Orkide Yapraklarının Buruşması

Paşa kılıcı bitkisine ne sıklıkla su verilmeli, bitkinin bakımı nasıl yapılmalı? Paşa kılıcı bitkisinin bakımı hakkında bilmeniz gereken her şeyi öğrenin.

Çoğunluğumuz onu Paşa Kılıcı, Peygamber Kılıcı, Kılıç Çiçeği gibi isimleriyle biliyor. Yurt dışında ise Kaynana Dili ya da Yılan Bitkisi olarak anılıyor. Bu bitkinin belki de pek bilinmeyen çok önemli bir özelliği var ki kendini çoğu salon süs bitkilerinden ayırıyor. Sansevieria, gece boyunca oksijen salgılıyor, yani ortam havasını temizliyor! Karbondioksiti kendinde depoluyor. Yatak odanızda ya da fazla havalandıramadığınız iş yerinizde gönül rahatlığıyla ve çok sayıda yetiştirebilirsiniz.

Paşa kılıcının bakımı nasıl yapılır?

Sansevieria, Batı Afrika&#;dan gelen sukulent bir bitki. Yani yapraklarında suyu rezerve eden, dikensiz bir tür. Dolayısıyla suyu önce depolayıp sonra kullandığı için susuzluğa karşı son derece dayanıklıdır. Kaprisli bir bitki türü olmadığından çok sık tercih ediliyor ama eğer yaprak güzelliği ile göz zevkinizi okşasın daha sağlık büyüsün istiyorsanız bazı bakım önerilerini yerine getirmelisiniz. Sansevieria&#;nın gölgeye, yarı gölge ortamlara itirazı olmaz. Ama güzel bir gelişim gösterip geceleri bol bol oksijen salgılasın istiyorsanız kuvvetli ışık alan, arada esintili bir yere koysanız daha hızlı bir verim alacaksınız. Sansevieria&#;ya siz ne kadar emek verirseniz, karşılığını size fazlasıyla geri verecektir.

Yapraklarının dik durması için toprağa sıkıca ekmeniz gerekiyor, ama Sansevieria&#;nın kökleri sıkışmaktan da hoşlanmayacaktır. Bu yüzden toprak seçimini ve saksı seçimini çok dikkatli yapmanız gerekecektir. Toprak türü olarak zengin karışımlı toprakları tercih edecektir. Salon bitkisi toprağına mutlaka humus ilave edilmeli ve ponza taşı karıştırılarak havadar ve suyu geçirgen bir ortam sağlanmalıdır. Ponza taşı koymadan hazırladığınız topraklarda kökler havasız kalacağı için kök çürümesi ile başlayıp yaprak formunda yumuşamalara ve sonuna çürümelere neden olacaktır. Kök gelişimi Paşakılıcı bitkisi için son derece önemlidir. Bu yüzden kök gelişimine elverişli ve altı delik saksıları tercih etmelisiniz.

Ne sıklıkla sulanır?

Paşa kılıcı bitkisi suya aşırı ihtiyaç duyan bitki türlerinden değildir. Succulent olamasından dolayı susuzluğa ne kadar dayanıklıysa, aşırı suya karşı da hassastır. Aşırı sulama bitkinize zarar verir. Yaz aylarında toprağının nemli tutulması sıcak havalarda yeterli olacaktır. Derece düştükçe ve kış aylarında ise çok az miktarda sulama yapılmalıdır. Ayrıca yapraklarda görülen renkli yapıyı korumak istiyorsanız bitkinize dinlenmiş su vermenizde yarar vardır. Klorlu kireçli sular yaprak yapısında ki renklere zarar verebilir veya özelliğinin kaybolmasına neden olur. Çok kolay büyür, hatta bir yılda kat çoğalır ki bu da iyi haber, çünkü bitkinizin boyunun 1 m&#;yi geçmesini sağlarsanız ev sahibi olacaksınız diye bir inanış var.

{}

Kök ve rizom sisteminin paşa kılıcında önemi

Paşa kılıcı hakkında bilmeniz gereken diğer önemli bir özellikte toprakaltı kalın sürgünleri (rizomları) bulunmasıdır. Paşa kılıcının tüm hayati birikimleri bu rizomlar da saklıdır. Rizom sistemi ne kadar gelişirse yaprak kalitesi o derece güzelleşir ve sağlıklı olur. Yani paşa kılıcı bitkiniz ne kadar uzun süre yaşarsa o kadar güzelleşecektir. Rizomlardan çıkan ince saçak kökler bazı olumsuz bakım koşulları sebebi ile tamamen yok olabilir. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız bitkiniz succulent yapısında su kaybetmeye, koşullar devam ederse büyümeyi tamamen durduracak ve sonunda çürümeye doğru gidecektir.

Paşa kılıcı nasıl çoğaltılır?

Paşa kılıcınızı üretmek istiyorsanız en sağlıklı bakım koşullarınızı sağladığınızda saksı değişimi sırasında köklelerinden ayrılması ile çoğaltabilirsiniz. Çoğaltım sırasında en çok dikkat etmeniz gereken konu kök sisteminde ki rizomlara dikkat edip nazikçe ayırmanız olacaktır.

Şeftali yaprak kıvırcıklığı hastalığı, şeftali ağacında görünen kabarcıklı kırmızımsı, kıvırcıklanmış yapraklar olarak bilinmekte ve bu hastalık hem kıymetli üreticilerimiz hem de ülke ekonomisi için oldukça büyük öneme sahip bir sorundur.

Bu yazımda şeftali yaprak kıvırcıklığı belirtileri nedir, nasıl tedavi edilmeli, ya da nasıl önlenmelidir, önleyici bakımın önemi nedir hepsini bir bir anlatıyorum.

Sabırla okumaya devam edelim, çünkü her adımı önemli.

Şeftalide yaprak kıvırcıklığı hastalık belirtileri

Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı, Ülkemizde şeftali yetiştirilen hemen bütün bölgelerde yüksek olasılıkla görülür. Hastalığın ülke ekonomisi açısından önemi oldukça büyüktür.

Çünkü kontrol edilmediği ve hastalığın salgın haline geldiği yıllarda, ağaçlarda tüm yapraklar dökülür.

Ağaç yeniden yaprak vermek için oldukça zorlanır ve sonunda zayıflar. Meyveler daha olgunlaşmadan dökülmeye başlar ve geride bir şey bırakmaz.

Meyveler, direkt enfeksiyon aldıkları dönemde, kaliteleri oldukça düşer ve ekonomik önemlerini büyük ölçüde kaybedebilirler. Bu hem ülke ekonomisi hem de üreticinin emeği göz önüne alındığında büyük kayıptır.

Bu hastalık ekstrem koşullarda şeftali ağaçlarını tamamen kurutabilir!

Yaprak kıvırcıklığı hastalığı, yaprak, sürgün ve meyvelerde zarar oluşturur.

Hastalanan yapraklar sarı ve beyaz bir renge dönerler. Yapraklar kıvrılır ve spiral bir şekil alırlar.

Daha önce enfeksiyon kapan yapraklar, büyüyemez ve dal üzerinde kururlar. Yeni oluşmaya başlayan enfeksiyonlarda ise yaprağın sadece bir bölümü hastalanır.

Hasta yapraklar, normal yapraklardan daha kalındır. Nemli havalarda yapraklar üzerinde, konidi sporlardan meydana gelen bir tabaka oluşur. Hastalıklı genç sürgünler kalınlaşır ve gelişmeleri çok yavaşlar.

Bu hastalığı önlemek için önleyici bakım gereklidir.

Hastalık etmeni olan mantar (Taphrina deformans) kesinlikle şeftali ağaçlarının veya kayısı ağaçlarının karşılaşabileceği en korkunç saldırıdır ve normal bir şeftali hasadında genellikle ağacı engeller, verimi çok düşürür.

Doğru zamanda uygulanan yeterli bir işlem sayesinde hasarı kontrol etmek bazen mümkün olsa da, şeftali yaprağı kıvrılması yine de hasadı tamamen yok edebilir. Bu yüzden tekrar söylüyorum, önleyici tedbir en önemli uygulamadır.

Taphrina Deformans yaşam döngüsü nasıl?

Yaprak hastalığı belirtileri, tomurcuklardan yapraklar çıktıktan yaklaşık 2 hafta sonra ortaya çıkar. 

Mantar yaprak hücreleri arasında büyür ve onları bölünmeye ve normalden daha büyük büyümeye teşvik ederek yaprağın şişmesine ve bozulmasına neden olur. 

Bozulmuş hücrelerde kırmızı bitki pigmentleri birikir. Mantarın hücreleri, bozuk yaprakların kütikülünü kırar ve asci adı verilen, yaprağa grimsi beyaz, pudramsı veya kadifemsi bir görünüm veren askospor adı verilen cinsel sporlar üreten uzun, kese benzeri yapılar üretir. 

Askosporlar havaya salınır, yeni dokulara taşınır ve konidia oluşturmak üzere tomurcuklanır (bölünür).

Mantar, sıcak ve kuru yaz mevsiminde ağacın yüzeylerinde askosporlar ve konidia (eşeysiz sporlar) olarak hayatta kalır. 

Sonbaharda hava soğuyup ıslandığında, askosporlar daha fazla konidia üretmek için filizlenir. Yeni ve eski konidia tomurcuklanarak hızla sayıca artmaya devam eder. 

Sonunda ağacın yüzeyinde bir konidia filmi oluşur.

Hastalığın yayılması nasıl gerçekleşiyor?

İlkbaharda konidiler sulama veya yağmur esnasında su ile sağa sola sıçrayarak hareket eder ve yeni yapraklara bulaşabilir.

Yani;

Yaprakların ağaçta ilk açılmaya başladığı serin ve yağışlı hava dönemleri hastalığı daha da tetikler. 

Laboratuvar kültürlerinde mantar büyümesi için optimum sıcaklık 20°C, minimum °C ve maksimum 26°C ila 30°C’dir.

Konidia tomurcuklanması %95 veya üzerinde olan bağıl nemde gerçekleşir. 

Enfeksiyon için 16°C’nin altındaki sıcaklıklarda 12,5 saatten fazla yağmur, çiy veya sulamadan kaynaklanan ıslaklık gerekir. 

Ağaçlar 2 veya daha fazla gün boyunca ıslak kalırsa maksimum enfeksiyon oluşur. Yapraklar enfekte olabilse de, sıcaklıklar 20°C’nin üzerinde kalırsa semptomlar görünmeyebilir. 

Soğuk hava, patojeni destekleyerek ve yaprak büyümesini yavaşlatarak hastalık gelişme süresini uzatır. 

Şeftali yaprak kıvırcığı hastalığının gelişimi, genç doku artık gelişmediğinde veya hava kuru ve sıcak olduğunda (26° ila 30°C) durur.

Şeftali yaprak kıvırcıklığı tedavisi nasıl yapılmalı?

Öncelikle kesin olarak bu hastalığın ağaçlarınızda olduğunu teşhis etmelisiniz

Şeftali yaprağı kıvırcıklaşması nasıl anlaşılır?

(Bu hastalık esas olarak farklı şeftali çeşitlerini etkiler, ancak kayısı ve badem ağaçlarında da görülebilir.)

Şeftali yaprağı kıvırcıklaşması belirtileri:

• Yapraklar kabarık ve şişkin görünüyorsa,
• Yaprak kenarları kıvrılır ve içe doğru yuvarlanmışsa,
• Sarımsı bir renk almış, kahverengi yapraklar kurumadan ve düşmeden önce turuncu ve kırmızıya dönmüşse,
• Dallarda bozukluk var ve artık eski şekle, sağlamlığa ve verime sahip değilse,

bu hastalıktan söz edebiliriz.

Şeftali yaprak kıvırcıklığına ne zaman müdahale edilir?

Mantar şeftali yaprak kıvrılma sorumlu tomurcukları yatan taneler şeklinde ve halkaların oluşturduğu çukurlarda kışı geçirir.

Sıcaklık 10°C’ye ulaşır ulaşmaz, mantar gelişmeye başlar ve büyük miktarlarda sporlar salar.

Çoğu mantar gibi, ortam havası çok nemliyken çoğunlukla sıcak havalarda ortaya çıkar.

Bu nedenle tedavi bu dönemden önce, kış sonu ve ilkbahar başında ve en verimli olarak sonbaharda, yapraklar döküldüğünde uygulanmalıdır.

Önleyici tedavi nasıl yapılır?

Bordo bulamacı ile. Eğer okumadıysanız, bordo bulamacı nedir ve nasıl yapılır yazımı buradan mutlaka okumanızı tavsiye ediyorum.

Bakır sülfat sabit bir bakır değildir ve tek başına kullanıldığında tribazik bakır sülfattan veya diğer sabit bakır ürünlerinden daha az etkilidir. 

Bununla birlikte, bir Bordo bulamacı yapmak için hidratlı kireç ile bakır sülfat karıştırılırsa, kireçteki bakır sülfat ve kalsiyum, şeftali yaprağı kıvrılmasına karşı oldukça etkili olan sabit bir bakır ürünü meydana getirmek üzere birlikte reaksiyona girer.

• İlk bordo bulamacı uygulaması sonbaharda yaprakların dökülmesinden kısa bir süre sonra gereklidir.

Sıcaklıklar 10°C üzerine çıkarsa, (eğer bordo bulamacını hazır satın almışsanız) ambalaj üzerinde önerilen dozları izleyerek püskürtmeyi Şubat ayında yenileyin.

• Daha sonra, ilk tomurcuklar ortaya çıkıp patladığında üçüncü bir ilaçlamaya ihtiyaç olacak.

Şeftali yaprak kıvırcıklığı için önleyici tedaviden daha iyi bir şey olmadığını unutmayın, bu mantara karşı tedavi etmenin tek ve en etkili yolu budur.

Şeftalide yaprak kıvırcıklığı ortaya çıktığında artık çok geçtir.

Diğer Mantar öldürücüler

Sentetik mantar ilacı Chlorothalonil şu anda bahçelerde şeftali yaprağı kıvrılmasını yönetmek için mevcut olan diğer tek bakır olmayan mantar ilacı etken maddesidir. 

Peki ekstra uygulamalar nelerdir?

Bu hastalık hakkında daha hassasanız ve ekstra müdehale etmek istiyorsanız, sonbaharda yapraklar düştüğünde: Hastalığın bahçenizde kışı geçirmesini önlemek için yaprakları toplayın ve yakın.

Daha sonra Bordo bulamacı uygulayın.

Bu adım, ilkbaharda yaprak kıvrılmasını önlemek için zorunludur.

Baharda bordo bulamacını bir kez daha uygulayın.

Yaprakları, karışımla birlikte akana kadar püskürtün, Şubat-Mart aylarından başlayıp Mayıs ayına kadar her iki haftada bir devam edin.

Yaprak kıvrılması zaten ortaya çıktıysa ne yapılabilir?

En fazla şeftali yaprağı kıvırcıklığının yayılması yavaşlatılabilir.

Yukarıda belirttiğim gibi daha zahmetli olan ekstra tedavileri uygulamanız, enfekte yaprakları kaldırmanız hastalıklı dalları kesip imha edip tekrar bordo bulamacı uygulamak gerekecektir.

Şeftali ağacına düzenli bakımı gerekmektedir.

Bu düzenli bakım, meyve ağaçlarını güçlendirmeyi ve böylece meyve verimini artırmayı amaçlar.

Bu nedenle, her kış meyve veren bir budama yapmak önemlidir.

Ancak şeftali ağacında budama çok sert olmamalıdır, aksi takdirde ağaç istenmeyen şekilde zayıflar ve gelecek hasatta faydasından çok zararı olur.

İlkbaharda organik gübre vermeniz ve kökleri kışın dondan ve yazın sıcaktan korumak için ağacın tabanını malçlamanız verimlilik ve genel ağaç sağlığı açısından oldukça önemlidir.

Yazımı umarım faydalı bulmuşsunuzdur. Sorularınızı her zaman olduğu gibi bekliyorum. Saygılarımla.

LÜTFEN DİKKAT
Burada ana konu kök çürüme, yapraklarda hastalık vb problemlerdir. Soruların da bu bağlamda olmasını rica ederim. Diğer konulardaki (bakım vb) soruları lütfen orkidenizin türüne göre kendi sayfalarına yazın:
⇒ Phalaenopsis, ⇒ Dendrobium nobile, ⇒ Cattleya, ⇒ Cymbidium, ⇒ Oncidium, ⇒ Cambria, ⇒ Miltoniopsis (hercai), ⇒ Vanda

Aşağıdaki kök çürüme vs sorunları ve çözümleri ağırlıklı olarak Phalaenopsis orkideleri çerçevesinde ele aldım. Çünkü Türkiye’de en çok bu tür yaygındır ve orkide denince kastedilen şey yine maalesef Phalaenonpsis orkideleridir. Gerçi bu bilgiler diğer türlerden saksı ev orkidelerinin sorunlarına da büyük çapta ışık tutar.

Kök çürüme sorunu

Orkidelerde son derece yaygın görülen bir problemdir. Köklerini kaybetmiş bir orkideyi yeniden köklendirmek ciddi dikkat ve fedakarca uğraşı ister. Köklerde kısmi çürüme varsa bile tamamı çürümüş gibi düşünmelisiniz.

Gereksiz sulamalar ve yanlış toprak kökleri çürütür

Kış boyunca (hatta kasımdan mayısa kadar) orkideniz eğer havasız, esintisiz odalarda veya havadar olsa bile kesintisiz sıcak olmayan odalarda duruyorsa hiç mi hiç sulamayın. Bir damla bile su dökseniz köklerin çürüyeceğinden emin olun.

Kış sulamaları için ortamda hem hava hareketleri hem de yeterli sıcaklık olmak zorunda. Gün içinde kısa sürmesi şartıyla en düşük sıcaklık 18C derece olmalıdır. Bütün bu şartlar yerinde ise çam kabukları kupkuru olunca, ama bu yetmez, köklerin rengi yeşil ya da koyu gri rengini kaybedip açık gri veya beyaz olursa, bu şartlar tamamsa sulayın.

Toprak olarak sadece iri taneli çam kabukları ile ponza taşı karışımı kullanmalısınız. Cocopeat belasından ve sphagnum yosunu saçmalığından uzak durun. Bunlar kesinlikle normal ev ortamları için değildir ve kesinlikle orkidenizi öldürür.

Kökleri çürüten iki ölümcül hatanız

Birincisi orkideyi saksısıyla beraber su dolu bir kapta bekleterek sulama yapmak. Halbuki hiçbir gerçek orkide uzmanı bunu tavsiye etmiyor. İkincisi toprağı ıslakken havasız, esintisiz yerde tutmak. Ortam ister serin olsun ister sıcak, farketmez. Kökler çürür. Sürekli hava hareketlerine sahip mekan mümkün değilse saksının tüm kenarlarında bol bol sigara kalınlığında delikler olmalıdır. Aksi takdirde köklerde yeşil renk devam ettikçe hiç sulamayın. Sadece ara sıra yaprakları ıslak bezle silin.

Topraktaki kusurlar kök çürümelerine etkendir

En kötüsü cocopeat ve sphagnum yosunu gibi sadece orkide seralarında işe yarayan, diğer ortamlarda kökleri kesin çürüten maddelerin kullanılmış olmasıdır. Bu orkidelere onca para verip satın almak şöyle dursun bedava bile verseler almayın çünkü normal ev-ofis ortamlarında yaşatabilmeniz mümkün değil. Kökler kesinlikle çürüyecektir.

Yine de bir şekilde alırsanız veya size hediye edilirse: Alır almaz acilen daha ilk gün o pisliklerden orkidenizi kurtarın:

Saksıdan çıkarın. İnce bir makas ve cımbız yardımıyla köklere hiç zarar vermeden kökleri tamamıyla o şeylerden arındırın. Köklere iyice yapışık olanlar kalabilir ama makasla kırpa kırpa sadece kök üzerinde hafif bir tabaka gibi kalmasını sağlayın.

Peşinden su dolu bir kapta 15 dakika bekletin. Sonra sanki kökleri sabun kaplamış gibi hayal ederek ince bir fırça ile kökleri ve orkidenin yaprak dip kısımlarını hafifçe ovuşturun -sanki sabunu gidermek için uğraşıyor gibi. Bir yanda da su ile yıkayın. Sebep şu: Önceden verilmiş olan bitki besinlerinin kalıntılarını gidermek. Bunlar giderilmezse serin zamanlarda kökleri çürütücü rol oynarlar.

Sonra acilen kurulayın. Yaprak dip kısımlarına, ara yerlerine kağıt havlu bastırarak oralarda zerre miktar bile su bırakmayın.

İki üç gün ev içinde ama tamamen açıkta bekletin. Mevsim yaz ise ya da ev içi çok sıcak ise sadece 12 saat yeterli. Süre dolunca kupkuru halde olan çam kabukları + ponza taşı karışımı ile saksısına yerleştirin. Köklerin bir kısmının saksı iç kısımlarına değmesini sağlayın. Çünkü kökleri dışarından görmeniz şart. Köklerin de güçlü ışık alması önemli. Mevsim yaz ise iki gün sonra sulayın. Diğer zamanlarda yukarıda anlattığım kış sulaması kısmındaki şartlar uygun değilse hiç sulamayın.

Çam kabuklarındaki hatalar kök çürütücü rol oynar

Orkidelere uygun çam kabukları mini kesme şeker taneleri gibi, veya küçük zeytinler kadar, kuşbaşı doğranmış kalın kalın parçalar halindedir. Yerli mamul pul pul geniş geniş ağaç kabukları halinde değil. Bundan aldıysanız atın gitsin. Çünkü zararlı.

Diğer hata, yine sadece seralarda işe yarayan ama evlerde kökleri çürüten mini tanelerle ve liflerle karışık çam kabukları. Ayıklamanız lazım. Salt iri tane çam kabuklar kalsın. Bunu ise ponza taşı ile karıştırın.

2 ölçü çam kabukları + 1 ölçü iri taneli ponza taşı karışımı ev ortamlarında orkideler için en sağlıklı orkide kök ortamı olur. Ponza taşı yerine aynı irilikte mangal kömürü parçaları da olur.

İki yıl + uzun süre toprak değiştirmemek kök çürüme sebebidir

Orkide çam kabukları eskidikçe ufalanabilir hale gelir ve kendiliğinden ufalanmaya, toz haline gelmeye başlar. Bu da kökler arasında yer yer hava boşluğu olmayan birikimlere yol açar ve havasız kalan kökler çürür. O birikintilerin diğer zararı tuzlaşmalara zemin olmasıdır ki bu da orkidelerin en büyük düşmanıdır.

Fazla sıkıştırılmış çam kabukları ciddi tehlike

Yani saksı içinde, kökler arasında hiç boşluk kalmayacak şekilde sıkışık çam kabuklarının olması kökler arasında olması gereken hava dolaşımını engeller. Üstelik zararlı madde birikimine ve tuzlaşmalara sebep olur. Orkideler için en başta gelen öldürücü sebeplerden birisidir.

Kök çürüme sonrası orkideyi yeniden köklendirme

Öncelikle orkidenizi sökün. Çürük kökleri kesin. Güzelce yıkayıp tertemiz edin. Kurulayın (ıslaklığı tamamen giderin). Sonra: İki yol var. İkincisi benim bizzat denediğim ve başarının yüzde yüz kesin olduğu bir yoldur.

İnce uzantılar çürümüş kalın köklerin iskelet kalıntısıdır ve tamamen ölüdür. Alttaki kalın kök sağlam gibi görünse bile ondan hayır gelmez. Beyaz kök ile bağlantı yeri ölmüş. Zaten beyaz kökün de artık bir önemi kalmamıştır. Bu orkidenin sıfırdan yeni kökler geliştirmesi gerekiyor. Tüm bozuk kökleri dipten kesmelisiniz.

1- Mini sera uygulaması

Bu usul ne yazık ki her zaman işe yaramaz. Mini sera uygulaması yapmak için ortam sıcaklığının kesinlikle 20C derecenin üzerinde olması gerekiyor. Yoksa başarı ihtimali yok gibi bir şey. Hava ne kadar serinse kapalılık o denli daha feci kök ve tüm gövdenin çürümesi vesilesidir. Başka işe yaramaz. Sıcaklık uygunsa hemen aşağıdan nasıl yapacağınızı okuyun. Değilse daha aşağıdaki 3. maddeyi uygulamak zorundasınız.

Sıcaklık uygun ise mini sera uygulamasını şöyle yapın:

Tertemiz yıkadığınız ve iyice tamamıyla kuruladığınız orkidenizi boşaltmış ve temizleyip kurulamış olduğunuz boş saksısına yerleştirin. Tam şeffaf, büyük bir naylon torbanın dibine su emdirilmiş kağıt havlu veya temiz bez koyup saksıyı onun üzerine oturtun. Torbayı hiç hava almayacağı şekilde sıkıca bağlayın. Torba yerine cam veya plastik ama tam şeffaf bir kutu olabilir. Yine hava almayacak şekilde kapalı olması şart. Çok güçlü aydınlık olan ama direkt güneş gelmeyen bir yerde bekletin.

Zamanla yeni kökler çıkacaktır. Köklerin 5cm uzaması yeterli. Sonra kupkuru çam kabukları + ponza taşı karışımı ile saksısına dikin. Sulamayın. Tekrar mini sera uygulamasını başlatın. Bu sefer tam 10 gün kapalı tutun. Süre dolunca açığa çıkarın. Mevsim yaz ise hemen sulayın ve çok havadar ve şiddetli aydınlık bir yerde tutun. Dışarıda tutmak çok daha iyi olur (yaz sonuna kadar). Böylece kökler süratle çoğalarak uzar.

Ama mevsim yaz değilse işler karışık. Hiç sulamamada yarar var. Bu durumda şöyle yapın: Mini serada köklenme cm olana kadar bekletin. Sonra çıkarın. Haftanın üç dört günü sadece köklerin su içinde kalacağı şekilde yarım saat suda bekletin. Diğer zamanlar tam açıkta durmalı. Bunu her gün de yapabilirsiniz. Yaz başında saksısına dikersiniz.

2- Açık havada köklendirme

Bu usul her iklimde ve her mevsimde olmuyor çünkü dışarıda açık havada tutmak gerekiyor. İklim olarak tüm kıyı illerimizin iklimi uygundur. Mevsim ise gece ısısının 16C dereceden aşağı düşmeyen zamanın başlangıcı: Genelde Hıdrellez sonrası (veya mayısın ikinci yarısında) başlayabilirsiniz. Ve tüm yaz boyunca, eylül sonuna kadar uygulanabilir. Şöyle yapacaksınız:

Çürük köklerinden arındırıp yıkadığınız orkidenizi sürekli dışarıda-açık havada direkt güneşi sadece sabah erken saatlerde veya akşam son iki saat güneşini alacağı bir yerde suda bekletin. Her akşam karanlık bastığında sudan çıkarıp 4 saat kadar açık tutun. Her gün su değiştirin. 10 gün böyle devam edin. Sonra köklenme başlamamış olsa bile şeffaf saksısına çam kabukları + ponza taşı karışımına dikin ve yine dışarıda ama bu sefer direkt güneşi hem daha az hem daha az şiddette alabileceği bir yerde tutun.

Saksıya diktiğiniz günden itibaren tam bir ay boyunca her üç günde bir akşam olunca bolca su dökerek sulayın. Ya da günde bir değil de çam kabuklarının duruma göre: Yani kontrol ederek hafifçe sıkın. Eğer elinizi ıslatıyorsa ertesi günü bekleyin ve yine aynı kontrolü yapın. Yeterince kurumuşsa sulayın.

Bir ay dolunca artık çam kabuklarında tam kuruma gördükçe sulamalısınız. Yaz sonunda / sonbahar başında gece ısısı azalıp gece en düşük ısı 16C derece olan günlere kadar dışarıda tutabilirsiniz. Bu zamana kadar son derece güçlü bir şekilde köklenme olmuştur. Daha fazla serinde hala dışarıda tutmak sakıncalı. Çünkü serine adapte olduktan sonra aniden havasız-sıcak odaya alınca ölümcül şoka uğrar. Hangi ilde olursanız olun kış boyu dışarıda açık havada tutmayın. Dışarıda tutma zamanı mayıs sonundan eylül ortasına kadar uygundur (Akdeniz – Ege deniz kenarı kasabalarında 10 veya 20 ekim’e kadar).

3- Suda bekletme uygulaması

Yukarıdaki 1. ve 2. maddeleri uygulamaya şartlar uygun değilse bu yoldan başka çareniz yok. Açıklamaları dikkatle okuyun ve aynen uygulayın.

Orkidenizin köklerinden sadece çürükleri değil kırıkları da hiç çekinmeden kesin. Uzun köklerde eklem yerlerinde çürükler varsa, devamındaki kök uzantısı sağlıklı olsa bile eklem yerinden kesin. Çünkü çürük ve kırık kökler yüzünden çürümeler hızla ilerler. Onun için sert sağlıklı köklerden başka kök bırakmayın. İyice yıkayın ve kurulayın. İki gün, ama eğer yapraklar çok canlı ise gün tam açıkta bekletin. Mesela masanın üstüne öylece yatırın. Direkt güneş alırsa daha iyi. Bu arada kupkuru çam kabukları ve temiz saksı hazır etmelisiniz. Ve:

Ve suda ilk bekletme

Gündüz saatlerinde C derece gibi hafif ılık su hazırlayın. Orkideyi 2 saat o suda bekletin. Sonra çıkarıp kurulayın. Saksıya koyun. Kuru çam kabuklarını da saksıya doldurun. Öyle ki gövdenin köklü köksüz her yeri çam kabukları altında ışıksız kalsın. Sadece yapraklar dışarıda kalacak. Yapraklar da gitmişse gövdenin yeşil kısmı 3cm kadar dışarıda kalsın. O kısmın günde saat direkt güneş ve çok güçlü ışık alması gerekiyor.

İki gün hiç dokunmayın. Sonra çıkarıp iyice kontrol edin. Yaprak dibi yerlerinde siyahlaşmalar yoksa çok iyi. Varsa 1 yemek kaşığı suya 1 damla çamaşır suyu karıştırın. Kağıt havluyu banarak orkidenin gövdesini biraz bastırarak silin, tertemiz edin. Ve bir gün tam açıkta bekletin. Ertesi gün tekrar hafifçe ılık suda 2 saat bekletin. Yine kurulayıp saksısına kuru çam kabuklarıyla aynı şekilde yerleştirin.

Bu şekilde kontrollerle devam edin. 15 gün dolduktan sonra hafif ılık suda bekletme süresini gündüz boyu 5 saate çıkarın. Su süre dolmadan soğursa önemli değil.

Köklenme başlasa bile..

Orkideniz eğer ilk üretildiği yerde azot gübreleriyle hızlı ve kof bir şekilde geliştirilmiş değilse bu emekleriniz karşısında bozulmaz ve köklenmeye başlar. Ama daha bitmedi. Aynen devam edeceksiniz. 15 gün dolduktan sonra suda bekletmeyi 5 saate çıkardığınız gibi çam kabuklarında bekletme gün sayısını da bir iki gün uzatarak devam edin. Çam kabuklarını ıslatmayın. Sulamayın.

Suda bekletme uygulamasının sonu

Yaz sıcakları başladığında tamam. Sabah ile öğle arasında güzelce sulayın ve çok havadar bir yere yerleştirin. Yapraklarını hafifçe ısıtacak nitelikte filtrelenmiş güneş günde iki saat kadar üzerine gelsin. Orkidenizi bir daha perişan etmemek için bakım sayfasındaki talimatların zerre kadar dışına çıkmayın. Sayfası: Orkide (Phalaenopsis) evde ofiste bakım rehberi

Orkide yaprak ve çiçek sorunları kök çürümesi ile doğrudan ilgilidir

Yapraklarda sararma, buruşma, kahverengi beneklenmeler, yarılma, yırtılma, kararıp çürüme, kopup düşme, dökülme gibi sorunlar köklerin çürümesinden kaynaklanır.

Çiçeklerde ay sonundaki olması gereken solmaların dışında diğer her türlü bozulmalar, tomurcuk dökülmesi, çiçek sapının iki yıldan önce bozulması yine köklerdeki çürümelerle doğrudan ilgilidir.

Baktığınızda kökler gayet sağlıklı görünüyor olabilir. Oysa dip kısımlarında, ana gövdeye bağlantı kısımlarında ve mesela uzun bir kökün saksı içinde kıvrılıp yol aldığını düşünürseniz çeşitli yerlerinde mutlaka çürümeler vardır. Uzun köklerde kırılma, yer yer kararmalar şeklinde çürümeler olmuştur. İnce köklerin kalın köklere bağlantı yerlerinde de çürümeler hepsinde olmasa bile çoğunda olmuştur. Ama genel görünüm sağlıklı yeşil köklerdir. Maalesef anlamak zor oluyor. Bu yüzden de köklerde bir sorun yok zannedilerek acil yapılması gerekenler yapılmıyor. Tam tersine kökleri çürütücü şeyler yapılmaya devam ediliyor. Anladığımızda iş işten geçmiş olabilir.

Yapraklardaki bozulmalar genelde köklerdeki sorunların göstergesidir.

Yaprak sararması, dökülmesi istisnai durumlar

Phalaenopsis orkidelerinde sürekli üç yaprak olması, ne zaman yeni bir yaprak çıkarsa en eski yaprağın sararıp bozulması normaldir. Bazen beş-altı yapraklı devam edebilir (bu biraz a kültivar farkıyla ilgilidir). Diğer tür orkidelerde ise mevsimsel yaprak sararmaları, dökülmeleri doğalarının icabıdır olabilir. Lütfen hangi tür orkideniz varsa araştırarak önce orkidenizi iyi tanıyın, sonra o türe uygun bakım yolunu en iyi şekilde öğrenip uygulayın.

Hiç yaprağı ve kökü kalmamış orkideye ne yapılır?

Phalaenopsis’lerde gördüğüm kadarıyla yapraklarda kısmi değil, her bir yaprağın her yerinde bozulma, kayverengileşme-kararma, yumuşama gibi alametler sadece köklerin çürüdüğünü değil ama gövdenin de çürümeye başladığını ve hızlı bir ölüm sürecine girmiş olduğunu gösterir. Çürüme ana gövdeyi tam etki altına almadan önce tüm yapraklar kopup düşer. Bunu beklemeden çok önce harekete geçmeniz lazım. Bu durumda yapmanız gereken şey hiç vakit kaybetmeden çürük yerleri kesmek, tertemiz yıkamak ve yukarıda kök çürüme konusunda anlatılanları yapmaktır. Ana gövdede çürüme fazla ilerlemediyse orkidenizi kurtarmanız mümkün ama çok zor.

Yaprakların sıvı damlalar çıkarması

İşte bunun kök çürümesiyle hiç ilgisi yok. Hangi tür orkide olursa olsun bazen çeşitli yerlerinden şekerli, kesif kıvamlı sıvı salgılar. Genelde sağlık belirtisidir. Gelişim aktiviteleri randımanlı olan orkidelerin normal özelliğidir. Gerçi bitlerin zararlarından da kaynaklanabiliyor. Neden kaynaklanırsa kaynaklansın her gördüğünüzde derhal acilen ıslak bezle iyice silip temizlemelisiniz. Yoksa o sıvının bulaştığı yerlerde hastalık oluşur. Orkide meraklılarının bilgisizlikleri ve ilgisizlikleri sonucunda o damlalar ciddi hastalıklara sebep oluyor. Orkidelerin sıvı çıkarmaları doğaldır ama temizlenmezlerse mantar ve bakteri hastalıkları bitkiye zarar verir. Oldukça yaygın görülen bilgisizlik kaynaklı bir problem.

Su fısfıslama hataları kök çürüme problemini kesin tetikler

Çiçek meraklıları bitkilerin yapraklarına su fısfıslamayı iyi bir şey sanırlar. Oysa bu işin inceliklerine ve gerekçelerine göre yapılmadığı takdirde telafisi mümkün olmayan zararları çoktur. Yanlış zamanlarda yaparsanız orkidenize büyük zarar verirsiniz.

Doğru zaman sadece gece ısısı 18C dereceden düşük olmayan (ortamda hissedilir derecede hava hareketleri de olması şartıyla) yaz geceleridir. Diğer zamanlarda bir de ortam güçlü rüzgarlı değilse sırf su fısfıslamak orkideyi mahvetmeye yeter. Yaprakların gövde ile birleştiği yerlerde çürümeler baş gösterir ve çürüme hemen köklerde ilerlemeye başlar.

Yaprak temizliği hayati önem taşır

Yaprakları ve varsa gövdeyi / dalları ve dış kökleri haftada en az bir defa temiz ıslak bir bezle adamakıllı silip temizleyin. Bu her türlü bitki bitlerine ve mantar vb hastalıklarına karşı orkidenizi birebir koruyucu olacaktır. Haftada iki veya üç defa yapmak daha iyi olur. Islak bezle silmek su dökerek yıkamaktan daha iyidir. Çünkü bitkinin üzerine sıkıca tutunan parazitleri giderir. Hem fark edemediğiniz yaprak öz su sızıntılarında türeyen bakterileri de gidermiş olursunuz. Yoksa o bakteri tahribatlarını mantar hastalıkları takip eder. Yıkamaktan daha iyi olmasının bir yönü de yaprak diplerinde, dolayısıyla köklerde çürümeye yol açmamasıdır.

Besin, gübre hataları kök çürüme problemine zemin hazırlar

Aslında zemin hazırlaması başka direkt sebep olması başkadır. Aradaki farklara göre meselenin iki açıdan izahı:

Zemin hazırlayıcı faktör: Bitki besini vermede dozaj ve sıklık açısından hata olmaması ama besinin niteliğinin hatalı olmasıdır. Yani bu mesele bitki besininin azot ağırlıklı olmasından ibaret. Azot ağırlıklı bitki besini orkidelerde kof gelişime sebep oluyor. Kof gelişim ise bünyenin elverişsiz şartlara karşı aşırı hassas olmasını getirir. Kökleri çürüten etkenleri yukarıda elimden geldiğince açıklamaya çalıştım. İşte o etkenlerin en hafif şiddetlisine iyi bakılmış bir orkide dayanırken kof gelişmiş bir orkide hiç dayanamaz. Büyük bir hızla mahvolur gider. Kof orkidelerde oluşan kök çürümesinin tedavisi mümkün değil. Boşuna uğraşmayın. Yeniden köklendiremesiniz. Köklerdeki çürüme zaten hızla orkidenin ana gövdesinde ilerler.

Direkt kök çürütücü faktör: Orkidelere bitki besinlerini fazla dozda ve/veya verilmemesi gereken zamanlarda vermektir. Kökleri yakar. Bunu hemen çürüme takip eder. Orkidenizin gelişiminde kofluk yoksa ve mekan şartları hızlı gelişim için elverişli ise çürüme hızlı ilerlemez. Hatta bir kısım köklerde sınırlı kalır. Ama genelde (serin zamanlarda veya havasız mekanlarda) çürüme hızla ilerler.

Sonuç olarak kök çürüme meselesinden alınacak ders

Her orkide türünün bakım incelikleri ayrı olabiliyor. Esas mesele doğru bakımı yapmak ve doğru şartları sağlamaktır. Bakınız doğru ortam şartları orkide yetiştirmede olmazsa olmaz en önemli meseledir. Öyle ki şartlar tam olması gerektiği gibi ise sizin orkide bakımındaki hatalarınızın bile çok kötü zararı olmaz. Ama.. eğer ortam şartları uygun değilse en doğru bakımı mükemmelen yapsanız bile o orkide kısa sürede telef olur gider.

Dolayısıyla hangi tür orkideniz varsa ona göre doğru şartlara sahip mekanınız olmalıdır. Veya vantilatör pervane ile esinti sağlamak, kontrollü ısıtıcı düzenekleri kullanmak ve doğru ışık şiddetini lambalarla oluşturmak gibi hangileri eksik ise onları sağlamanız kesinlikle gereklidir.

Kök çürümesi ve buna bağlı diğer üzücü problemler olmaması için doğru bakım, doğru ortam şartları, doğru kök ortamı, doğru sulama ve temizlik.. Beşi de kesinlikle gerekli. Ve tekrar ısrarla diyorum ki en önemlisi mekanın şartlarının uygun olmasıdır. Ortam şartları uygun olamayacaksa orkide sevdasından vazgeçeceksiniz. Başka alternatifiniz yok. Aşağıda gelen şikayetleri, soruları okuyun. Hep kök çürüme problemi. Soruları en yeni 10 soru ile sınırlı tutuyorum. Eskileri silmeseydim burada on binlerce soru-şikayet birikirdi. İlle orkide uğraşısı istiyorsanız el becerinizi geliştirerek plastikten, kağıttan orkideler yapın.