Doğu Komşularımız

Türkiye’nin sınır komşuları ve sınır kapılarının isimleri nelerdir? Türkiye’nin sınır kapıları, sınır komşuları ve başkentlerinin isimleri nelerdir? Türkiye’nin sınır komşuları haritası ve Türkiye’nin komşu ülkelerle olan her sınırı hakkında bilmemiz gerekenler…

Türkiye’nin kara sınırları yaklaşık 2753 km’dir. Irak ve İran sınırları doğal sınır özelliği taşımaktadır. Diğer sınırlarımız yer yer bazı engellerden geçseler bile büyük çoğunluğu politik sınır özelliğindedir. En uzun sınırımız 877 km’lik Suriye, en kısa sınırımız 18 km’lik Nahçıvan sınırıdır.

Türkiye, iki kıtada toprağı bulunan bir Avrasya ülkesidir.Topraklarının %97’si Asya üzerinde bulunur ve bu kısım Anadolu diye adlandırılır. Kalan %3’lük kısım ise Avrupa kıtasında kalır ve Doğu Trakya diye adlandırılır. Marmara Denizi, Çanakkale ve İstanbul Boğazı Anadolu’yu Trakya’dan, Asya’yı Avrupa’dan ayırır.

Türkiye’nin sınırları ve komşuları, Doğu Trakya’da Yunanistan ve Bulgaristan, Anadolu toprakları üzerinde kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, Azerbaycan’a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve İran, güneydoğuda Irak ve Suriye’dir.

Türkiye’nin Sınır Kapıları:

• Yunanistan Sınır Kapıları: Uzunköprü Sınır Kapısı, İpsala Sınır Kapısı, Karaağaç – Pazarkule Sınır Kapısı
• Bulgaristan Sınır Kapıları: Aziziye (Dereköy) Sınır Kapısı, Kapıkule Sınır Kapısı,
• Gürcistan Sınır Kapıları : Posof (Türkgözü) Sınır Kapısı, Sarp Sınır Kapısı.
• Ermenistan Sınır Kapıları : Akyaka Sınır Kapısı (Türkiye-Ermenistan)
• İran Sınır Kapıları : Gürbulak Sınır Kapısı, Esendere Sınır Kapısı
• Irak Sınır Kapısı : Habur Sınır Kapısı
• Azerbaycan Sınır Kapısı : Dilucu sınır kapısı
• Suriye Sınır Kapıları : Cizre Sınır Kapısı, Mürşitpınar Sınır Kapısı, Girmeli Sınır Kapısı, Şenyurt Sınır Kapısı, Ceylanpınar Sınır Kapısı, Akçakale Sınır Kapısı, Karkamış Sınır Kapısı, Cilvegözü Sınır Kapısı, Kapıköy Sınır Kapısı, Öncüpınar Sınır Kapısı, İslâhiye Sınır Kapısı, Yayladağı Sınır Kapısı, Çobanbey Sınır Kapısı.

• Türkiye Sınır Komşuları Haritası

Türkiye’nin Sınır Komşuları ve Başkentleri:

• Yunanistan‘ın başkenti Atina‘dır.
• Bulgaristan‘ın başkenti Sofya‘dır.
• Gürcistan‘ın başkenti Tiflis‘tir.
• Ermenistan‘ın başkenti Erivan‘dır.
• Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti‘nin başkenti Nahcıvan‘dır.
• İran‘ın başkenti Tahran‘dır.
• Irak‘ın başkenti Bağdat‘tır.
• Suriye‘nin başkenti Şam‘dır.

TÜRKİYE – AZERBAYCAN SINIRI

Azerbaycan-Türkiye sınırı 18 kilometre ile Türkiye’nin en kısa sınırıdır. İki ülkenin kara sınırları Aras Nehri boyunca uzanır ve biter. Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’ın Karabağ işgali sonrası Azerbaycan ile Nahçıvan kara sınırı bitmiş, ancak Azerbaycan’a bağlı Nahcivan’ın yalnız İran, Ermenistan ve Türkiye’ye kara sınırı kalmıştır. Ermenistan’dan farklı olarak Nahçıvan merkezli Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ticari, sosyal ve diplomatik ilişkilerinin devamlılığına paralel olarak karayolu ve demiryolu ulaşımı sürekli aktiftir. Türkiye Azeri gazını Iğdır üzerinden kârsız Nahçıvan’a iletmektedir.

Türkiye’den karayolu ile Ermenistan’a geçişin olduğu tek ana yol Türkiye sınırları içerisinde Dilucu Sınır Kapısı ile son bulan E-E99 ve Ermenistan devlet sınırları içerisinde başlayan M7’dir. Yine aynı sınır kapısından iki ülke arasında ile aktif olarak demiryolu ile ulaşımını mümkün kılacak çalışmalar 2012’den bu yana sürmektedir.

TÜRKİYE – BULGARİSTAN SINIRI

Bulgaristan-Türkiye sınırı 269 kilometre olup Türkiye’nin en uzun üçüncü, Karadeniz’den doğan Meriç Irmağının Türkiye girişinde biten kara sınırıdır. İki ülkenin sınırları Lozan Antlaşması ile bugünkü halini almıştır. Türkiye’nin işlek ve önemli gümrük kapısı Kapıkule Balkanlar ve Batı Avrupa’ya ulaşımı mümkün kılar. Türkiye’den karayolu ile Gürcistan’a geçişin olduğu yollar E E80 ve E E87’dir. Bulgaristan yönetimlerinin 1984-1989 yılları arasında Bulgarlaştırma politikaları iki ülke arasında stratejik ve siyasi sorunlara neden olmuştur. Bulgaristan’a Kapıkule Sınır Kapısı’ndan demiryolu ile ulaşım mümkündür.

TÜRKİYE – ERMENİSTAN SINIRI

Ermenistan-Türkiye sınırı 328 km kilometre ile Türkiye’nin en uzun dördüncü sınırı olup, Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiş kara sınırı Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan’ın Karabağ’ı işgali ile şekillenmiştir. İki ülkenin kara sınırları Arpaçay ve Araş vadisini izleyerek Nahcivan-Türkiye sınırında son bulur. Aras Nehri ve Arpaçay ırmağı iki ülke sınırlarını izleyen ve Türkiye’nin Nahçivan sınırıyla biter. Alican Sınır Kapısı karayolu ile ulaşımın mümkün olduğu iki ülke arasında bulunan tek sınır kapısı olup, Türkiye; Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını işgal etmesi ve Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan ile olan ticari ve diplomatik ilişkilerini kesmiş ve kara sınırlarını 1993 yılından bu yanatek taraflı kapatmıştır. Türkiye sınır kapısının açılması ve ikili ilişkilerin başlatılması için Ermenistan’dan soykırım ısrarından ve bu amaçla yürüttüğü kampanyalardan vazgeçmesini, işgal altındaki Karabağ topraklarından çekilmesini ve ortak sınırın çizildiği Kars Antlaşması ile Gümrü Anlaşması’nı tanımasını istemiştir.

Türkiye’den karayolu ile Ermenistan’a geçişin olduğu tek ana yol Türkiye sınırları içerisinde Alican Sınır Kapısı ile son bulan ve Ermenistan devlet sınırları içerisinde başlayan M7’dir. Yine aynı sınır kağısından geçen 1953 yılından 1993 yılına kadar Akyaka Sınır Kapısı ile aktif olarak demiryolu ile ulaşım mümkündü.

TÜRKİYE – GÜRCİSTAN SINIRI

Gürcistan-Türkiye sınırı 276 kilometre olup Türkiye’nin en uzun üçüncü, Sarp, Hopa köyüyle başlayan Ermenistan sınırına kadar devam eden kara sınırıdır. Karadeniz’den doğan Gürcistan sınırları içerisinden Türkiye’ye gelen Çoruh Nehri’nin yer yer sınır oluşturduğu iki ülkenin sınırları Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir. Türkiye’den karayolu ile Gürcistan’a geçişin olduğu tek ana yol E E70 ve E E691’dir. İki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeye paralel olarak Azeri doğalgazı Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Gürcistan üzerinden Türkiye’ye gelmektedir. Gürcistan’a doğrudan demiryolu ile ulaşım Bakü-Tiflis-Kars demiryolu hattı ile mümkündür.

TÜRKİYE – IRAK SINIRI

Irak-Türkiye sınırı 378 kilometre olup Ankara Antlaşması (1926) ile günümüze kadar gelmiş Türkiye’nin en uzun üçüncü kara sınırıdır. Türkiye sınırları içinde doğan Fırat ve Dicle nehirlerinin suları Suriye ve Irak’tan geçmektedir. Türkiye’den karayolu ile Irak geçişin olduğu tek ana yol E E90’dır. İki ülke arasındaki ticari ilişkileri geliştirmeye paralel olarak Türkiye-Irak doğrudan demiryolu bağlantısı için çalışmalar devam etmektedir. Yine 1990’larda PKK’ya karşı mücadele için Saddam Hüseyin rejiminin rızasıyla Irak sınırları içerisinde ve Kuzey Irak başta olmak üzere birçok nokta Türk askeri üsleri vardır.

TÜRKİYE – İRAN SINIRI

İran-Türkiye sınırı, 560 km kilometre ile Türkiye’nin en uzun ikinci sınırı olup iki ülke sınırları 1639 yılında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir. İki ülkenin kara sınırları Nahçıvan sınırının kesiştiği Dilucu Sınır Kapısı ile başlar ve Irak-Türkiye sınırının kesişme noktasında sona erer. 1930’lu yıllarda Türkiye-Irak-İran üçgeninde yaşayan Kürt aşiretlerinin yönetimlere karşı ayaklanmaları üzerine üç ülke ve Afganistan arasında Sadabat Paktı imzalanmıştır. 1 Ocak 1985 tarihinde Türkiye tarafından açılan Borualan Sınır Kapısı İran tarafından karşı sınır kapısı açılmaması üzerine süresiz olarak kapatılmıştır.

İki ülke sınılarının uzunluğundan dolayı sınır hattında kaçakçılık olayları yaygın olup henüz standartları yüksek işlek bir yol sisteminin geliştirilmemiş olması İran ile Türkiye ticari ilişkilerini zorlaştırmaktadır. İki ülke sınırları içerisinde saldırılar gerçekleştiren Kürdistan Özgür Yaşam Partisi’ne (PJAK) karşı İran ve Türk Silahlı Kuvvetleri mücadele yürütmekte ancak İran’ın Kürdistan İşçi Partisi’ne (PKK) bakış açısı tartışılmaktadır. İki ülke ticari ve diplomatik ilişkilerin gelişmesine paralel olarak karayolu ve demiryolu ulaşımı sürekli aktiftir. Sınır boyunca TOKİ tarafından 144 km uzunluğunda duvar inşa edilmektedir.

Türkiye’den karayolu ile İran’a geçişin olduğu yollar;

• Türkiye sınırları içerisinde Gürbulak,
• Doğubayazıt’ta bulunan Gürbulak Sınır Kapısı ile son bulan E E80,
• İran sınırları içerisinde başlayan Karayolu 32 bağlantısı,
• Türkiye sınırları içerisinde ‘ün bittiği Kapıköy Sınır Kapısı,
• Esendere köyünün sınır olduğu ‘ün bittiği Sero Sınır Kapısı ile ulaşım mümkündür.
• Yine Kapıköy Sınır Kapısı’ndan geçen 1971 yılından bu yana aktif olarak demiryolu ile ulaşım mümkündür.

TÜRKİYE – SURİYE SINIRI

Suriye-Türkiye sınırı 911 kilometre olup Türkiye’nin en uzun sınırı olup Ankara Antlaşması ile şekillenmiş Hatay Devleti’nin Türkiye Cumhuriyeti’ne katılmasıyla günümüze kadar gelmiş kara sınırıdır. Dicle çayı kavşağından doğu-batı yönünde Hatay il sınırına ulaşır ve daha sonra Hatay ilinin doğu güney sınırını oluşturduktan sonra Akdeniz’e ulaşır. Türkiye’nin en güney noktası Beysun mahallesi bu sınır üzerindedir. Türkiye sınırları içinde doğan Fırat ve Dicle nehirlerinin suları Suriye ve Irak’tan geçmektedir. 1973 yılına kadar Caber Kalesi eteklerinde bulunan Süleyman Şah Türbesi baraj yapımı ve güvenlik gerekçeleri ile iki kez yer değiştirdi. Halen Suriye’nin Halep sınırları içinde bulunan türbe, Türkiye’nin sınırlı dışındaki tek Türk toprağıdır.

Türkiye Suriye sınırında, geçmiş yıllardan bu yana kaçakçılık olayları yoğun olup sınırın çok uzun olması, sınır hattının her yerinden Türkiye topraklarına kolayca geçilebilmesi ve her iki tarafın ekonomik yapı farklılıkları da kaçakçılıkta önemli bir rol oynar. Türk sınırı boyunca kurulmuş askeri karakollar ve Türk Jandarması Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Birimleri kaçakçılığa karşı önlemler almaktadır. Sınır boyunca inşa edilen 688 km uzunluğundaki beton duvar 2017’de tamamlandı.

Türkiye’den karayolu ile Suriye’ye geçişin olduğu ana yollar;

• Gaziantep’ten Karkamış Sınır Kapısı’nın olduğu E216,
• Şanlıurfa’dan E99,
• Reyhanlı’dan E98 ve D-D420,
• Yayladağı’ndan E91,
• Kilis’ten D-D850 Pazarkule Sınır Kapısı’nın bulunduğu E85’dir.
• Yine 1953 yılında başlatılan İslahiye, Nusaybin ve Çobanbey’den demiryolu ağı mevcut olduğu halde günümüzde ulaşıma kapalıdır.

Suriye İç Savaşı ve PKK ile mücadeleden dolayı mevcut olan birçok sınır kapısı, karayolu ve demiryolu ulaşımı yapılmamaktadır.

Haziran 2012 Türk uçağının düşürülmesinin ardından Türkiye-Suriye Krizi başlamış, Türk Silahlı Kuvvetleri’nce değiştirilen angajman kurallarınca Türkiye sınırları içerisine karşı IŞİD ve Suriye rejiminden gelen saldırılara Türk Hava Kuvvetleri ve Türk Kara Kuvvetleri tarafından uyarılmadan karşı saldırılar başlatılmış, Suriye tarafından Türkiye sınırına yaklaşan her askeri unsur tehdit olarak değerlendirilip askeri hedef muamelesi görmeye başlamıştır.

TÜRKİYE – YUNANİSTAN SINIRI

Türkiye-Yunanistan sınırı 212 km kilometre olup Türkiye’nin en uzun yedinci sınırı olup, Lozan Antlaşması ile günümüze kadar gelmiş kara sınırıdır. İki ülkenin kara sınırları Meriç Irmağı’nın ağız kısmından başlar. Irmak yatağını izleyen sınırı, Türkiye-Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarının kesişme noktasında, Kapıkule Gümrük kapısının hemen yakınında son bulur. İpsala ve Karaağaç gümrük kapıları sınır boyunda iki ülke arasında yer alan diğer gümrük kapıları ve geçiş güzergâhlarıdır. Yine günümüzde Lozan Anlaşması’na aykırı olarak Rodos, Midilli, Sisam ve Sakız adası gibi Türkiye kıyılarına yakın olan büyükçe adalar Yunanistan tarafından silahlandırılmış ve buralarda askerî hava alanları kurulmuştur. Bu durum Türkiye sınır güvenliği için bir tehdit unsurudur. Kıbrıs Harekatı sonrası Kıbrıs Türkleri Türkiye garantörlüğünde tek taraflı bağımsızlık ilan ederek Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuş, Yunanistan elinde bulunan adalarında kara sınırı olduğu iddia etmiş ve Ege adalarına 12 millik kara suları istemiş ancak Türkiye bunun 6 milden fazlasını kabul etmemektedir. Zaman zaman Ege Denizi üzerinde Yunan Silahlı Kuvvetleri ile Türk Silahlı Kuvvetleri arasında uçak ve gemilerle ikili dalaşmalar yaşanmaktadır.

Türkiye’den karayolu ile Yunanistan’a geçişin olduğu ana yollar;

• İpsala Sınır Kapısı’nın olduğu E E90,
• Pazarkule Sınır Kapısı’nın bulunduğu E E85’dir.
• Yine Uzunköprü Sınır Kapısı’nın bulunduğu sınır hattı üzerinden 1953 yılından bu yana aktif olarak demiryolu ile ulaşım mümkündür.

Doğu komşuları

Gürcistan: Türkiye ile ekonomik ilişkiler içinde de bulunan Gürcistan, Türkiye’den hem ithalat yapmakta hem de ihracat yapmaktadır. Başkenti Tiflis’tir.

Ermenistan: SSCB’ye bağlı iken bu birliğin 1991 yılında dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Ermenistan’ın başkenti Erivan’dır. Azerbaycan’a ait bir bölge olarak kabul edilmiş olan Dağlık Karabağ bölgesinin %20’sini işgal etmesinden dolayı Türkiye, bu ülke ile sınırlarını kapatmıştır.

Nahcivan: İç işlerinde özerk, dış işlerinde ise Azerbaycan’a bağlı bir bölge olan ülkenin başkenti de Nahcıvan’dır

İran: Türkiye’nin komşuları arasında, yüzölçümü Türkiye’den büyük olan tek ülke olan İran’ın başkenti Tahran.

Güneydoğu komşusu

Irak: petrol zenginliği ve tarıma elverişliliği nedeniyle oldukça jeopolitik bir öneme sahip olan Irak, İran’dan sonra yüzölçümü en geniş ülkedir. Başkenti ise Bağdat’tır.

Güney komşusu

Suriye: başkenti Şam

Batı komşuları

Bulgaristan; başkenti Sofya

Yunanistan; başkenti Atina

TÜRKİYE’NİN SINIR KOMŞULARI VE SINIR KAPILARI

DOĞU VE BATI ARASINDA GÜRCİSTAN CUMHURİYETİ

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE YUNANİSTAN’I ANLAMAK