe veya çok çabuk unutma
• Tarih, saat kısacası zaman kavramı sorunları yaşama
• Gün, hafta, ay veya mevsimleri anlatmakta zorluk yaşama
• Yer-yön kavramlarını anlayamama
• Sağını ve solunu karıştırma
• Geometrik şekilleri öğrenememe
• Dikkat eksikliği ve konsantrasyon sorunları yaşama
• Matematiksel sembolleri karıştırma
• Bozuk para saymada güçlük çekme
• Mesafe tarif etmekte zorluk yaşama
• Yaşıtlarına göre dörtten büyük sayıdaki çoklukları tahminde zorluk yaşama

Eğer bu belirtilerin bir kısmı ya da tamamı çocuğunuzda varsa en yakın sürede uzman birinden yardım almalısınız. Bunun için disleksi merkezimizde uzman ekibimizle iletişime geçebilirsiniz alanında profesyonel uzmanlarımızdan size en iyi şekilde yardımcı olacaklardır. Doğru tanı ve tedaviyle çocuğunuzda var olan bu öğrenme güçlüğünü, geliştirilen bazı yöntemler ve egzersizlerle tedavi etmek mümkün. 

Diskalkuli Türleri 

İşlemsel Diskalkuli : Sayılar ve sayılar arasındaki ilişkiyi anlamlandıramama şeklinde karşımıza çıkarken aynı zamanda yazılı ve sözlü olarak matematik hesaplarını tamamlayamama şeklinde de görülür.

Grafiksel Diskalkuli: Matematiksel sembollerini kavrayamama ve kullanamama şeklinde görülür.

Fikirsel Diskalkuli: Matematiksel düşünce ve kavramları anlama güçlüğü olarak karşımıza çıkar, bu soruna sahip çocuklar aynı zamanda matematikle ilgili fikir ve kavramları anlasalar bile daha sonra hatırlamakta güçlük yaşarlar.

Praktognostik Diskalkuli: Matematikle ilgili soyut kavramlar anlaşılmakta zorluk çekilir. Özellikle matematik denklemlerinde işlem yapma konusunda güçlük yaşama şeklinde görülür.

Anlamsal Diskalkuli: Matematiksel ifade ve denklemleri anlama ve özellikle yazarken ifade etme güçlüğü şeklinde görülür.

Sözel Diskalkuli: Sayılar veya diğer matematik kavramlarını anlamada güçlük çeken birey, matematikle alakalı sayı vb. sembolleri yazma ve okumakta güçlük çekmezken, sözlü olarak ifade edildiğinde anlamakta zorlanır.

Anlaşıldığı gibi 5 temel tür olarak karşımıza çıkan diskalkulinin, çocuğunuzda birkaç tanesi görülebileceği gibi bütün türleri de görülebilir. 

Diskalkuli Tanısı Nasıl Konulur?

Matematik öğrenmesorunu yaşayan çocuğunuzun akranları tarafından dışlanmaması, ruhsal sorunlar ve özgüven kaybı yaşamaması, aritmetik ve matematik başarısının artması için özellikle erken teşhis ve tedavi çok önemli. Sorun ne kadar erken teşhis edilirse tedavide başarı şansı o kadar artacaktır.  Bu yüzden okul çağına gelen çocuğunuzu çok iyi gözlemlemelisiniz. 

Tanı için yukarıda bahsedilen matematik öğrenme güçlüğü belirtileri bulunuyorsa, çocuğun sosyal ve günlük yaşam becerileri, zeka düzeyi mümkün olduğunca iyi araştırılmalı. Annenin gebelikte uyuşturucu veya alkol kullanımı, çocuğun prematüre olup olmaması, çocukta psikomotor bozuklukları, nörolojik sorunlar, beyin hastalıkları gibi durumların varlığı incelenmeli.

Diskalkuli aynı zamanda genetik yatkınlığa sahip bir sorundur. Özellikle çocuğun ebeveynlerinden biri diskalkuli yaşamışsa mutlaka uzman kişiye belirtilmeli.  Bu gibi durumların değerlendirilmesi doğru tanın konulması açısından yardımcı olacaktır. Bu araştırmalar yapılırken de merkezimizdeki uzmanlarımız  tarafından yapılan diskalkuli tarama testi, disleksi tarama testi uygulanmalı. Tanı konulmasında en büyük verilerden biri de diskalkuli test sonuçlarıdır. 

Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) Tarama Testi

Matematik hayatımızın her alanında karşımıza çıkan ve her yerde kullanmamız gereken bir beceridir. Sadece okul hayatımızda değil, markette alışveriş yaptığımızda hesaplama yaparken dahi matematik kullanıyoruz. Yine aynı şekilde caddede karşıdan karşıya geçerken sağ tarafımızı ve sol tarafımızı mutlaka net bir şekilde bilmemiz gerekiyor ki trafik kurallarına uyalım ve kazalara sebep olmayalım. Bunlar sadece birer örnek ve pek tabi bunları çoğaltabiliriz.

Bu yüzden çocuğunuz hayatının erken dönemlerinde eğer matematik öğrenme güçlüğü yaşıyorsa, bunu araştırmak ve bu sorunu ortadan kaldırmak için Kadıköy, Şişli ve Ataşehir şubelerimizde Matematik Öğrenme Güçlüğü Tarama Testi uyguluyoruz.
Peki Matematik Öğrenme Güçlüğü Testi nedir ve nasıl uygulanır? 

Diskalkuli Testi matematikle ilgili becerileri değerlendirmek için hazırlanmış, sayısal akıl yürütme ve zihin matematiğini inceleyen ayrıca dikkat eksikliği ve matematikle ilgili becerileri öğrenmeye güçlük çıkaran zihinle ilgili nedenleri değerlendiren testlerdir. Bu testler bireyde sorun olan yönleri tespit edebileceği gibi güçlü yönlerini de ortaya çıkarır.

Matematik öğrenme güçlüğü testi, kağıt üzerinde bulunan sorulara karşılık birkaç cevap şıkkı içeren yazılı test şeklinde olabileceği gibi, bilgisayar ortamında veya sözel ve görsel şekilde de olabilir. Bu testlerin bazıları zihinden hesaplama, matematikte akıcılık yani işlemleri devam ettirebilme, niceliksel akıl yürütme ve hesaplama becerilerini inceler.

Birkaç diskalkuli testine örnek vermek gerekirse Wechsler Bireysel Başarı Testi, Matematiksel Akıcılık ve Hesaplama Testi, Kapsamlı Matematiksel Yetenekler Testi, Woodcock-Johnnson IV (WJ IV) Hesaplama alt testi şeklinde sıralanabilir. Uygulanan bu testler veya benzeri diğer diskalkuli testlerinden sonra uzmanımız çocuğunuzu bazı zeka testlerine de tabi tutabilir. Sizin çocuğunuzun durumuna ilişkin verdiğiniz bilgiler ve diğer verilerle birlikte diskalkuli tanısı konulan çocuğa uygun tedaviye başlanır. Bahsettiğimiz testler aynı şekilde diskalkuli yaşayan yetişkin bireyler içinde geçerlidir.

Diskalkuli Tedavisi Nasıl Olur?

Diskalkuli tedavisi için erken teşhis ve tedavinin öneminden bahsederken uzman desteği alınması gerektiğini de belirtmiştik. Anadolu yakasındaysanız Kadıköy ve Ataşehir şubelerimize, Avrupa yakasındaysanız Şişli Şubemize gelerek bizimle görüşebilirsiniz. Uzman desteğinin yanı sıra aile içerisinde uygulanan bazı oyunlar ve okul öğretmenlerinin uygulayacağı teknikler de mevcut. 

Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler için onlara uygun olarak seçilen çeşitli yaklaşımlarla matematik öğrenmeleri kolaylaştırılmaktadır. Diskalkuli yaşayan birey için mutlaka özel bir öğrenim planı hazırlanmalı ve bu plan hazırlanırken dikkat, hafıza ve matematik öğretici çeşitli oyunlar plana dahil edilmeli. Ayrıca akademik eğitim alan ve diskalkuli yaşayan bireylere diğer öğrencilere göre daha uzun matematik çalışma saatleri belirlenmelidir.

Çocuğunuzun tedavisinde aile bireylerine çok fazla ve aynı zamanda eğlenceli görevler düşmektedir.  Aile içerisinde beraber oynayabileceğiniz dikkat, hafıza ve matematik becerilerini geliştirmeye yönelik eğlenceli diskalkuli egzersizleri çocuğunuzun tedavisinde büyük rol oynarken aile içerisinde birlikte vakit geçirmenizi ve daha yakın olmanızı sağlayacaktır. 

Evde Yapılabilecek En İyi 5 Diskalkuli Egzersizi :

funduszeue.info Etme
2. Anıları Canlandırma
funduszeue.infote Pişirme
funduszeue.info Yapma
funduszeue.infon Numaralarını Hatırlama Oyunu

1. Tahmin Etme: Ağırlık, uzunluk ve adet gibi ölçü tahmin etmeye dayalı bir oyundur. Marketten döndüğünüzde veya markette beraber alışveriş yaparken poşetlerin içinde kaç tane ürün olduğunu sorarak eğlenceli oyunlar oynayabilirsiniz. “Poşetin içinde kaç adet çilek var? Poşetin içinde kaç adet elma var?
2. Anıları Canlandırma: Eğlenceli bir hafıza oyunudur. Daha önce yaşanmış bir olay için çeşitli sorular sorarak hafızasını canlı tutmasını sağlayabilirsiniz. Örneğin, “Geçen Pazar günü parka gittiğimizde hangi oyuncaklara kullandın?” şeklinde, sırasıyla ve kaç defa oyuncaklara bindiğini sorabilirsiniz. 
3. Birlikte Pişirme: Çocuğunuzla birlikte kolaylık hazırlayabileceği bir yemek tarifi belirleyin ve malzemeleri bir araya getirme, sayma ve ölçüleri belirleme için çocuğunuzu sorumlu tutun. Çocuğunuzun sevdiği bir tatlı tarifi oyunu daha keyifli hale getirecektir.
4. Telefon Numaralarını Hatırlama Oyunu: Mesela aile bireylerini ararken telefon numaralarını ezberletebilir ve numarayı tuşlarken ondan hatırladığı numaraları söylemesini isteyebilirsiniz. İlk 3 rakamı hatırlıyorsa devamını getirebilmesi için ona siz destek olun.
5. Rol Yapma: Birlikte bir mağazada olduğunuzu hayal edin, mesela çocuğunuz mağaza görevlisi siz is müşteri rolünde olabilirsiniz. Evdeki birkaç eşyayı size satmasını isteyin ve ne kadar para üstü vereceğini hesaplamasını sağlayın. Tabi rol örnekleri çoğaltılabilir.

Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan kişilerin öğrenim sürecini hızlandıran en büyük faktör motivasyon sağlanmasıdır. Matematik dersine çalışırken veya yukarıda bahsedilen veya daha farklı diskalkuli egzersizleri, diskalkuliye iyi gelen oyunlar oynarken zorlandığında kızmamalı hatta yüreklendirmelisiniz.