Giriş Yap
Kahramanmaraş Ağzı
« önceki 1234 sonraki »
ANA SAYFA -> HABERLER ve SOHBET
cevap yaz
sayfa 3 |
mehmet emin 46 11 yıl önce - Prş 15 Mar , mesajı beğendiniz mi?: +2 |
smile me 10 yıl önce - Prş 09 May , selam arkadaslar size birşey sormak istiyorum,maraş ağzıyla seni seviyorum demek nasıl acaba mesajı beğendiniz mi? |
mrt61 10 yıl önce - Prş 09 May , mesajı beğendiniz mi? |
cnzmns 10 yıl önce - Prş 09 May , mrt61 arkadaşım soruyu yanlış sormuşsun; o illerinki Maraş'la aynı mı desek daha güzel olurdu şaka bir yana Antep'le çok benzerlik gösterir; özellikle "i" harfinin kullanımı konusunda geliiim,gidiiiim, ne ediiiin,yapiiiiin funduszeue.info abartmıyorum "teyze kızı" yerine "deziii gızıı" diyen bile var mesajı beğendiniz mi? |
yusuf kutay 10 yıl önce - Prş 09 May , mesajı beğendiniz mi? |
yusuf kutay 10 yıl önce - Prş 09 May , mesajı beğendiniz mi? |
smile me 10 yıl önce - Prş 09 May , arkadaşlar lütfen mesajımı duyan gören yok mu ya:) maraşlı bi sevdiğim var ona maraş ağzıyla seni seviyorum demek istiyorum bi farklılık var mıdır bi yardım edin lütfen mesajı beğendiniz mi? |
FuRKaN(46) 10 yıl önce - Prş 09 May , mesajı beğendiniz mi? |
smile me 10 yıl önce - Prş 09 May , tesekkürler furkan mesajı beğendiniz mi? |
kms 10 yıl önce - Sal 21 May , Kahramanmaraş; gözellikdir, gıymatını bilene.. Kahramanmaraş; keşifdir, çözmesini bilene.. Kahramanmaraş; servetdir, gorumayı bilene.. Kahramanmaraş; mutlulukdur, dadmayı bilene.. Kahramanmaraş; aşkdır, sevmesini bilene.. Kahramanmaraş; düştür, görmesini bilene.. Kahramanmaraş; sözdür, dutmasını bilene.. Kahramanmaraş; hüzündür, aşmasını bilene.. Kahramanmaraş; türküdür, söylemeyi bilene.. Kahramanmaraş; şansdır, gullanmayı bilene.. Kahramanmaraş; fırsaddır, yararlanmayı bilene.. Kahramanmaraş; gıymatlıdır, gıymatını bilene.. Kahramanmaraş; görevdir, tamamlamayı bilene.. Kahramanmaraş; maceradır, göze almayı bilene.. Kahramanmaraş; mücadeledir, uğruna savaşmayı bilene Alıntıdır.. mesajı beğendiniz mi?: +1 |
sayfa 3 |
cevap yaz
« önceki 1234 sonraki »
ANA SAYFA -> HABERLER ve SOHBETKategori: Genel
Etiketler: ede, edeler diyarı, kahramanmaraş, maraş, maraş ağzı, maraş lügatce, maraş şivesi
İçindekiler
Doğduğumuz ve içinde yaşadığımız çevrenin sosyal ve kültürel hayatı, tarihsel süreci ve doğa koşulları zihnimize, gönlümüze ve dilimize etki eder. Bu nedenle duygu, düşünce, davranış ve konuşmamız çevre özelliklerine göre biçimlenir. Ağızların oluşmasında da en önemli etken bu çevre özelliğidir.
Bir dilin ya da dilin bir şivesinin sınırları içindeki belli bölgelerde, belli topluluklar tarafından konuşulan, bağlı olduğu yazı dilinden ses ve söyleyiş seviyesinde farklılık gösteren konuşma biçimine “ağız” denir. Ağızlar, unutulmaya yüz tutan kelimeleri ve bu kelimelerin taşıdıkları kültürü muhafaza ederler. Mensubu olduğu dilin tarihî geçmişini aydınlatır ve o dile zenginlik katarlar.
Kahramanmaraş yöresi de Anadolu’nun birçok yöresi gibi ağız özellikleri bakımından oldukça zengindir.
Ünlü seyyahımız Evliya Çelebi, Seyahatnamesi’nde Maraş halkının dili hakkında bilgi verirken “Kelimâtları lisân-ı Türkî’dir ve Maraş’ın ekseriya halkı Türkmân’dır” ifadesini kullanır (Evliya Çelebi, ).
Kahramanmaraş ve yöresinde yılları arasında hüküm süren Dulkadiroğlu Devleti’ni oluşturan halkın Oğuzların Bayat, Avşar ve Beğdili boyları olduğu göz önünde bulundurularak Kahramanmaraş’ın, kökü tarihin derinliklerine dayanan kadim bir Türkmen yurdu olduğunu söyleyebiliriz. XVI. yüzyıl ve sonrasında yörede Bayındır, Çepni, Avşar, Kınık-Kuzu, Ağaç-eriler, Karkınlar, Kızıklar, Peçenekler, Yazırlar, Yıvalar gibi çok çeşitli boy ve aşiretlerin izlerine ve isimlerine rastlanmış; Kahramanmaraş yöresi ağzının oluşumu ve gelişiminde bu boyların büyük etkisi olmuştur. (Erdem, ).
Kahramanmaraş’ta Kurtuluş Savaşı öncesinde Maarif Müdürlüğü yapan, Türk Dil Kurumunda da önemli görevlerde bulunan Besim Atalay () “Maraş Tarihi ve Coğrafyası” adlı eserinde Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya aşiretler hâlinde geldiklerini, Anadolu’ya yerleştikten sonra bu aşiretlerin kaynaşarak, karışarak birlik hâline gelemediklerini ve ortaya muhtelif şivelerin (ağız) çıktığını, Maraş ağzının diğer ağızlar arasında özel bir yere sahip olduğunu belirtiyor ve Maraş ağzının ayırt edici özelliklerinden birinin duyulan geçmiş zaman ekinin bulunmaması olduğunu ifade ediyor (Atalay, ).
Türkiye Türkçesi, konuşulan ağızlar bakımından Anadolu ve Rumeli ağız bölgeleri olmak üzere iki bölgeye ayrılmaktadır. Anadolu ağız bölgesi; doğu, kuzeydoğu ve batı grubu olarak üç ana gruba, her grup da kendi içinde alt gruplara ayrılmaktadır. Kahramanmaraş ağzı Leyla Karahan’ın yaptığı sınıflandırmaya göre batı grubu ağızları içinde ve VII. alt grupta yer almaktadır. Bu grupta Kahramanmaraş’ın yanısıra Tarsus (İçel), Ereğli, Konya merkez ilçesinin bazı yöreleri, Adana, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Darende, Akçadağ, Doğanşehir (Malatya), Bilecik, Halfeti (Urfa) ağızları da bulunmaktadır (Karahan, ).
Kahramanmaraş merkez ilçesiyle diğer ilçeler arasında ağız özellikleri bakımından coğrafî yapı ve uzaklık nedeniyle küçük de olsa farklılıklar görülür. Ağız özellikleri açısından birbirine en yakın ilçeler Elbistan ve Afşin’dir. Afşin kelimeleri Göksun kelimeleriyle de büyük benzerlikler göstermektedir (Erdem, ).
Biz ilçeler arasındaki farklılıklardan kaynaklanan ayrıntılar üzerinde durmadan Kahramanmaraş’ta nüfus bakımından geniş bir kesimin konuştuğu Kahramanmaraş merkezi ağzını esas alarak bu ağzın belirleyici ve farklılık gösteren özelliklerini Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi ve Kelime Hazinesi başlıkları altında sunacağız.
Maraş ağzı, Türkçenin ses özelliklerine en uygun ağızların başında gelir. Her şeyden önce büyük ve küçük ünlü uyumu sağlamdır. Gerek ünlü uyumları, gerekse sert ünsüzlerin tarihî süreç içerisinde yumuşak ünsüze dönüşmesi kuralı Maraş ağzında tavizsiz uygulanır. Maraş ağzının ses bilgisi bakımından yazı dilinden ve diğer ağızlardan farklılık gösteren başlıca özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
1: Kahramanmaraş ağzında yabancı dillerden alıntı kelimelerdeki ünlüler Türkçenin ses özelliğine uygun olarak değişime uğrar:
2: Düzlük-yuvarlaklık uyumu Kahramanmaraş ağzında, yazı diline göre oldukça ileri durumdadır. Bu uyumun, düz ünlülerden sonra düz ünlüler gelmesi şekli, Kahramanmaraş merkez ağzında oldukça yaygındır. Dudak ünsüzlerinin etkisiyle ilk heceden sonra gelen hecelerde görülen ve Türkçe ses uyumuna aykırı olarak yuvarlaklaşan ünlüler, Kahramanmaraş ağzında Türkçenin ses uyumuna uygun olarak düzleşir:
3: Şimdiki zaman eki olarak Kahramanmaraş merkez ve köylerinde –yor yerine -i: uzun ünlüsü söylenir.
4: Şimdiki zamanın olumsuzu kullanılırken olumsuzluk ekinin ünlüsü darlaşır ve şimdiki zaman eki olan –i ile birleşerek uzun okunur:
5: Fakat, şimdiki zaman olarak kullanılan –i ünlüsünün kullanılması ünlü uyumunun bozulmasına da neden olmaktadır:
Not: Kahramanmaraş’ın ilçe ağızlarında şimdiki zaman eki olarak -yo, -yö, -iy, -iür, -i:r, -ya, -yı, -yır’lı şekillerin de kullanıldığı görülmektedir.
6: -ken ekinin de büyük ünlü uyumuna uydurulduğu görülür:
7: Maraş ağzında ünlüler arasında önlük-artlık uyumunun bozulduğu kelimeler de bir hayli fazladır. Bu uyum kelime ve ek arasında oluşmaktadır:
8: Olumsuzluk eki –me’nin eklenmesi sırasında önlük-artlık uyumunun bozulduğu görülmektedir.
9: Kahramanmaraş ağzında /y/ ünsüzünün daraltıcı etkisiyle düzlük-yuvarlaklık uyumuna aykırı kullanımlar oldukça fazladır:
Kahramanmaraş ağzında /ğ/, /h/, /k/, /l/, /n/, /r/, /v/, /y/ ünsüzlerinin düşmesi ya da iki ünlü arasında erimesi sonucunda uzun ünlüler ortaya çıkmaktadır. Ünsüzler düşerken kendilerinden sonraki ünlüyü uzatmaktadır:
Uzun ünlülerin bir kısmı iki ünlünün kaynaşmasıyla ortaya çıkmaktadır:
Soru ekinin yerine yapılan kip vurgusu da kelime sonunda uzun ünlülerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır:
Kahramanmaraş ağzında “ki” aitlik ekinden önceki –da, –de ekinin ünlüsü uzun telaffuz edilmektedir
Türkçede iki ünlünün yan yana bulunmamasına rağmen Kahramanmaraş ağzında ses düşmesi (erimesi) ve bazı sızıcı ünsüzlerin aşınması sonucu iki ünlünün yan yana geldiği görülür:
Kahramanmaraş ağzında ek (cevher) fiilin geniş zaman ve hikâye çekiminde, bulunma hâl ekindeki a/e ünlüsünde daralma meydana gelir.
/i/ ünlüsünün kapalı /ė/’ye dönüşmesi yöre ağzında sıkça görülen bir durumdur:
1: k>g, k>ġ, t>d değişmesine dayanan ünsüz yumuşaması sıkça görülür:
2: Kahramanmaraş ağzında kelime içinde art damak ünsüzü /k/’nin, /h/’ye dönüşmesi olayına sıkça rastlanır:
3: /g/, /ġ/ ünsüzleri iki ünlü arasında erir. Hece kaynaşmalarında bu ünsüzlerin düştüğü görülür:
4: Türkçenin aslî seslerinden olan genizsi damak /ñ/ ünsüzü, çoğu Anadolu ağızlarında olduğu gibi Kahramanmaraş ağzında da korunmaktadır. İlgi durum ekindeki /n/, ikinci tekil şahıs iyelik eki +n, ikinci tekil şahıs eki –n ve ikinci çoğul şahıs ekindeki /n/ ünsüzleri damak ñ ünsüzü olarak söylenir
5: Kelime içinde /k/, /d/, /c/, /z/, /ş/, /s/, /l/, /r/ ünsüzleri iki ünlü arasında ikizleşir. Bu durum Kahramanmaraş ağzında sıkça görülür:
6: Ünsüz düşmeleri Kahramanmaraş ağzında sık görülen bir ses olayıdır ve özellikle iç ya da son seste bulunan /f/, /ğ/, /h/, /l/, /r/, /v/, /k/, /n/, /t/, /y/ ünsüzlerinde görülür:
7: Kahramanmaraş ağzında oldukça yaygın olan hece kaynaşması olayı, yalın ya da eklerle genişletilmiş kelimelerdeki /g/, /ğ/, /k/, /y/, /v/, /h/, /ñ/ gibi ünsüzlerin iki ünlü arasında eriyip kaybolmasıyla oluşur:
8: Yöre ağzında, /n/ ünsüzüyle biten bir kelimenin üzerine /l/ ünsüzüyle başlayan bir ek geldiği zaman /l/ ünsüzü /n/’ye dönüşmektedir:
9: Yöre ağzında ünsüzler arasındaki göçüşmelere sıkça rastlanır:
Yazı dilindeki sert ünsüzle biten kelimenin üzerine sert ünsüzle başlayan ek gelir (benzeşme) kuralı Kahramanmaraş ağzında pek uygulanmaz:
Kahramanmaraş ağzında sonu /r/ ünsüzü ile biten bir kelimenin üzerine /l/ ünsüzüyle başlayan bir ek geldiği zaman /r/ ünsüzü /l/ ünsüzüne dönüşmektedir.
Kahramanmaraş ağzının zaman, şekil ve şahıs ekleri bakımından farklılık arz eden özellikleri vardır. Bunların başlıcaları aşağıdaki gibidir:
1: Kahramanmaraş (merkez) ağzında şimdiki zaman eki –i:’dir.
Kahramanmaraş’ın bazı ilçelerinde şimdiki zaman eki olarak, -yo, -iü, -iür, -yö:, -yir biçiminde söyleyişe de rastlanmaktadır.
2:Gelecek zaman eki olarak yaygın bir şekilde –ıcı, -ici kullanılmaktadır:
3: Öğrenilen geçmiş zaman eki olarak -mıs, -mis, -mus, -müs, -ıg, -ig, -ug, -üg ekleri kullanılmaktadır:
4: İkinci tekil şahıs ekindeki /n/ ünsüzü, damak /ñ/’si olarak telaffuz edilir:
5: Birinci çoğul şahıs eki olarak –ız, -iz, -uz, -üz yerine –g, -ıg, -ig, -ug, -üg ekleri kullanılır.
6:İkinci çoğul şahıs görevini üstlenen –sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz eki, Kahramanmaraş ağzında /n/ sesinin düşmesiyle -sı:z, -si:z, -su:z, -sü:z, -sa:z, -se:z biçimine dönüşür.
7: Kahramanmaraş ağzında fiillerin birleşik çekimleri ise şöyledir:
Hikâye birleşik zaman:
Rivayet birleşik zaman:
8: Soru eki: Kahramanmaraş ağzında soru anlamı genellikle vurgu yoluyla sağlanır. Soru edatı olan “mı, mi, mu, mü” pek az kullanılır. Soru cümlelerinde son seste vurgulu söylenen uzun ünlü, soru sorma görevi görmektedir.
Soru edatı mı, mi, mu, mü’nün genellikle ismin soru şeklini ifade ederken kullanıldığı görülür:
9: Bu, şu, o işaret zamirleri, edat grubu oluştururken genellikle “-nın, -nin, -nun-, nün” ilgi ekini almaz:
Kahramanmaraş ağzında no:t- soru kelimesi yöreye mahsus bir özellik gösterir. Bu fiilin “ne” soru zamiri ile “et-” veya “yap-” anlamına gelen fiilin kaynaşmasıyla oluşması muhtemeldir.
-ken eki Kahramanmaraş ağzında genellikle ünlü uyumuna uyumludur ve üzerine /e/ veya /a/ ünlüsünü alır:
Yazı dilindeki –ınca/-unca eki, Maraş ağzında –ıncı/uncu veya -ışın/-uşun şeklinde söylenir:
–arak, –erek zarf fiil ekinin, –aragdan, –eregden şekliyle de kullanıldığı görülmektedir.
Kahramanmaraş ağzı zaman, şekil ve şahıs ekleriyle çekimlenmiş fiilleri aşağıdaki tabloda özet olarak verilmiştir:
İsim çekim ekleri içerisinde Kahramanmaraş ağzına has bazı özellikler de şunlardır:
1: Ekleştiğinde vasıta eki adını alan “ile” çekim edatı, Kahramanmaraş ağzında ünlü ile biten isimlere –ynen/ -ynan; ünsüzle biten isimlere +InAn, +UnAn, şeklinde eklenir.
2: /k/ ünsüzüyle sonlanan isimlere -(y)nan eki getirildiğinde son sesteki /k/ ünsüzü düşer ve önündeki ünlüyü uzatarak “–nan” şeklinde kelimeye eklenir:
3: Eşitlik hâli eki olan –ce/ -ca ekinden sonra +na/ +ne sesleri getirilir:
4: İsimlere yönelme ekinden sonra gelerek mekânda ve zamanda sınırlama gösteren, Türkiye dışı yazı dillerinde devam eden, bazı Anadolu ağızlarında da görülen, Türkiye Türkçesinde yerini +A kadar, +A dek edatlarına bırakmış olan +ça/+çe sınırlandırma eki Kahramanmaraş ağzında da görülür.
5: Bölgemiz ağzında +ki aitlik eki erimekte ve vurgu bir önceki heceye atılmaktadır:
6: “gibi” edatı, kendinden önce gelen ve ünlüyle biten isimle kaynaşarak +:mI şekline dönüşür:
Aşağıda ağızdan derlenmiş olan metin, Kahramanmaraş merkez ağzı hakkında fikir vermektedir:
“Babañ da işde gece mektebine gėtmiş. Beşden çıgmış. Babası youmuş. Günüz çalışır ımış düvende. Gece mektebe gėder imiş. O odacıla: da ben yazdıddırdım gendini. Gunduracılıgdan çıgdı. Biyere giremi:. Şor isti:si:z, verim. İşde eyi bir şor. Gunduracılıgdan çıgdı. Burie geldi. Dedi kine, hatıngişi ben no:tim dedi. Hökümete geddim, dedi. Odacılıg edicim dedi. Gıg tene adam var dedi. Gıg tene adam mı var, dedim. Ha: dedi. Benim dedim, bir sürü çorum çocu:m var, dedim. Bunarın rızgını Cena:balla ordan verici dedim. Beni almadılar, dedi. Seni almadılar ısa dedim, Cena:balla: yalvarırsam dedim, alıllar dedim. Nasıl ediciñ, yalvarıcıñ, dedi. Gece kaharım, dedim, haced namazı gılarım dedim, yalvarrım dedim.
Merhamedsize merhamet ver, imansıza iman ver, yogsullara varlık ver Ya: Rabbi. Bize de yogdan va:reyle, merhamedli gullarına mahtec ed di: yalvarrım dedim. Ulan dedi, bu hatıngişi saf dedi. Bahele dedi. Seniñ yalvarma:nan goca hökümet dedi, adamı, beni alır mı dedi. Alır dedim. Hemi de dedim, kitab al ohu deller sa: dedim. E: kitab alacag param yog dedi. Kitap alacag parañ youusa dedim, şurda Zahare bacı var, gomşumuz, dedim. Ondan para alırım dedim, sa: verrim dedim. Gėdeñ dedim, bir arzıhal veriñ dedim. Ohumadım amma deli dialım daha, aglım başımda. Arzıhalcie arzıhal veriñ, dedim. Sütçi:mamıñ ouli:m. Sermiem yog ki düven açam. Eliñ işcisi:dim. Bir gafla çocug var başımda, beş altı tene. Bunnarı besliemiüm. Beni odacıla: alıcı:z, di: dedim.” (Kılıç, )
Ağız destanı diyebileceğimiz, bir yöreye ait ağızdan derlenen kelimelerle yazılan şiirlerin en başarılısı Hayati Vasfi Taşyürek’in “Lügatçemiz” adlı şiiridir.
Yemeniye (kelik), yoğurda (katık)
Bulgur pilavına (aş) derler bizde
Genç horoza (celfin), pilice (ferik)
Kümese yollarken (kişş) derler bizde.
Büyük satır (bakraş), küçükse (sitil)
Kerpiç duvardaki hatıla (katil)
Tohumlara (bider), fidana (çitil)
Büyük leğenlere (teş) derler bizde.
Kocamana (iri), ibriğe (güğüm)
Dünür (isteyici), ilmekse (tüğüm)
Rüşvete (bartıl) der, şiire (deyim)
Rüya âlemine (düş) derler bizde.
Mirascıya (hısım), taksime (paylaş)
Huysuzlara (vetsiz), akrana (taydaş)
Hanıma (küldöken), flörte (oynaş)
Mendil sallamazlar (hişş) derler bizde
Az önce (debiyak), demine (bayak)
Kurnazlara (koddoş), kibara (kıyak)
Çukur taşa (gağlık), dağlara (koyak)
Yaz bahar eyyamı hoş derler bizde.
Bir dakika (biti), döven ise (gem)
Kız kardeşe bacım, ağabey (edem)
Güzel olmuşa (peh), ilaçlara (em)
Su veren toprağa (leş) derler bizde.
Vereme (inceağrı) öksürüğe (çor)
Merdivene (süllüm) konuşmaya (şor)
Meyilliye (yörep), acemiye (tor)
Bir kısım peynire (keş) derler bizde
Âşık (deyişetçi), buyur ise (ne)
Peki demek için kısa yoldur (he)
Kenarı oyalı baş örtüsüne
Bazan (bürük) bazan (şeş) derler bizde
İhtimal (ellâham) hatırla (taman)
Biberli salçanın lakabı (çaman)
Gömlek için (yelek) külota (tuman)
Söyledikçe VASFİ çoş derler bizde
(Avcı, )
Yazı dilimizde kullanılmayan pek çok kelimeyi ağız dilinde kullanmak suretiyle dilimizi koruyan Kahramanmaraş ağzı, kelime zenginliği yönünden de dikkat çekmektedir. Kahramanmaraş ağzında saf Türkçenin yanı sıra özellikle Suriye’ye yakınlığı dolayısıyla Arapça ve Acemceden geçmiş kelimeler de görülür: malamat (melamat), peh, arı sili gibi. Aşağıda Kahramanmaraş ağzında kullanılan bazı kelimelere yer verilmiştir:
Abba: Bembeyaz
Abo:v: Şaşkınlık ve abartı belirten ünlem.
Accıg: Biraz
Acışmag: Aşırı şekilde üzülmek
Acölüg: Aç gözlü
Aha!: İşaret zamiri. İşte, şurada!
Ahıt: Tatlı kestirmesi, sumak ekşisi
Ali: Hepsi, tamamı
Alleg: İki yüzlü (Özturan, )
Alengirli: Herkesin aklı ermeyen, incelikli, ayrıntılı
Añara: Eğer
Arı sili: Tertemiz
Arıstag: Duvarda ya da dam direkleri arasında küçük şeyler saklamaya uygun, küçük oyuklar.
Arnaç: Karşı, mukabil (Özturan, )
Azezi: Geç yeten, daha çok bastık yapmaya yarayan bir üzüm türü.
Bağvatcı: bağ bakıcısı
Banı: Kış konağı (Özturan, )
Bartıl: Rüşvet
Bastıg: Beze serilen bir şire türü.
Başgaha: Özellikle, kasten
Belieykem: Keşke, Allah vere de.
Belli: Beri
Berilleg: Biraz beride.
Beşirikli: Becerikli
Biti:: Bir miktar, biraz
Biyak: Biraz önce
Boanak: Kısa zamanda yağan şiddetli yağmur, sağanak
Boranı: Haşlanmış pancara sarımsaklı yoğurt vesaire konularak yapılan yemek türü.
Ca::Evin bölmecinde hem bulaşık yıkamaya hem de yıkanmaya yarayan küçük ıslak alan.
Cangama: Gürültü
Calag: Olgunlaşmamış karpuz
Cıfıt: Kötü adam
Cıncık: Sırça, kâse, cam
Cılga: Dar patika yol.
Cımalamak: Tırmalamak
Cibiliyetsiz: Soysuz
Cip: Tadını kaçıracak kadar, aşırı.
Culluk: Hindi
Çalgın: Deli
Çarhıt: Arızalı, eski
Çelet: Çok geveze ve hareketli
Çelig: Ahşaptan yapılmış on bir kilogramlık buğday ölçeği.
Çepel: Bulaşık
Çevlig: Girdap
Çıkla;: Hepsi, tamamıyla, aynı
Çibidig: Alkış
Çiltim: Üzerinde üç-beş tane üzüm hetifi bulunan çok küçük salkım.
Çirpene: Yırtık ve eski ayakkabı (Özturan,)
Çinke: Az bir miktar
Çö:dürmek: İşemek
Çörpeşig: Beceriksiz (Özturan, )
Çoğnaş- : Alışmak (Özturan, )
Daz: Kel, çıplak (Özturan, )
Debiyak: Az önce
Dembildek: Darbuka
De:ne- : Bakmak
Devlikü:n: Ertesi gün
Deyişet: Türkü, ağıt
Deyişetci: Deyiş söyleyen, âşık
Deñ ha!: Haydi, acele edin
Dıhıl-: Girmek
Dil: Anahtar
Dingiş: funduszeue.infoları dik çıkan keçi, büyük baş hayvan. funduszeue.infoç, hareketli, ince, uzun.
Di:ni: Diye
Doğdac: Yeni doğmuş (Özturan, )
Dombalak: Takla
Donnug: Çamaşır yıkama yeri, çamaşırhane
Doymaglı: Kadınların çamaşır yıkarken giydiği bir tür şalvar.
Duldalık: Gölgelik
Dürü: Düğünde akrabalara armağan olarak gönderilen giysiler
Düve: Dişi dana
Düven: Dükkân
Ebcig: Evcik, çocukların oyun için yaptıkları oyuncak ev
Ecer: Yeni
Ede: Ağabey, kardeş
Edik: Ucu sivri ve yukarı kalkık olan ham deriden yapılma bir tür çizme. (Özturan,)
Eletmeg: Götürmek, taşımak
El gördülük: Başkalarını düşünerek yapılan iş.
Ellaham: Herhalde, sanırım
Ellig: Eldiven
Engişek: Karışıklık
Em: İlaç
E mi?: Tamam mı.
Eşet: Çok beter, çok kötü (Özturan, )
Ferfellemek: Halsiz düşmek, yaşlanmak
Ferig: Genç keklik
Gabalcı: Götürü alan, kiracı
Gademli: Uğurlu
Galaglı: Katlı
Galan: Bundan sonra, artık
Gallep: Yabanî güvercin
Gane: Kiremit
Gapcıg: Meyve kabuğu
Garman-corman: Dağınık
Gavla: Soyulmak
Gayırcık: Kristal
Ges: funduszeue.info ölçüye gelmeyen funduszeue.infosiyle uyum sağlamayan, uyumsuz
Gıncıf: Cilve
Gızınmak: Isınmak
Gidişmek: Kaşınmak
Girgel: Herkesle sıcak bağ kurabilen, sıcakkanlı
Gişi: Erkek, koca
Göbelek: Mantar
Göçek: Taze, yaş, yeşil
Gö:lük: Yük taşımada kullanılan at
Gön: Deri
Guddug: Sırrını dışa vurmayan (Özturan, )
Günücü: Kıskanç (Özturan, )
Haneg çalmak: Muhabbet etme, karşılıklı konuşma (Özturan, )
Hanifi: Musluk
Harmanda: Çeltik işçisi
He:ri: Lütfen,
Hecil düşürmek: Utandırmak, küçük düşürmek
Hecin gibi: İri yarı (Özturan, )
Heyle?: Nasıl
Hezen: Dam yapımında kiriş olarak kullanılan kalın ağaç
Hopur: Dağda ekin ekmek için ormandan açılan yer
Huğ: Ottan ve kamıştan yapılmış ev (Özturan,)
Iğdırıg: Hafif aralık
I:rıblı: Sözü çok inceleyen (Özturan,)
İbig: Köşe
İ:deni: İyice
İkircil: İki iş arasında bocalama hâli
İllengeç: Yengeç
İmil imil: Yavaş yavaş (Özturan, )
İpilti: Az bir aydınlık (Özturan, )
İrişgit: Et sucuğu
İsna:n: Pazartesi
İsna:nörtesi: Salı
İşçimen: Çalışkan
İşgillenmek: Kuşkulanmak
İyeşmek: Rekabet etmek
Kele: Seslenme, hitap ifade eden bir ünlem. “Kele bacım, kele edem.!”
Kelermek: Rengi solmak
Kelli: Sonra
Kepir: Bulgur gibi dağılan verimsiz toprak
Kerçetmek: Kinayeli söz söyleyerek alaya almak (Özturan, )
Keskenmek: Biri işi yapar gibi hareket etmek
Kirtig: Sabun parçası
Kişiflemek: Gizlice izlemek
Koçmak: Kucaklamak
Kovarmak: Salıvermek,
Kökcek: Güzel, latif
Köşger: Ayakkabıcı esnafı
Köşüm: Merak, kaygı
Küldöken: Hanım
Küsgüç: Ucu sivri dal parçası ile oynanan oyun
Laglahı: Boş söz
Lödük: Çocukların oyun oynarken diktikleri işaret (Özturan, )
Ma:sırıg: İyi yanmayan kömür
Macca: Sinirleri bozularak hasta olmak
Malamat olmak: Rezil olmak
Marhabaşı: Bir üzüm türü
Mazı: Meşe
Mazman: Kilim, çul dokuyan
Mecik: Oğlak
Merteg: Toprak dam yapımında dikilerek kullanılan ve binayı ayakta ağaç
Mırhız: Cimri
Mırtıg: Güvercin besleyen, uçuran
Nahır: Sığır sürüsü
Namırsiye: Cibinlik
Nedi:?: Niçin
No:tag?: Ne yapalım
No:ti:ñ?: Ne yapıyorsun?
No:tucuñ?: Ne yapacaksın?
Ohi:ci: Okuyucu, düğün davetiyesi dağıtan
Ohuntu: Davetiye
Olgalanmak: Açılmak, yayılmak, (Özturan,)
Oma: Kalça,
Ö:sa: Yarı yanmış odun
Otamak: Yapmak, etmek
Öta:çe: Karşı yaka
Öta:n: Geçen gün
Peh: Çok güzel
Pırtmak: Boşanmak, elden kaçmak
Pintişmek: Sataşmak
Puha:rı: Paca
Pus-: Saklanmak
Pürçek: Perçem
Püsük: kedi
Saho: Ceket
Salık: Haber, mektup
Sası: Yiyeceklerin hoşa gitmeyen kokusu
Seyip: Başıboş
Sındı: Makas
Sırım: Paket lastiği
Sıtaralı: Nazı çekilecek kadar hatırlı (Özturan, )
Sifdelemek: Silkelemek
Si:pmek: Aşağı doğru kaymak
Soyha: Ölünün elbiseleri
Sömelek: Yassı
Sülenke: Taşlarla oynanan çocuk oyunu (Özturan, )
Süllüm: Merdiven
Şa:dennig: Bahşiş (Özturan, )
Şaplak: Enseye vurulan sille
Şelek: insanın kaldırabileceği yük,
Şıltak: Manasız gürültü
Şılta:na bo:mak: Yaygara yapmak
Şo: Şu
Şor: Laf, söz
Ta::Öteberi konulmak için duvarlara yapılmış geniş kovuk, raf
Taman: Nasıl ki, çünkü, zira
Tavatır: Abartılı, çok çok
Tavsır: Fotoğraf
Tebelleş olmak: Musallat olmak
Teberig: Hatıra
Teh: Üzüm kurusu
Tırıg: Çok zayıf insan
Toha:Yüzük takısı
Tor: Acemi
Uçcalı:n: Usulca
U:nmak: Ağlarken zor solumak, hareketten kesilir gibi olmak
Usturuplu: Yerinde hareket eden, akıllı
Uyunmak: Birini rahatsız edecek şekilde sürekli sataşmak
Üdürgü: Burgu, matkap
Vedsiz: Huysuz (Özturan, )
Yaz-: Sermek, yaymak. Yatağı yaz
Yazı: Düzlük, ova
Yekinmek: Kalkmak,
Yelpik: Soğuk algınlığı, göğüs darlığı
Yitegden: Yeniden
Yohe:ri?: Gerçekten mi, o kadar da olmaz.
Yörep: Dağların sırtından geçen dar yol
Yuha: İnce
Yumuş: Buyruk, emir
Yüklü: Hamile
Zahar: Zahir
Zavır: Azar, sert söylenen ihtar
Zebellah: İri yarı
Zırpadak: Ansızın (Özturan, )
Kullanılan Çevriyazı İşaretleri
[ė]: Düz, yarı geniş, (e-i arası), ön ünlü bir sesAtalay, Besim (). Maraş Tarihi ve Coğrafyası. (Hazırlayanlar: İlyas Gökhan ve Mehmet Karataş). Ukde Yayınları. Kahramanmaraş.
Erdem, Mehmet Dursun ve Kirik, Esra (). Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları. Kahramanmaraş İl Özel idaresi Yayınları. Ankara.
Erdem, Mevlüt (). “Derleme Sözlüğü’nde Kahramanmaraş Kelimelerinin Dağılımı ve Ses Bilgisi Özellikleri”, Bilig Dergisi, Sayı 54, s
Evliya Çelebi (). Evliya Çelebi Seyahatnamesi. (Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff). YKY. c.9, İstanbul.
Karahan, Leyla (). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. TDK Yay. Ankara.
Kılıç, Mine (). Kahramanmaraş Merkez Ağzı. Ukde Yayınları. Kahramanmaraş.
Özturan, Hacı Ali (). Maraş Merkez Ağzı. Ukde Yayınları. Kahramanmaraş.
Akdeniz’in Altın Kenti Kahramanmaraş,Kahramanmaraş Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Kahramanmaraş,
Ramazan Avcı
Editör: Admin
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası