Cumhurbaşkanı Ikinci Kez Seçilebilir Mi

Erdo&#;an 14 May&#;s’ta gerçekle&#;tirilecek seçimlerde “yeniden” aday oldu. Çe&#;itli siyasi partiler Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;n&#;n hukuken mümkün olmad&#;&#;&#; gerekçesi ile YSK’ya itirazlar&#;n&#; sundular. Bu itirazlar YSK taraf&#;ndan karara ba&#;land&#;lar; YSK Ba&#;kan&#; Ahmet Yener de Erdo&#;an’a yönelik itirazlar&#;n Anayasan&#;n , ve maddeleri ve Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; Seçimi Kanunu'nun 3, 6, 8 ve 8A maddeleriyle birlikte de&#;erlendirilerek kabul edilmediklerini aç&#;klad&#;. YSK’n&#;n / No'lu Karar&#;’n&#;n Resmî Gazete’de (, say&#;: ) yay&#;nlanmas&#;yla da 14 May&#;s’ta yap&#;lacak cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçimlerine i&#;tirak edecek adaylar&#;n listesi kesinle&#;mi&#; oldu.

Erdo&#;an da, Antep'te afet konutlar&#; temel atma törenindeki konu&#;mas&#;nda bu itirazlar&#; de&#;erlendirerek &#;unlar&#; söyledi: “Ç&#;km&#;&#;lar, 'Erdo&#;an aday olamaz.' E ne oldu? Yüksek Seçim Kurulu suratlar&#;na vurdu mu? &#;imdi ne diyorlar, 'Anayasa Mahkemesi'ne gidiyoruz.' Yolunuz aç&#;k olsun. Anayasa Mahkemesi'nin bundan önce ne karar verdiklerinden de haberleri yok. Bunlar ne Anayasa bilir, ne kanun Bunlar&#;n demokrasiyle falan yak&#;ndan uzaktan alakas&#; yok. Bunlar teröristlerle el ele yol yürürler. 14 May&#;s'ta bunlar&#; Cudi'ye, Gabar'a, Besler Deresi'ne gömmeye var m&#;y&#;z? Geçmi&#;te gömdük, yine gömece&#;iz.”

Adalet Bakan&#; Bekir Bozda&#; da yapt&#;&#;&#; aç&#;klamada Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;n&#;n hukuka uygun oldu&#;unu iddia etti: “Gerek Anayasa hukukunun temel ilkeleri, gerek yorum yöntemleri, gerek yasama belgeleri gerek ise Anayasa Mahkemesi içtihad&#; uyar&#;nca Cumhurba&#;kan&#;m&#;z Say&#;n Recep Tayyip Erdo&#;an'&#;n 14 May&#;s 'te yap&#;lacak Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçimlerinde Cumhurba&#;kan&#; aday&#; olmas&#; ve cumhurba&#;kan&#; seçilmesinin önünde hiçbir anayasal ya da yasal engel yoktur. Siyasi hesaplarla ya da Anayasaya ayk&#;r&#; yorumlarla Anayasa hükümleri de&#;i&#;mez ve de&#;i&#;tirilemez. Cumhurba&#;kan&#;m&#;z Say&#;n Recep Tayyip Erdo&#;an'&#;n 14 May&#;s 'te yap&#;lacak Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçimindeki cumhurba&#;kan&#; adayl&#;&#;&#;, Anayasa'n&#;n yeni 'inci maddesine göre ikinci adayl&#;&#;&#;d&#;r. Cumhurba&#;kan&#;m&#;z Say&#;n Recep Tayyip Erdo&#;an'&#;n 14 May&#;s seçimlerinde cumhurba&#;kan&#; aday&#; olmas&#; anayasal hakk&#;d&#;r. Bu hakk&#;n&#; kullanmas&#;n&#;n önünde de hiçbir anayasal ya da kanuni engel yoktur. Ayr&#;ca bu hakk&#;n kullan&#;m&#; da Anayasa'n&#;n teminat&#; alt&#;ndad&#;r.”

RE&#;STOLOJ&#;K AR&#;TMET&#;&#;E G&#;R&#;&#;: B&#;R ARTI B&#;R '&#;K&#;NC&#; B&#;R'; '&#;K&#;NC&#; B&#;R' ARTI B&#;R 'ÜÇÜNCÜ &#;K&#;' EDER.

Dört gündür Türkiye’nin önde gelen hukukçular&#;n&#;n görü&#;lerini sizlerle payla&#;maya çal&#;&#;&#;yorum. Önce Turgut Kazan ve Prof. Dr. Selin Esen Arnwine’&#;n sorular&#;ma yan&#;tlar&#;n&#; sizlere aktarmaya çal&#;&#;t&#;m. Ard&#;ndan Prof. Dr. Serap Yaz&#;c&#;-Özbudun ve Doç. Dr. Öykü Didem Ayd&#;n hocalar&#;m&#;n görü&#;lerini payla&#;t&#;m sizlerle. Dünkü yaz&#;mda da Prof. Dr. Ergun Özbudun ve Prof. Dr. Mustafa Erdo&#;an hocalar&#;n konu ile ilgili aç&#;klamalar&#;n&#; aktard&#;m. Tüm hocalar&#;m&#;n aç&#;klamalar&#;ndan ö&#;renebildi&#;im kadar&#;yla burada sorun Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;n&#; saymaya nereden ba&#;layaca&#;&#;m&#;z sorunu.

Erdo&#;an, Cumhurba&#;kan&#; Abdullah Gül’ün 28 A&#;ustos tarihinde görev süresinin dolmas&#; üzerine Cumhurba&#;kan&#; “seçil”mi&#;ti. Seçilmi&#;ti diyorum çünkü y&#;l&#;nda yap&#;lan Anayasa Referandumu sonras&#;nda kabul edilen say&#;l&#; Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;n&#;n Baz&#; Maddelerinde De&#;i&#;iklik Yap&#;lmas&#; Hakk&#;nda Kanun ile art&#;k cumhurba&#;kanlar&#;n&#;n TBMM taraf&#;ndan de&#;il halk taraf&#;ndan seçilmesi karara ba&#;lanm&#;&#;t&#;. Böylece Gül, TBMM’ce seçilen son, Erdo&#;an da halk taraf&#;ndan seçilen ilk cumhurba&#;kan&#; olmu&#;lard&#;. Erdo&#;an CHP-MHP ittifak&#;n&#;n ortak aday&#; Ekmeleddin &#;hsano&#;lu ve HDP’nin aday&#; Selahattin Demirta&#;’a kar&#;&#; yar&#;&#;m&#;&#;; oylar&#;n yüzde 51,79’unu alarak ilk turda Cumhurba&#;kan&#; seçilmi&#;ti.

say&#;l&#; kanunun getirdi&#;i de&#;i&#;ikliklerin bir di&#;eri de cumhurba&#;kanlar&#;n&#;n görev süresi ile ilgiliydi. Kanun ile yap&#;lan Anayasa de&#;i&#;ikli&#;i ile 7 y&#;l olan görev süresi 5 y&#;la indirilmi&#;ti. Erdo&#;an’&#;n görev süresi de y&#;l&#;nda doluyordu. &#;&#;te Anayasa De&#;i&#;ikli&#;i Referandumu, nam-&#; di&#;er Mühürsüz Referandum da bu tarihte gündeme geldi.

Erdo&#;an’&#;n görev süresinin dolmas&#;na ramak kala yap&#;lan say&#;l&#; Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;nda De&#;i&#;iklik Yap&#;lmas&#;na Dair Kanunla getirilen Anayasa de&#;i&#;ikli&#;i ile parlamenter sistem kald&#;r&#;larak yerine ba&#;kanl&#;k sistemine benzer bir sistem -Reistokrasi- getirildi. Bu sistem bir ba&#;kanl&#;k sisteminin gerektirdi&#;i kurallara en ba&#;ta da yasama ve yürütme aras&#;ndaki kesin ayr&#;ma dayanmad&#;&#;&#; gibi, yasama ve yürütme seçimlerinin ayn&#; gün yap&#;lmas&#;n&#; da hükme ba&#;l&#;yordu.

Erdo&#;an’&#;n ikinci cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; adayl&#;&#;&#; da i&#;te bu sözde “yeni” iklimde gündeme geldi. Erdo&#;an bu kez CHP’nin aday&#; Muharrem &#;nce’ye (yüzde 30,64); HDP aday&#; Selahattin Demirta&#;’a (yüzde 8,40), &#;yi Parti aday&#; Meral Ak&#;ener’e (yüzde 7,29) ve Saadet Partisi aday&#; Temel Karamollao&#;lu’na (yüzde 0,89) ve bin imzay&#; bulabilmesi için CHP’lilerin de yard&#;m ettikleri Vatan Partisi aday&#; Do&#;u Perinçek’e (yüzde 0,19) kar&#;&#; yar&#;&#;t&#; ve oylar&#;n yüzde 52,59’unu alarak ikinci kez cumhurba&#;kan&#; seçildi.

&#;&#;te bugünkü tart&#;&#;ma da buradan kaynaklan&#;yor. Erdo&#;an’&#;n bu ikinci adayl&#;&#;&#;, ikinci adayl&#;&#;&#; m&#;, ikinci defa olan ilk adayl&#;&#;&#; m&#;? Erdo&#;an taraftarlar&#; diyor ki Anayasa de&#;i&#;ikli&#;i ile bir “sistem de&#;i&#;ikli&#;i”ne gidildi. O yüzden -Erdo&#;an’&#;n tabiriyle- kronometre s&#;f&#;rland&#;. Yani ikinci adayl&#;k ikinci de&#;il, birinci adayl&#;k. Yani Erdo&#;an ’te birinci kere aday oldu, ’de de birinci kere aday oldu. Tuhaf de&#;il mi?

Tuhaf, tuhaf olmas&#;na ama &#;öyle özetleyeyim YSK’n&#;n karar&#;n&#;: Erdo&#;an ’te ilk defa “birinci kere”, ’de ikinci defa “birinci kere” aday oldu. Onun ’teki adayl&#;&#;&#; ikinci defa “birinci adayl&#;&#;&#;ndan sonra gelen “ikinci kere” adayl&#;&#;&#;.

Demedi demeyin, yine kazan&#;rsa bir y&#;la kalmaz Erdo&#;an’&#;n bu kez üçüncü defa birinci adayl&#;&#;&#;n&#; konu&#;uyor olaca&#;&#;z. Akl&#;ma Bar&#;&#; Manço’nun me&#;hur Adam Olacak Çocuk yar&#;&#;malar&#; geldi. Rahmetlinin o me&#;hur yar&#;&#;malar&#;nda bütün çocuklar 10 puan al&#;r hepsi birden &#;ampiyon olurlard&#;; güler geçerdik elbette.

&#;&#;te görü&#;lerini ald&#;&#;&#;m hocalar&#;n ve Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;na kar&#;&#; ç&#;kan siyasi partilerin tamam&#; da buna itiraz etmekteler. Çünkü ’de olan &#;ey bir anayasa de&#;i&#;ikli&#;i referandumudur; ortada yeniden yaz&#;lan bir anayasa yoktur; aday olunan makam ayn&#; makamd&#;r, sadece görev ve yetkilerinde bir de&#;i&#;ikli&#;e gidilmi&#;tir; bir rejim de&#;i&#;ikli&#;inden de bahsedilemez.

Özetin özeti; Erdo&#;an’&#;n yeniden adayl&#;&#;&#; ile ilgili olarak muhalifler basitçe “Bir ilktir, birden sonra iki, ikiden sonra da üç gelir.” diyorlar. Ama Erdo&#;an “Bir birdir; iki, birden sonra gelen yeni-birdir; üç ise yeni-bir’den sonra gelen ikidir” diyor. Vallahi bu sorunu Cahit Arf bile çö-ze-mez!

DEVA PART&#;S&#;’N&#;N YSK’YA &#;T&#;RAZI

DEVA Partisi Genel Ba&#;kan Yard&#;mc&#;s&#; ve Seçim &#;&#;leri Ba&#;kan&#; Avukat &#;dris &#;ahin de bu matematik problemini, bu Reistolojik Aritmetik Problemi’ni çözebilmek için YSK’ya ba&#;vurur. Partinin YSK’ya gönderdi&#;i bu dilekçeyi DEVA Partisi Hukuk ve Adalet Politikalar&#; Ba&#;kan&#; Say&#;n Mustafa Yenero&#;lu gönderdi bana; kendisine müte&#;ekkirim. &#;ahin’in dilekçesine dönelim; &#;ahin de dilekçesinde hakl&#; olarak Erdo&#;an’&#;n ’de birinci defa ’de ikinci defa seçildi&#;inin bir daha seçilme hakk&#;n&#;n olmad&#;&#;&#;n&#;n alt&#;n&#; çizer dilekçesinde. DEVA Partisi 10 maddede toplam&#;&#; itiraz gerekçelerini:

1- Say&#;n Cumhurba&#;kan&#; Recep Tayyip Erdo&#;an, 1O A&#;ustos tarihli seçimle bir, 24 Haziran tarihli seçimle de ikinci kez cumhurba&#;kan&#; olarak seçilmi&#;tir.

2- Anayasa'n&#;n /2. maddesine göre, " Bir kimse en fazla iki defa Cumhurba&#;kan&#; seçilebilir." Bu maddeden aç&#;kça anla&#;&#;laca&#;&#; üzere, iki defa cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; yapm&#;&#; bir kimsenin üçüncü kez cumhurba&#;kan&#; seçilmesi mümkün olmad&#;&#;&#;ndan, bu göreve ili&#;kin adayl&#;&#;&#; da geçersizdir.

&#;ki Dönem Kural&#;n&#;n Tek &#;stisnas&#; Olan Seçimlerin Meclis Taraf&#;ndan Yenilenmesi Kural&#; Gerçekle&#;memi&#;tir

3- Anayasa'n&#;n bir kimsenin en fazla iki defa Cumhurba&#;kan&#; seçilebilece&#;ine ili&#;kin kesin kural&#;n&#;n tek istisnas&#; Anayasa'n&#;n /3. maddesinde düzenlenen "Cumhurba&#;kan&#;n&#;n ikinci döneminde Meclis taraf&#;ndan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurba&#;kan&#; bir defa daha aday olabilir." hükmüdür. Bu madde kapsam&#; d&#;&#;&#;nda bir kimsenin üçüncü kez Cumhurba&#;kan&#; olmas&#; mümkün de&#;ildir.

4- Bilindi&#;i üzere, 10 Mart Tarih ve Say&#;l&#; Resmi Gazete'de yay&#;mlanan / say&#;l&#; Cumhurba&#;kan&#; Karar&#; ile seçimlerin yenilenmesine karar verilmi&#;tir.

5- Seçimlerin yenilenmesine ili&#;kin söz konusu karar TBMM taraf&#;ndan de&#;il de Cumhurba&#;kan&#; taraf&#;ndan al&#;nd&#;&#;&#;ndan Anayasa'n&#;n maddesi kapsam&#;nda 14 May&#;s seçimlerinde Say&#;n Recep Tayyip Erdo&#;an'&#;n yeniden aday olmas&#; mümkün de&#;ildir.

Anayasa De&#;i&#;ikli&#;inin Say&#;n Erdo&#;an'&#;n Görev Süresine Bir Etkisi Bulunmamaktad&#;r

6- Bir kimsenin en fazla iki defa cumhurba&#;kan&#; olabilece&#;ine ili&#;kin düzenleme, ilk defa 31 May&#;s tarihli Anayasa De&#;i&#;ikli&#;i ile kabul edilmi&#;tir. 16 Nisan tarihli Anayasa De&#;i&#;ikli&#;i ile de bu hüküm herhangi bir de&#;i&#;iklik yap&#;lmadan korunmu&#;tur. Buna göre, bir kimsenin üçüncü kez cumhurba&#;kan&#; olmas&#;na engel te&#;kil eden söz konusu hüküm y&#;l&#;ndan bu yana kesintisiz olarak Anayasa'da yer almaktad&#;r.

7- Bu kapsamda; De&#;i&#;ikli&#;i ile de korunan dönem ve görev süresine ili&#;kin kurallar&#;n, bir "de&#;i&#;iklik" niteli&#;i ta&#;&#;mad&#;&#;&#; aç&#;kt&#;r. Cumhurba&#;kan&#;n&#;n halk taraf&#;ndan seçilmesini öngören kural gibi, iki dönem adayl&#;&#;&#;n&#; öngören kural da Anayasa de&#;i&#;ikliklerinin getirdi&#;i bir yenilik de&#;il, de&#;i&#;iklik sonras&#;nda da korunmas&#; öngörülen eski hükümlerden birisidir. Dolay&#;s&#;yla, Anayasa de&#;i&#;ikli&#;inin Say&#;n Erdo&#;an'&#;n yeniden aday olmas&#;na bir etkisi söz konusu de&#;ildir.

Anayasa'da Say&#;n Erdo&#;an'&#;n Yeniden Aday Olmas&#;na &#;li&#;kin Geçici Bir Madde De Yoktur

8- Anayasa De&#;i&#;ikli&#;inde, mevcut cumhurba&#;kan&#;n&#;n statüsüne ili&#;kin özel bir düzenleme yap&#;lmam&#;&#;, bu konuda istisnai bir statü de öngörülmemi&#;tir. Buna ili&#;kin bir geçi&#; hükmünün Anayasa'da yer almamas&#;, Say&#;n Erdo&#;an'&#;n adayl&#;&#;&#; bak&#;m&#;ndan özel bir durum sa&#;lamad&#;&#;&#;ndan Say&#;n Erdo&#;an'&#;n yeniden adayl&#;&#;&#;n&#;n kabul edilmesi Anayasa'n&#;n aç&#;kça ihlali anlam&#;na gelmektedir.

Tüm Bu Gerekçelere Ra&#;men Say&#;n Cumhurba&#;kan&#; Recep Tayyip Erdo&#;an'&#;n Adayl&#;&#;&#;n&#;n Kabul Edilmesi Anayasa'n&#;n Yok Say&#;lmas&#;d&#;r

9- Anayasan&#;n maddesine göre, "Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yarg&#; organlar&#;n&#;, idare makamlar&#;n&#; ve di&#;er kurulu&#; ve ki&#;ileri ba&#;layan temel hukuk kurallar&#;d&#;r." Buna göre, Devletin tüm organlar&#; ile kurum ve kurulu&#;lar&#; Anayasa ile ba&#;l&#;d&#;r.

Yukar&#;da belirtilen gerekçelerle, TBMM taraf&#;ndan erken seçim karar&#; al&#;nmad&#;&#;&#; sürece Say&#;n Erdo&#;an'&#;n yeniden adayl&#;&#;&#; Anayasa'ya ayk&#;r&#; olup, bu aç&#;k hükümlere ra&#;men adayl&#;&#;&#;n kabul edilmesi Anayasa'n&#;n yok say&#;lmas&#; anlam&#;na gelecektir.

MEMLEKET PART&#;S&#;’N&#;N YSK’YA &#;T&#;RAZI

Memleket Partisi de Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#; ile ilgili olarak YSK’ya itiraz dilekçesi sunan partilerden bir di&#;eri. Parti Genel Sekreteri Halil &#;lker Çelik’in imzas&#;yla gönderilen dilekçede &#;u ifadelere yer verilir:

Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n 10 Mart tarih ve ’12 say&#;l&#; karar&#; ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;’n&#;n ’nc&#; maddesi uyar&#;nca TBMM Genel Seçimi ve Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçiminin yenilenmesine karar verilmi&#;tir.

Bilindi&#;i üzere, Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;’n&#;n ’nci maddesinin 2’nci f&#;kras&#;nda “Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#;n&#;n görev süresi be&#; y&#;ld&#;r. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurba&#;kan&#; seçilebilir” denilmektedir. Ayr&#;ca, Anayasa’n&#;n ’nc&#; maddesinin 3’ncü f&#;kras&#;nda “Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n ikinci döneminde Meclis taraf&#;ndan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurba&#;kan&#; bir defa daha aday olabilir” hükümleri havidir.

Bu nedenle kamuoyunca malum oldu&#;u üzere Cumhur &#;ttifak&#;’n&#;n 14 May&#;s tarihinde gerçekle&#;tirilecek Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçiminde Cumhurba&#;kan&#; aday&#; oldu&#;unu beyan etmi&#; ve adayl&#;&#;&#; Resmi Gazetede yay&#;nlanm&#;&#;t&#;r.

Say&#;n Recep Tayyip Erdo&#;an, ve y&#;llar&#;nda iki kez Cumhurba&#;kan&#; seçildi&#;inden, yan&#; s&#;ra seçimlerin yenilenmesi karar&#;n&#;n Meclis taraf&#;ndan de&#;il, Cumhurba&#;kan&#; karar&#; ile olmas&#; nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;’n&#;n ’nci ve ’nc&#; maddeleri gere&#;ince yeniden aday olamayaca&#;&#;ndan bu adayl&#;&#;a itiraz ediyoruz. Gere&#;ini sayg&#;lar&#;mla arz ve talep ederim.

HALKIN KURTULU&#; PART&#;S&#;’N&#;N YSK’YA &#;T&#;RAZI

Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;na itiraz eden partilerden bir di&#;eri de Halk&#;n Kurtulu&#; Partisi’ydi. Ama parti Erdo&#;an’&#;n “üçüncü” defa adayl&#;&#;&#;na de&#;il, bizzat adayl&#;&#;&#;na kar&#;&#;. Parti yetkilisi, Avukat, Say&#;n Ayça Okur Han&#;mefendinin benimle payla&#;t&#;&#;&#; belgelerden baz&#;lar&#;n&#; sizinle payla&#;mak istiyorum.

HKP, tarih, say&#;l&#; ba&#;vurusunda “ ‘Cumhur &#;ttifak&#;’n&#;n Cumhurba&#;kan&#; aday&#; ilan edilen Recep Tayyip Erdo&#;an’&#;n; Anayasa’n&#;n ve Say&#;l&#; Cumhurba&#;kan&#; Seçimi Kanunu’nun 6. maddelerinde öngörülen “yüksekö&#;renim yapm&#;&#; olma” ko&#;ulunu ta&#;&#;mad&#;&#;&#;ndan, dolay&#;s&#;yla ‘Seçilme Yeterli&#;i’ne sahip bulunmad&#;&#;&#;ndan bahisle; 1. Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; adayl&#;&#;&#; ba&#;vurusunun kabul edilmemesine karar verilmesini talep etmi&#;”, [ba&#;vurular&#;n&#;n] ekinde Recep Tayyip Erdo&#;an’&#;n diplomas&#;na ili&#;kin olarak kamuoyuna yans&#;yan birbirinden farkl&#; diploma suretleri[ni]…Ba&#;kanl&#;&#;a… sunmu&#;[lard&#;r.]”

HKP daha önce de ( Mart) YSK’ya bu konuda itirazlarda bulunmu&#; 23 Mart tarihli itiraz dilekçelerinde de “Anayasan&#;n ’inci maddesinde öngörülen ‘yüksekö&#;retim diplomas&#;’ olmayan T. Erdo&#;an’&#;n Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; adayl&#;&#;&#;na” itiraz etmi&#;, 14 May&#;s tarihinde birlikte yap&#;laca&#;&#; kararla&#;t&#;r&#;lan Cumhurba&#;kan&#; ve Dönem Milletvekili Genel Seçiminde; “Cumhur &#;ttifak&#;”n&#;n Cumhurba&#;kan&#; aday&#; olarak adayl&#;k ba&#;vurusunu yapan Recep Tayyip Erdo&#;an’&#;n; Anayasa’n&#;n ve Say&#;l&#; Cumhurba&#;kan&#; Seçimi Kanunu’nun 6. maddelerinde öngörülen ‘yüksekö&#;renim yapm&#;&#; olma’ ko&#;ulunu ta&#;&#;mad&#;&#;&#;ndan, dolay&#;s&#;yla ‘Seçilme Yeterli&#;i’ne sahip bulunmad&#;&#;&#;ndan Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; adayl&#;&#;&#; ba&#;vurusunun reddedilmesine karar verilmesini talep” etmi&#;tir.

AYM’nin HKP’nin itirazlar&#;n&#; kabul etmemesi üzerine Parti yetkilileri Anayasa Mahkemesi Üyeleri hakk&#;nda da suç duyurusunda bulunarak : Ahmet Yener (YSK Ba&#;kan&#;) Orhan Usta (YSK Üyesi) Talip Bak&#;r (YSK Üyesi) Dr. Serdar Mutta (YSK Üyesi) Mahmut Akgün (YSK Üyesi) ve Feyzi Ero&#;lu (YSK Üyesi) haklar&#;nda “Anayasan&#;n ile Say&#;l&#; Cumhurba&#;kan&#; Seçimi Yasas&#;n&#;n 6. maddelerini ihlal yoluyla Görevi Kötüye Kullanmak, Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi suçlar&#;n&#; i&#;leyen &#;üpheliler hakk&#;nda; TCK m. ve /1. maddeleri uyar&#;nca Genel Hükümlere göre soru&#;turma yürütülmesine” dair bir ba&#;vuruda bulunmu&#;lard&#;r.

TÜRK&#;YE &#;&#;Ç&#; PART&#;S&#;’N&#;N YSK’YA &#;T&#;RAZI

T&#;P de 28 Mart’ta YSK’ya itiraz ba&#;vurusunu yapan partiler aras&#;nda yer al&#;yor.

&#;tiraz dilekçesinde T&#;P, ayr&#;ca “Anayasa’n&#;n ve kanunun emredici hükümleri kapsam&#;nda; bir ki&#;inin -parlamenter yahut mevcut hükümet sistemi ay&#;rt edilmeksizin- sadece iki defa cumhurba&#;kan&#; seçilebilece&#;i, bunun tek istisnas&#;n&#;n Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n ikinci döneminde seçimlerin Meclis taraf&#;ndan yenilenmesine karar verilmesi halinde bir ki&#;inin üçüncü kez adayl&#;&#;&#;n&#;n mevzubahis olabilece&#;i[nin]” belirtildi&#;inin alt&#;n&#; çizer ve “Ne Anayasa da ne de Cumhurba&#;kan&#; Seçimi Kanunu’nda mevcut Cumhurba&#;kan&#; Erdo&#;an için ba&#;kaca bir istisna ya da geçi&#; hükmü öngörülmedi&#;inden” YSK’n&#;n bu karar&#;n&#;n hukuka ayk&#;r&#; oldu&#;u vurgulan&#;r.

T&#;P ayr&#;ca &#;u de&#;erlendirmeyi de itiraz ba&#;vurusuna ekler: “Kamuoyunda yer alan az&#;nl&#;k kesim ve kurulunuzun görü&#;ünde yer alan hukukilikten uzak yorum; y&#;l&#;nda yeni bir sisteme geçildi&#;i ve yürütme erkini tek ba&#;&#;na ele alan yeni tan&#;mlanan Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n göreve ba&#;lad&#;&#;&#; gerekçelerine dayan&#;larak Recep Tayyip ERDO&#;AN’&#;n y&#;l&#;nda ba&#;layan -gerçekte ikinci dönem olan- yeni sistemdeki ilk Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; dönemi oldu&#;undan, 14 May&#;s tarihinde Recep Tayyip ERDO&#;AN’&#;n üçüncü dönem Cumhurba&#;kan&#; aday&#; olabilece&#;i tezine dayanmaktad&#;r. &#;çinin tamamen bo&#; oldu&#;unu dü&#;ündü&#;ümüz tezin geçerlili&#;ini tart&#;&#;arak bir dü&#;ünce ürünü ortaya koymak Anayasa hukukçular&#;n&#;n görevi olsa da, tart&#;&#;man&#;n ve dü&#;ünce üretmenin dahi suç olarak lanse edildi&#;i ülkemizdeki kar&#;&#;t görü&#;lü ve az&#;nl&#;k d&#;&#;&#;nda yer alan ço&#;unluk hukukçular ise; bu yorumun Anayasa’n&#;n sistemsel bütünlü&#;üyle ba&#;da&#;mad&#;&#;&#;n&#;, mevcut Anayasa’daki Cumhurba&#;kan&#; ifadesinden sadece yeni sistemin Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n anla&#;&#;lmas&#; halinde Anayasadaki hükümlerin önceki Cumhurba&#;kanlar&#;na uygulanamayaca&#;&#;n&#; ifade etmektedir. Örne&#;in; Anayasa’daki Cumhurba&#;kan&#; ifadesinden sadece yeni sistemde Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; yapm&#;&#; ki&#;ileri esas alacak olursak, maddedeki Anayasa Mahkemesi’nin eski Cumhurba&#;kanlar&#;n&#;n Yüce Divan s&#;fat&#;yla yarg&#;layamayaca&#;&#;, yine maddede düzenlenen Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n cezai sorumlulu&#;una ili&#;kin hükümleri parlamenter hükümet sistemi döneminde Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; yapan ki&#;iler için uygulanamayaca&#;&#; sonucuna ula&#;&#;lacakt&#;r ki bu hukuksuz yorumun dahi ne denli sorunlara yol açabilece&#;ini de aç&#;kça göstermektedir.”

&#;yi Parti de Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;na itiraz etti. Ba&#;vurular&#;n&#;n reddedilmesinden sonra bas&#;na aç&#;klama yapan &#;Y&#; Parti Genel Sekreteri U&#;ur Poyraz, "Bugün anayasan&#;n aç&#;k kural&#;na ra&#;men hukukun en temel kaideleri hiçe say&#;larak, anayasay&#; kendilerinin ve daha do&#;rusu bir ki&#;inin görü&#;, istek ve inançlar&#;, hatta ideolojileri do&#;rultusunda yorumlamaya çal&#;&#;t&#;klar&#; görülmü&#;tür" dedi.

NE KIRLARDA D&#;RENEN Ç&#;ÇEKLER NE KENTLERDE DEVLE&#;EN ÖFKELER HENÜZ ELVEDA DEMED&#;LER

T&#;P, DEVA, Memleket, &#;Y&#; ve Halk&#;n Kurtulu&#; partilerinin YSK itirazlar&#;n&#;n kabul edilmemesi akabinde Genç Parti, sadece Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;n&#; de&#;il, YSK’n&#;n bu (itirazlar&#; reddetme) karar&#;n&#; da Anayasa Mahkemesi’ne ta&#;&#;d&#;.

Tele1’de yay&#;nlanan habere göre, Cem Uzan ve Hakan Uzan’&#;n da avukatl&#;&#;&#;n&#; yapmakta olan Metin Altm&#;&#;kara’n&#;n Genç Parti ad&#;na yapt&#;&#;&#; ba&#;vurusunda “Recep Tayyip Erdo&#;an’&#;n üçüncü kez adayl&#;&#;&#;n&#;n kabul edilmesi hem aday olan Recep Tayyip Erdo&#;an için Anayasa suçudur, hem de Recep Tayyip Erdo&#;an’&#;n adayl&#;&#;&#;n&#; kabul eden ve mahkeme statüsünde olan hakimlerin kabul karar&#; Anayasa ihlal suçudur.” ifadeleri yer ald&#;. Yap&#;lan itiraza gerekçe olarak Anayasa’n&#;n Cumhurba&#;kan&#; seçimi ile ilgili , , maddeleri ve Anayasa’n&#;n seçimlerle ilgili ve maddeleri gösterildi.

Metin Altm&#;&#;kara Euronews’e yapt&#;&#;&#; aç&#;klamada “Tam hukuksuzluk hali sebebi ile Anayasa Mahkemesine müracaat” ettiklerini; “Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) maddesi gere&#;i hem Cumhurba&#;kan&#; Erdo&#;an[’&#;n] hem de YSK üyeleri[nin] a&#;&#;rla&#;t&#;r&#;lm&#;&#; müebbet hapis cezas&#; ile cezaland&#;r&#;[lacaklar&#;n&#;]” söyler: “TCK Madde ’da ‘Cebir ve &#;iddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasas&#;n&#;n öngördü&#;ü düzeni ortadan kald&#;rmaya veya bu düzen yerine ba&#;ka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmas&#;n&#; önlemeye te&#;ebbüs edenler a&#;&#;rla&#;t&#;r&#;lm&#;&#; müebbet hapis cezas&#; ile cezaland&#;r&#;l&#;rlar.’ hükmü yer al&#;yor.

Anayasa’n&#;n maddesi ‘Bir kimse en fazla iki defa Cumhurba&#;kan&#; seçilebilir’ derken Anayasa’n&#;n maddesi ikinci dönemindeki bir Cumhurba&#;kan&#;’n&#;n erken seçim karar&#; meclis taraf&#;ndan al&#;nd&#;&#;&#;nda tekrar aday olabilece&#;inin mümkün oldu&#;unu söylüyor. 14 May&#;s Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; ve genel seçimler karar&#; ise 10 Mart tarihinde, Cumhurba&#;kan&#; Recep Tayyip Erdo&#;an taraf&#;ndan al&#;nd&#;. Anayasa’n&#;n maddesi ‘Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlar&#; aleyhine ba&#;ka bir mercie ba&#;vurulamaz.’ diyor.” Avukat Metin Altm&#;&#;kara’n&#;n Anayasa Mahkemesi’ne yapt&#;&#;&#; ba&#;vuruda ise “…ayn&#; maddede geçen ‘Seçimlerin ba&#;lamas&#;ndan bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlü&#;ü ile ilgili bütün i&#;lemleri yapma ve yapt&#;rma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konular&#;yla ilgili bütün yolsuzluklar&#;, &#;ikayet ve itirazlar&#; inceleme ve kesin karara ba&#;lama ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin seçim tutanaklar&#;n&#; ve Cumhurba&#;kanl&#;&#;&#; seçimi tutanaklar&#;n&#; kabul etme görevi Yüksek Seçim Kurulunundur.’ ifadeleri sebebi ile YSK’n&#;n ‘anayasal bir kurul oldu&#;u aç&#;kça kabul edilmi&#;tir.’ &#;fadeleri” yer al&#;yor.

Anayasa Mahkemesi ne karar verecek? Yine Cum-Baba’y&#; ve yine onun -bu aralar neredeyse her hafta hat&#;rlamak zorunda kald&#;&#;&#;m&#;z- sözünü anal&#;m: Siyasette gerçekten de “bir gün” çok uzun olabiliyormu&#;!

Adnan Yücel’in dedi&#;i gibi, “yeryüzü a&#;k&#;n yüzü” olunca dek…

Türkiye'de yılında yapılan anayasa değişikliği ile kabul edilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yılından itibaren uygulanmaya başlandı. Erken seçimle ilgili tartışmalar sürerken, kimi hukukçular, bugüne kadar girdiği bütün seçimleri kazanan Recep Tayyip Erdoğan'ın, anayasa değişikliği olmadan bir kez daha cumhurbaşkanlığına aday olamayacağını savunuyor.

Siyasetçi-yazar Fikri Sağlar, anayasaya göre Recep Tayyip Erdoğan'ın üçüncü kez cumhurbaşkanı adayı olamayacağını ileri sürmüştü. Bunun tek istisnasının meclisin oyla seçim kararı alması olduğunu öne süren Sağlar, "Bu sayıya AKP+MHP oyları yetmiyor. Buna rağmen YSK Erdoğan'ın adaylığını onaylarsa anayasa suçu işler, seçim meşru olmaz." diyor.

Konuya ilişkin euronews'e değerlendirmede bulunan eski Anayasa Mahkemesi Raportörü monash.pw Osman Can, hukuki açıdan mevcut cumhurbaşkanlığı müessesesinin referandum öncesi cumhurbaşkanlığı müessesenin devamı olduğunu düşünüyor ancak teknik olarak net bir durum olmadığını ekleyerek şunları söylüyor:

"Şu an içinde bulunduğumuz sistem zaten demokratik bir sistem değil ve hukukun metodolojiye uygun bir şekilde yorumlanıp uygulanmasına müsaade etmiyor. Aynı şekilde uyuşmazlıklarda karar verecek olan merciler bütünüyle yürütmenin kontrolünde. Öncelikle bu parametreleri koymamız lazım. Hangi yorumu yaparsak yapalım o yorumun bu çerçeve içerisinde anlamlandırılması lazım."

"Teknik bir hukuk meselesi olarak değerlendirdiğimizde konu açık ve net değil. 'Erdoğan'ın adaylığını koyması imkansızdır ve bu anayasaya tamamen aykırıdır' demek zor. Yani metodoloji ile incelenmesi ve yorumlanması gerekiyor. Ama başta dediğim gibi ortada hukuk yoksa neyi nasıl yorumlayacağız bunu hatırda tutmak zorundayız."

İki perspektifin de argümanları var

Hükümet modelinin değiştiğini belirten Prof. Can, teknik açıdan eski sistemdeki cumhurbaşkanı ile yeni sistemdeki cumhurbaşkanının aynı kişiler olmadığını, devletin birliğini temsil etmekle devleti yönetmenin farklı görevler olduğunu ve bu nedenle de eski 'Cumhurbaşkanlığı' ile ilgili getirilmiş olan 'en fazla iki dönem' kuralının geçersiz olduğunun ileri sürülebileceğini belirtiyor.

Bunun bir hukuki perspektif olduğuna dikkat çeken Can bunun karşısındaki perspektifi de şöyle açıkladı:

"Cumhurbaşkanlığının hukuki statüsünün mevcut anayasa içerisinde yerinin değişmediği, adının değişmediği, sistematik ve kavram olarak değişmediği, var olan cumhurbaşkanının devam ettiği ve sadece bakanlar kurulunun mevcut cumhurbaşkanına bağlandığı şeklinde bir hukuki tablo da ortaya çıkıyor. Böyle baktığımızda ve cumhurbaşkanın hukuki statüsünün devam ettiğini ve devam ettiği için de 'teki seçimin birinci, 'dekinin de ikinci seçim olduğunu kabul etmemiz gerekir. Dolayısıyla üçüncü bir seçim için adaylığını koyamaması gerekir."

"Mevcut cumhurbaşkanının şahsında bir süreklilik var"

İkinci perspektifi destekleyen başka hususların olduğunu belirten Can, anayasal sistemlerde kurumlar değiştiğinde 'intikal normları' adı verilen geçiş sürecine yönelik düzenlemelerin oluşturulduğunu ve bahse konu makamın yetkilerinin ve akıbetinin ne olacağının da yazıldığını kaydediyor. Ne var ki, yaşanan değişimde bunların yazılmamış olduğuna dikkat çekerek şunları söylüyor:

"Yazılmadığı için biz 'bu yepyeni bir dönemdir ve eski dönemler geçerli değildir' gibi bir hükme ulaşamıyoruz. Önceki cumhurbaşkanlığı fonksiyonunun aslında geçerli olduğunu kabul etmemiz gerekir. Düzenleyici hüküm olmaması o anlama gelmez dense bile anayasa değişikliğinde bir geçici düzenleyici hüküm getirilmiş aslında. Mesela cumhurbaşkanının partisine yönelik siyaset yasağı kalkmış. Yani o sırada eski sisteme göre cumhurbaşkanı olan aynı kişi mevcut sistemin olanaklarını hemen kullanmaya başlamış. Yani mevcut cumhurbaşkanının şahsında bir süreklilik var. Süreklilik varsa 'teki seçimi de saymak zorunda kalabiliriz."

"İsim değişseydi daha keskin bir değişim anlamına gelebilirdi"

Prof. Can son olarak ismin korunmasının da önem kazandığını belirtiyor ve isim değişseydi bunun daha keskin bir değişim anlamına gelebileceğine vurgu yapıyor ve sözlerini şöyle tamamlıyor:

"Eskiden kalan kurumların meşruiyeti kullanılmak, devam ettirilmek istenmiş ve o yüzden cumhurbaşkanlığı denilmiş. Yoksa bu bir başkanlık sistemi aslında ama eskinin alışkanlığı ve meşruiyeti devam etsin denilmiş. Devam etsin diyorsanız zaten o zaman kesinti yoktur. Bu nedenle devam etmiş olduğunu kabul etmek sanki daha hukuki akla yatkın gibi geliyor."

"Erdoğan'ın yeniden aday olmasını sağlayabilecek tek merci TBMM'dir"

Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı ve Anayasa Hukuku Profesörü Ece Göztepe Çelebi cumhurbaşkanının görev süresi ile ilgili anayasanın maddenin 3. fıkrasında yer alan 'ikinci dönem istisnası'na dikkat çekerek meclisin 5'te 3 oranla erken seçim kararı alması halinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden aday olabileceğini hatırlatıyor.

Çelebi'ye göre Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı da 'te başladı ve ikinci dönemini Haziran 'te tamamlayacak. Eğer o zamana kadar TBMM erken seçim kararı almamasına rağmen Erdoğan adaylığını koyarsa bunu Anayasa Mahkemesi veya Yüksek Seçim Kurumu da dahil herhangi bir kurum onaylayamaz çünkü bu konuda yetkisiz kurumlar. Çelebi'ye göre madde gereği Erdoğan'ı yeniden aday yapabilecek tek yetkili makam TBMM.

Yeni bir sistem olması sebebiyle eski cumhurbaşkanlığı görevi için geçerli olan sınırlamaların artık geçerli olmayabileceği tezine ise Prof. Çelebi şöyle yanıt veriyor:

"Buna katılmak mümkün değil çünkü anayasası o tarihten beri yürürlükte. Sadece bir hükümet sistemi değişikliği olmuştur ama aynı anayasa içerisinde olmuştur. Cumhurbaşkanı da bizim hukuk literatüründe 'tali kurucu iktidar' yani kurulmuş iktidar dediğimiz bir iktidara aday olmuştur. Bu anayasal düzen içerisinde cumhurbaşkanlığı adaylığını koymuştur ve yeni bir anayasa söz konusu değildir. 'den bu yana sayılı anayasa altında cumhurbaşkanlığı için seçilmiştir. Hükümet sistemi değişikliği sıfırdan bir anayasal düzen veya sürecin sıfırlanması anlamına hiçbir şekilde gelmez."

Yeni anayasa veya referandum ile durum değişir mi?

İktidarın yeni bir anayasa yapması veya konuyu referanduma götürmesi halinde adaylığa ilişkin durumun ne olacağını sorduğumuz Çelebi bunu da şu şekilde yanıtladı:

"Bir defa anayasanın maddesi var. Mevcut meclis seçilmiş bir meclistir yani kurulmuş bir iktidardır. Bu haliyle kamu gücünü temsil eder. Anayasa ancak maddedeki usül etrafında değiştirilebilir. Bunun yanı sıra anayasanın 4. maddesi ile korunan ilk 3 maddenin değiştirilmesi söz konusu değildir. Bunun karşı görüşü olarak ne deniyor hep? 'O zaman devrim mi yapalım darbe mi yapalım?' deniyor. Bunun demokratik bir örneğinin şu an Şili de görüyoruz mesela. Orada komünist parti hariç tüm siyasal partiler ortak bir mutabakat imzaladılar ve yeni bir anayasa yapım sürecinin adım adım usül ve esaslarını belirlediler. Bu şekilde minimum güvenceler etrafında bir anayasa yapmaya karar verip kurucu meclisi oluşturma aşamasına geldiler. Ancak böyle bir çözüm olabilir."

"Referandum yoluyla da yapılamaz"

Çelebi normal düzen içerisinde, mevcut seçim yasasına göre seçilmiş olan bir parlamentonun veya cumhurbaşkanının yürürlükteki anayasanın usül ve esaslarına aykırı, ilk üç maddeyi ortadan kaldıran ya da değiştiren bir anayasa yapmaya yetkili olmadığına vurgu yapıyor. Çelebi ayrıca tüm bunların referandum yoluyla da yapılmasının mümkün olmadığını şu sözlerle savunuyor:

"Referanduma sanki her şeyi mümkün kılacak bir altın anahtarmış gibi bakılmaması lazım. Halk yüzde 50+1 oy ile evet dediğinde bütün hukuk düzenini altüst edecek herhangi bir metin kabul edilebilirmiş gibi düşünmek bütün demokratik hukuk devleti ilkelerini yerle yeksan etmek anlamına geliyor. Bunun sınırlı bir iktidar anlamına gelen anayasal devlette kabul edilmesi söz konusu değildir."

NOT: Bu haber ilk olarak 4 Ekim tarihinde yayımlanmıştır.