Prof. Dr. Fevzi Toraman
Korku herkeste bir ekilde var. Ama durumun fobiye dönümesinden bahsediyorsak devreye farkl dinamikler giriyor. Yüksekten, karanlktan, yalnzlktan, sudan, uçaktan korkmak en sk rastlanlanlar. Bir dier sk rastladmz korku da anestezi. Parmandaki 20 dakikalk küçük bir operasyondan bile bu nedenle kaçanlar, hayat kalitesini yükseltecek önemli bir operasyona srf bu nedenle girmeyenleri görüyoruz çevremizde. Hepsinin ortak endiesi ise uyanamamak. Oysa anestezinin tarihi binlerce yl öncesine dayanyor. Tbbn en eski yöntemlerinden biri bu. Eski olmak anesteziyi üzerinde en çok çallan, geliim ans yüksek bilim alanlarndan biri haline de getiriyor. Anesteziolog Prof. Dr. Fevzi Toraman, özellikle son 30 ylda hasta güvenliini en üst düzeye çkaran bilimsel ve teknolojik gelimeler olduunu, bu nedenle duyulan korkularn yava yava giderilebileceini belirtiyor. Toraman bir de uyarda bulunuyor: “Bu korku büyük ya da küçük operasyonlarn yllarca ertelenmesine, hatta hiç yaplmamasna neden oluyor. Dolaysyla tedavi gerçeklemiyor. Sorun küçükken büyüyor ve hayati tehlike oluabiliyor.”
Birçok hastann ameliyat karar verildii andan itibaren yaplacak ilemden daha çok alaca anestezi hakknda endie ve korkuya kapldna dikkat çeken Toraman, “Yaygn olarak kullanlan genel anestezi srasnda hastann bilinci, ars ve refl eksleri, ilaçlarla geçici olarak ortadan kaldrlyor. Elbette bu üç unsurun ortadan kaldrlmas, sonucu ölüme varabilen riskleri de beraberinde getiriyor. Ancak özellikle son 30 yl içindeki gelimeler bu endieleri yersiz klyor” diyor. Toraman’n verdii bilgilere göre ’den itibaren bu alanda önemli yenilikler yapld. Monitörler geliti ve hastalarn takibi anlk, doru ekilde mümkün klnd. Bütün bunlar anestezi sürecinin güvenliini üst noktaya tad. te Toraman’n anezteziafobiklere müjde niteliindeki yeni haberleri
Risk deerlendirmesi
Anestezi srasnda ya, cinsiyet, kilo gibi faktörlere elik eden kronik ya da farkl hastalklarn varl gibi hem hasta, hem de cerrahi ileme ait baz riskler var. Eskiden hastalarn sadece nabz ve tansiyonuna baklrken, bugün daha ayrntl olarak ve çok daha fazla parametrelerle deerlendirme yaplyor. Hastann karlaabilecei tüm riskler, risk skorlama sistemlerinden (uluslararas kullanlan bir risk deerlendirme skalas) faydalanarak belirleniyor. Bunlarhasta ile paylalyor. Ameliyatta izlenecek yol haritas çok daha kolay ve ayrntl olarak tespit ediliyor. Bunlar anestezi doktorunuzla konuun.
Monitörler çok geliti
Anestezi alan her hasta mutlaka monitörize ediliyor ve farkl parametrelerle izleniyor. Düük riskli hastalara kalp grafisi, kan basnc ve kan oksijen doygunluu gibi temel monitörizasyon uygulanrken, yüksek riskli hastalar ise ileri gelimi parametrelerle izleniyor. Bunlarn banda hayati önem tayan “bölgesel beyin oksijen doygunluunun izlenmesi (rSO2)”, dokularn oksijenlenme ve oksijeni kullanma doygunluu (StO2), vücut sv durumunun deerlendirilmesi (PVI), anestezi derinliinin izlenmesi (BIS) ve ar düzeyinin belirlenmesi (ANI) geliyor.
Yeni ilaçlar var
Anestezi srasnda ilaç verip de uyutulamayan kii neredeyse artk kalmad. Burada sadece uygulanan doz farkllayor. Anestezi süreklilik arz eden bir süreç. Yani ameliyat boyunca ilacn kandaki seviyesi sabit tutulmaya çallyor. Ayn zamanda her ilaç için belli bir uyanma süreci var ve biz ilac kestikten ne kadar süre sonra hastann uyanacan biliyoruz.
Ar düzeyi takip ediliyor
Anestezi ile ilgili olarak en sk sorulan sorulardan biri de, “Acaba ar duyar mym” oluyor. Bugün anestezi srasnda farkndalk olarak tanmlanan hastann duymas, yaplanlar hissetmesi ve ar algs objektif olarak izlenebiliyor. Hasta ameliyat srasnda ar duymaya baladnda, kalp hz ve kan basnc arttndan bunu görebiliyoruz. Teknolojideki gelime sayesinde bugün daha kalp hz ve kan basnc artmadan bu deiiklii monitörden tespit edip önlem alabiliyoruz.
Yeni solunum cihazlar akll
Yeni teknoloji ürünü sonulum cihazlar sayesinde “kalp debisi” denilen kalp atnn yeterli olup olmad da izlenebiliyor. Daha önceleri çok ksa süreli anestezi gerektiren ilemlerden sonra akcier problemleri yaanabiliyordu. Bugün koruyucu ventilasyon olarak tanmlanan akcieri koruyucu bir strateji uygulanyor. Hasta, iyi bir ventilasyon stratejisi ve iyi bir cihazla ventile edildikten sonra akcierin çalmayan kapal alanlar da açlarak performansn artmas salanyor.
Ameliyat öncesi ameliyat olacak kişiyi kaygılandırabilecek pek çok unsur vardır. Bunların başında ölüm korkusu, organ ve doku kaybı kaygısı, beden bütünlüğünün korunmaması, anestezi korkusu ve bilinmezlik korkusu gelir.
En kolay korkuya sebep olan kaygı, ölümdür çünkü insanoğlu hayatta kalma güdüsü ile dünyaya gelmiştir ve yegane amacı hayatta kalmak ve devamlılığı sağlamaktır. Ölüm korkusu bizi tehlikelere karşı korumakla yükümlüdür, korkmasaydık kendimizi daha kolay tehlikelerin içine atardık. Korku sayesinde insanoğlu binlerce yıldır türünü korumuş ve devamlılığı sağlamıştır. Ayrıca, ölüm bilinmezliktir. Ölümden sonra neler olacağına dair inanışlarımız var olsa da, insanın aklında yığınla belirsizlik vardır.
Ölüm riskinin var olduğu ameliyatlarda, ölüm korkusunun var olması kaçınılmazken, tehlikenin minimum düzeyde olduğu operasyonlarda kişide var olan ölüm korkusu, anksiyete belirtisidir.
Kişinin hayat ve ölüm arasındaki ince çizgiyi fazlaca düşünmesi, hayatının sona erdiğine dair inancı, yaşamı tam olarak anlayamaması, en önemlisi de yaşadığı pişmanlık ve suçluluk duyguları ölüm korkusunun var olma sebepleridir. Kişinin hayatı yeniden yorumlaması için yeni bir bakış açısına ihtiyacı vardır ve psikolojik destek ile hayata yeni bir bakış açısı ile bakması sağlanmalıdır.
Ameliyat öncesinde var olan ölüm korkusunun hayata dair pişmanlıkları fazlaca olan ve suçluluk duyguları ile baş eden insanlarda daha fazla olduğu bilinir. Yaşayamadığı hayatı ya da yaptığı yanlışları düşünen kişi, ameliyattan çıkamayıp, hayatı telafi edemeyeceğini düşünüp endişe yaşayabilir. Ameliyata girmeden önce hasta ile psikolojik görüşme yapılmalı ve duygu boşaltımı sağlanmalıdır. Hastanın pişmanlıklarını dile dökmesi, suçluluk duygularından bahsetmesi onun ruhen rahatlamasını sağlayacaktır.
Ameliyat öncesi ortaya çıkan endişelerden biri de anestezi konusunda yaşanır. İnsanın kendini kontrol etme ve denetleme ihtiyacı vardır. Kendini yönetemeyeceği düşüncesi bir belirsizlik ardından da bir korku yaratır. Kontrolü kaybetme korkusu yaygın kaygı bozukluğu ve panik bozukluk olan hastalarda daha da yoğundur. Çünkü bu hastalar belirsizliğe karşı daha hassaslardır.
Anestezi korkusunda hastaları tedirgin eden başlıca korku, anestezi esnasında ilacın fazla verilmesi veya hastanın verilen ilacı kaldıramaması sebebi ile hayatını kaybetmesidir. Geçmişte duyduğumuz ve ön yargı geliştirmemize sebep olan söylemler, bu korkuda büyük etki yaratmıştır. Günümüzde ise anestezi sebebi ile hayatını kaybeden insan sayısı yok denecek kadar azdır. Çoğu hasta, anestezi sebebi ile ölmesinin mantıksız olduğunu, uzman hekimlerin kontrolünde sürecin ilerlediğini bilse de bu düşünceyi aklından atamaz. Bu durum bir tür içsel korkularını yansıtma şeklidir.
Kişi, anestezi sebebiyle vücudunda kalıcı bir hasar olmasından da bir o kadar tedirgin olur. Anestezinin zihni etkilediğine ve anestezi sebebiyle kalıcı bir hasar var olabileceğine dair korkular vardır fakat herhangi bir dayanağı olmayan korkulardır.
Son olarak korku filmlerinin de yer verdiği, anestezi anında uyanıp, bütün ameliyat sürecine hakim olmak yalnız vücudun tepki verememesi de yine herhangi bir dayanağı olmayan fakat hastaları etkileyen sebepler arasında sayılır.
Günümüzde kullanılan ilaçlar ve anestezi uzmanı hekimler sayesinde anestezi güvenlidir. Cerrahi müdahalenin sağlıklı ve konforlu bir şekilde yapılmasını sağlar. Konu ile ilgili sağlıklı bilgi almak ve sormak istediğiniz soruları sormak için hekiminizle görüşmeniz tavsiye edilir. İnternet bilgileri ile anestezi korkusunu yenmek isteyen insanlar kendilerini daha büyük bir korku ve kaygı içinde bulabilirler.
Kaygı bir tür hayatta kalma düzeneğidir. Hemen hemen bütün canlılarda bulunan bu düzenek, hayatta kalmamıza yardımcı olduğu için faydalıdır. Bizi tehditlere karşı düşünmeye sevk eden kaygı, yaygın kaygı bozukluğu ve panik bozukluk sorunu olan kişilerde ise bir tehdit olmadığında dahi çalışır ve kişi daima tetiktedir. Daima tetikte olmak zamanla kişinin yorgun düşmesine neden olur. Sürekli, aşırı ve duruma uygun olmayan endişe ve daimi tetikte yaşamak kişinin kaygı bozukluğu veya panik bozukluk yaşadığının ilk habercisidir. Uzun vadede bu hastalık kişinin hayat kalitesini büyük ölçüde etkiler ve hayatta kalma mücadelesi, kendini hayattan soyutlamasına sebep olur.
Yaygın kaygı bozukluğu veya panik bozukluğa sahip hastalar, olası bir ameliyat kaygısında kendilerini diğer insanlara nazaran daha fazla tehdit altında hissederler. Herhangi bir tehdit olmadığında dahi kendini tehdit altında hisseden bu kişiler, olası bir risk faktörü altında kaygılarını dizginleyemez hale gelebilirler. Ameliyat, bu hastalar için tetikleyici rolü görebilir.
Bilişsel çarpıtmaların yoğun olduğu kaygı bozukluğu ve panik bozukluk hastaları, çarpıtmaları ile baş edemez duruma gelebilir ve çevrenin desteğini reddedebilirler. Bu sebeple kaygı bozukluğu ve panik bozukluk hastalarının ameliyat öncesi döneminde yalnız hekim desteği değil ayrıca bir psikolog desteği alması önemlidir.
Operasyon öncesi hastanın belli bir oranda endişelenmesinden daha doğal bir durum yoktur. Yalnız, operasyon öncesinde kişinin uyku ve iştahında değişiklikler meydana geliyor, çok uyuyor çok yiyor veya gözünü bile kırpmıyor ve aç olmasına rağmen yemek yiyemiyorsa kaygı hasta sağlığını etkileyeme başlamıştır.
Durmaksızın yaşadığı kaygı ve korkulardan bahsediyor ya da bu konu hakkında hiç konuşmuyor ve içine kapanmaya başlıyorsa; huzursuz, sinirli ve mutsuzsa psikolojik destek alma seçeneği düşünülmeye başlanmalıdır.
Hayattan zevk almakta zorlanma, her saniye ameliyatla ilgili olumsuz senaryolar kurup bu olumsuz hayal dünyasında yaşıyorsanız, hayatın hiçbir anlamının kalmadığını düşünüyorsanız ve çevrenize bu konu hakkında veda konuşmaları yapıyor, vasiyetler bırakıyor, isteklerde bulunuyorsanız, destek almayı ihmal etmemelisiniz.
Her bir psikolojik rahatsızlık için kriter duygunun yoğunluğu ve sıklığı ile alakalıdır. Belli bir ölçüde kaygı ve mutsuzluk normalken hayatı kontrol edip bedeni etkiler olduysa, operasyon öncesi bir profesyonelden yardım alabilirsiniz.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası