Onikiparmak Bağırsağı Ülseri Diyeti

Ülser, mide veya duedenum&#;un (onikiparmak barsağı) mide asidi ve sindirim sıvıları (örneğin pepsin) tarafından harabiyeti sonucunda meydana gelen doku kaybıdır. 

Mide ülseri belirtileri yemekle birlikte daha da kötüleşir. Ağrı yiyecekler daha midedeyken başlar. Özellikle baharatlı yiyecekler dokunabilir. Yemek yeme ağrıya neden olduğu için mide ülseri olan kişiler yemekten kaçınır, iştah kaybı görülür ve kilo verirler. Onikiparmak bağırsağı ülserinde ise yemek yemek hastayı rahatlatır, belirtileri azaltır. Ağrı yemekten birkaç saat sonra, mide boşken başlar veya gecenin bir yarısı uykudan uyandırabilir. Onikiparmak bağırsağı ülseri olan hastalar kilo almaya meyillidir.

Belirtiler birkaç dakika ya da saatler boyu sürebileceği gibi, ağrı şikayeti önce bir kaybolup sonra günlere veya haftalara yayılacak şekilde ortaya çıkabilir. Benzer belirtiler mide ilaçlarıyla kısa süreliğine yok oluyor ancak inatçı bir şekilde tekrarlıyor ve bir türlü geçmiyorsa, bir doktora başvurmanız gerekir.

Ülser’de Beslenme Tedavisi

• Yemek saatleri belirli ve düzenli olmalıdır.
• Üç ana öğün tüketilmelidir. 
• Rafine karbonhidratların olumsuz etkileri vardır. Şeker bazı hastalarda midede yanmaya neden olduğundan şeker tüketimi azaltılmalıdır.
• Doku onarımı ve yapımı için proteinden zengin besinler tüketilmelidir.
• Yağların, özellikle bitkisel sıvı yağların olumlu etkileri vardır.
• Diyet, enerji ve besin öğeleri bakımından yeterli ve dengeli olmalıdır.
• Sigaranın bırakılması önerilir.
• Süt ülser hastalarında asidi geçici olarak tamponlayıcı etki gösterse de içerdiği kalsiyumun gastrik asidi artırıcı etkisi bulunmaktadır. Ayrıca hayvansal kaynaklı yağ içermesi ve bazı bireylerde karın ağrısı, gaz ve ishale yol açabildiğinden olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Bu nedenle ülserli bireylere süt tek başına verilmemeli, günde normal miktarlarda (günde su bardağı) verilmelidir.
• Diyetin içerdiği tuz miktarı artınca gastrik ülserde artmaktadır. Çünkü tuz mide mukozasını olumsuz etkiler. Bu nedenle diyetin tuz içeriği normal oranlarda olmalıdır.
• Suda eriyen posa denilen sebze, meyve ve yulaf kepeğinde bulunan posa türünün olumlu etkileri vardır. Posa özellikle duedonal ülserin tekrarlanmasını önlemektedir.
• Acı, baharatlar ve hardal mide mukozasını olumsuz etkiler. Mide asit salgılarını arttırır ve midede daha fazla erezyon harabiyete neden olur.
• Kahve ve diğer kafein içeren içecekler mide salgısını arttırıcı etkiye neden olurlar. Bu nedenle tüketimi bireye göre ayarlanmalıdır.

Hastalıklara özgü beslenme hakkında bilgi almak için lütfen kliniğimiz ile iletişime geçiniz.

Bu yazımızda, sindirim sistemi hastalıklarından olan ülser diyeti ve ülserde beslenme listesi hakkında detaylara yer vereceğiz. Her hangi bir sorunuz olursa, yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz. Hepsini cevaplıyor olacağım.

Mide Ülseri Nedir?

Ülser diyeti ve ülserde beslenme listesi öncesinde mide ülseri hakkında detaylara hakim olmamız gerekir. Mideden salgılanan sindirim enzimleriyle, midenin kendisini bu enzimlere karşı korumak için mukozal defans sisteminden salgıladığı mukus arasındaki dengenin bozulmasıyla mide asidi ve sindirim enzimleri mide dokusunu tahriş eder ve mide çeperinde yaralar meydana gelir. Bu rahatsızlığa ülser denilir. Mide ülseri olarak da bilinen gastrik ülser, sindirim boşluğundaki organların (yemek borusu, mide, duodenum)  çeperinde mide asidinin ve salgılarının aşındırmasıyla oluşan açık yaralara denilir. Bu yaralar ilerleyerek doku kayıplarına da sebep olabilir.

Mide ülserine çoğunlukla Helikobakter pilori bakterisi sebep olur. Helikobakter pilori bakterisinin sebep olduğu neredeyse tüm ülserler tedavi edilebilirdir, ama gerekli tedavi yapılmadığında iç kanama, kanser gibi çok daha ciddi sonuçlara neden olabilir.

Mide Ülseri Nedenleri Nelerdir?

Genellikle ülser vakalarına Helikobakter pilori bakterisinin sebep olduğu bakteriyel enfeksiyonlar neden olur.  Helikobakter pilori mukus tabakasının içinde yaşadığından mide asidi helikobakter piloriyi yok edemez ve tedavisi gerçekleştirilmezse hastalık ilerleyerek kanser gibi daha ciddi sorunlara zemin hazırlar.

Helikobakter pilori dışında ülsere;

• Romatizma ilaçları, aspirin ibupurofen gibi nonsteroidal antiinflamatuar ilaçların aşırı kullanımı da sebep olabilmektedir.
• Tedavisi gerçekleştirilmemiş gastrit ilerleyerek ülsere dönüşebilmektedir.
• Sindirimi zor olan besinler, aşırı miktarda tüketildiğinde sindirim sistemine vereceği tahribattan dolayı ülsere neden olabilmektedir.
• Sindirimde büyük bir öneme sahip olan karaciğerin sağlıksız olması, safra sıvıları salgısının yeterli miktarda gerçekleşmemesi ülserin nedenleri arasında gösterilmektedir.
• Asitli veya kafeinli içeceklerin (çay,kahve,kola..) aşırı tüketimi yine mide içi asit dengesini bozacağından mide çeperinde tahribata sebep olup ülsere zemin hazırlamaktadır.
• Sigara-alkol bağımlılığı neredeyse tüm hastalıklara neden olarak gösterildiği gibi, mide ülserine sebep olması açısından da önemli bir etkendir.
• Sağlıksız beslenme, aşırı tuz tüketimi, besinlerin az çiğnenmesi, midenin aşırı doldurulması mideye zarar verir, mide çeperinde tahribata, dolaylı olarak ülsere de neden olarak gösterilebilmektedir.
• Sinir hastalıkları, stres, üzüntü ve depresyon da ülsere neden olabilmektedir.

Mide Ülseri Belirtileri Nelerdir?

Mide ülseri belirtileri, çoğu zaman belirgin ve şiddetli olarak gözlemlenebilmektedir. Özellikle karnın üst bölgesinde hissedilen ağrı ve yanma sık rastlanan belirtilerdendir.

Yapılan araştırmalara göre 12 saatten uzun süreli açlıkta midedeki asit salgısının %45 oranında arttığı ve bu duruma bağlı olarak midedeki mukus tabakasının zarar gördüğü kanıtlanmıştır. Bu bilgiye bakılarak özellikle öğün aralarında açlık durumunun oluşmasıyla midede yanma ve ağrılar daha yoğun şekilde meydana gelmektedir.

Oniki parmak bağırsağında meydana gelen ülser, özellikle gece ağrılardan kişiyi uyandıracak kadar güçlü hissedilebilmektedir.

Genel olarak incelendiğinde ülser belirtileri;

• Midede yanma
• Üst karın bölgesinde yanma ve ağrı
• Asit reflüsü (gastroözofageal reflü)
• Midedeki acı ve rahatsızlıktan dolayı yemek yeme isteğinde azalma, iştahsızlık
• Şişkinlik
• Hazımsızlık
• Mide bulantısı ve buna bağlı gelişen kusma
• Mide ekşimesi
• Sık acıkma hali
• Istemsiz kilo kaybı

Mide Ülseri Tedavisi Nasıl Olur?

Ülserin klinik tanısı laboratuar ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Endoskopi ve gastroskopi ülser teşhisinde temel kriterlerdir. Tanısı konulmuş ülser için üst gastrointestinal sistem endoskopisi denilen gastroskopi ile mide kamera ile izlenir ve ülserin yeri tespit edilir. Ülserli bölgeden biyopsi alınır. Inceleme sonucunda Helikobakter pilori pozitif çıkarsa, enfeksiyonu iyileştirmek adına antibiyotik tedavisi uygulanır. Bu incelemeyle ülserin iyi ya da kötü huylu olduğu da tespit edilerek tedaviye başlanılır.

Ülserin başlıca nedeni midedeki asit salgısının dengeli gerçekleşmemesi olduğundan, mide asidini baskılayacak ilaçlar tedavide yer alır. Bu ilaçlar H2 reseptör blokerleri ve proton pompa inibitörleridir. Bu ilaçların mide ülseri üzerindeki asit salgısını azaltmasıyla hastada ağrı ve yanmanın hafiflemesinin yanı sıra ülserin iyileşmesi de sağlanır. Çoğu ülser, doğru tedavi yöntemiyle ve doğru ilaçla iyileşir.

İlaçla tedavinin yanısıra beslenme de büyük öneme sahiptir. Ülser diyeti ve ülserde beslenme listesi kurallarına uygun beslenen hastaların iyileşmesi daha hızlı sağlanır. Bu yüzden ülser hastalarının sağlıklı ve düzenli beslenmeye daha çok dikkat etmesi gereklidir.

Ülserde Beslenme Listesi Nasıl Olmalıdır, Dikkat edilmesi Gerekenler

Ülser yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Hastalar birçok yiyeceğe karşı olumsuz öyküye sahip olduğundan, yemek yeme isteği azalır, iştahsızlık meydana gelir bu da midenin boş kalmasına sebep olur. Boş kalan midede, mide asit salgısı artar ve ülseri ilerletir. Bu sebepten ülserli hastalarda mide uzun süre boş bırakılmamalıdır. Ülserli hastalarda öğün aralarını geçiştirmemek bile çok önemlidir. Sağlıklı ve düzenli besin tüketimi, sık ama az yeme alışkanlığı, yeterli sıvı alımı ülser diyetinin temel prensipleridir.

Ülser diyeti ve ülserde beslenme listesi planında, bazı besinlerin tüketimi sınırlandırılırken bazı besinlerin beslenme planında daha çok yer alması gereklidir. Ülser diyeti programında temel olarak kaçınılması gereken besinler paketli işlenmiş gıdalar, yağı yüksek besinler, kızartmalar, baharatlı besinler, asitli ve kafeinli içecekler olarak gösterilebilir.

Ülser diyeti listesinde özellikle yer alması gereken besinler ise; antioksidan ve posa bakımından yüksek besinlerdir.

• Yağ ve protein oranı yüksek olan besinlerin sindirimi daha zor olduğundan midede kalma süresi daha fazladır. Bu sebepten mide çok fazla asit salgılar bu da ülseri olumsuz etkiler. Az yağlı hatta yağsız besinlerin tüketimi ise iyileşmeyi hızlandırması açısından avantajlıdır.
• Beslenme listesinde yer alan besinler yağ ve şeker oranı bakımından az; lif açısından yüksek besinler olmalıdır. Aynı zamanda ülser ilaçları kabızlık yapabileceğinden ülserde beslenme listesinde, posalı yiyeceklere yer verilmelidir.
• Tuzlanmış, salamura yapılmış besinler, turşu gibi fermente besinlerin tüketimi gastrik mukozayı olumsuz etkileyeceğinden beslenme listesinde tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Beslenme listesinde antioksidanlara bol miktarda yer verilmesi yine iyileşmeyi hızlandıracaktır.
• Karnabahar, lahana,havuç, turp, ıspanak, brokoli, yeşil yapraklı sebzeler hem antioksidan hem de içerdiği flavanoidler bakımından ülserde beslenme listesinde yer alması gereken sebzelerdendir.
• Çilek, kiraz, elma, böğürtlen, yaban mersini; yüksek oranda antioksidan içermesiyle iyileşmeye katkı sağlayan meyveler olarak listede yer almalıdır.
• Probiyotik bakımdan zengin besinler; kefir, yoğurt, ayran sindirim sistemini düzenleyerek ülserin iyileşmesine katkı sağlar.

Uzak Durmamız Gereken Besinler Nelerdir?

Yukarıda bahsedildiği gibi bazı besinler ülser için olumsuz etki göstererek hastalığı ileri boyutlara taşımaya neden olur.

Örneğin acılı ve baharatlı besin tüketimi fazla olan bir ülser hastasında, midede asit salgısı artar buna bağlı olarak asit, ülserin olduğu bölgede daha çok tahribata sebep olacağından midedeki yarayı büyütecek ve ülseri çok daha ciddi boyutlara ulaştıracaktır.

• Sigara tüketiminde midede hareketler artar ve mide sindirim enzimi salgılar. Mideye besinin ulaşmadığı anda salgılanan sindirim enzimleri, ülserli bölgede tahribat oluşturur. Bu yüzden ülser hastalarında sigara tüketimi sınırlandırılmalı, hatta engellenmelidir.
• Alkol tüketimi bu dönemde kesinlikle tavsiye edilmez.
• Ülser hastalarında tuzlu beslenmemeye dikkat edilmelidir. Sodyum bakımından yüksek değerlere sahip turşu, salamura edilmiş besinler, sucuk, salam gibi besinlerin tüketimi bu dönemde hastalara tavsiye edilmemektedir.
• Yağ oranı yüksek besinlerin tüketimine dikkat edilmelidir. Besinlerin kızartılarak değil buharda pişirilerek tüketimi tavsiye edilmektedir.
• Kırmızı et yağ bakımından tavuk ve balık çeşitlerine göre daha zengin olduğundan, midede asit salgısını artırıcı etki gösterir. Aynı zamanda çok fazla protein içerdiğinden midede sindirimi uzun sürer bu da yine ülser için olumsuz bir durum oluşturur.
• Kahve, çay gibi kafeinli içeceklerin tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Asitli içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Turunçgiller (limon,portakal..) ve domates asitli besinler tüketilirken miktara dikkat edilmelidir.

1 Haftalık Örnek Ülser Diyeti

Ülser durumunda, her hastanın kendi özelliklerine ve beslenme alışkanlıklarına göre bir diyet hazırlanır. Şiddetli ağrısı, kanama durumu varsa veya ameliyat olmuşsa, posasız ve sıvı yiyecekler ile beslenme planına devam edilir. Daha sonrasında normal ülser diyeti uygulayabilirler. Ülser diyeti ve ülserde beslenme listesi örnek menüsünü aşağıda bulabilirsiniz:

Sabah:

• 1 veya 2 dilim esmer ekmek
• 1 yemek kaşığı kadar bal veya reçel
• 1 adet haşlanmış yumurta
• 1 dilim peynir
• 1 çay bardağı kadar süt

Öğle:

• 1 porsiyon ızgara et, balık veya tavuk
• 1 porsiyon haşlanmış sebze
• 1 kase yoğurt
• 1 veya 2 dilim esmer ekmek

İkindi:

• 1 çay bardağı süt
• 2 dilim etimek

Akşam:

• 1 kase çorba (mercimek, sebze veya yoğurt çorbası olabilir)
• 1 porsiyon kıymalı sebze yemeği
• Çorba tahıllı değilse, 1 porsiyon pilav veya makarna
• 1 porsiyon yeşil salata
• dilim esmer ekmek

Ülser Diyeti ve Ülserde Beslenme Listesi Nasıl Olmalıdır hakkında sorularınız varsa aşağıya yorum olarak bırakabilirsiniz. Beğendiyseniz, sosyal medya paylaşım tuşlarından paylaşabilirsiniz. Ayrıca, sindirim sistemi hastalıklarından Reflü Diyeti ve Gastrit Diyeti yazılarımıza da göz atabilirsiniz:

Ayrıca, bir önceki Kabızlık Nasıl Geçer? Kabızlığa İyi Gelen Yiyecekler başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Kabızlık gideren besinler ve kabızlık giderici kür tarifine ulaşabilirsiniz.