^Beyhakî, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş-şerî‘a, Beyrut, Daru’l-Kitâb, h. , c. 1, s.
^İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemrî, el-İstî‘âb fî Ma‘rifeti’l-Ashâb, thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Beyrut, Dâru’l-Cîl, , c. 1, s. 27
^İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmâil, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Dâru’l-Fikr, , c. 2, s.
^ab"ABDÜLMUTTALİB - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat &#;
^İbn Hişam, c. 1, s. 48
^İbn Habib, s.
^Cevad Ali, c. 16, s.
^"islamansiklopedisinde ABDÜLMUTTALİB maddesi". 7 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart &#;
Abd&#;lmuttalib kimdir? Peygamberimizin dedesi!
Asıl adı Şeybe'dir; Yesrib'de (Medine) doğdu. Babası Hâşim, annesi Medineli Neccâroğulları'na mensup Selmâ'dır. Babası Gazze'de öldüğünden sekiz yaşına kadar annesiyle beraber Medine'de kaldı. Daha sonra amcası Muttalib yeğenini alıp Mekke'ye götürdü. Şehre girerken Muttalib'in terkisindeki çocuğu gören Mekkeliler, onu kölesi zannederek kendisine "abdü'l-Muttalib" dediler ve Şeybe o günden sonra Abdülmuttalib diye anıldı. Bir başka rivayete göre ise, Muttalib'e çocuğun kim olduğu sorulduğunda o, üstü başı pek düzgün olmayan Şeybe'yi o anda kölesi olarak tanıtmıştır.
Abdülmuttalib'i amcası yetiştirdi ve ölümüne yakın bir zamanda, "Babanın yerine sen lâyıksın" diyerek kabile reisliği görevini ona devretti. Reisliği döneminde gördüğü bir rüya üzerine, Cürhümlüler'in Mekke'yi terkederken kapattıkları zemzem kuyusunun yerini buldu. Kâbe civarındaki bu kuyuyu, Kureyş'in karşı koymasına rağmen özel mülkiyetine geçirdi ve böylece hacılara su dağıtma (sikāye*) elde etti. Bu sırada Hâris'ten başka çocuğu olmadığı için baskılar karşısında kendisini savunmakta güçlük çekiyordu. Bu sebeple, on oğlu olduğu takdirde birisini kurban edeceğine dair adakta bulundu. Daha sonra beş hanımından on oğlu dünyaya geldi ve gördüğü bir rüya üzerine adağını yerine getirmek istedi. Kurban adayını belirlemek maksadıyla oğulları arasında çektirdiği kura Hz. Peygamber'in babası Abdullah'a çıktı. Ancak Abdullah'ın yerine yine kura usulüyle belirlenen yüz deveyi kurban etti (bk. ABDULLAH).
Abdülmuttalib üstün karakterli, inançlı, iyi kalpli, bir insan, âdil bir reisti. Ömrünün sonuna doğru puta tapmayı terketmiş, içkiyi bırakmış, Kâbe'nin çıplak olarak tavaf edilmesini yasaklamıştır. Allah'ın varlığına, ceza ve mükâfat yeri olarak âhiretin mevcudiyetine inanmış, zaman zaman Hira mağarasına çekilip ibadetle meşgul olmuştur. Kur'ân-ı Kerîm'de haber verilen Fil Vak'ası'nda (bk. el-Fîl /), Kâbe'yi yıkmaya gelen Ebrehe ile müzakerelerde bulunmuş ve Kâbe'yi sahibinin mutlaka koruyacağını ona hatırlatmıştı.
Abdülmuttalib sağlığında torunu Muhammed'e gereken ihtimamı gösterdi; kendisinden sonra da bakımını oğlu Ebû Tâlib'e vasiyet etti. Yaygın olan rivayete göre seksen iki yaşında Mekke'de öldü ve Cennetü'l-Muallâ'daki (Hacûn Kabristanı) büyük dedesi Kusayy'ın mezarı yanına defnedildi. Ölümü münasebetiyle Mekke halkı matem tuttu; dükkânlar günlerce kapalı kaldı, hakkında mersiyeler söylendi. İslâm âlimleri, fetret döneminde yaşayan Abdülmuttalib'in tevhid inancına sahip bir kişi olduğunu kaydederler ve âhirette kurtuluşa ereceği ümidini taşırlar (bk. FETRET).
Hâşim'in nesli yalnız Abdülmuttalib'le devam ettiği için onun vefatıyla Hâşimoğulları'nın nüfuz ve kudreti zaafa uğradı. Ümeyyeoğulları, kısa bir süre de olsa Hâşimoğulları'na üstünlük sağladılar. Bu sebeple Harb b. Ümeyye Abdülmuttalib'in yerine geçti ve Kâbe'ye ait görevlerden sadece sikāye Abdülmuttalib'in oğullarından Abbas'a kaldı.
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
kaynağı değiştir]
Yesrib’de (Medine) doğdu. Kaynaklarda, Abdülmuttalib’in doğum tarihi ile ilgili bir bilgi yoktur. Babası Haşim bin Abdümenaf, annesi de Medineli Neccaroğulları'na mensup Selma bint Amr’dır. Haşim bin Abdümenaf, ticaretle uğraştı. Abdülmuttalib doğduğu zaman, saçında[1][2][3] veya perçeminde bulunan beyazlıktan dolayı ona Şeybe veya Şeybetü’l-Hamd denilmiştir.[4] Bazı rivayetlere göre, cömertliğinden dolayı ona “Şeybetü’l-Hamd” lakabını verilmiştir.[5]
Babası Gazze’de öldüğünden sekiz yaşına kadar annesiyle beraber Medine’de kaldı. Daha sonra amcası Muttalib, yeğenini alıp Mekke’ye götürdü. Şehre girerken Muttalib’in terkisindeki çocuğu gören Mekkeliler, onu kölesi zannederek kendisine “abdü’l-Muttalib” dediler ve Şeybe, o günden sonra Abdülmuttalib diye anılmaya başladı. Bir başka rivayete göre ise, Muttalib’e çocuğun kim olduğu sorulduğunda o, üstü başı pek düzgün olmayan Şeybe’yi o anda kölesi olarak tanıtmıştır.[6]
Abdülmuttalib, putlara tapmayı terk etmiş, Allah’ın varlığına, ceza ve mükâfat yeri olarak ahiretin mevcudiyetine inanmış, zaman zaman da Hira Mağarası'na çekilip ibadetle meşgul olmuştur.
Kur'an'da Fil Suresi'nde geçen Fil Vakası'nda Kâbe’yi yıkmaya gelen Habeş kralı Ebrehe ile müzakerelerde bulunmuş ve Kâbe’yi, sahibinin mutlaka koruyacağını ona hatırlatmıştır. Abdülmuttalib, Mekke'nin lideri konumunda olarak görülürdü.
Peygamber Muhammed'in dedesi olan Abdülmuttalib, oğlu Abdullah ve eşi Amine'nin vefatından sonra Muhammed'e baktı. İki yıl kadar baktıktan sonra, bakımını oğlu Ebu Talib’e vasiyet etti. Abdülmuttalib, babasından kendisine geçmiş olan liderlik ruhu ile Kureyş’in liderliğini yapıyordu.[7] Ayrıca Kureyş’in hakimlerinden, Mekke elçilerinden birisi ve Haşimoğulların temsilcisiydi.[8][9] Kaynaklara göre Abdülmuttalib, Mekke'nin liderliğini yaptığı bir sırada, gördüğü bir rüya üzerine, Cürhümlüler kabilesinin Mekke’yi terk ederlerken kapattıkları zemzem kuyusunun yerini buldu.
Abdülmuttalib, rivayetlere göre veya senesinde, yaygın olan rivayete göre 82 yaşında Mekke’de öldü ve Cennetü’l-Muallâ’daki büyük dedesi Kusayy’ın mezarı yanına toprağa verildi.[10] Ölümü münasebetiyle Mekke halkı yas tuttu, dükkânlar günlerce kapalı kaldı, hakkında mersiyeler söylendi. İslâm âlimleri, Cahiliye Dönemi'nde yaşayan Abdülmuttalib’in tevhit inancına sahip bir kişi olduğunu kaydederler ve ahirette kurtuluşa ereceği ümidini taşırlar.[6]