Seri Bağlamanın Özellikleri 7 Sınıf

ELEKTRİK DEVRELERİNDE SERİ VE PARALEL BAĞLAMA

Günlük yaşantımızda elektrikli araçları pek çok yerde kullanırız. Elektrikli araçlar sayesinde evimize daha çabuk ulaşır, sevdiklerimizle iletişim kurar, evimizi ısıtır, yemeğimizi pişiririz.

Hayatımızda bu kadar önemli yere sahip olan elektrikli araçlar, elektrik akımının iletilmesi sayesinde çalışır.

Elektrik yüklerinin iletken maddeler üzerindeki hareketi elektrik akımını oluşturur.

Basit bir elektrik devresini evlerimizde kullanılan ısıtma sistemlerine benzetebiliriz. (Resim:Kombi sistemi)

Kombi tesisatında, motorun çalışmasıyla ısınan su, kombinin pompası tarafından itilerek borular içinde ilerler ve kalorifer peteğinin içindeki kesiti dar, kıvrımlı borularda dolaşır. Kıvrımlı borulardan geçen su, ilerleyerek kombiye ulaşır. Suyun tesisat içerisindeki dolaşımı bu şekilde sürer.

Düzenekte vana, elektrik devresindeki anahtar; kombi, devredeki güç kaynağı; kombideki borular, devredeki iletken tellere benzetilebilir. Kombi tesisatındaki su ise elektrik akımına benzetilebilir.

Günlük yaşantımızda kullandığımız tüm elektrikli araçların bir elektrik kaynağı vardır. Bu kaynak kimi zaman şehir cereyanı, kimi zaman pil, akü ya da jeneratör olabilir. Bu kaynaklar, elektrik devrelerine elektrik akımı sağlar. Elektrik süpürgenizi prize takıp açma düğmesine bastığınızda aslında bir elektrik devresinin anahtarını kapalı konuma getirmiş olursunuz.

Elektrik enerjisi bir çeşit enerji aktarımıdır. Elektrik enerjisi, içinden geçtiği telleri ısıtır. Elektrik enerjisi, elektrikli ısıtıcıda ve ampulde ısı ve ışık enerjisine dönüşür. Ütüde de elektrik enerjisi, ısı enerjisine dönüşür. Elektrik devrelerinde, elektrik yüklerinin dolaşması için enerji harcanır.

Her devre elemanı yüklerin dolaşımına diğer bir ifadeyle elektrik akımının iletimine karşı bir zorluk gösterir. Bu zorluğa direnç adı verilir. Direnç &#;R&#; ile gösterilir ve birimi ohm dur (Ω). Ampulün ve diğer devre elemanlarının bir direnci vardır.

Sözü edilen devre, aşağıdaki gibi şematize edilebilir. Devrede elektrik akımının yönü, pilin pozitif (+) kutbundan negatif (&#;) kutbuna doğrudur. (Resim:Basit bir elektrik devresinin şematik gösterimi)

Elektrik devresinden geçen elektrik akımının büyüklüğü yalnızca devreye bağlanmış olan elemanlara değil, bu elemanların nasıl bağlanmış olduğuna göre de değişiklik gösterir. Bir devrede ampul, devreye seri ya da paralel olmak üzere iki şekilde bağlanabilir.

Devredeki ampuller art arda aynı kol üzerinde diziliyor ve üzerlerinden aynı akım geçiyorsa ampuller devreye seri bağlıdır.

Köprülerde süs için kullanılan ışıklandırmalar, kır düğünlerinde süs için kullanılan ampullerden oluşan aydınlatmalar birbirlerine seri hâlde bağlanmış ampullerden oluşur. Seri bağlı ampullerin hepsinin üzerinden aynı akım geçer ve ampullerin dirençleri birleşir. Seri bağlı ampul sayısı arttıkça devrede aynı akımın geçmesi için daha fazla voltaj gerekir. Seri bağlı ampullerden oluşan devrenin dezavantajı ise ampullerden birisi söndüğünde devrede kopukluk olacağından diğer ampullerin de sönmesidir. (Resim:Seri bağlı ampullerle ışıklandırılmış köprü)

Devredeki toplam akım bir noktada kollara ayrıldığında o kollar üzerindeki ampuller birbirine paralel bağlıdır denir. Ampullerin paralel olarak bağlandığı elektrik devresinde pilin sağladığı elektrik akımı (I) kollara ayrılır.

Otomobillerde kullanılan elektrik sistemleri paralel bağlamaya örnek verilebilir. Bu sistemde aküden sağlanan elektrik enerjisi far, park lambası, radyo ve klimaya elektrik enerjisi sağlar. Paralel bağlı ampullerden birisi patlarsa diğer ampuller yanmaya devam eder. Bu avantaj otomobilin far lambasının patlaması durumunda diğer elektrik sistemlerinin zarar görmemesini sağlar.

AMPULLERİN DEVREYE BAĞLANMA ŞEKLİNİN AMPUL PARLAKLIĞINA ETKİSİ

Ampullerin elektrik devresine bağlanma şekli ampul parlaklığını etkiler.

Seri bağlı özdeş ampullerle oluşan devrede diğer değişkenler sabit tutulduğunda ampul sayısı, arttıkça devrenin toplam direnci artar. Direncin artması, ampuller üzerinden daha az elektrik akımı geçmesine neden olur. Bu durumda ampullere daha az enerji aktarılır ve ampul parlaklığı azalır.

• Bir ampulle oluşturulan basit elektrik devresi

• Seri bağlı ampullerin bulunduğu elektrik devreleri

Paralel bağlı özdeş ampullerle oluşan devrede diğer değişkenler sabit tutulduğunda ampul sayısı arttıkça devrenin toplam direnci azalır, toplam akım ise artar. Her bir koldan geçen akımın büyüklüğü değişmez. Bu nedenle ampullerin parlaklığı da değişmez.

Paralel bağlı ampullerin oluşturduğu devrede her bir ampul, pilin geriliminin hepsini kullanır. Bu nedenle ampuller eşit parlaklıktadır.

• Bir ampulle oluşturulan basit elektrik devresi

• Eşit parlaklıkta yanan paralel bağlı ampuller

Paralel bağlı devrelerde devrenin her bir kolundan geçen akım şiddeti, o koldaki dirençle ters orantılıdır. Küçük direncin olduğu koldan büyük, büyük direncin olduğu koldan küçük akım geçer.

AMPERMETRE VE VOLTMETRENİN ELEKTRİK DEVRESİNE BAĞLANMASI

Elektrik akımının şiddeti, iletkenden geçen elektrik yüklerinin miktarı ile belirlenir. İletkenin kesitinden birim zamanda geçen yük miktarı elektrik akım şiddetini verir. Elektrik akım şiddeti &#;I&#; ile gösterilir, birimi amperdir.

• İletkenden geçen elektrik akım şiddeti ise ampermetre denilen araçla ölçülür.

Ampermetre &#;A&#; ile gösterilir. Ampermetrenin bir direnci vardır ancak ihmal edilecek kadar küçüktür. Ampermetre devreye seri bağlanır. Devreye paralel bağlanacak olursa kısa devre olur, ampul yanmaz.

Orta kısmında vana bulunan, su seviyelerinin farklı olduğu U borusunu düşününüz. Vana açıldığında su, seviyesi yüksek olan kısımdan seviyesi düşük olan kısma doğru akar. Suyun, seviye farkı ortadan kalkana kadar su akışı sürer. Bu akışın devam etmesi için düzeneğe pompa eklenerek su akışı sürekli hâle getirilebilir. Bir devredeki elektrik akımı da devrenin iki ucu arasındaki yüklerin enerjileri arasındaki fark olduğu sürece devam eder. Bu enerji farkı, gerilimin oluşmasına yol açar. Gerilim, devrenin iki ucu arasındaki enerji farkının göstergesidir. Elektrik devresindeki gerilim &#;V&#; harfi ile gösterilir, birimi volttur.

• Devrenin gerilimi voltmetre adı verilen araçla ölçülür.

• Voltmetrenin direnci çok büyük olduğundan devreye seri değil, paralel bağlanır.

DEVRE ELEMANLARINDA GERİLİM VE AKIM ARASINDAKİ İLİŞKİ

George Simon Ohm (Corc Saymın Om) (), adındaki alman fizikçi yüzyılın başlarında elektrik konusunda önemli bir buluş yapmıştır. Bu özellik birçok maddede özellikle metallerde gözlemlenmiştir. Ohm, belli bir miktar maddeden, örneğin bir parça telden geçen akımın maddedeki toplam voltajla (potansiyel farkıyla) doğru orantılı olduğunu keşfetmiştir. Bu keşif "Ohm Yasası" olarak bilinir.

Ohm Yasası&#;na göre sıcaklık sabit alındığında, bir iletken telden geçen voltajın (V) akıma (I) oranı sabittir ve buna direnç (R) adı verilir. Bu yasa,

şeklinde formülüze edilir.

Elektrikli bir cihazı çalıştırmak için gerekli güç ile cihazın üretebileceği güç temel olarak direncine ve içinden geçirilen voltaja yani potansiyel farkına bağlıdır.

Örneğin bir elektrik devresinde direnç sabit tutulup 10 voltluk bir potansiyel farkı uygulandığında, 5 voltluk bir potansiyel farkı uygulandığı duruma göre iki kat fazla akım geçecektir. Bu durumu bir örnek üzerinde açıklayalım.

Bir pil ve bir ampermetre bir lambayla seri bağlanırsa üçünden de aynı akım geçer. Ampermetre, akımın 2 amper olduğunu gösterir.

Seri bağlanmış iki pil, lambadan iki kat potansiyel farkı geçirir. Devrenin direnci değişmediği için akım şiddeti 4 amper olarak ölçülür.

İki lamba seri bağlandığında dirençleri tek bir lambanın direncinin iki katıdır. Ampermetre, akımın 2 amper olduğunu gösterir.

İki lamba paralel bağlanmış, ancak her birinde iki pilden gelen potansiyel farkı var ise her birinden 4 amperlik akım geçer. Toplam akım 8 amperdir.

Örnek:

Ohm Yasası&#;nı uygulayarak ampulün direnç değerini bulalım.

Çözüm:

V = I x R eşitliğinde bilinenleri yerine yerleştirelim.

18 = 3 x R

Ampullerin Bağlanma Şekilleri Konu Anlatımı 7.Sınıf, fen bilimleri dersinde sorumlu olduğunuz bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Ampullerin Bağlanma Şekilleri Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak. Ampullerin Bağlanma Şekilleri Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Ampullerin Bağlanma Şekilleri ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:

Seri Bağlama

Bir devrede birden fazla ampulün ya da direncin uç uca eklenerek akımın izleyebileceği tek bir yol meydana getirecek şekilde bağlanmasına seri bağlama denir.

» Seri bağlı her bir ampulden aynı miktarda elektrik akımı geçer.

» Seri bağlı devrelerde eş değer (toplam) direnç devredeki tüm dirençlerin toplamına eşittir. Eş değer direnç devredeki en büyük dirençten daha büyüktür.

» Seri bağlı devredeki ampuller, toplam gerilim değerini dirençlerine göre paylaşır. Büyük dirençli ampulün uçları arasındaki gerilim değeri büyük, küçük dirençli ampulün uçları arasındaki gerilim ise küçük olur. Ampullerin uçları arasındaki gerilim değerlerinin toplamı, üretecin gerilimine eşit olur.

» Bir devrede seri bağlı ampullerin sayısı arttıkça devredeki toplam direnç de artacağı için, devrede oluşan akım azalır. Ampullerin üzerinden daha az akım geçmesi de ampullerin parlaklığının azalması anlamına gelir.

» Seri bağlı ampullerin birinin bağlantısının kopması ya da ampulün patlaması durumunda devreden akım geçemeyeceği için diğer ampuller de söner.

»Bir devrede ampuller gibi piller de seri bağlanabilir. Pillerin seri bağlanmasıyla devrenin uçları arasındaki gerilim değeri artar.

Paralel Bağlama

Bir devrede birden fazla ampulün ya da direncin uçlarının birleştirilip akımın izleyeceği birden fazla yol oluşturacak şekilde bağlanmalarına paralel bağlama denir.

» Paralel bağlı devrelerdeki ampuller, ana koldan gelen akımı dirençlerine ters orantılı olarak paylaşır. Akım daha az dirençli yoldan geçmeyi tercih edeceği için büyük dirençli ampulün bulunduğu koldan düşük, küçük dirençli ampulün bulunduğu koldan ise yüksek akım geçer. Paralel bağlı kollardan geçen akım değerlerinin toplamı, ana koldan geçen akım değerine eşittir.

» Paralel bağlı devrelere ampul eklendikçe eş değer (toplam) direnç küçülür. Eş değer direnç devredeki en küçük dirençten daha küçüktür.

» Paralel bağlı devredeki ampullerin uçları aynı noktaya bağlandığı için ampullerin uçları arasındaki gerilim değeri üretecin gerilim değerine eşittir.

» Bir devrede paralel bağlı özdeş ampuller eşit parlaklıkta ışık verir. Devredeki paralel bağlı ampul sayısını arttırmamız ampullerin parlaklığını değiştirmez. Paralel bağlı ampullerin birisinin bağlantısının kopması durumunda diğer ampuller ışık vermeye devam eder.

Paralel Bağlamanın Avantajları ve Dezavantajları

Paralel bağlanan ampuller aynı parlaklıkta ışık verir. Paralel bağlı ampullerden biri arızalanır veya bağlantısı koparılırsa diğer ampuller ışık vermeye devam eder. Ancak paralel bağlı devrelerde üretecin geriliminin tamamı kullanıldığı için üretecin enerjisi, seri bağlı devrelere göre daha çabuk biter.

Kısa Devre

Akım direnci daha az olan yolları daha çok, direnci daha çok olan yolları ise daha az tercih eder. Bir elektrik devresinde, neredeyse hiç direnci bulunmayan bir yol varsa akımın hemen hepsi bu yoldan akmayı tercih edecektir. Bu durumda, diğer yoldan neredeyse hiç akım geçmeyeceği için bu kısma bağlanan ampuller ışık vermez. Neredeyse bütün akımın geçtiği bu yola da kısa devre denir.

» Kısa devre; devredeki toplam direnci düşürür, bu yüzden devreden geçen akım artar. Kablolardan çok miktarda akım geçtiği için kablolar ısınır, bu da yangın çıkmasına sebep olabilir veya devre elemanlarına zarar verebilir. Bu tür olayları engellemek için sigortalar kullanılır.

Akım – Gerilim İlişkisi

Bir elektrik devresinde bir iletkenin uçları arasındaki gerilim arttıkça iletken üzerinden geçen akım şiddeti de orantılı olarak artar. İletkene uygulanan gerilim ve o iletken üzerinden geçen akım şiddeti arasındaki oran her zaman sabit kalır.

Direnç

Bir iletkenin uçları arasındaki gerilim ile üzerinden geçen akım arasındaki ilişki George Simon Ohm (Corç Simon Om) tarafından bulunmuş ve onun anısına bu ilişki Ohm Kanunu olarak adlandırılmıştır.

» Ohm Kanunu’na göre, bir iletkenin uçları arasındaki gerilimin, üzerinden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Bu sabit oran da o iletkenin direncini verir.

» Gerilim / akım oranının birimi volt / amper olarak yazılır. Bu değer, direnç birimi olan ohm ile eş değerdir. Direnç birimi olarak volt / amper kullanıldığı gibi ohm ( Ω ) da kullanılır.

» Bir iletkene ait direnci “R”, gerilimi “V”, akım şiddetini de “i” simgeleri ile belirttiğimizde bu değerler arasında ilişkiyi üç farklı matematiksel ifade ile gösterebiliriz:

Fen Bilimleri &#; 7. Sınıf &#; 7. Ünite &#; 1. Bölüm
Bir elektrik devresinde ampuller seri ve paralel olmak üzere iki şekilde bağlanabilir.

1. Ampullerin seri bağlanması

Ampuller aynı kablo üzerine peş peşe eklenerek bağlanır.

Seri bağlı ampullerin özellikleri:

• Ampuller özdeşse aynı parlaklıkta yanarlar. Bunun nedeni seri bağlı ampullerden geçen akımların eşit olmasıdır.
• Seri bağlı ampul sayısını arttırırsak parlaklık azalır.
• Ampullerden birini çıkarırsa veya ampul bozulursa tüm diğer ampuller söner.

2. Ampullerin paralel bağlanması

Ampuller peş peşe değil de farklı kablolara bağlanmasıyla kurulan devredir. paralel bağlamada ampullerin bir uçları bir noktada, diğer uçları başka bir noktada birleştirilir.

Paralel bağlı ampullerin özellikleri:

• Lambalar özdeşse aynı parlaklıkta yanarlar.
• Ampullerden biri çıkarılırsa diğer ampuller ışık vermeye devam ederler.
• Paralel bağlı ampul sayısını arttırırsak lamba parlaklıkları değişmez.
• Evlerde kullanılan lambalar ve elektrikli araçlar paralel bağlıdır. Lambalar seri olsaydı lambalardan biri bozulduğunda evdeki tüm ampuller sönerdi.

Seri ve paralel bağlamaya örnekler:

Alakalı Konular

AMPULLERİN BAĞLANMA ŞEKİLLERİ

Bir elektrik devresinde birden fazla ampul kullanılacaksa bu ampuller elektrik devresine iki farklı şekilde bağlanır. Bunlar seri bağlama ve paralel bağlamadır. Ampullerin bağlanma şekilleri ampullerin parlaklığını etkiler. Bir elektrik devresinde elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç denir. Bir iletkendeki elektriksel yüklü taneciklerin titreşim hareketi ile oluşan enerjiye ise elektrik akımı denir. Ampulün parlaklığı, elektrik devresindeki toplam direncin büyüklüğü ile ters orantılıdır. Elektrik devresindeki direnç arttıkça ampul parlaklığı azalır.

AMPULLERİN SERİ BAĞLANMASI

Ampullerin bir iletken boyunca uç uca eklenmesi ile oluşan bağlanma şekline seri bağlama denir. Aşağıda seri bağlı bir elektrik devresinin fotoğrafı ve bu elektrik devresine ait devre şeması verilmiştir.

Seri bağlı ampullerden oluşan bir elektrik devresinde ampuller özdeş ise hepsi aynı parlaklıkta yanar. Bunun nedeni elektrik devresindeki ampullerden geçen akımların aynı olmasıdır. Pil tarafından sağlanan akım, ampullerin üzerinden geçerek pile geri döner.

Ampuller elektrik devresinde direnci temsil eder. Bir elektrik devresindeki seri bağlı özdeş ampullerin sayısı arttıkça devrenin toplam direnci de artar. Direncin artması ampullerin üzerinden daha az elektrik akımı geçmesine sebep olur. Bu nedenle ampullerin parlaklığı azalır.

Seri bağlı ampullerin bulunduğu bir elektrik devresinde ampullerin sayısı daha da artırılırsa kullanılan pilin enerjisi çok sayıda ampulün aynı anda ışık vermesine yeterli olmayabilir. Seri bağlı elektrik devresinde bulunan; elektrik kablolarından biri kopar, ampullerden biri patlar ya da duyundan çıkartılırsa akım kesileceği için tüm ampuller söner.

AMPULLERİN PARALEL BAĞLANMASI

Devreye eklenen her ampulün yeni bir akım yolu oluşturacak şekilde bağlanmasına paralel bağlama denir. Aşağıda paralel bağlı bir elektrik devresinin fotoğrafı ve bu elektrik devresine ait devre şeması verilmiştir.

Elektrik devresindeki özdeş K, L ve M ampulleri birbirine paralel bağlıdır. Pilin sağladığı akım. devrenin A noktasında üç kola eşit şekilde paylaştırılır. Daha sonra paralel kollardaki bu akım B noktasında tekrar birleşerek pile geri döner. K, L ve M ampullerinden aynı akımlar geçtiği için ampullerin parlaklıkları aynı olur. Buna göre birbirine paralel bağlı özdeş ampullerin aynı parlaklıkta yandığı söylenebilir.

Ampuller özdeş olmadığı zaman ise büyük dirençli ampulün bağlı olduğu koldan düşük akım, küçük dirençli ampulün bağlı olduğu koldan ise yüksek akım geçer.

Paralel bağlı ampullerden oluşan bir elektrik devresinde ampuller özdeş ise hepsi aynı parlaklıkta yanar. Bunun nedeni devredeki ampullerden geçen elektrik enerjisi miktarının aynı olmasıdır.

Bir elektrik devresindeki paralel bağlı özdeş ampullerin sayısının artması ya da azalması ampullerin parlaklığını değiştirmez. Bunun nedeni ampullerden geçen elektrik akımının değişmemesidir. Bu devrelerde ampul eklendikçe pilin ömrü kısalır.

Paralel bağlı ampullerin bulunduğu elektrik devrelerinde ampullerden biri patlar ya da duyundan çıkartılırsa diğer ampuller aynı parlaklıkta yanmaya devam eder. Bundan dolayı binalarda bulunan ampuller ve araba farları birbirine paralel bağlanmıştır.

Piller de ampuller gibi bir elektrik devresinde seri ya da paralel olarak bağlanabilir. Bir elektrik devresinde bulunan seri bağlı özdeş pillerin sayısının artması elektrik devresindeki ampulün parlaklığının artmasına neden olur. Bunun nedeni pil sayısı arttırıldıkça ampullerden daha büyük akım geçmesidir.

Bir elektrik devresinde bulunan paralel bağlı özdeş pillerin sayısının artması ya da azalması elektrik devresindeki ampulün parlaklığını değiştirmez.

ELEKTRİK AKIMI

Evlerimizde kullandığımız ütü, bilgisayar, televizyon, çamaşır makinesi, saç kurutma makinesi, su ısıtıcısı, fırın, buzdolabı gibi araçlar elektrik enerjisi ile çalışır. Bu araçların fişleri prize takılıp anahtarları kapatıldığında çalışmasını ya da bir ampulün ışık vermesini sağlayan elektrik yüklerinin hareketidir. Belirtilen bu elektrikli araçların içerisinde elektrik devreleri bulunur.

Basit elektrik devrelerini, bir çoğumuzun evlerinde olan kombi ve kalorifer peteğini birbirine bağlayan tesisat ile arasındaki benzerlikten yararlanarak daha kolay anlayabiliriz.

Kombi tesisatında kombinin çalışmasıyla ısınan su, kombinin pompası tarafından itilerek borular içinde ilerler ve kalorifer peteğinin içindeki kesiti dar kıvrımlı borularda dolaşır. Kıvrımlı borudan geçen su ilerleyerek tekrar kombiye ulaşır ve suyun tesisat içindeki hareketi bu şekilde devam eder.

Elektrik devresinde de buna benzer bir durum söz konusudur. Kombi tesisatındaki suyu elektrik devresindeki negatif yüklere (elektronlara), kombinin pompasını pile, vanayı anahtara. su borularını elektrik kablosuna, dar kıvrımlı boruyu ampule (dirence) benzetebiliriz.

Kombi tesisatı ile elektrik devresinin birbirine benzeyen yönleri olduğu gibi benzemeyen yönleri de vardır. Kombi tesisatındaki boru kesildiğinde suyun akışı bir süre daha devam eder. Elektrik devresinde ise teller arasında bağlantı koptuğu zaman elektrik akımı anında kesilir.

Kombi tesisatında eğer şeffaf boru kullanırsak hareket eden suyu gözlemleyebiliriz. Fakat elektrik devresinde titreşim hareketi yapan yükleri gözümüzle göremeyiz. Elektrik devresinde negatif yükler telde titreşim hareketi yaparak enerjilerini aktarır, ilerleme yapmaz.

ELEKTRİK AKIM ŞİDDETİ

Elektrik devresine elektrik enerjisi sağlayan pil, akümülatör gibi araçlara güç kaynağı ya da üreteç denir. Güç kaynakları, elektrik devresindeki elektrik enerjisinin sürekliliğini sağlar. Elektrik enerjisi devrelere akım yoluyla aktarılır. Bir iletkendeki elektriksel yüklü taneciklerin titreşim hareketi ile oluşan enerjiye elektrik akımı denir.

Bir elektrik devresinde iletken telin herhangi bir noktasından birim zamanda geçen yük miktarına akım şiddeti denir. Elektrik akım şiddetinin birimi amper&#;dir. A ile gösterilir. Devredeki akım şiddeti ampermetre ile ölçülür. Devre şemalarında ampermetre sembolü ile gösterilir. Ampermetre elektrik devresine her zaman seri bağlanır.

ELEKTRİK AKIMININ YÖNÜ

Bir elektrik devresindeki pil elektrik akımının oluşmasını sağlar. Bir elektrik devresinde negatif yüklerin hareket yönü pilin negatif kutbundan pozitif kutbuna doğru iken elektrik akımının yönü pilin pozitif kutbundan negatif kutbuna doğrudur.

POTANSİYEL FARK (GERİLİM)

Elektrik akımı oluşması için enerji kaynağına ihtiyaç duyulur. Devrelerde enerji akışını sağlayan pilin uçları arasındaki elektrik yüklerinin enerjilerinin farkına potansiyel fark ya da gerilim denir. Gerilim birimi volttur. V ile gösterilir. Pil ve diğer üreteçlerin gerilimi voltmetre ile ölçülür. Devre şemasında voltmetre sembolü ile gösteri Voltmetre, elektrik devresine her zaman paralel bağlanır ve bağlandığı yerdeki gerilimi ölçer. Voltmetrenin &#;+&#; ucu gerilimi ölçülecek devre elemanının ”+&#; ucuna, ”—&#; ucu ise gerilimi ölçülecek devre elemanının ”—&#; ucuna bağlanır.

Pillerin üzerinde yazan 1,5 V, 6 V, 9 V gibi ifadeler pilin kutupları arasındaki gerilimi ifade eder. Elektrikli aletlerin hepsi aynı gerilim altında çalışmaz. Çalışabilmeleri için farklı gerilimlere sahip enerji kaynaklarına ihtiyaç vardır. Pil, akü, güç kaynağı vb. enerji kaynakları elektrik devrelerinde gerilim oluşturarak elektrik akımının meydana gelmesine sebep olur. Örneğin bir el feneri 1,5 voltluk pil ile çalışırken bir oyuncak araba 9 voltluk pil ile çalışabilir.

GERİLİM VE AKIM ŞİDDETİ İLİŞKİSİ (OHM YASASI)

Bir iletkenin uçları arasındaki gerilimin o iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Bu oran iletkenin direncini oluşturur. Elektrik devresindeki iletkenin gerilimi, akım şiddeti ve ortaya çıkan direnç arasındaki ilişkiye Ohm Yasası adı verilir. Bu ilişkiyi ilk bulan kişi George Simon Ohm (Corç Simon Om) olduğu için bu ilişki Ohm Yasası olarak adlandırılmıştır.

Direnç R harfi ile gösterilir. Direncin birimi ise ohm&#;dur ve Ω ile gösterilir. Bir iletkenin direnci direnç ölçer ile ölçülür. Maddelerin elektrik iletkenlikleri yani akıma karşı gösterdikleri dirençler birbirinden farklıdır.