Kaç Çeşit Menenjit Aşısı Var

Menenjit mikrobu olarak da bilinen meningokok süt çocuğu, oyun ve okul çağı çocuklarda enfeksiyon yapabilen bir bakteridir. İstatistiklere göre en sık 1 yaş altı bebeklerde hastalık yapar; 1 yaş altında da en fazla 6 ay altı bebeklerde görülür.

Dünyada her sene tahminen civarında meningokok hastalığı tanısı konmaktadır ki bunların da ile ’i ölümle sonuçlanmaktadır. Yani hastalığa yakalananların en az %10’u maalesef kaybedilmekte, yaşayanlarda da sakatlık ve kalıcı araz oranı %30’lardadır. Ülkemizdeki vaka sayısı hakkında ise elimizde sağlıklı istatistik yoktur. ( Yılda yaklaşık ölüm olduğu tahmin edilmektedir)

Meningokok hastalığının bulaşma yolu solunum yoludur “Biz meningokoklu hasta ile temas etmiyoruz ki, menenjit bize nasıl bulaşsın?” Erişkinlerin %7'si meningokok bakterisi taşıyıcısıdır. Dolayısı ile belirtisiz taşıyıcıdan bebeklere enfeksiyon bulaşabilir.

Şunu unutmayın: Çocuklara menenjit bulaşması genellikle solunum yolu ile olur. Yani meningokok bakterisini taşıyan bir kişinin öksürük aksırık vs. ile saçtığı salgılarını solumak bulaşma için yeterlidir. (bulaştırıcının hasta olması gerekmez) Belirtisiz taşıyıcılar İlk olarak solunum yollarında mukoza lenf bezlerine yerleşen bakteri orada çoğalıp önce hafif ateşli bir tabloya neden olup sonra oradan kana karışır. Kana karışan bakteri beyne gidip menenjit yapabilir veya tüm kan dolaşımına karışabilir (-ki buna sepsis denir).

Meningokok hastalığının belirtileri

Hastalığın 3 ana klinik seyri vardır

1. Sadece menenjit
2. Menenjit olmaksızın meningokoksemi (kan zehirlenmesi)
3. Menenjitle beraber meningokoksemi

Bu hastalıkla ilgili en büyük sorun hastalığın çok hızlı ilerlemesidir

İlk 6 saatte her ateşli enfeksiyonda görülebilen ateş, huzursuzluk, baş-boğaz ağrısı, burun tıkanması, bu hastalığa özel olmayıp belirtilerin meningokok bakterisine bağlı olduğunun anlaşılması imkânsızdır.

saatte: Klasik meningokoksemi hastalığı belirtileri başlar: Işığa hassasiyet, ense sertliği ve deride kanamalı döküntüler.

saatte: Tedavi edilmemiş vakalarda hastalık çok hızlı ilerleyerek şuur kaybı, havale, koma ve ölümle sonuçlanabilir.

Meningokok hastalığının komplikasyonları

Çocuklarda menenjit hastalığının yan etkileri yan komplikasyonları şunlardır:

Uzuv kaybı: Vakaların % ’sinde kol ve bacak kayıpları görülür.
Felçler: Vakaların % 2’sinde
Kalıcı denge kusuru: Vakaların %’ünde
Epilepsi: Vakaların % 6’sında
Sağırlık: Vakaların %10’unda
Deri nekrozları: Vakaların %10’unda

Meningokok hastalığından korunma ve meningokok aşıları

Çocuklarda menenjit aşısı uygulaması:

Birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu gibi meningokok hastalığında da korunma aşı ile mümkündür. Bu bakterinin hücre duvarındaki proteinleri yapısındaki farklılıklara göre 13 tipi tanımlanmış ve bunlara A, B, C, D, X, Y, Z, E, W, H, I, K ve L isimleri verilmiştir. Ülkemizdeki 1 yaş altındaki meningokok enfeksiyonlarının %40’ı B tipi %60’ı da A, C, Y, W tipi kaynaklıdır.

İnsanda en sık hastalık yapan meningokok bakterisi tiplerine (A, C, Y, W ve B tiplerine) karşı geliştirilen konjuge meningokok aşıları Amerika ve batı Avrupa ülkelerinde uzun zamandır yaygın olarak uygulanmaktadır. Her devletin sağlık otoriteleri, ülkelerinde görülen bakteri tipi, çocuk nüfusu, maliyet vs. faktörleri göz önüne alarak ulusal aşı takviminde bu aşıların ne zaman yapılacağına karar vermektedir.

Ülkemizde ise henüz ulusal aşı takvimine girmeyen bu aşı, bazı klinikler tarafından bireysel olarak uygulanmaya çalışılmaktadır.

B tipi meningokok aşısı

A, C, Y, W tipi meningokok aşıları

* Menveo marka aşının uygulaması:

* Nimenrix marka aşının uygulaması

* Menectra marka aşının uygulaması

B ve A, C, Y, W tipi aşıların aynı anda birlikte uygulanması

B tipi meningokok aşısı ile A, C, Y, W aşılarının aynı anda bir arada yapılıp yapılamayacağı ile ilgili yeterli veri yoktur henüz. B tipi meningokok aşısı birlikte sadece 1 markanın A, C, Y, W aşısının kesin bir arada yapılabildiğini biliyoruz; diğerleri tam bilinmiyor. (doktorunuza danışınız)

Meningokok Aşıların yan etkileri

Her aşıda olduğu kadar aşı yerinde sertlik, kızarıklık, ısı artışı, hafif ateş ve huzursuzluk olabilir. B tipi meningokok aşılarında bu yan etki diğerinden biraz daha fazladır.

Aşı yan etkisi durumunda ne yapılmalı?

Lokal ısı artışı ve kızarıklık olan yere soğuk suya batırılmış havlu ile kompres yapmak ve ateş düşürücü vermek gerekir.

Menenjit aşısı neden özel aşıdır? Zararı mı ki devlet yapmıyor?

Birçok Avrupa ülkesi ve Amerika'da uzun zamandır yapılmakta olan bu aşı bazılarının sandığı gibi yeni keşfedilip Türk çocukları üzerinde denenmekte olan bir aşı değil. Zararlı olsa Sağlık Bakanlığımız bu aşının ülkemizde satılmasına ruhsat ve izin vermezdi Devletin yapamamasının nedeni maalesef ekonomik diye biliyorum.

Menenjit; hızlı ilerleyen, beyin ve omuriliği çevreleyen koruyucu zarı etkileyen ciddi bir enfeksiyondur. Saatler içinde ölümle sonuçlanabilir.

Her yaş grubundan insan menenjit hastalığına yakalanabilir. Ancak bebeklerin yüksek risk taşıdıkları unutulmamalıdır.

Hastalık tanısı erken konsa ve tedaviye başlansa dahi bu hastaların %’u, belirtiler gözlenmeye başlandıktan 24 ila 48 saat içinde ölmektedir. Tedavi almayan hastaların ise %50’si ölmektedir.

Viral menenjit nadiren uzun süreli problemlere yol açarken, bakteriyel menenjit de hastaların %’sinde ciddi tıbbi problemler gelişebilmektedir:

• Kol, bacak ya da parmaklar gibi uzuv kayıpları
• Işitme kaybı
• Görme kaybı
• Öğrenme güçlüğü
• Koordinasyon, hareket ve denge problemler
• Ve çeşitli organ yetmezlikleridir.

Çocuklarda konjuge aşıların kullanılmaya başlanmasıyla bakteriyel menenjit daha az görülmektedir. Buna karşılık aseptik menenjit daha sık gözlenmekte ve en önemli etken olarak virüsler karşımıza çıkmaktadır. En yüksek risk altındakiler ay arasındaki süt çocuklarıdır. Bildirilen olguların %90’ını 1 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklar oluşturmaktadır.

Çocuklarda menenjit belirti ve bulguları yaşa göre değişiklik gösterir;

Süt çocuklarında ateş, emmede azalma, huzursuzluk, çevreyle ilgisizlik gibi başka hastalıklarda da karşılaşlabilen bulgular gözlenebilirken, daha büyük çocuklarda, baş ağrısı, ışıktan korkma, ense sertliği, bilinç değişikliği, mide bulantısı ve kusma gibi “klasik menenjit” bulguları görülebilmektedir.

Menenjit Nasıl Bulaşır

Menenjit hastalığı genelde bakteriyi burnunda taşıyıp kendisi hastalığa yakalanmamış kişilerce bulaştırılır.

Çocuğun bu kişilerin aksırma veya öksürme, öpmesine maruz kalması ya da

Çatal, kaşık, diş fırçası gibi ekipmaların ortak kullanımı diğer bulaş yollarından bazılarıdır.

Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?

En sık karşılaşılan 6 menenjit serotipinin 5’i için farklı menenjit aşıları bulunmaktadır.
Çocuklarda meningokoklara karşı bağışıklama sağlamak için konjuge meningokok aşıları tercih edilmektedir.
Tüm Konjuge Menenjit aşıları genel olarak güvenlidir.
Konjuge Menenjit aşıları genel olarak diğer çocukluk çağı aşıları ile beraber uygulanabilir.

4’lü Konjuge Meningokok Aşıları (KMA4)
Farklı üreticilerce geliştirilen 4 adet meningokok aşısı (KMA4) ülkemizde de onaylıdır.
Bu aşılar menenjitin A, C, Y, W serotiplerine karşı oluşturulmuş aşılardır.
Çocukluk döneminde meningokok aşılaması yapılması gereken durumlarda ve Hac, umre yolcusu ya da meningokok enfeksiyonunun sorun olduğu ülkelere gidecek çocuklara yaşa uygun KMA4 yapılması önerilir.

Tekli Konjuge Meningokok Aşıları (KMA1)
Ülkemizde serogrup B meningokokların sebep olduğu hastalığa karşı korunmada yardımcı olmak için 2 aylıktan itibaren kullanılabilen tek aşı bulunmaktadır.
Aşılama zamanında ve aşılamadan kısa bir süre sonra ateş düşürücüler doktor önerisi doğrultusunda başlanmalıdır.

Referanslar:

1. Central for Disease Control and Prevention Meningococcal Disease Causes and How It Spreads Ocak tarihinde funduszeue.info adresinden ulaşılmıştır.
2. National Health Services UK. Ocak tarihinde funduszeue.info adresinden ulaşılmıştır.
3. Acar M, Sütçü M, Somer A. Çocuklarda menenjite güncel yaklaşım. Çocuk Dergisi. ;14(3)
4. Arısoy ES, Çiftçi E, Hacımustafaoğlu M ve ark. Önceden Sağlıklı Çocuklarda Türkiye Ulusal Bağışıklama Çizelgesinde (Ulusal Aşı Takvimi) Yer Alan ve Almayan Aşılara İlişkin Uygulama Önerileri – J Pediatr Inf. ;