Dikkat Eksikliği Için Bitkisel Tedavi

“Dikkat Eksikliği Bozukluğu” (DEB) çocuklarda ve adolesanlarda dikkat yetersizliği, dalgınlık, huzursuzluk ve hırçınlık gibi belirtiler ile ortaya çıkan bir durum. Kişi ile doğrudan konuşulduğunda çoğunlukla dinlemiyormuş gibi görünür. Dikkatini toplayamadığından ödevlerinde veya verilen görevlerde hatalar yapar. Dikkat yetersizliği öğrenme sorunlarına, huzursuzluk ve hırçınlık ise davranış bozukluklarına yol açar. Bunlara bağlı olarak sürekli karşı çıkma, çekişme içinde olma, kolay sinirlenme ve tahammülsüzlük gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu olumsuz tablo zaman içerisinde ailesinden ve okulda çevresinden uzaklaşmasına, içine kapanmasına neden olur. Depresyon, sıkıntı, hırçınlık, kolay sinirlenme, madde bağımlılığı, antisosyal davranışlar gibi olguların olasılığı artar. Vakaların hemen hemen yarısında sorunlar ileri gençlik ve yetişkinlik dönemlerine de yansıyarak, organizasyon bozukluklarına ve üretkenliğin azalmasına yol açabilmektedir.

Tedavisi amacıyla yararlanılan ilaçların kısıtlı yararı ve bazı yan etkileri bulunduğu bilinmektedir. Bitkisel ilaç seçenekleri arasında; Alman papatyası (Matricaria recutita), şerbetçiotu (Humulus lupulus), kediotu (Valeriana officinalis), oğulotu (Melissa officinalis), çarkıfelek (Passiflora incarnata) gibi bildiğimiz bazı bitkilerin Dikkat Eksikliği Bozukluğu vakalarında yararları bulunduğu bildiriliyor. Bu bitkilerin tümünün çeşitli derecelerde “yatıştırıcı” özellikte olduğunu biliyoruz. Yani bu bitkiler, hastaları mümkün olduğunca sakinleştirmeye, rahatlatmaya yönelik olarak uygulanıyor, ancak dikkat eksikliği sorunu üzerinde tatminkâr bir yarar sağlayamıyor. Bu bitki seçeneklerinden farklı olarak Ginkgo biloba bitkisinin Dikkat Eksikliği Bozukluğu vakalarında etkili olabileceği ileri sürülmektedir.  Bu amaçla İtalya’da bir hastanenin Çocuk ve Adolesan Psikolojisi kliniğinde uygulanan dar kapsamlı ve açık bir çalışmanın sonuçları çok yeni yayınlandı.

Çalışma, onyedi ile ondokuz yaşları arasında seçilen ve Dikkat Eksikliği Bozukluğu olduğu uluslararası kriterlere (DSM-III-R) uygun olarak teşhis edilen dördü erkek, ikisi bayan altı kişide yürütülmüş. Gönüllülere ağız yoluyla 4 hafta boyunca günde 200 mg standart Ginkgo özütü (Egb 761) uygulanmış, bu süreç içerisinde başka ilaç verilmemiş. Süre sonunda hastalara altmış kadar hususun değerlendirildiği bir test (Wender-Utah Questionnaire) uygulanmış. Test sonuçları Ginkgo uygulamasının Dikkat Eksikliği Bozukluğu belirtilerini belirgin bir şekilde iyileştirdiğini ortaya koymaktadır. Tedavi sırasında hastalarda tansiyonda belirgin bir değişim görülmemiş, dolayısıyla hastaların tümü çalışmayı tamamlayabilmiş. İlk iki haftada 2 hastada görülen baş ve mide ağrısı ise daha sonra kaybolmuş. Ginkgo’nun özellikle dikkat eksikliği üzerinde olumlu katkısı olduğu, ayrıca hiperaktiviteyi (aşırı hareketlilik) azalttığı, tahammülsüzlüğü azalttığı gözlenmiştir. Ginkgo’ uygulamasının bir başka olumlu yönü ise yan etki olasılığının düşük olması. Bu nedenle, deney sonrasında da hastaların tedaviye devam etmek istedikleri bildirilmektedir. Araştırıcı, Ginkgo uygulamasının standart ilaç tedavisine (klonidin) oranla en önemli avantajının uyutucu etkisinin çok daha düşük olmasını ve etkisinin daha uzun sürmesini vurgulamaktadır. Bu bakımdan Ginkgo’nun metilfenidat gibi psikoaktif ilaçlar ile birlikte uygulanmasının, her ikisinin ayrı ayrı uygulanmasından daha fazla etkili olabileceği belirtilmektedir.

Bu çalışma sadece bir ön çalışma, daha fazla hasta üzerinde daha uzun süreli etkinlik ve güvenilirlik çalışmalarının yürütülmesi gerekir.     

Kişilerdeki dikkat eksikliği, hiperaktivite, konsantrasyon, algı sorunu, odaklanamama, ders çalışma ya da hayata karşı bir isteksizlik, zamanı iyi kullanamama, iş stresini idare edememe, özgüven sorunu, sınav stresi gibi sorunlara karşı Berard’ın zihni organize ettiğini kaydeden Solak, 3 yaş ve üzeri herkesin Berard yönteminden yararlanabileceğini ifade etti. Konuşma sorunu olan, otizmli, asperger sendromu ya da akademik hayatına başlamış öğrenme güçlüğü yaşayanlar için de Berard’ın nokta atışı yaparak sorunu çözdüğünü vurgulayan Solak şöyle devam etti. “Bu yöntemi iş hayatı devam eden yetişkinler de tercih ediyor. İş adamları, hekimler, sanatçılar Berard alarak kişisel gelişimlerini, tamamlamayı, hafızalarını tazelemeyi, iş stresinden uzaklaşmayı sağlıyorlar. Zihnindeki ajandayı düzenlemek isteyen herkes bize gelebilir. Alzhemeir tehlikesi olan bir yetişkin de gelebilir, yüzde 80’e vuran işitme kaybı olan insan da gelebilir çünkü Berard küçük titreşimlerle orta kulaktaki üç küçük kemiğe titreşim kazandırarak, işitme kayıplarını geri kazandırabiliyor ya da işitmede netlik sağlıyor.”

Bizim için çok önemli olan bir mülakatta istediğimiz sonucu elde etmek, zorlu bir sınavın başarıyla üstesinden gelmek ya da önemli bir projenin üzerinde çalışıyor olmak zaman, emek ve dikkat gerektirir. Fakat bazı zamanlarda yaşanılan dikkat eksikliği, vaktimizi verimli kullanmamıza engel olurken başarılı olmamızın da önüne geçebilir. Peki dikkat eksikliğine ne iyi gelir?

Çocukluktan beri yaşanılan pek çok problemin sonucu karşımıza dikkat eksikliği olarak çıkabilir. Tedavi edilmediği sürece daha ciddi rahatsızlıklara yol açan dikkat eksikliği hem çocuklarda hem de erişkin bireylerde görülebilir.

Dikkat Eksikliği Nedir?

Dikkat eksikliğine ne iyi gelir konusuna değinmeden önce dikkat eksikliği nedir sorusunu yanıtlamanın daha faydalı olacağını düşünüyoruz. DEHB ya da hiperaktivite bozukluğu olarak da bilinen dikkat eksikliğini psikolojik bir bozukluk olarak nitelendirmek mümkün.

Genellikle çocukluk yıllarında ortaya çıkan dikkat eksikliği, yetişkin dönemlerde de görülebilmektedir. Kendini bir şeylere uzun süre odaklanamama, sürekli olarak dikkatsiz olma ve aşırı aktif olmaktan kaynaklı olarak yerinde duramama ile gösterebilir.

Dikkat eksikliği çeşitli ilaç ve terapilerle yok edilebilir olmasının yanı sıra tüketilen bazı besin takviyeleri ve egzersizlerle de minimum seviyelere indirilebilir.

Dikkat Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Bir şeylere odaklanırken güçlük çekmenin ana nedenlerinden biri olan dikkat eksikliği aslında yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren durumlardan bir tanesidir. Fakat dikkat eksikliğine iyi gelen bazı besinlerin tüketimine ağırlık verildiği takdirde dikkat eksikliğinin önüne geçilebilir.

Okul ve iş yaşamındaki stres, yetersiz beslenme ya da ilgili konuya karşı ilgisiz olma durumu dikkat eksikliğine neden olan ana sebepler arasında sayılabilir.

Dilerseniz sözü daha fazla uzatmadan dikkat eksikliğine iyi gelen besinlerin hangileri olduğundan söz edelim.

1. Çam Balı 

Dikkat eksikliğini doğal yollarla önlemek isteyenler için çam balı, mucizevi besinlerden bir tanesidir. Dikkat eksikliğinin bir sonucu olarak görülen zihin yavaşlamasını, tükettiğimiz birçok besine göre çok daha hızlı bir şekilde yok eden ve gelişimini hızlandıran çam balı düzenli olarak tüketildiğinde odaklanma süresini artırmaktadır. 

Faydalı olduğu kadar lezzetli, tatlı mı tatlı bir besin olan çam balını 2 yaşından büyük çocuk ve yetişkinler kahvaltıda ekmeğin üzerine sürerek, cevizle birlikte ya da içeceklerin içerisine ilave edilmiş olarak tüketebilir.

2. Ceviz

Hemen herkesin bildiği gibi ceviz, beynin gelişimini destekleyen en önemli besinlerden bir tanesidir. İçeriğindeki omega yağları ile hafızanın güçlendirilmesine yardımcı olan ceviz, B, C, E ve K vitaminleri açısından da oldukça zengin olması nedeniyle vücudun ihtiyaç duyduğu vitaminlerin birçoğunu karşılar. 

Özellikle her sabah kahvaltı öncesi tüketilen ceviz, dikkat dağınıklığını ortadan kaldırarak dikkat eksikliğini gidermeye yardımcı olabilir. 

3. Fındık

A vitamini bakımından zengin bir besin kaynağı olan fındık, dikkat eksikliği yaşayan kişilerin vitamin ihtiyacını karşılar. Gün içerisinde tüketilen 1 avuç çiğ fındık, beyin hücrelerini koruyarak dikkat eksikliğinin önüne geçer, okulda ya da iş yerinde çok daha konsantre olmuş bir şekilde çalışmanıza destek olur. 

Kalsiyum, demir ve magnezyum açısından da zengin olması nedeniyle fındık, pek çok anlamda yararlı olan lezzetli kuruyemişler arasında yer almaktadır.

4. Havuç

Dikkat eksikliği şikayeti yaşayanlara yardımcı olabilecek bir diğer besin ise C vitamini zengini havuçtur. Yalnızca dikkat eksikliğini gidermekle kalmayıp bağışıklık sistemini de güçlendiren bir sebze olan havuç, suyu sıkılarak tüketildiğinde özellikle çocuklarda yaşanan dikkat eksikliğini gidermenin lezzetli ve en doğal alternatifi olacaktır. 

Buna ek olarak yemekleriniz ilave etmiş olduğunuz havuç dilimlerinin unutkanlık, kanser ya da kronik baş ağrısı gibi pek çok rahatsızlığa da iyi geldiği bilinmektedir. 

Özellikle kış aylarında hastalıklara karşı kendinizi koruyabilmek için bağışıklık sisteminizi nasıl güçlendirebileceğinize dair ipuçlarının yer aldığı Bağışıklık Sistemi Güçlendirme Önerileri başlıklı içeriğimize göz atmanızı öneririz. 

5. Ispanak

Dikkat eksikliğine ne iyi gelir sorusunu yanıtlarken en sağlıklı yiyeceklerden biri olan ıspanağı eklememek olmaz. İsterseniz detoks içeceği olarak isterseniz hazırlamış olduğunuz enfes salatanın bir parçası olarak isterseniz de yemek olarak tüketeceğiniz ıspanak, dikkat eksikliğini gideren en doğal bitkilerden bir tanesidir.  

6. Kırmızı Et

Daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi dikkat eksikliğine neden olan pek çok faktörden söz edilebilir. Bunlardan bir tanesi de demir ve B vitamini eksikliğidir. Demir ve B vitamini açısından oldukça zengin bir besin kaynağı olan kırmızı et ise bu nedenlerden kaynaklanan dikkat eksikliğinin önüne geçebilir. 

Düzenli olarak ve yeteri kadar tüketildiği takdirde beyin hücrelerini koruyan ve yenileyen kırmızı et, dikkat dağınıklığını da ortadan kaldırır. Kırmızı eti düzenli olarak tüketmenin fazla tüketmekle ilişkili olmadığını belirtmekte de fayda var çünkü birçok besin gibi kırmızı et de gereğinden fazla tüketildiği takdirde çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir.

7. Beyaz Peynir

Dikkat eksikliiğine iyi gelen bir diğer besin ise sabah kahvaltılarının en faydalı süt ürünlerinden biri olan , salatalara, poğaçalara ve böreklere lezzet katan beyaz peynir. Yüksek oranda protein ve kalsiyum içeren beyaz peynir, bu özelliği ile dikkat eksikliğini gidermeye yardımcı olur. 

Daha etkili sonuç alabilmek için dilerseniz beyaz peyniri bir parça cevizle birlikte tüketebilirsiniz. Bu sayede hem lezzetli hem de sağlıklı bir atıştırmalık hazırlamış olursunuz. 

8. Balık

İçerisinde bulunan fosforla desteklenen omega 3 zengini balık, dikkat eksikliği yaşayan kişilerin olmazsa olmaz ana besin kaynakları arasında yer almaktadır. Dikkat ve odaklanma sorunu yaşayanlara birebir olan balık, fırında ya da ızgarada pişirildiğinde lezzetine lezzet katarken faydalı özelliklerinden de hiçbir şey kaybetmez. 

9. Yumurta

En faydalı proteinlerden biri olan yumurta, pek çok faydasının yanı sıra dikkat eksikliğine ne iyi gelir sorusuna da cevap olan bir besindir. Hem omega 3 bakımından zengin olan hem de içerdiği kolin değeri yüksek olan yumurtayı, 7’den 70’e dikkat eksikliği yaşayan herkes tüketebilir. 

Kas gelişimini de desteklemesi nedeniyle özellikle sporcular tarafından tercih edilen yumurta, odaklanmayı arttıran bir besin olduğu için yapılan sporun çok daha dikkatli yapılmasına ve bu sayede istenilen verimin elde edilmesine de yardımcı olur. 

Bu listede yer almayan ama dikkat eksikliğine iyi gelen daha pek çok besinden söz etmek mümkün. Beslenme rutininize bu besinleri ekledikten sonra zamanla dikkat eksikliğinizin azaldığını ve bir işe konsantre olma sürenizin arttığını fark edeceksiniz.

Bunun yanı sıra düzenli beyin egzersizleri ve doğada vakit geçirmek adına yaptığınız kısa yürüyüşlerle yaşadığınız dikkat eksikliği sorununu çok daha kısa bir süre içerisinde çözüme kavuşturabilirsiniz. 

Düzenli olarak yürüyüş yapmanın bedeninize sağladığı faydalar hakkında bilgi almak isterseniz Sağlığın İlk Adımı Olan Yürüyüşün Faydaları başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Eğer yürüyüş yapabileceğiniz bir sakin bir yer arıyorsanız dört bir yanı Soğuk Su Milli Parkı ile çevrili olan, Kızılcahamam’ın gözde termal oteli Çam Otel’i tercih edebilir, eşsiz bir manzaraya karşı sevdiklerinizle birlikte ya da yalnız başınıza doğa yürüyüşleri yapabilirsiniz. 
 

Hiperaktivite, genellikle çocukluk döneminde gözlenen ve çocuğun fiziksel davranışlarına yansıyan olağanın üzerinde aktif olma durumuna denilmektedir. Başka bir ifade ile çocukların kendini kontrol edemediği nörogelişimsel bir bozukluktur. Hiperaktivite bulaşıcı bir rahatsızlık olmayıp erken tanı ile tedavisi çok daha mümkün olabilir

DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) olan çocuklar dikkatini toparlamakta veya fiziksel aktivitelerini kontrol altına alma noktasında zorlanabilir. Ayrıca DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) olan bazı çocuklar gündelik yaşantılarında çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler.

Hiperaktivite gözlenen çocuklarda, diğer çocuklara oranla konsantrasyon ve odaklanma, sınıf ortamı gibi kitlesel ortamlara uyum sağlama noktasında zorlanmalar gözlemlenebilir.

Genellikle unutkanlık, sürekli hayal kurma eğilimi, sorumlulukların yerine getirilmesinde aksaklık gibi birçok sonuç ile karşılaşılabilir. Ayrıca farkında olmadan iletişimde kopukluklar ve algılama güçlükleri de meydana gelebilir.

Hiperaktiviteye sahip çocuklar ile bu tarz davranışları sürekliliği olmadan gerçekleştiren çocuklar karıştırılmamalıdır. En belirgin fark bu davranışların sürekli olarak tekrarlaması ve neden açtığı sorunlardır.

Bu sorunların çocuklarda gözlenme şekillerinden bazıları endişe hali, öfke hali ve depresif bir ruh hali olarak sıralanabilir. Fakat en önemli noktala DEHB’nin (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) tedavi edilebilmesidir.

Belirtiler

Hiperaktivite (DEHB) Belirtileri Nelerdir?

• Sürekli hareketlilik
• Konsantre olamama
• Unutkanlık
• Olağandışı konuşma hali
• Konuşma esnasında söz kesme
• İletişimde bozukluklar
• Öfke ve sinir hali

Hiperaktivite Nedenleri

• Genetik faktörler
• Düşük doğum ağırlığı
• Hamilelik döneminde alkol ve sigara kullanımı
• Hamilelikte tarım ilaçları ile temas
• Zehirleyici düzeyde kurşuna maruz kalma

Hiperaktivitenin kontrol altına alınmaması durumunda:

• Kitlesel ortamlara uyum sağlamada zorlanma
• Beşerî ilişkiler kurmada zorlanma
• Fiziksel rahatsızlıklar
• Bağımlılık riskinde artış

Gözlemlenebilir.

Unutulmamalıdır ki hiperaktivite tanısı aile bireyleri tarafından değil, alanından uzman kişiler tarafından konulmalıdır. Belirtilen durumları gösteren tüm çocuklara yeterliliği olmayan kişiler tarafından hiperaktivite tanısı konulması oldukça yanlış bir davranıştır. Ayrıca hiperaktivite rahatsızlığının tedavisi sürecinde sıklıkla ilaç kullanımına yönelmek ve çözümü ilaçlarda aramak bir o kadar, hatta daha büyük bir yanlıştır. Hiperaktivite ve dikkat eksikliğinin tanı ve tedavisi diğer bir çok rahatsızlık gibi, bütüncül bir yaklaşım ele alınıp takip edilmeli, ilaç tedavisi son çare olarak düşünülmelidir. Unutulmamalıdır ki birçok rahatsızlığın tedavisinin temelinde doğru beslenme yer almaktadır.

DEHB Hastaları İçin Doğru Beslenme: Nelere Dikkat Edilmeli?

Mikro besin temini birçok rahatsızlıkta olduğu gibi hiperaktivitede de oldukça önemli bir rol oynamaktadır.

Tüm tedavilerin temelinde sağlıklı, dengeli, mikro besin açısından zengin bir beslenme olmalıdır. Kapsamlı, günlük bir mikro besin kaynağı, sağlıklı bir organizmanın tüm işlevlerini sürdürebilmesinin temelidir. Bu yazıda, konuya genel bir bakış sunuyoruz ve bedeninizi ve zihninizi bütünsel olarak güçlendirmek için nasıl inisiyatif alabileceğiniz konusunda size yardımcı olabilecek ipuçları veriyoruz.

Uzman:

Dr. med. Harald Hüther

Pratisyen Doktor, Naturopatik Tıp Uzmanı

DEHB Tedavisinde Mikro Besinler

DEHB tedavisinde mikro besinler (vitaminler, mineraller, ikincil bitki maddeleri vb.) giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Mikro besinler;

• Nörotransmitterlerin üretimini ve salınımını kontrol eder,
• Hücrelerde enerji üretimini düzenler,
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde görev alır,
• Detoksifikasyona yardımcı olur.

Günümüzde mikro besinlerin düzenli olarak uygulanmasından sonra DEHB hastalarında görülen semptomlarda iyileşme gösteren çok sayıda çalışmanın olması şaşırtıcı değildir.

• Magnezyum doğru sinyal iletimi gibi bir dizi beyin fonksiyonunu etkiler. Magnezyum takviyesi ile yapılan çalışmalarda AD (H) S değerlerinin iyileştiği gözlenmiştir.
• Çinko, beyindeki sayısız metabolik süreçte yer alır aynı zamanda çok sayıda enzimin de etkin bir biçimde çalışmasını DEHB olan çocuklarda hastalığın şiddeti ile kandaki çinko düzeyi arasında yakın bir ilişkisi olduğu ortaya çıkmıştır.
• Başka bir çalışma da göstermiştir ki düşük demir seviyelerinin de hiperaktivite ile ilişkisi vardır.

İyi, doğal bir mikro besin takviyesi sadece vitamin ve mineral içermekle kalmaz, aynı zamanda omega-3 yağ asitleri ve L-karnitin içermelidir. Bu mikro besinlerin her ikisi için de DEHB üzerindeki etkisini doğrulayan bir dizi çalışma vardır.

Uzman Tavsiyesi

Bunlara dikkat edilmeli

• Beslenmenizi her gün mikro besinlerle destekleyin.
• Gerekli tüm vitaminlerin ve eser elementlerin yanı sıra Omega-3 yağ asitlerini, Koenzim Q10’u ve ikincil bitkisel maddelerini içeren bütünsel bir beslenme programına sahip olduğunuza emin olun.
• Biyoyaralanımından (hücre emilimi) dolayı sıvı mikro besin konsantrelerini tercih edin.

Doğada mikro besinler asla tek başlarına ortaya çıkmazlar, her zaman sayısız diğer vitaminler, mineraller ve ikincil bitki maddeleri ile kombinasyon halinde ortaya çıkarlar. Mikro Besinler, doğal kombinasyonlarında bırakılırlarsa hücre tarafından en iyi şekilde emilebilirler. Bu sinerji etkileri ayrıca biyoyararlanımı artırır ve böylece semptomlar üzerinde gözle görülür şekilde olumlu bir etkiye sahip olan gelişmiş hücrelerin oluşumunu sağlar.

Modern mikro besin terapisinde, DEHB için temel tedavi olarak, izole edilmiş veya sentetik olarak üretilmiş mikro besinlerden daha üstün olan mikro besinlerin doğal bir karışımı tercih edilmelidir. Birçok uzman, sıvı mikro besin konsantrelerini önermektedir. Mikro besinler mukoza zarlarından emildiğinden sıvı formda, vücut hücrelerimiz tarafından tablet veya tozdan daha iyi emilebilir. DEHB’e sahip ve yeterli vitamin ve minerali düzenli ve dengeli olarak beslenerek temin edemeyen kişiler için kullanacakları vitamin takviyeleri için özellikle bahsi geçen bu kriterlerin sağlanması oldukça önemlidir. Almanya gibi gelişmiş Avrupa ülkelerinde

“yeni nesil” doğal vitamin takviyesi olarak kabul gören ve oldukça geniş kitleler tarafından kullanılan LaVita gibi Mikro Besin Konsantreleri, hem mikro besinleri (Vitaminler, Eser Elementler…) hem gıdaların doğadaki formunda olduğu gibi meyve ve sebzelerin içerisinde bulunan ikincil bitkisel maddeleri de bir arada bulundurarak üst seviyede biyoyararlanım sağlamayı hedefliyor. Bu konu ile ilgili yapılan bilimsel calışmalarda da bu konseptin çok daha etkili olduğu, mikro besinlerin direkt olarak hücrelere ulaştığı kanıtlanmıştır.

Tavsiye Edilen Gıdalar

• Anti-inflamatuar gıdalarla ve çeşitli besinler içeren sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olduğunuzdan emin olun. Pro-inflamatuar gıdalar, çoğu zaman birçok hastalıkta bir risk faktörü veya tetikleyicidir.
• Anti-inflamatuar gıdalar, bol miktarda antioksidan, fitokimyasal, omega-3 yağ asitleri ve diğer birçok mikro besinleri içerir.
• Özetle: Çok sayıda sebze, meyve, tam tahıllı ürünler, yağlı balıklar, kabuklu yemişler, tohumlar ve soğuk preslenmiş bitkisel yağlar.

Yaşam Tarzına Uyarlanması

Ancak, yalnızca beslenme ve mikro besin tedavisi, hastalığı ve semptomlarını hafifletmek veya önlemek için yeterli değildir. Yaşama yönelik alışkanlıklar ve tutumlar da hastalıkların seyri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

• Spor, bağışıklık sistemini stabilize eder, otonom sinir sistemini dengeler, metabolizmayı ve bağırsak aktivitesini harekete geçirir. Düzenli egzersizin hem hastalık insidansını hem de komplikasyon insidansını azalttığı gösterilmiştir.
• Dinlenme ve gevşeme periyotları semptomları hafifletebilir ve uykuyu ve psikolojik sağlığı iyileştirebilir.
• Yoga ve meditasyon gibi gevşeme tekniklerinin de sağlığımız üzerinde birçok olumlu etkisi vardır.
• Düzenli ve yeterli uyku, fiziksel ve psikolojik yenilenme için önemlidir.
• Hayata karşı olumlu bir tutum ve minnettarlık tutumu, yalnızca hastalık durumunda esenliği teşvik etmekle kalmaz ve hayatın zorluklarıyla daha kolay başa çıkmaya yardımcı olur.
• Nikotin ve alkolden uzak durmak organizmadaki kan dolaşımını, hücrelerin mikro besin ve oksijen arzını iyileştirir ve hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.