Izohips Haritası Maketi

Yeryüzü şekillerinin haritalara aktarılmasında renklendirme yöntemi, kabartma yöntemi, gölgelendirme yöntemi ve izohips yöntemi (eş yükselti) olmak üzere dört temel yöntem kullanılır.

Renklendirme Yöntemi

Bu yöntemin amacı; yer şekillerinin yükselti özelliklerini renklerle göstermektir. Bu yöntem izohips yöntemi ve kabartma yöntemi ile birlikte kullanılabilmektedir. Renklendirme yönteminde renkler yer şekillerini değil, yer şekillerinin yükselti basamakları için kullanılır.

Bu yöntemde yeşil renk her zaman ormanları, tarlaları ve ovaları; kahverengi olan yerler her zaman dağları göstermez. Renklendirme yönteminde yeşil renk alçak yerleri, sarı renk orta yükseklikteki yerleri, kahverengi yükseltinin fazla olduğu yerleri, mavi renk derinliği ifade etmektedir. Fiziki haritalarda bulunan beyaz renk ise buzulları işaret eder.

Kabartma Yöntemi

Kabartma yöntemi ile haritalardaki yer şekilleri ölçekli maketleri yapılır. Kısacası üç boyutlu haritalardır. Yer şekilleri, gerçeğe yakın şekilde gösterilir. Bu yöntemle çizilen haritalarda yatay ve dikey olmak üzere iki farklı ölçek bulunur. Taşınması güç ve maliyetlidir.

Gölgelendirme Yöntemi

Bu yöntemin amacı; yer şekillerinin eğim özelliklerini göstermektir. Gölgelendirme yönteminde Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine kuzeybatı yönünden 45° açı ile geldiği kabul edilerek arazi gösterilir. Gölgelerin açık veya koyu olması eğim hakkında bilgi verir. Gölgeler koyu ise eğim fazladır.

Bu yöntemde yükselti basamakları bulunmaz. Bu nedenle gölgelendirme yöntemi ile çizilmiş haritalardan yükselti tespit etmek imkansızdır.

Tarama Yöntemi

Bu yöntemin amacı da yer şekillerinin eğim özelliklerini göstermektir. Tarama çizgileri ile çizilirler. Yer şekilleri kısa, kalın, sık veya ince, uzun, seyrek çizgilerle taranmış olarak gösterilir. Eğim arttıkça tarama çizgilerinin boyları kısalır, sıklaşır ve kalınlığı artarken; eğimin az olduğu yerlerde tarama çizgileri uzar, seyrekleşir ve incelir. Tarama çizgileri yok ise o yerler düzlüktür.

Bu yöntemle araziye ışığın belli bir açıdan geldiği kabul edilir. Işığın geldiği taraf aydınlık (açık gölge), diğer taraf karanlık (koyu gölge) gösterilir.

İzohips Yöntemi (Eş Yükselti)

Deniz seviyesine göre aynı yükseltide bulunan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen kapalı eğrilere izohips veya eş yükselti eğrisi denir. Bu yöntemle yer şekillerinin gösterilmesine de izohips yöntemi denilmektedir. Bu yöntemde yer şekillerinin birçok özelliği aynı anda gösterilir.

İzohips haritaları üzerinde engebeler ve yer şekilleri (dağ, tepe); drenaj ağı, akarsu ağı (ırmak, çay); durgun sular (göller, denizler, barajlar); buzullar ve sürekli karlar; bitki örtüsü; kültürel yapıtlar (bina, yol, köprü) ve diğer unsurlar bulunabilir.

İzohipslerin Özellikleri

1. İzohipsler iç içe geçmiş kapalı eğrilerdir. Birbirlerini çevrelerler.
2. İzohipsler birbirini kesmezler veya uçları açık kalmaz. İzohipsleri kesen çizgiler akarsuları gösterir.
3. Her eğri kendisinden yüksek olan eğriyi çevreler. Dolayısıyla en dıştaki eğri en alçak yeri, en içteki eğri en yüksek yeri gösterir.
4. Aynı izohips eğrisi üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltisi eşittir.
5. İzohipslerin nokta halini aldığı yerler dağ dorukla­rıdır.
6. En uzun çizilen izohips eğrisi en alçak, en kısa çizilen izohips eğrisi en yüksek değere sahiptir. (Çukur olan yerler hariç)
7. Kıyı çizgisinden 0 metre eğrisi geçmektedir. İzohips eğrilerinin başlangıç noktası deniz seviyesidir. 0 metre değerine sahip noktaları birleştirilmesiyle oluşturulan çizgiye “0 metre izohipsi” ya da “kıyıçizgisi” denir.
8. İzohipsler arasındaki yükselti farkına “sabit aralık değeri” denir. Sabit aralık değeri bir izohips haritasının tamamında aynıdır.
9. Sabit aralık değerini ölçek belirler. Ölçek küçüldükçe sabit aralık değeri artar.
10. Üzerinde ok işareti olan ve izohips çizgilerine göre daha kal