İşverenlerin, personelinin gebeliği halinde doğum öncesi ve sonrası olmak üzere bir takım yükümlülükleri bulunmaktadır. Genel bir ifadeyle; gebe bir personelin doğumdan önce ve sonra sekizer haftalık bir sürede çalıştırılmaması ve izinli sayılması esastır. Bu sürede personele SGK tarafından iş göremezlik ödeneği ödeneceğinden mütevellit, işverenin ücret ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır ancak inisiyatife bağlı olarak ücret ödenmeye devam edilebilir.
Bu durumun haricinde doktor raporu olması halinde personelin doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışması mümkün olabilir. Bu durumda ise doğum öncesi kullanılmayan izinler, doğum sonrasındaki hak ettiği izinlere eklenmelidir. Gebelik süresinde personele periyodik muayeneler için ise ücretli izin verilmelidir.
Süreç Nasıl İşler?
Doktor, gebe personele doğum öncesi raporunu matbu olarak verir. Bu raporda istirahat başlangıç tarihi yazılıdır ancak bebeğin doğum tarihi ve raporun sonlanacağı tarih henüz netleşmediği için bu kısımlar boştur. İşçi bu raporu işverenine vermelidir. Ancak raporun matbu olarak verilmemesi de mümkündür. Bu durumda sağlık kuruluşunun SGK sistemine online olarak girilen bildirimi dikkate alınır. Online olarak giriş yapıldığında işverenin SGK’ da kayıtlı e-mail adresine sağlık kuruluşunun raporu sisteme girdiğine ve işverenin onaylaması için beklediğine dair bilgilendirme maili gelmektedir. Raporun bitiş tarihini takip eden ayın 23’üne kadar işveren bu raporun onayını SGK sistemi üzerinden vermelidir. Sadece onay vermek analık parasının alınması için yeterli olmayıp aynı zamanda SGK sistemi üzerinden çalışılmadığına dair giriş ekranından raporun girişinin yapılması veya e-bildirge ’de “sigortalı istirahat süresince çalışmamıştır” seçeneğinin işaretlenmesi gereklidir.
Doğum gerçekleşmesi ile doğum öncesi rapor son bulacak ve bebeğin doğum tarihi itibari ile doğum sonrası rapor başlayacaktır. Her iki dönemin toplamı tek bebek doğumlarında günü, çoğul bebek doğumlarında günü aşamayacaktır. Doğum öncesi olarak başlatılan raporun, bebeğin doğumu itibari ile sonlandırılması ve doğum sonrası raporunun başlatılarak rapor bitiş tarihinin ilk verilen raporun üzerine doktor tarafından işlenmesi esastır. Bu işlen raporun kapatılmasını ifade etmektedir.
Özel hastanede doğum yapıldığında SGK müdürlüğüne ve SGK hastanesine raporun onaylatılması işlemi yapılmaktayken, bu uygulamaya SGK tarafından son verilmiş olup. Sadece analık raporlarına özel olarak, özel hastaneden alınan raporlarda ikinci başka bir onaya artık gerek kalmamıştır.
Ödenek Nasıl Alınır?
SGK ’dan ücret alabilmek için:
İşçinin istirahat başladığı tarihte işyerinde halen SGK ’lı çalışan bir personel olması ve doğumdan önceki son bir yıl içerisinde en az 90 günlük prim ödemesinin olması, istirahat boyunca işyerinde çalışmamış olması ve bebeğin doğumunun gerçekleşmesi gerekir.
Ücret hesabı, istirahat iznine ayrılmadan önceki son 3 ay bildirilmiş prime esas kazanç toplamının gün hesabı ortalamasının, istirahat gün sayısı ile çarpılıp 2/3’ünün alınması ile yapılmaktadır. Bu tutara ek olarak emzirme ödeneği adı altında tek sefere mahsus yılı için tutarı TL’dir. Emzirme ödeneğinin alınabilmesi için personelin veya eşinin bizzat SGK ’ya giderek başvuru dilekçesi doldurması gereklidir.
İşverenler personellerine çalışmadıkları istirahat süresi boyunca ücret ödemek zorunda değillerdir. Ancak bazı işverenler kendi insiyatifleri doğrultusunda personellerine istirahatli oldukları süre boyunca ücretlerini ödemeye devam ederler. Bu insiyatif karşılığında da personel SGK ’dan aldığı parayı işverenine iade eder. Personelin işvereninden aldığı para ile SGK ’nın personele ödediği para, miktar olarak birbirini karşılamayacaktır. Aradaki fark işverenin yine kendi insiyatifi doğrultusunda personeline bir “iyilik” olarak personelde kalacaktır. Emzirme ödeneği adı altında verilen ödeme de yine personelde kalmalı, işverene iade edilmemelidir. Yalnızca istirahat süresi için alınan iş göremezlik ödeneği işverene iade edilmelidir.
Personeller iş göremezlik ödeneklerinin durumunu funduszeue.info adresinden veya funduszeue.info adresinden kendi e-devlet şifreleri ile giriş yaparak sorgulayabilirler.
Raporun bitiş tarihini takip eden ayın 23’ünden sonra 15 gün içinde personel nüfus cüzdanı ile birlikte herhangi bir Ziraat Bankası şubesinden analık parasını talep edebilecektir.
İtibari ile Süreçte Karşılaşılabilecek Sorunlar ve Çözümleri
Bu sorunlar ve çözümlerin, yasal dayanakları olmayıp, tamamen karşılaşılan olay ve tecrübelere dayanarak iletildiğini belirtmek isteriz.
SGK analık ve hastalık raporlarının artık kağıt ortamında verilmesine son verebilmek için, online sistem kurmuştur. Ancak henüz tüm ülke genelinde ve kendi alt yapılarında da bu uygulamayı gerçekleştirecek hazırlık tamamlanmadığı için kağıt ortamında rapor verilmesi devam etmekte, aynı zamanda online olarak rapor verilmesi de gerçekleşmektedir.
- Doktorun doğum raporuna bitiş tarihi yazmaması durumu.
- Rapor tarihleri doğru olmasına rağmen ödeneğin sisteme yansımaması durumu
Bu durumda işveren kanuni süreler nezdinde doğum raporunun girişini yapabilmek için gün hesabını kendi yapmaktadır. Çünkü mevcut durumda bir çok doktor rapor kapanış tarihini açık bırakmakta ve hastasının sonradan raporu kapattırmak için başvurusunu reddetmektedir. Doktorların bunu yapmaya hakkı olmamasına rağmen bu uygulamayı yapıyorlar maalesef. Yasal olarak başlatılmış bir raporu, raporu veren doktordan başkasının kapanış tarihi vererek kapatması mümkün değildir.
Birkaç durum aynı anda yada farklı olarak meydana gelmiş olabilir. Raporun onay ekranına düşmemesi sebebi ile henüz onaylanmamış olması. Bu durumda onay ekranına düşmesinin beklenmesi gerekir.
Raporun çalışılmadığına dair bildirim girişi ekranından kaydının yapılmamış olması. Bu durumda kaydın gerçekleştirilmesi gerekir.
SGK ‘nın ödeneğe onay vermemesi. Bu son zamanlarda rastlanan bir durumdur. SGK hatanın giderilebilmesi için personelin kendileri ile iletişime geçmesini istemektedir. Bunu yapmak istemesinin sebebi ilgili personele birinci kişi olarak bilgi vermek istemesi ve durumu kendisine izah ederek sorunu hızla çözmek istemesidir. Tarihleri personelden teyit etmekte, bir hata varsa nasıl düzeltileceğini kendisine direk iletmek ve bu şekilde birkaç adımda hallolabilecek bir işlemi daha kısa sürede halletmeye çalışmaktadır. Ancak maalesef bu birçok SGK müdürlüğünde farklı farklı uygulanmakta olup, standart bir yolu bulunmamaktadır.