Polonya Nın Neyi Meşhur
kaynağı değiştir]
Orta Çağ süresince Polonya mutfağı sebzeleri, meyveleri, otları, mantarları, tahılları, yabani ve çiftlik hayvanlarının etleri, yerel baharatları ve balı yüksek kalorili yemeklerinde malzeme olarak kullanmışlardır. Günlük içecekleri ise peynir altı suyu, süt, bitki infüzyonları ve ayrandır. Yine de en popüler içecekleri en alkollüleri olan bal likörü ile biradır. Fakat bu durum 16. yüzyılda üst sınıf halkın Macar ve Silezya şaraplarını ihtal etmesiyle beraber değişmiştir. Hatta 13. yüzyılda Beyaz Prens Leszek, Papa'ya Kutsal Topraklarda bal şarabı olmadığı için Polonyalı şövalyelerin haçlı seferine katılmayacaklarını söylemiştir. Bu içecekler dışında votkanın Orta Çağ Polonya'sında ortaya çıktığı hakkında yazılı kanıtlar vardır. Çağın başlarında sadece et ve tahıl temel yemekken zamanla tahıl yelpazesi genişleyerek sadece darıyı kapsamamaya başlamıştır. Tahıl ve et dışında fasulye, bakla ve bezeyle Polonyalıların günlük öğünlerinde yer alırdı. Ayrıca insanların çoğunluğu yemeğin yanında ekmek yerine krepi andıran bir tür hamur işi kazsa ve kolacz gibi gözleme çeşitleri tüketirdi. amanda Kafkasya ve Türkiye ile geliştirdiği ticaret sayesinde ülke içerisinde Polonyalıların baharat fiyatları oldukça düşüktü, bu da baharat kullanımının artmasına neden olmuştur.
Rönesans[değiştir LEHÇE KAYNAKLAR
Polonyalılar günlük hayatlarında oldukça fazla deyim-atasözü kullanıyorlar ve bunu çok da hızlı bir şekilde telaffuz ediyorlar. Dolayısıyla anlamakta zorluk çekebiliyoruz. Bu nedenle sizler için Lehçe dilinde karşılaşabileceğiniz Polonya atasözleri ‘ni istediğiniz zaman kullanabilmeniz için de kart şeklinde Vikisöz‘den derledim. Malum Türkçe’den Lehçe’ye kaynak bulmak zor..
+ Gołabki
Polonya’nın en güzel yemekleri’nde biri olan Gołabki, (Okunuşu: Govabki) Polonya’ya gelen herkesin denemesi gerekiyor diye düşünüyorum. Şekil olarak farklı görünebilir; ancak bizim Lahana dolmasına çok benzeyen bir tadı vardır ve çeşitli baharatlarla tatlandırılmış kıyma, pirinç, salça, domates gibi bilindik malzemelerle hazırlanır…
Yine eğer imkanınız varsa, Polonyalı bir ailenin hazırladığı ev yapımı Gołabki’yi kaçırmayın derim… Fırında ya da kızartarak hazırlanır ve özel hazırlanmış domates sosu olmadan yerseniz eğer, tadı biraz yavan gelebilir. Golabki tarifi için burayabakabilirsiniz.
+ Bigos
Bigos, aynı zamanda avcı yemeği olarak da bilinir. Lahana ya da lahana turşusu, av eti, sosis kullanılarak hazırlanan bu yemek Polonya’da oldukça meşhur diyebilirim. Av eti bulmak o kadar da kolay olmadığı için, evlerde genellikle karışık sote et kullanılması da oldukça yaygın.
Geleneksel kış yemeklerinden birisi olan Bigos, dağa av hayvanı bulmak için çıkan Polonyalıların geleneksel yemekleri’nden birisi aynı zamanda. Domuz etinden hazırlayanlar olduğu gibi, ördek etinden hazırlayanlara da rastlayabilirsiniz. Bigos tarifi için burayabakabilirsiniz.
+ Kiełbasa (Sosis)
Kiełbasa, yani Sosis, Polonya sofralarının vazgeçilmez yiyeceklerinden birisidir diyebiliriz. Günün neredeyse her öğününde karşınıza mutlaka onlarca çeşitte Kielbasa (Sosis) çıkacaktır. İklim koşulları nedeniyle Polonyalılar, et tütsüleme konusunda uzmanlaşmışlar dersek yanlış olmaz sanırım. Et tütsüleme konusuna yazımın devamında ulaşabilirsiniz.
Kielbasa’nın da bir çok çeşidi tütsülenerek hazırlanıyor ve tadı gerçekten güzel. Özellikle de geleneksel yöntemlerle evde hazırlanan versiyonlarını denemenizi tavsiye ederim. Kielbasa krakowska, kielbasa lisiecka, Kabanos, kielbasa myśliwska, kielbasa jałowcowa gibi sosisler ise, Polonya’da en çok tercih edilen sosis tipleridir. Başlarda tadına alışmakta zorluk çekebilirsiniz; ancak damak tadınıza uygun olanını deneye deneye bulabilirsiniz.
+ Kanapka
Kiełbasa’dan bahsetmişken Kanapka’dan da bahsetmemek olmazdı. Polonya halkının lezzetli ve çabucak hazırlanan bir diğer lezzeti olan Kanapka, esasında bildiğimiz soğuk sandviç’in üstü açık versiyonu diyebiliriz.
Özellikle de kahvaltı sofralarında sıkça karşılaşacağımız Kanapka’yı, genellikle tereyağı sürülmüş ekmek üzerine Kiełbasa dilimleri ve isteğe göre çeşitli sebzelerle tüketebilirsiniz. Özellikle de güzel tütsülenmiş sosislerle çok iyi gider 🙂 Vejetaryen olanlar ise, ekmeğin üzerine bolca peynir sürerek de yiyebiliyor.
+ Uszka
Bilinenin aksine, Polonya mutfağı sadece et yemekleriyle dolu bir mutfak kesinlikle değildir. O kadar lezzetli çorbaları vardır ki, en azından birkaçını mutlaka denemelisiniz. Uszka (Okunuşu: Uşka) da, Polonya yemekleri arasında önemli bir yere sahip.
Uszka çorbasının esas malzemesi kurutulmuş mantardır. Aynı Pierogi hazırlar gibi, hazırlanan iç malzeme hamura sarılır ve suda haşlanır. gerçekten lezzetli bir çorba olan Uszka tarifi için burayatıklayabilirsiniz.
+ Rosół
Rosół (Okunuu: Rosuv), esasında bize hiç de uzak olmayan bir lezzet. Tavuk suyuna haşlanmış makarna, kereviz, havuç gbi malzemelerin eklenmesiyle hazır hale gelen pratik, doyurucu ve besleyici olması nedeniyle de Polonya halkının haftada en az 1 kere hazırladığı bir çorba.
Görünüş itibariyle çok da iştah açıcı görünmese de, ana yemeklerden önce küçük bir tabak yemenizi kesinlikle öneririm. Polonya’da ev yemeği yapan neredeyse tüm restoranlarda karşınıza çıkacaktır.
+ Barszcz
Belki de Polonya’da en çok tüketilen çorbalardan birisi de Barszcz (Okunuşu: Barşç) çorbasıdır. Esasında bizim pancar çorbasına benzer bir tadı olmasına rağmen, tam olarak aynı diyemeyiz.
Enteresan bir şekilde Polonyalılar bu çorbanın da üzerine haşlanmış yumurta ekleyerek servis ediyor. Yine isterseniz minik Pierogiler de ekleyebilirsiniz. Pancar ve elma dilimlerinin mikserde çekildikten sonra süzülmesi ile hazırlanan Barszcz tarifi için burayatıklayabilirsiniz.
+ Gzik
Gzik (Okunuşu: Gıjik), Polonya’nın en basit, ama en lezzetli yemeklerinden birisidir. Türkiye’de alkol aldıktan sonra ya kokoreç ya da midye yenir. İşte Polonya’da da Gzik yeniyor. En azından biz öyle yapıyoruz 🙂
Gzik yemeğinin sırrı özel bir peynirde saklı. Gzik için kullanılan özel peynir, baharat ve soğan dilimlerinden oluşan bu yemeği mutlaka denemelisiniz. Yazımın devamında Polonya penirleri konusunda detaylı bilgi bulabilirsiniz.
+ Tatar
Polonya’ya kadar gelmişken Tatar yemeği yememek olmaz! Deneyin denemesine; ancak pek hoşunuza gideceğini düşünmüyorum. Bu arada öğrendiğim kadarıyla Tatar yemeği’nin Polonya’daki tatar azınlığı ile herhangi bir alakası yokmuş.
Gördüğünüz gibi, Tatar yemeği’nin esas malzemesi çiğ kıyma’dır. Açıkçası sadece denemek için küçük bir parça yemiş olsam da, bizlerin dama tadına hiç uymayan bir yemek olduğunu düşünüyorum.
POLONYA’NIN TEK MÜSLÜMAN AZINLIĞI TATARLAR
Polonya‘ya geldiğim günden beri, hakkında en çok yazmak istediğim konulardan bir tanesi de Polonya tatarları idi. Hatta Polonya‘ya gelmeden önce, Polonya‘da tatar yaşadığını bile bilmiyordum. Tabi ki tatarlar hakkında detaylı bir araştırma yaptım ve sizlere de Polonya‘nın tek Müslüman azınlığı olan tatarları biraz da olsa tanıtmak istiyorum. Yakın zamanda, Polonyahakkında…
+ Polonya dağ peynirleri
Görebileceğiniz en güzel doğa güzelliklerinden birisi olan Zakopane Dağı hakkındaki yazımda da belirttiğim gibi Polonya, o kadar çok çeşit peynire sahiptir ki şaşırabilirsiniz. Polonya’da tüm marketlerde çeşitli dağ peynirlerini bulmanız da mümkündür; ancak Polonya’nın kırsal bölgelerinden taze taze almanız tabi ki en güzeli…
Polonya mutfağında sadece Zakopane peynirleri ünlü değil, aynı zamanda çeşit çeşit beyaz peynirlerini, krem peynirlerini, kaşar peynirlerini de denemek isteyebilirsiniz.
POLONYA’NIN MEŞHUR ZAKOPANE DAĞI
SanırımPolonya‘ya bir şekilde yolu düşen neredeyse herkes, Zakopane Dağı‘nın adını duymuştur. Bilindiği gibi Polonyasoğuk bir ülkedir ve her yıl neredeyse -40 dereceye ulaşan dondurucu soğuklarıyla ünlenmiş olan doğa harikası Zakopane Dağı ile de soğuğu iliklerinize kadar hissetmenize neden olur. Zakopane Dağı, Polonya‘nın Małopolskie eyaletinde bulunan…
+ Tütsülenmiş et kültürü
Polonya yemek kültürü içinde, tütsülenmiş ya da füme edilmiş et, balık ve tavuklara rastlamanız da çok mümkün. Tütsülenmiş etleri hemen hemen her markette bulabilmeniz mümkün; ancak ev yapımı ürünler, fabrikasyon ürünlerin yanında çok daha farklı bir lezzete sahip.
Polonya’nın kırsal bölgelerinde ev yapımı tütsü makinelerinde kendi etlerini tütsüleyen insanlarla karşılaşırsanız eğer, en azından birkaç kilo et almayı mutlaka düşünün. Güzelce baharatlanan etler, tütsüleme makinesine asılıyor ve yanan ateşin sadece dumanıyla beraber yaklaşık 2 gün içinde hazır oluyor.
+ Polonya turşuları
Yine Polonya yemek kültürü içerisinde sıkça yer alan bir diğer ürün ise turşulardır. Polonya’da çok çeşitli turşular var ve açıkçası bizim alıştığımız sirkeli turşulara pek sık denk gelemeye bilirsiniz.
Deneme yanılma yoluyla kendinize en uygun turşuyu bulmanız birkaç ayınızı alabilir. En azından ben bu şekilde bulabildim 🙂 Eğer mümkünse ev yapımı turşuları tercih edebilirsiniz. Özellikle dere otu ve sarımsak ile yapılan salatalık turşuları tam bizim damak tadımıza uygun.
+ Polonya tatlıları
Polonya halkı, tabiri caizse tam bir tatlı ve kek delisi… Yemeklerden sonra mutlaka birkaç parça kek yiyorlar. Ayrıca herhangi bir misafir geldiğinde de ilk ikram edilen yiyeceklerden birisidir tatlılar.
Polonya yemek kültürü içerisinde onlarca tatlı ve kek vardır. Hatta Polonya’nın en meşhur keklerinden birisi olan Mazurek, Türk mutfağından Polonya mutfağına gitmiş keklerden bir tanesi.
+ Zubrówka
Polonya’nın Votka kültüründen bahsetmeden olmaz değil mi? Polonya’da 600 yıldan uzun bir süredir geleneksel yöntemlerle üretilmiş olan Zubrówka (Okunuşu: Jubrufka), bazılarınız tarafından mutlaka test edilmiştir.
Polonya’da yapacağınız gezilerdedahi yanınızdan eksik etmeyeceğiniz Zubrówka ve diğer Polonya içkileri konusuna, ilerleyen günlerde detaylı bir şekilde değineceğim…
+ Kebap
Kebap, tabi ki Polonya yemek kültüründe olmayan bir tat; ancak Polonya halkı kebabı o kadar çok seviyor ki, yakında milli yemekleri arasına alırlarsa şaşırmayın.
Bu arada Polonya’da bir çok kebap restoranı’na denk gelmeniz çok normal; ancak isminin kebap olduğuna bakmayın, birçok kebap restoranı fabrikasyon üretim olan hazır etlerden döner yapıyor ve açıkçası tadı sizi hayal kırıklığına uğratabilir…
Polonya mutfağı mı, Türk mutfağı mı?
Maalesef gördüğüm kadarıyla Türklerin, Polonya yemek kültürü hakkında ciddi ön yargıları var ve bu ön yargının başlıca sebebi ise domuz eti. Polonya mutfağında domuz eti kullanımı oldukça yaygın olmasına rağmen, domuz etinin kullanılmadığı bir çok yemek de mevcut.
Polonya mutfağı’nı Türk mutfağından ayıran bir diğer önemli madde ise ekmek. Polonya halkı,
kahvaltı dışında ekmeği neredeyse hiç kullanmıyor desek yeridir.
Polonya yemekleri Türk yemekleri’nin en önemli benzerliği ise sanırım baharat kullanımı konusundadır. Polonyalılar bizler kadar acı tüketmeyi sevmeseler de, yemeklerine en az 3 çeşit baharat eklemeden duramazlar. Polonyalıların Türkleri sevmesinin sebeplerinden birisi de, onlara yemek hazırlamamızdır 🙂 Bundan gerçekten hoşlanıyorlar; ancak yemeklerinizi çok az acılı yapmanızda fayda var.
Polonya mutfağı hakkında ön yargılara sahip olanlar için hazırlama ihtiyacı hissettiğim bu yazı, umarım Polonya macerasına başlayacaklara biraz da olsa fikir verecektir. Polonya’da uzun sayılabilecek süredir yaşayan biri olarak şunu söyleyebilirim ki, Türk yemeklerinin tadı ve yeri her zaman farklı bizim için. Polonya’nın yemek kültürü’ne zamanla alışacağınıza emin olabilirsiniz. Hatta Polonya’da bulunmadığınız zamanlarda özleyebilirsiniz bile!
Umarım Polonya Yemek Kültürü – Polonya Mutfağı başlıklı yazımı yararlı bulmuşsunuzdur. Bu yazıdan arkadaşlarınızı da haberdar etmek için aşağıdakisosyal paylaşımdüğmelerini kullanabilirsiniz.
