Burun Çekme Tiki Nasıl Geçer

Tik bozuklukları, genellikle çocukluk döneminde başlayan nörolojik bir hastalıktır. Bu hastalık, ilk kez yılında, Fransız Doktor Gerard Gilles de La Tourette tarafından tanımlanmıştır. Halk arasında genellikle kendini tutamama ve tik hastalığı olarak anılır.

Tik Bozukluğu Nedir?

Tik bozukluğu, kontrol edilemeyen ve tekrarlayan ani hareketlerden meydana gelen tikler olarak kendini gösteren nörolojik bir rahatsızlıktır. Örneğin, tekrar tekrar göz kırpmak, omuz silkmek veya rahatsız edici sözler söylemek gibi çeşitli hareket ve durumları kapsamaktadır. Tikler çocukluk döneminde, 2 ila 15 yaşları arasında ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte erkeklerin Tik bozuklukları geliştirme olasılığının kadınlardan daha fazla olduğu bilinmektedir.

Tik Bozuklukları Belirtileri

Tourette bozuklukları belirtileri, sahip olunan tik bozukluğu türlerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Eğer belirtiler, bu türlerden herhangi birine girmiyorsa, nonspesifik (nedeni olmayan) olarak teşhis edebilir. Yapılan bazı araştırmalar da bu hastalığın kalıtsal olduğunu belirlemiştir. Tourette sendromlu bireyin, çocuğunda %50 oranında aynı hastalığın görüldüğü belirlenmiştir. Bununla birlikte tikler çoğunlukla, sinirsel bazı davranışlarla karıştırılır. Bunlar genel olarak stres dönemlerinde yoğunlaşırlar ama uyku sırasında kaybolurlar.

Tikleri olan kişiler kontrolsüz bir şekilde kaşlarını kaldırıp indirebilir, omuzlarını silkebilir, burnunu çekebilir veya yumruklarını sıkabilir. Bunların hepsi fiziksel tiklerdir. Bazen bir tik, boğazınızı tekrar tekrar temizlemenize, dilinizi ağzınızın içinde döndürmenize veya homurdanma gibi belirli bir ses çıkarmanıza sebep olabilmektedir.

Tik Bozuklukları Türleri

Genel olarak tik bozuklukları çeşitleri üç şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar; Tourette sendromu, kalıcı (motor (hareket) veya vokal (ses)) tik bozukluğu ve geçici tik bozukluğudur.

Tik bozuklukları, mevcut olan türe göre (motor veya vokal veya her ikisinin birleşimi) ve semptomların süresine göre birbirinden farklılık göstermektedir. Motor veya vokal tik bozukluğu olan kişilerde en az 1 yıl semptomlar sık aralıklarla kendini gösterir. Geçici tik bozukluğu olan kişilerde ise motor veya vokal tiklerden biri veya her ikisi olabilir, ancak semptomları 1 yıldan daha kısa bir sürede görülür.

Tourette Sendromu (TS)

TS tanısı koyabilmek için şu belirtilerin gözlemlenmesi gerekir:

• İki veya daha fazla motor tik (omuzları kırpma veya omuz silkme) ve en az bir vokal tik (uğultu, boğazı temizleme veya bir kelimeyi bağırarak söyleme) görülüyorsa,
• En az bir yıldır tekrarlanan hareketler varsa,
• 18 yaşından önce tik geliştiyse Tourette Sendromu tanısı konulur.

Kalıcı (Motor veya Vokal) Tik Bozukluğu

Kalıcı bir tik bozukluğunun olup olmadığını anlayabilmek için kişide şu durumların gözlemlenmesi gerekir:

• Bir veya birden fazla motor ve vokal tik,
• Neredeyse her gün birçok kez ortaya çıkan veya bir yıldan daha uzun bir süre aralıklı olarak görülen tikler,
• TS tanısı henüz konulmamış hastalarda görülen tik bozukluklarına kalıcı tanısı konulabilmektedir.

Geçici Tik Bozukluğu

Geçici tikler, motor veya vokal tiklerden oluşmaktadır. Bir yıldan daha uzun sürmeyen, her gün artmalar ve azalmalarla izlenen basit tiklerdir. Bununla birlikte bu tür tik hastalıklarının gelişmesinde stres ve çevresel faktörler etkilidir. Geçici tik bozukluğunun olup olmadığını anlayabilmek için kişide şu durumların gözlemlenmesi gerekir:

• Tikler arka arkaya oluşmuyorsa,
• 1 yıldan daha uzun süre devam etmiyorsa,
• TS, kalıcı motor ve vokal tik bozukluğu teşhisi konulmamış kişilerde geçici tik bozukluğu tanısı konulabilmektedir.

Yaygın Olarak Görülen Motor ve Vokal Tikler

Genel olarak tikler, hareket (motor) ve sesleri (vokal) içermektedir. Yaygın olarak görülenleri ise şu şekildedir:

• Motor Tikler: Göz kırpma, nesnelere dokunma, omuz silkme, burun çekme, ağız hareketleri ve zıplama gibi tekrarlanan tüm hareketler motor tikler grubuna girmektedir.
• Vokal Tikler: Homurdanma, öksürme, kelimelerin devamlı tekrarı, bağırma, kaba küfürler etme vb. gibi sesli tekrarlanan durumlar vokal tikler grubuna girmektedir.

Çocuklarda Tik Bozukluğu

Genel olarak çocuğun tik bozukluğu geliştirmesinde, genetik sosyal faktörler ile ebeveynleri ve yakın çevresinden gördüğü muamele de oldukça etkilidir. Aile içi sorunlar, kardeş kıskançlığı, çocuğun sürekli eleştirilmesi, kıyaslanma veya güvensiz bir ortam, çocuğun tik sahibi olmasını etkileyen diğer faktörlerdendir. Eğer tik bozukluğu olan bir çocuğunuz varsa, mutlaka profesyonel bir yardım almanız çok önemlidir. Bunun için alanında deneyimli bir Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Uzmanına başvurmanız gerekir.

Tik Bozuklukları Tanı Yöntemleri

Tik bozukluklarının teşhis edilebilmesi için yapılan özel bir tetkik yöntemi yoktur. Bununla birlikte geçmiş hastalı öyküleri ve ailede geçirilen Tourette Sendromu öyküsü ön tanı için çok önemli bir bulgudur. Bununla birlikte sendromun teşhisi için genellikle aşağıdaki kriterler kullanılmaktadır:

• Kişide motor ve vokal tiklerden en az birinin veya her ikisinin bulunması,
• Bir yıldan daha uzun süre tiklerin varlığı ve aralığı,
• 18 yaşından önce sendromun geçirilme durumu,
• Sendromun nedensiz bir şekilde ortaya çıkması.

Bu bulgular genel itibari ile bir sendromun varlığını işaret edebilmektedir. Ancak bunlarla birlikte sıklıkla bazı kan testleri ve Manyetik Rezonans gibi görüntüleme tetkikleri de istenebilmektedir.

Tik Bozuklukları Nedenleri ve Risk Faktörleri

Tik bozukluğunun neye bağlı olarak geliştiği tam olarak bilinememekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin karışımı ile ortaya çıkan bir hastalık olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte bu sendromun gelişmesinde, beyindeki dopamin ve serotonin dahil olmak üzere sinir uyarılarını ileten bazı kimyasallar rol oynayabilmektedir.

Bu sendrom için bilinen risk faktörleri ise; bu sendromu ailede daha önce geçirmiş birilerinin bulunması ve cinsiyet faktörüdür. Erkeklerde kadınlara oranla Tourette sendromu geliştirme olasılığı daha fazladır.

Tik Bozuklukları Komplikasyonlar

Tik rahatsızlıkları olan kişiler genel olarak sağlıklı ve aktif bir yaşam sürmektedirler. Tourette sendromu çoğunlukla kişinin imajına zarar verebilecek davranışsal ve sosyal problemleri kapsar. Bununla birlikte, bu sendromun uzun süre devam etmesi şu komplikasyonlara neden olabilmektedir:

• Dikkat eksikliği
• Hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Depresyon
• Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
• Anksiyete bozuklukları
• Öğrenme güçlükleri
• Uyku bozuklukları
• Tiklere bağlı vücut ağrıları
• Öfke kontrolü problemleri.

Tik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Tourette Sendromu için belli bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Uygulanan destekleyici tedaviler ise genel olarak, günlük aktivitelere ve işlevselliği kontrol etmeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte tiklerin hafif seyrettiği bazı durumlarda tedavi gerekli olmayabilir. Tik hastalıkları için destekleyici olarak uygulanan bazı ilaç tedavileri ve terapi yöntemleri şunlardır:

İlaç Tedavisi

Bu tedaviler genellikle, sendromun etkilerini azaltmak ve hastanın daha konforlu bir yaşam sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla uygulanmaktadır. Bu anlamda uygulanan bazı tedaviler aşağıdaki gibidir:

• Dopamin Düzeyini Azaltan İlaçlar: Bu ilaçlar, tiklerin azalmasında ve kontrol edilmesinde büyük ölçüde yardımcı olmaktadır. İhtimal dahilinde olan yan etkiler arasında, kilo alımı ve istemsiz tekrarlayan hareketler sayılabilmektedir.
• Botoks: Özellikle şiddetli motor tiklere sahip hastalarda, kaslar büyük ölçüde etkilenmektedir. Bu kasları rahatlatmak ve tiklerin şiddetini azaltmak için botoks enjeksiyonları uygulanmaktadır.
• Santral Adrenerjik İnhibitörler: Bunlar merkezi sinir sisteminin kalp hızını artırmak için sinyal göndermesini engellemek amacıyla beyin üzerinde direkt etkili ilaçlardır. Santral adrenerjik inhibitörlerle, dürtülerin ve öfke nöbetleri gibi bazı davranışsal problemlerin kontrol edilmesinde etkilidir. Yan etkileri arasında en sık görüleni, uyku halidir.
• Antidepresanlar: Depresyon, stres veya kaygı durumlarını en aza indirmek amacıyla uygulanan tedavilerdendir.

Terapi Yöntemleri

Bu sendromda ilaç tedavilerinin yanında bazı terapiler de uygulanmaktadır. Bu sendromu destekleyici olarak sıklıkla uygulanan terapi teknikleri şu şekildedir:

• Psikoterapi: Davranış bozukluğuna sahip bireyler, psikolojik destek almaları halinde sahip oldukları sendrom ile daha rahat başa çıkabilirler. Bunun yanında var olan depresyon, stres ve kaygı bozukluğu problemleri de aynı anda giderilebilmektedir.
• Davranış Terapisi: Tiklerin giderilmesine yardımcı olmak için uygulanan bazı bilişsel davranışsal terapiler bulunmaktadır. Bu terapilerle, süreci yakından takip edebilmek mümkündür. Bu terapiler sayesinde hastalar, kendilerinde var olan tikleri izleyebilirler. Uyarıcı olan dürtüleri fark edebilir ve tikle uyumlu olmayan bir şekilde hareket edebilmeyi öğrenebilirler.
• Derin Beyin Stimülasyonu (DBS): Bu tedavi şekli, beynin spesifik bölümlerini elektriksel olarak uyaran bir beyin pacemaker implantasyonunu (beynin içine pile çalışan bir cihaz yerleştirilmesi) içeren tedavi çeşitlerinden yalnızca biridir. Uygulanan diğer tedavilerden hiçbirine yanıt vermeyen şiddetli tiklerin kontrol edilmesinde DBS tedavisi etkili olur. Bununla birlikte DBS tedavisinin komplikasyonları ve riskleri hala erken araştırma aşamasındadır.

Sık Sorulan Sorular

Avicenna Hastanesi Psikiyatri Doktorları

Psikiyatri bölümü doktor listesi aşağıda yer almaktadır:

Çocuklarda görülen tik ve takıntılar çocukların sosyal gelişimlerini olumsuz etkiliyor. Tikleri olan birine takıntı ve dikkat eksikliğinin de eşlik edebildiğini belirten uzmanlar, tikleri geçsin diye çocuğunu dövenlerin olduğunu söylüyor.

Uzmanlar, tikleri sanki istem dışı değil de çocuğun bilerek yaptığı, ilgi çekmek için yaptığı ya da inadına yaptığı davranışlar gibi değerlendirilmesinin de doğru olmadığını kaydediyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, çocuklarda görülen tik ve takıntıların biyolojik kaynaklı olduğunu belirtirken stres ve kaygı durumlarının bu durumu tetiklediğini söyledi.

Tik ve takıntıların birbirinden ayrı şeyler olduğunu, tiklerin vücudumuzdaki bazı kasların istemsizce kısa süreli kasılması sonucu oluşan hareket ve sesler olduğunu belirten Gökten, “Motor tik ve ses tiki olmak üzere iki tür tik vardır. Motor tik yani göz kırpma, burun kaldırma veya boğaz temizleme, ses tiki ise burun çekme gibi tiklerdir. İkisi de vücudumuzdaki belli bazı kasların istem dışı hızlı, ritmik olmayan kısa süreli kasılmaları nedeniyle oluşur” dedi.

TİK VE TAKINTI FARKLI AMA İLİŞKİLERİ VAR

Takıntının ise tikten farklı olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Takıntı daha farklı bir şey. Takıntı denildiğinde biz daha çok kişinin zihnine istemediği bir halde giren ve onu huzursuz eden düşünceleri, hayalleri ya da dürtüleri anlıyoruz. Genellikle takıntısı olan kişiler bunların verdiği sıkıntıdan kurtulmak için birtakım davranışlar yaparlar ve kendilerini rahatlatırlar. İkisi birbirinden farklı durumlar ama birbirleriyle ilişkileri de var. Çünkü ikisinin de oluşumunda beyinde benzer bölgeler rol oynuyor. Tedavileri de birbirinden farklıdır” diye konuştu.

TİKLERDE BİYOLOJİK YATKINLIK ÖNEMLİ ETKEN

Tiklerde kişinin bunu bir süre engelleyebildiğine ama daha sonra istem dışı tekrar başladığına dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Gökten,  “Bir çocukta tik varsa çocuğun mutlaka tik geliştirmeye karşı biyolojik yatkınlığı vardır. Tik oluşumunda biyolojik faktörler çok önemli. Beynimizin belli bölgelerindeki işlevsel problemler tike neden oluyor. Çevresel stresörler de çok önemli. Bu stresörler tiklerin başlamasına neden olabiliyor. Ya da başladıktan sonra herhangi bir stres durumunda tiklerde artış olabilir, çocuk daha mutlu olursa tikler azalabilir” dedi.

PSİKİYATRİK SORUNLAR TİKE EŞLİK EDİYOR

Çocuğun kaygılanmasının tik için tek başına yeterli olmadığını, çocukta mutlaka biyolojik yatkınlık olduğunu belirten Gökten, “Bize gelen çocuk veya ergen hangi şikâyetle gelirse gelsin sadece o sorunu değerlendirmiyoruz. Ailenin yapısını, çocuğun duygusal yapısını, okul ortamını hepsini değerlendiriyoruz. Tikle gelen çocuklarda eşlik eden başka psikiyatrik problemleri görüyoruz. Tikle beraber en çok gördüğümüz takıntılar yani Obsesif Kompulsif Bozukluk OKB. Tiklerin çocuğun vücuduna verdiği, organlara verdiği bir zarar yok. Ama çevresel faktörler onların çok fazla zedelenmesine neden oluyor. Okulda, sınıfta arkadaşlarının dalga geçmesine maruz kalabiliyor.  Tikler toplumumuzda sanki istem dışı değil de çocuğun bilerek yaptığı, ilgi çekmek için yaptığı ya da inadına yaptığı davranışlar gibi değerlendirilebiliyor” diye konuştu.

TİKLER GEÇSİN DİYE DÖVÜLEN ÇOCUKLAR VAR

Özellikle yetişkinler tarafından tikleri geçsin diye dövülen çocuklar olduğunu belirten funduszeue.infoç.Dr. Emel Sarı Gökten, “Oysa bu durum kesinlikle çocuğun elinde olan bir durum değildir. Birileri anne babaya diyor ki  ‘Döverseniz geçer’ ve gerçekten de çocuğu dövüyor. Çocuğun sürekli bu konuda bir baskı görmesi, dalga geçilmesi bununla ilgili ya da yapmaması konusunda ısrar edilmesi tam tersi etki yapıyor. Çocuğun kaygısını ve sıkıntısını arttırıyor. Bu nedenle de tikler artıyor. Kaygı arttığı zaman hem yoğunluk hem şiddet hem de sıklık olarak tikler de artar” diye konuştu.

TİK OLAN ÇOCUKTA TAKINTI HASTALIĞI DA OLUYOR

“Tikle takıntı birbirinden farklı o yüzden tiklerin takıntıya dönüşmesi gibi bir tehlike aslında yok ama tikleri olan çocukların takıntıları da olabilir. Tik ve takıntılar beynimizin benzer bölgelerinin işlevsel problemi nedeni ile ortaya çıkıyor” diyen Gökten,  “Tik problemi ile gelen çocuklarda en çok takıntı hastalığını birlikte görüyoruz. Neredeyse yüzde 50’sinde eşlik eden bir takıntı var. Çocukta çoğunlukla gördüğümüz tikler ergenlerde gelip geçici olan tiklerdir. Bir yıldan daha kısa süre devam eden, çocuğun çok fazla işlevselliğini bozmayan göz kırpması, yüzünü buruşturması gibi hareketler ya da hafif ses tikleri dönem dönem artış ve azalışlar gösterirler. Tikler genellikle yaşla beraber iyileşir. Tikler çocuğun işlevselliğini olumsuz etkilemiyorsa medikal tedavi ya da bir ilaç tedavisine hemen başlamayı düşünmeyebiliriz” diye konuştu.

TİK, TAKINTI VE DİKKAT EKSİKLİĞİ BİR ARADA GÖRÜLÜYOR

Son yapılan çalışmalarda tikleri olan çocukların hem çok takıntıları hem de dikkat eksikliği olduğunun tespit edildiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, “Bu üçü bir arada oluyor. Çocuğun zihnine giren sıkıntı yaratan düşüncüler var mı bunlardan kurtulmak için neler yaparlar bunu sorgularız. Takıntı hastalığını mutlaka sorgularız. Özellikle kalem açma olayı duyuyorum. Derste kalem açmak yasak. Bu çocuklar uzun süre oturunca rahatsız olan çocuklar. Öğretmenlere önerilerimiz oluyor. Böyle enerjisi yüksek çocuklara görev verin o yapsın diyoruz. Dikkat eksikliği okulla birlikte daha çok ortaya çıkıyor. Tikler ortalama yaşlarında başlıyor.  Aileler ‘Sınıfta oturamıyor, ödev yaptıramıyoruz” diye şikâyetlerle geliyor. Takip ettikçe tiklerinin de olduğunu görüyoruz” diye konuştu. 

Takıntı hastalığı teşhisi alan çocuğa medikal bir tedaviye başladıklarını belirten Gökten, “İlaç tedavisi mutlak gerekiyor. İlaçsız tedavi bu tür çocuklarda mümkün değil, çok zor. Kullandığımız ilaçlar çocuk grubuna özel ilaçlar. Aileler bu konuda rahat olmalılar” diye konuştu.

AİLELER DAHA TAKINTILI

Takıntı hastalığıyla kendilerine getirilen bir çocukta ailenin daha kaygılı olduğunu belirten Gökten, “Takıntılar ailenin yaşamını da olumsuz etkiliyor. Çocuk aileyi de bu takıntı çarkının içine katıyor. Aileler hep kaygılı, endişeli oluyor. Medikal tedavinin yanında ailenin bilgilendirilmesi çok önemli. Onları yatıştırmak bu durumun tedavi edilebilir olduğunu anlatmak gerekir” dedi.

AİLE, HEKİM, ÖĞRETMEN VE OKUL İŞBİRLİĞİ YAPMALI

funduszeue.infoç.Dr. Emel Sarı Gökten, “Biz tedaviyi aileye karşı yapamayız, aileyle birlikte yapmalıyız. Bir ekip gibi çalışalım ki çocuğu tedavi edebilelim. Çocukla ilgili çalışma ailenin, okulun, hekimin, öğretmenin iş birliğiyle başarılı olur” dedi.

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Tik nasıl bir bozukluktur?

Tiklerin kalıcılığı önlenebilir mi? Tikli çocuğa ailenin yaklaşımı nasıl olmalıdır? Tiklerin yerleşmesinde anne, baba ya da öğretmen gibi, çocukların iletişimde olduğu kişilerin rolü önemlidir. Çünkü yetişkinler, çocukta ortaya çıkan tikler nedeniyle kaygılanmakta, çocuğun her davranışını kontrol etmeye çalışmaktadır. Yetişkinlerin, çocukları sürekli uyararak kendilerini kontrol etmelerini istemeleri, iki şekilde etkili olarak çocuklarda tiklerin yerleşmesine yol açmaktadır. Anne babanın kaygısı nedeniyle çocuk davranışlarını kontrol etmeye çalışır sonuçta da, yaşadığı gerginlik tiklerin daha çok ortaya çıkmasına neden olur. Bu nedenle tikleri söndürme ve yok etmede, aile öğretmen işbirliği önemlidir. Öğretmenin bilgilendirilmesiyle sınıfta çocuk için daha olumlu ve destekleyici bir çevre sağlanabilir. Öğretmen tarafından çocuğun tikleri nedeniyle sürekli azarlanması okuldan uzaklaşmasına neden olabilir. Öğretmenin bilgilendirilmesi de, tik davranışlarına olumlu yaklaşmasının sağlanması çok önemlidir. Tikle konusunda başarılı olan tedaviler nelerdir? Destekleyici tedavi ve ilaç tedavisi yararlı olabilmektedir. Eğer çocuk tikleri ev dışı ortamlarda sergilemiyor, belirli durumlarda gösteriyorsa; bunun nedenlerinin değerlendirilmesi gerekecektir. Gerginliğin arttığı ya da yoğun ilginin gösterildiği durumlar tespit edildiğinde gerginliğin azaltılması, destek ve ilginin çocuğun pozitif yönlerine kaydırılması, tiklerin ortadan kalkmasına yardımcı olur. Tikler sık sık yeniden ortaya çıkıyor, çocuğu rahatsız ederek arkadaş ilişkilerinde sosyal hayatında sorun yaratıyor, çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyorsa, çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına başvurulmalı, ilaç tedavisi eklenmelidir.

Çocuklarda görülen; yineleyici, istem dışı, amaca yönelik olmayan, ancak baskılanabilen göz kırpma, burun çekme, boğazını temizleme gibi garip hareket ve ses çıkarmalar, tik olarak adlandırılırlar. Ses çıkarma şeklindeki tikler diğer vücut hareketleri ile ilgili tiklerle birlikte görülürse “Tourette Sendromu” adı verilen özel bir durumdan bahsedilir. Ses çıkarma şeklindeki tikler; boğaz temizleme, ses çıkarmadan konu dışı belirli sözcükleri ya da deyişleri yineleme, açık saçık sözcükler kullanma, küfür etme ve kendi söylediklerini, duyduğu son sesi ve cümleyi yinelemesi şeklinde ortaya çıkar.

Bir harekete tik diyebilmemiz için ne gereklidir?

Yineleyici istem dışı, amaca yönelik olmayan, ancak baskılanabilen garip hareket ve ses çıkarmalar tik olarak adlandırılırlar.

Çocukta tik neden ortaya çıkar? Hangi çocuklarda görülür?

Nedeni tam olarak anlaşılamamış olmakla birlikte tiklerin oluşmasında genetik ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Beyin kimyasallarından (nörotransmitter) biri olan dopaminin anormal metabolizmasından kaynaklandığına dair dikkate değer kanıtlar bulunmuştur. Tik belirtileri genellikle gerginlik veren bir olay sonrasında artar. Aile ve çevre tarafından yapılan uyarılar ile cezalandırmalar tiklerde artışa neden olabilir. Tiklerin genetik özelliği belirgin olup, yakın akrabalarında tikler olan çocuklarda daha sık rastlanır.

Çocuklarda tik hangi yaşlar arasında görülür?

Tikler sıklıkla çocuk ve ergen yaş dönemlerinde başlar. En sık görüldüğü yaşlar arasındadır.

Çocukta tikler kalıcı mıdır?

Tikler geçici ya da kalıcı olabilir. Geçici olarak niteleyebileceğimiz tikler, çeşitli beden bölgelerinde ortaya çıkar ve bir yıldan kısa bir sürede kaybolur. Bu bozukluk, çocuklar arasında oldukça yaygındır. Sağlıklı çocukların %′ünde, daha sık, yaşları arasında görülür. Eğer bir çocukta bu davranışlar bir yıldan fazla sürerse buna uzun süren tik bozukluğu adı verilmektedir. Çocuklarda görülen tiklerin büyük bir kısmı erişkin yaşa gelmeden kaybolur, ancak bir kısmında erişkin dönemde de kalıcı olabilir.

Tiklerin kalıcılığı önlenebilir mi? Tikli çocuğa ailenin yaklaşımı nasıl olmalıdır?

Tiklerin yerleşmesinde anne, baba ya da öğretmen gibi, çocukların iletişimde olduğu kişilerin rolü önemlidir. Çünkü yetişkinler, çocukta ortaya çıkan tikler nedeniyle kaygılanmakta, çocuğun her davranışını kontrol etmeye çalışmaktadır. Yetişkinlerin, çocukları sürekli uyararak kendilerini kontrol etmelerini istemeleri, iki şekilde etkili olarak çocuklarda tiklerin yerleşmesine yol açmaktadır. Anne babanın kaygısı nedeniyle çocuk davranışlarını kontrol etmeye çalışır sonuçta da, yaşadığı gerginlik tiklerin daha çok ortaya çıkmasına neden olur. Bu nedenle tikleri söndürme ve yok etmede, aile öğretmen işbirliği önemlidir. Öğretmenin bilgilendirilmesiyle sınıfta çocuk için daha olumlu ve destekleyici bir çevre sağlanabilir. Öğretmen tarafından çocuğun tikleri nedeniyle sürekli azarlanması okuldan uzaklaşmasına neden olabilir. Öğretmenin bilgilendirilmesi de, tik davranışlarına olumlu yaklaşmasının sağlanması çok önemlidir.

Tikler konusunda başarılı olan tedaviler nelerdir?

Destekleyici tedavi ve ilaç tedavisi yararlı olabilmektedir. Eğer çocuk tikleri ev dışı ortamlarda sergilemiyor, belirli durumlarda gösteriyorsa; bunun nedenlerinin değerlendirilmesi gerekecektir. Gerginliğin arttığı ya da yoğun ilginin gösterildiği durumlar tespit edildiğinde gerginliğin azaltılması, destek ve ilginin çocuğun pozitif yönlerine kaydırılması, tiklerin ortadan kalkmasına yardımcı olur. Tikler sık sık yeniden ortaya çıkıyor, çocuğu rahatsız ederek arkadaş ilişkilerinde sosyal hayatında sorun yaratıyor, çocuğun kendine güvenini olumsuz etkiliyorsa, çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına başvurulmalı, ilaç tedavisi eklenmelidir.