Regaip Kandili Manası

Recep ayı içeriğinde yer alan Regaib Kandili yarın idrak edilecek. Kandile özel ibadetlerini yapacaklar, aynı zaman o günün neden kandil olarak idrak edildiğini de soğuluyor. Peki, Regaip kandili nedir, niçin kutlanır? Regaip Kandili’nde ne oldu, Diyanet’e göre önemi ne?

REGAİB KANDİLİ NEDİR?

Regâip, arapça bir kelimedir ve "reğa-be" kökünden gelmektedir. Kelime olarak, herhangi bir şeyi istemek, arzulamak, ona karşı meyletmek ve onu elde etmek için çaba sarf etmek demektir. "Reğîb" kelimesi ise, "reğabe"'den türemiş olan bir isimdir ve kendisine rağbet edilen, arzulanan, talep edilen şey demektir. Regaip gecesi denilince; “Çok lütuf ve ihsanla dolu, kiymetli ve değeri büyük, çok iyi değerlendirilmesi gereken gece” manası anlaşılır. Bu gecede Yüce Allah lütuflarını sağanak sağanak yağdırır.

Yüce Allah'ın, rahmetinin, mağfiretinin ve nimetlerinin diğer zamanlardan daha çok tecelli etmesi, samimi kalple Allah'a yönelenlerin affedilmelerinin ümit edilmesi ve müminlerce gönülden arzulanması sebebiyle bu geceye Regaip gecesi denilmiştir

İslam dünyası için büyük öneme sahip üç aylardan, recep ayının ilk perşembe gününü cumaya bağlayan gece idrak edilen Regaip Kandili, "rahmet ve bereket gecesi" olarak kabul ediliyor.

Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed bir hadisinde Regaib gecesi ile ilgili şöyle buyurmuştur:

Şu beş gecede yapılan duâ geri çevrilmez. Regaib Gecesi, Şabanın gecesi, Cuma, Ramazan bayramı ve Kurban bayramı gecesi.) [İbn-i Asâkir]

REGAİP KANDİLİ ÖNEMİ NE, REGAİP KANDİLİNDE NE OLDU?

Sevgili Peygamber Efendimiz'in (sallallâhü aleyhi ve sellem) Allah'ın bazı çok özel fiilî tecellilerine mazhar olduğu, nurani lutf u ihsanlara, semavi mevhibelere eriştiği bir gecedir Regâib kandili. Hicrî takvime göre, yedinci ay olan Receb-i şerifin ilk Cuma gecesine tevafuk etmektedir. Yani Perşembeyi Cumaya bağlayan gece kandil gecesi olmaktadır. Recebin ilk Cuma gecesi, beş derece katmerli bir mübarekiyete sahiptir.

Her kandil gibi bir arınma, aklanma, paklanma, yunup yıkanma fırsatı. İbadet, dua ve istiğfar zamanı. Ahirete yatırım vakti. Müminler için bir fuar, bir panayır, bir çarşı; her türlü sevap ticaretinin yapıldığı bir pazar yeri. Bir kalemin ifadesiyle: "Ölmüş ve çatlamış olan bir toprak için su ne ise, ölmüş ve çatlak kalpler için de bu gecenin ehemmiyeti odur."

Bazı rivayetlerde bu gecenin isminin meleklerle telaffuz edildiği ifade edilir. Regaip kelimesi, güzel şeyleri arzu etmek, istemek, elde etmeye gayret etmek anlamlarına gelir. Bu gece ibadet edenin, tövbe edenin arzularının verileceği ümit edilir. Recep ayının fazileti iyilik ayı : Regaip gecesinin içinde olduğu Recep ayında bolca oruç tutulmalıdır. Bu aya 'Recebü'l-asabb' da denilmiştir. Yani; iyiliklerin isabet ettiği Recep ayı. Recep ayına 'tövbe' ismi de konulmuştur. Mümin bu ayda ve özellikle de Regaip Kandili'nde günahlarını bolca kendine itiraf edip tövbe etmelidir.

Regaib kandilinin, Rasulullah Efendimizin babası Hz. Abdullah'ın evlendiği gece olduğu iddia edilir.

İslam Ansiklopedisinde yer alan bilgilere göre; Regaib gecesi, Kur'an'da saygı gösterilmesi istenen ve hadislerde; gün belirtilmeden oruç tutulması tavsiye edilen haram aylardan (el-Bakara 2/; el-Maide 5/2, 97; Ebu Davud, "Ṣavm", 55; İbn Mâce, "Ṣıyam", 43) receb ayında bulunmakla birlikte özellikle tasavvufî eserlerde yer alan, Hz. Peygamber'in Regaib gecesinde ana rahmine düştüğü, receb ayının ilk perşembe günü oruç tutup gecesinde Regaib namazı adıyla bir namaz kılmanın sevap olduğu ve bu gecenin birçok faziletinin bulunduğu yönündeki rivayetlerin asılsız olduğu hadis alimlerince belirtilmiştir.

İslâm âlimlerinin büyük bir kısmı Hz. Peygamber, sahâbe ve tabiin dönemlerinde Regaib kandilinin bilinmediğini, kandil geceleri kutlanmasının diğer dinlerin tesiriyle ortaya çıktığını, dolayısıyla bu gecede özel bir ibadet yapmanın dinde yeni ibadet ihdası anlamına geleceğini, Resul-i Ekrem tarafından genel olarak bid'atların yasaklanmasının yanı sıra (Buhari, "Ṣulḥ", 5) cuma günü ve gecesi özel bir ibadet yapılmasının da yasaklandığını (Müslim, "Ṣıyam", , ), bu sebeple Regaib günü ve gecesinde muayyen ibadetler yapmanın dinen sakıncalı olduğunu belirtmiştir.

Bir kısım alimler ise genel anlamda fazileti ayet ve hadislerde belirtilen receb ayının bir gecesi olması dolayısıyla Regaib'in de faziletli gecelerden sayılacağını, namazın en üstün ibadet olup akşamla yatsı arasında nâfile namaz kılmanın fazileti hakkında hadisler, sahabi ve tabii sözleri (Tirmizi, "Ṣalat", ; İbn Mace, "İḳametü'ṣ-ṣalat", ; Taberi, XV, 69; XXI, ) bulunduğunu, Müslüman toplumlarda özel zaman dilimleri olduğuna inanılan, dinî duyguların yoğun biçimde yaşandığı bu geceleri vesile ederek kaza ve nafile namaz kılmanın, Kur'an okumanın, çeşitli hayırlar yaparak Allah'a yaklaşmaya çalışmanın dinen bir sakıncası olmayacağını ifade etmişlerdir.

Regâib, arapça bir kelimedir ve "reğa-be" kökünden gelmektedir. "Reğa-be", kelime olarak, herhangi bir şeyi istemek, arzulamak, ona karşı meyletmek ve onu elde etmek için çaba sarfetmek demektir. "Reğîb" kelimesi ise, "reğabe"'den türemiş olan bir isimdir ve kendisine rağbet edilen, arzulanan, taleb edilen şey demektir. Müennesi, "reğîbe"dir. "Reğîbe"nin çoğulu da "reğâib" dir. Kelime olarak "Regâib"in aslı budur.

Regâib kelimesi Kur'an'da geçmemektedir. Ancak "reğabe"den türemiş olan çeşitli kelimeler, Kur'ân'da sekiz yerde geçmekte ve "reğabe"nin ifâde ettiği mana için kullanılmaktadır (el-Bakara, 2/ ; en-Nisa, 4/ ; et-Tevbe, 9/59,; Meryem, 19/46; el-Enbiyâ, 21/90; el-Kalem, 68/32; el-İnşirah, 94/8).

Terim olarak Regâib, türkçede kandil geceleri dediğimiz mübârek gecelerden biridir. Hicrî takvime göre, yedinci ay olan Receb'in, müslümanlar arasında kutsal kabul edilen ilk cuma gecesidir. Bu gecede Yüce Allah'ın rahmet, bağış ve yardımlarının dağıtıldığına inanılır.

Hz. Muhammed (s.a.s)'in Receb'in ilk perşembe gününü oruçla geçirdiği ve cuma gecesinde, bu kandil gecesine mahsus olmak üzere on iki rekât namaz kıldığı kabul edilir. Fakat bu rivâyetlerin de, herhangi bir dayanağı yoktur. Müslümanlar arasında, Regâib gecesinde on iki rekât namaz kılma alışkanlığı, ilk kez on ikinci yüzyılın başlarında görülmüştür. Müslümanlar arasında mübarek sayılan "Regâib" gecesi ibadetle ihya edilir.

Namazın kılınması, fıkıh alimleri arasında tartışma konusu olmuştur. Alimlerin ekseriyeti, aslında böyle bir namazın olmadığı kanaatinde birleşmişlerdir.

On sekizinci asırda, Regâib geceleri tekke ve zaviyelerde gösterişli törenlerle kutlanmaya başlandı. Tasavvuf ehli olan şairler, bu gece için "reğâibiye" adı verilen şiirler yazdılar. Bu şiirlerin bazıları bestelenerek yapılan törenlerde okundu. Diğer kandil gecelerinde olduğu gibi, Regâib kandillerinde de minârelere kandillerin asılması gelenek haline geldi. Halk arasında Regâib gecelerinde ibâdet ve duada bulunma, geceyi kandil simidi ve şekerlemeleri ile kutlama âdeti yerleşti. Bu gibi âdetler, günümüzde de varlığını sürdürmektedir.

Regâib gecelerinde dua etmek, tevbe ve istiğfarda bulunmak, bu geceyi kutsal kabul etmek suretiyle çeşitli ibâdetlerle geçirmek, genel olarak alimler arasında kabul görmüştür.

Reğâib Kandili, o beklenen Nebi’nin anne karnında olduğu bir sürece tevafuk eder. Belki de o sürecin ilk mühim merhalesinin kilometre taşıdır. Halk arasında –hakikate muhalif olarak- anne karnına düştüğü gece olarak bilinen Reğâib Kandili, bazı âlimlerce annesi Âmine Hatun’un Peygamberimiz’e hamile olduğunu farkettiği, belirtileri yakaladığı gecedir. Bediüzzaman Hazretleri ise Reğâib gecesinin Zât-ı Ahmediye’nin terakki hayatının başlangıcının ünvanı olduğunu; Mi’rac gecesinin de Zât-ı Ahmediyenin terakki hayatının zirve noktasının ünvanı olduğunu bildirmektedir. Reğâib’in kudsiyetini vurgularken de, Hazret-i Risalet’in (sas) bir derece bir cihette âlem-i şehadete (ana rahminde dünyaya) Reğâib gecesi teşrif ettiklerini haber vermektedir. (Nursi, Sikke-i Tasdik-i Gaybi, s, )

Nureddin TURÇAY
Musa Hub
Şamil İslam Ansiklopedisinden Özetlenmiştir, tamamı için tıklayınız