Alaca Hastalık Nedir

Vitiligo Nedir?

Vitiligo, deride pigment kaybından kaynaklanan beyaz alanların görüldüğü, kesin sebebi bilinmeyen bir deri hastalığıdır. En sık yüz, dudak, el, kol, bacak ve genital alanlar olmak üzere vücudun herhangi bir kısmında görülebilir.

Vitiligo Kimlerde Görülür?

Hastalık dünya nüfusunun %1’ini etkiler. Kadın, erkek ve tüm ırkları eşit oranda etkiler. Bebeklikten yaşlılığa her yaşta görülebilmekle beraber, hastaların yaklaşık yarısında 20 yaştan önce başlar ve % 20 hastada aile öyküsü vardır.

Vitiligo Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik yatkınlığı olan bireylerde çevresel tetikleyici faktörlerin (güneş, enfeksiyonlar, ek hastalıklar) etkisi ile oluştuğu düşünülmektedir. Melanin denilen pigment deri, saç ve göz rengini belirler ve melanosit denilen hücrelerde üretilir. Eğer bu hücreler ölürse veya melanin üretemezse, deri daha açık renkli bir hal alır veya tamamen beyaz renkli olur.

Vitiligo Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Deride oluşan beyaz alanlar sadece vitiligoda değil başka hastalıklarda da görülebilir. Bu beyaz alanların ayırıcı tanısı bir dermatolog tarafından yapılır. Beyaz alanlar önce çıplak göz ile değerlendirilir. Beyazlığın derecesini daha iyi görebilmek ve çıplak gözle görülmeyen alanların tespiti için wood lambası denilen ultraviyole ışık ile tanı kesinleştirilir. Tanıda arada kalınan durumlarda deri biyopsisi yapılabilir.

Vitiligo Nasıl Tedavi Edilir?

Vitiligoda tedavi planı hastanın yaşı, tutulan alanın yaygınlığı ve hastalığın derecesine göre belirlenir. Tedavi seçenekleri şunlardır;

• Lokal olarak kullanılan kremler: Bu amaçla en sık kortizonlu kremler tercih edilir. Ancak uzun süreli ve dermatolog kontrolünde olmayan kullanım deride incelme, damarlanma, sivilcelenme, tüylenme gibi birçok yan etki ortaya çıkabilir. Bu nedenle dermatolog kontrolünde kullanılmalıdır. Takrolimus ve pimekrolimus içeren kremler ise bir diğer tedavi seçeneğidir.

• Fototerapi (Işık tedavisi): Ultraviole ışığının farklı dalga boyları kullanılarak yapılan tedavidir. En sık PUVA, lokal PUVA ve dar band UVB tedavileri kullanılır. Fototerapi mutlaka dermatolog kontrolü altında yapılmalıdır. Solaryum kozmetik amaçlı kullanılan bir cihazdır, asla tedavi amacı ile kullanılmamalıdır, yanıktan deri kanserine kadar pekçok duruma sebep olabilir.

• Depigmentasyon tedavisi: geniş tutulumu olan bazı hastalarda en iyi çözüm ciltte kalan sağlam alanların renginin açılmasıdır. Bu amaçla monobenzileter denilen kimyasal kullanılır. Bu tedavinin tamamlanması yaklaşık 1 yılı alır. Pigment kaybı kalıcıdır.

• Güneşten korunma: Vitiligodaki beyaz alanlar güneşte kolayca yanabilir, bu nedenle en az 30 güneş koruma faktörü içeren güneş koruyucu kremler sürekli kullanılmalıdır. Sadece denize girerken veya güneşlenirken krem uygulaması yeterli olmamaktadır. Güneşlenme doktorunuzun önerdiği süre ve saatlerde olmalıdır. Güneş koruyucu giysi ve güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

• Kamuflaj: Hiçbir tedaviden fayda sağlanamazsa kalıcı makyajla beyaz alanları kapatma şeklinde kamuflaj uygulaması yapılabilir.

• Psikolojik destek: Vitiligo, kişinin dış görüntüsünü bozan bir hastalık olduğundan, kişilerde stres, kendine güvende azalma, mutsuzluk ve depresyona sebep olabildiği gibi psikolojik faktörler ile artma eğilimi de gösterir. Bu yüzden hastaların stresten uzak durmaları, gerekiyorsa bir psikiyatri uzmanından yardım almaları gerekir.

• Diyet: Vitiligonun diyetle herhangi bir ilişkisi yoktur ancak her durumda önerildiği gibi sağlıklı beslenme vitiligoda da önerimizdir.

Vitiligonun Genel Seyri Nasıldır?

Hastalık seyri ve şiddeti kişiye göre değişir; genellikle yavaş ilerler, ilerleme bazen durup tekrar devam edebilir; şiddetli olgularda tüm vücudu kaplayabilir. Bazı hastalarda bir miktar renk geri gelir, nadiren de tamamen kendiliğinden düzelir.

Vitiligo Tedavisi Olan Bir Hastalık mıdır?

Vitiligo tedavi edilebilir bir hastalıktır ancak vitiligonun kesin sebebi bilinmediğinden tedavi sonuçları kişisel farklıklar gösterebilir. Farklı tedavi seçenekleri mevcuttur ve bu tedaviler en az 3 ay kullanılmalıdır. Tedavi seçimi mutlaka dermatoloji uzmanı ile birlikte kararlaştırılmalıdır.

Vitiligo Bulaşıcı mıdır?

Vitiligo bulaşıcı değildir.

Vitiligo İle Başka Hastalıkların Birlikteliği Var mıdır?

Vitiligoda vücut kendi melanositlerine karşı antikor üretir ve hasarlandırır; aynı antikorlar tiroid gibi başka organlarda da hasara sebep olabilir. Bu nedenle vitiligo ile eş zamanlı başka otoimmun hastalıklar (tiroid hastalığı, şeker hastalığı gibi) da ortaya çıkabilir. Vitiligo güneş yanığı ile tetiklenebilir.

Vitiligo, insanlarda tarihin en eski zamanlarından beri görülen, bulaşıcı olmayan bir hastalıktır. Yapılan araştırmalar, vitiligoya yol açtığı düşünülen bazı faktörleri ortaya çıkarmış olsa da hastalığın kesin sebebi bilinmemektedir. Hayati tehlike taşımayan ancak kişinin sosyal yaşantısını olumsuz yönde etkileyebilen bu rahatsızlığın farklı tedavi yöntemleri bulunur. “Vitiligo nasıl tedavi edilir?” ve “Vitiligo kimlerde daha sık görülür?” gibi merak edilen soruların cevaplarını vitiligo hakkında hazırladığımız detaylı makalede okuyabilirsiniz.

Vitiligo Nedir?

Melanin, deride bulunan melanosit hücrelerin ürettiği bir pigmenttir. Derinin açık veya koyu renkte olmasını belirleyen bu pigmentlerin, melanosit hücrelerinin ölmesi ya da zarar görmesi sonucunda yok olmasıyla ciltte beyaz lekeler ortaya çıkar. Halk dilinde “beyazlama hastalığı” ya da “ala hastalığı” olarak bilinen bu hastalığın tıptaki adı “vitiligo”dur. Bulaşıcı bir hastalık olmayan vitiligo, vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabileceği gibi en çok kol, bacak, yüz gibi sıklıkla güneşe maruz kalan bölgelerde ve genital bölgede görülür. Kozmetik bir bozukluk ortaya çıkarabilen vitiligo, kimi zaman kişilerin psikolojisini ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Vitiligo Kimlerde Görülür?

Vitiligo hastalarının yarısında bu rahatsızlık 20 yaşından önce başlamış olsa da vitiligo her yaşta ortaya çıkabilir. Vitiligo hastalarının %30’unda genetik faktörlerin etkili olduğu tespit edilmiştir.

Her kişiden 1 veya 2’sinde görülen vitiligonun oluşumunda cinsiyet ya da ırk farklılığı etken değildir. Herkeste ortaya çıkabilecek vitiligo, koyu ten rengine sahip kişilerde daha kolay fark edilir. Açık tenli kişilerde bu hastalığın gözlemlenmesi kişiler bronzlaştıktan sonra kolaylaşır. Ancak esmer tenli kişilerde hastalık daha hızlı ilerler ve beyaz tenli kişilere göre ten rengi daha yavaş şekilde eski haline döner.

Vitiligo Çeşitleri Nelerdir?

Vitiligonun segmental ve non-segmental olarak iki türü bulunur. Segmental vitiligoda, genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan beyaz lekeler vücudun sadece tek bir bölgesinde görülür. Vitiligo olan 10 çocuktan 3’ünde görülen segmental vitiligo, non-segmental vitiligoya göre daha az yaygındır.

Non-segmental vitiligo ise lekelerin vücudun her iki tarafında, bazı vakalarda simetrik olarak görülmesine verilen isimdir. Vitiligo hastası olan 10 kişiden 9’unda non-segmental vitiligo bulunur. Ellerin arkası, dizler, göz çevresi, dizler ve dirsekler, ayaklar genellikle non-segmental vitiligonun görüldüğü yerlerdir.

Vitiligo Neden Olur?

Bu yaygın cilt hastalığının sebebini kesin olarak söylemek mümkün değildir. Bununla beraber vitiligo hastalığına sebep olan bazı faktörlerin üzerinde durulmaktadır. Vitiligoya sebep olduğunu düşünülen etmenler şu şekilde sıralanabilir:

• Bilinmeyen bir sebeple bağışıklık sisteminin kendi vücut hücrelerini yok ettiği çeşitli otoimmün hastalıklarının vitiligoya sebep olduğu düşünülür. Bu hastalıklarda melanosit hücreleri zarar görebileceği için melanin kaybı da yaşanabilir.
• Üzerinde durulan bir diğer konu ise genetik faktörlerdir. Vitiligo hastalığı bulunan kişilerin %30’unun ailelerinde vitiligo hastalığı olan bireyler tespit edilmiştir.
• Sinir hücreleri melanositleri zarara uğratacak zehirli maddeler üretebilir ve yine bağışıklık sistemini etkileyerek vitiligoya neden olabilir.
• Ciltte meydana gelebilecek güneş yanığı ve yaralanmalar gibi hasarlar sonrası vitiligo meydana gelebilir.
• Bazı hastalarda ruhsal travmaların da vitiligoyu tetiklediği gözlemlenmiştir. Kaza, bir yakınını kaybetme, hastalık ve aşırı stres hastalığın başlangıcına neden olabilen etmenler arasındadır.
• Hashimoto tiroidi, Crohn hastalığı, Addison hastalığı, biliyer siroz, pernisiyöz anemi, saçkıran, SLE (kelebek hastalığı), şeker hastalığı, myastenia gravis ve sistemik skleroz hastalıklarında da vitiligo görülebilir.

Vitiligo Tanısı

Aniden ortaya çıkan beyaz lekelerin sebebi olan vitiligonun tanısını koymak oldukça kolaydır. Dermatoloji uzmanları tarafından yapılan gözlem sonrasında, teşhisten emin olunamadığı durumlarda Wood lambası ile de cilde bakılır. Bir çeşit UV lambası olan Wood lambası, karanlık bir odada cilde 13 cm uzaklıkta tutulur. Wood lambası ile cilde daha ayrıntılı bakıldığı için gün ışığında görülmeyen farklılıklar ve küçük beyaz lekeler de kolayca tespit edilir. Nadir durumlarda, kesin tanı için biyopsi örneği alınabilir. Hastalığın otoimmün hastalığından dolayı ortaya çıkıp çıkmadığını tespit etmek için de bazı kan tahlilleri istenebilir.

Vitiligo Nasıl Tedavi Edilir?

Vitiligo tedavisinde farklı yöntemler kullanılır ve bu yöntemler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kullanılan kremlerin, ilaçların ve diğer yöntemlerin sonuçları kimi zaman tatmin edici olmayabilir. Bu yüzden de seçilen tedavi yöntemi hakkında hasta detaylıca bilgilendirilmeli, hastanın tedaviye uzun süre devam etmesi sağlanmalıdır. Vitiligo tedavisinde kullanılan yöntemler aşağıda sıralanmıştır.

İlaç Tedavisi

Cilt yüzeyine uygulanan kremlerin genellikle tek başına değil, diğer tedavi yöntemleri ile beraber kullanılması tercih edilir. Kullanılan bu ilaçlarda amaç cilt tonunu geri kazandırmaktır. Kortizonlu kremler erken teşhis sonrası kullanılırsa cilt rengi geri döndürebilir. Ancak ay boyunca renkte değişiklik görülmemesi de olasıdır. Bu kremlerin dermatolog kontrolünde kullanılması gereklidir. Çünkü kontrolsüz kullanılan kortizonlu kremler ciltte tüylenme, sivilce, damarlanma, incelme gibi durumlara neden olabilir.

Tedavide kullanılan bir diğer ilaç ise bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlardır. Takrolimus ve pimekrolimus içeren kremler özellikle yüz ve boyun bölgesindeki alanlar için etkilidir. Ancak ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) yaptığı uyarıda, bu tip ilaçların dermatolog kontrolü dışında ya da fazla kullanılması durumunda lenfoma ve cilt kanserine neden olabileceği belirtilmiştir.

Işık Tedavisi (Fototerapi)

Güneş ışığında yer alan ultraviyole ışınlardan geliştirilmiş olan fototerapi, vitiligonun yanı sıra sedef hastalığı gibi diğer cilt hastalıklarında da kullanılan bir tedavi yöntemidir. Fakat, ışık tedavisinin vitiligodan dolayı çıkan beyaz lekeleri tamamen yok ettiğini söylemek mümkün değildir. Destekleyici tedavi yöntemi olan fototerapi ile beyaz lekelerde sadece belirli bir seviyede düzelme görülür. Yeterli düzeye gelindiğinde ise tedaviye son verilir.

Depigmentasyon Tedavisi

Tedavilere cevap vermeyen ve yaygın lekelere sahip hastalarda kullanılan depigmentasyon tedavisinde, ciltteki diğer pigmentler de tamamen yok edilir ve deri beyaz hale getirilir. Monobenzileter içeren kimyasallar ile yapılan bu tedavi yönteminde pigmentler kalıcı olarak kaybedilir. Bu yöntem, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylı olsa da uygulanan bölgeye uzak bir yerde de pigment değişimi, erken deri yaşlanması, yanık gelişimi, kaşıntı ve cilt kanseri gibi yan etkiler gösterebilir.

Cerrahi Tedavi

Uzun yıllar boyunca diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen vitiligo hastalarına birtakım estetik cerrahi alanına giren tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemlerden biri olan greftleme yönteminde, ciltte rengini koruyan yerlerden deri alınır ve bu deri vitiligonun olduğu alana nakledilir. Bu yöntem nakli birçok ülkede uygulanmamakla beraber az sayıda vitiligo hastasında etkili olmuştur.

Hücresel süspansiyon nakli ise kullanılan bir diğer cerrahi tedavi yöntemidir. Bu yöntemde vitiligo olmayan bölgeden doku alınır ve hücreler çözeltiye konularak beyaz lekelerin olduğu bölgeye nakledilir. Bazı vakalarda, süspansiyon naklinden 4 hafta sonra vitiligo olan bölgelerde düzelme görülmüştür.

Kozmetik Kamuflaj

Sağlığı tehdit eden bir hastalık olmasa da psikolojik olarak kişiyi etkileyebilen vitiligo hastalığında kozmetik kamuflajdan yararlanılabilir. Özellikle yüz, boyun, el ve kol gibi bölgelerde kişiyi rahatsız edebilecek beyaz lekeleri kapatmak için yüksek kapatıcı etkili fondötenler bulunur. Bu fondötenlerin genellikle yan etkileri bulunmadığı gibi vitiligo hastası olan bazı kişilerin kendine güvenlerini arttırmaya yardımcı olduğu gözlemlenmiştir. Bazı fondötenler suya dayanıklıdır; fakat el gibi sürtünmeye sıkça maruz kalan alanlarda fondötenlerin kalıcılığının az olduğu bilinmelidir. Bu tip ürünlerin tedavi edici etkisi yoktur.

Psikolojik Destek

Vitiligonun dış görünüşü etkileyen bir hastalık olması sebebiyle bazı kişilerin psikolojik destek alması tavsiye edilir. Vitiligo sağlığı tehdit etmeyen bir durum olsa da beyaz lekelerden kurtulmak isteyen kişilere tedavinin önemli olduğunu anlatmak ve hastanın tedavilere uyum sağlaması için psikolojik destek sağlamak gereklidir. Vitiligonun olduğu bazı hastalarda endişe, depresyon, utanma gibi duygusal etkiler gözlemlenmiştir. Bu yüzden, strese de bağlı olarak ilerleyebilecek vitiligo hastalığı için psikolojik destek almak önem arz eder.

Güneşten Korunma

Vitiligo nedeniyle ortaya çıkan beyaz alanlar güneşe uzun süre maruz kalma durumunda kolaylıkla yanabilir. Ultraviyole ışınlarının uzun ve kısa dönemdeki etkilerini azaltmak, vitiligo olan ve olmayan bölgeler arasındaki renk farklılığının artmasını engellemek için en az 50 faktörlü güneş koruyucusu kullanılmalıdır. Güneşten koruyucu kıyafetler giyilmeli ve özellikle göz bölgesinde vitiligo bulunan kişiler tarafından güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

Cilt üzerinde yama şeklinde beyazlıklar olarak kendini gösteren vitiligo ya da halk arasında bilinen adıyla alaca hastalığı, kişiden birinde görülebilen bir durumdur. Vitiligo belirtileri, çoğunlukla cildin güneş ışığına maruz kalması sonucu görülmeye başlıyor. El-ayak-yüz gibi güneşi daha çok gören bölgelerde daha belirgin olarak ortaya çıkan lekeler, çoğunlukla küçük beyaz bir nokta olarak başlayıp büyüyebiliyor.

VİTİLİGO NEDEN OLUR?

Vitiligo hastalığı, cilde rengini veren pigmentlerin üretimi için gerekli olan melanosit hücrelerinin hasar görmesi ve işlevlerini yerine getirememesi sonucu ortaya çıkıyor. Yeterince pigment üretilememiş bölgelerde ortaya çıkan beyaz lekeler, çeşitli boyutlarda ve şekillerde oluşabiliyor. Pigment kaybına bağlı olarak lekelerin rengi ve yoğunluğu farklı olabiliyor.

Genetik faktörler, vitiligonun ortaya çıkmasında birincil etken olarak kabul ediliyor. Ancak stres, yaralanmalar, ateşli hastalıklar ve ciddi güneş yanıkları sonucunda da pigment oluşumunu destekleyen dokular zarar görebilir. Bu nedenlerle de vitiligo ortaya çıkabilir. Otoimmun (öz-bağışıklık) sistem ile alakalı hastalıklar olan pernsiyoz anemi (kansızlık), tip-1 diyabet, hashimato tiroidi, sedef hastalığı gibi durumlar da vitiligoyu tetikleyebilir.

VİTİLİGO ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Vitiligo, segmental vitiligo ve non-segmental vitiligo olarak iki farklı şekilde görülüyor. Segmental vitiligo, genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar ve deri üzerinde belirli bir bölgede aniden beliren lekelere neden olur. Vücuda yayılma riski daha azdır ancak lekelerin görüldüğü alanın tedavisi görece daha zordur, bu yüzden mümkün olduğunca erken teşhis edilmelidir.

Non-segmental vitiligo ise vücudun çeşitli yerlerinde ortaya çıkan vitiligo çeşididir.

VİTİLİGO NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Vitiligo hastalığının teşhisi için bir dermatolog (cilt hastalıkları uzmanı) ile görüşmek gerekir. Muayenede görülen beyaz lekeler, wood ışığı denilen özel bir aygıtla tekrar incelenir ve ciltteki pigment yoğunlukları analiz edilir.

Genellikle wood bakısı yöntemi vitiligo hastalığının teşhisi için yeterlidir ancak bazı özel durumlarda deri biyopsisi de gerekli görülebilir.

Hastalığın diğer otoimmun rahatsızlıklarla bağlantılı olup olmadığının anlaşılabilmesi için teşhis sürecinde kan tahlilleri yapılması da istenebilir.

VİTİLİGO TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Vitiligo hastalığı teşhis edildikten sonra, kişiye özel bir tedavi programı planlanır. Vitiligo tedavisinde asıl amaç, yeterince üretilemeyen pigmentlerin telafi edilmesini sağlayarak cildin kendi rengine kavuşturulmasıdır.

Deriye rengini veren melanosit hücrelerinin üretilmesini desteklemek için fototerapi (ışık tedavisi) veya excimer lazer uygulanabilir. Eğer vitiligo bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlara bağlı olarak ortaya çıkmışsa, bağışıklığı desteklemek için antioksidan takviyesi de önerilebilir.

Pigment kaybını önlemek için vitiligo kremi kullanılabilir veya cildin lekeli bölgelerine uygulanan özel bir dövme yöntemi ile semptomları azaltmak yoluna gidilebilir. Her halükarda bir cilt doktoru, detaylı analizden sonra kişiye özel tedavi programını belirlemelidir.