Dişi Kurbanlık Olur Mu

İslam dünyasının iki dini bayramında biri olan Kurban için geri sayım başladı. İmkanı olan Müslümanlar kurban ibadetini yerine getirmek için araştırmalarına başladı. Kurbanlık telaşı ile ‘’Dişi hayvan kesilir mi?’’ sorusu gündeme geldi. İşte İslam'a uygun kurbanlık seçimi 

DİŞİ HAYVAN KURBAN OLUR MU? 

Kurban Bayramı yaklaşıyor. Müslümanlar Allah’a yakınlığını göstermek ve verdiği nimetlere şükretmek amacıyla kurban ibadetini yerine getirir. Allah katında kabul görmesi için kurbanlık seçimi son derece önemlidir. Müslümanlar kurbanlık seçimi öncesi ''Dişi hayvan kurban olur mu?'' sorusunun cevabını merak ediyor. 

İslam dinine göre davar, sığır ve deveden kurban olur. Davar denince koyun, keçi; sığır denince; inek, boğa, manda, dana, düve, tosun anlaşılır. 

Kurban şartları sağladığı sürece hayvanın dişi veya erkek olmasında bir sakınca yoktur. Kısacası cins, yaş ve sağlık gibi kriterleri tamamladığı sürece dişi hayvan kurban sayılır. Kurbanlık seçimi konusunda mezhepler arası görüş farklılığı bulunur.

Mâlikî ve Şafiî mezhebi âlimleri erkek kurbanın dişi cinsine göre faziletli olduğunu söyler. Hanefî mezhebi âlimleri ise koyunda erkek; keçi, deve ve sığırda ise dişi cinslerinin daha iyi olduğuna ifade eder.

HANGİ HAYVANLARDAN KURBAN OLUR? 

Kurban ibadetini en sağlıklı şekilde yerine getirmek isteyen Müslümanlar ''Hangi hayvandan kurban olur?'' sorusunun cevabını merak ediyor. İşte kurbanlık seçerken dikkat edilmesi gerekenler: 

• Yünü kırkılmış koyunu kurban etmek mekruh sayılır, 
• Davarın 1, sığırın 2, devenin 5 yaşından büyük olması gerekir, 
• 6 ayı geçen kuzu, görünüş olarak büyükse kurban olur,
• Bir gözü kör, topal, dişlerinin yarısı olmayan, kuyruğu kesik ve ölmek üzere olan sağlıksız hayvanlar kurban edilmez,  
• Husyeleri küçük, hamile ve tüyü dökülmüş hayvanı kurban etmek mekruh sayılır, 
• Davarda bir, sığırda iki meme kesik ise kurban olmaz ancak yavrusunu emzirebilecek seviyedeyse olur,
• Kurbanlık tosuna binmek veya onunla çift sürmek mekruhtur.

ZAYIF HAYVANDAN KURBAN OLUR MU? 

Kurbanlık alırken sağlıklı ve gerekli şartları taşıması ibadetin kabul olması açısından önemlidir. Sağlıksız, hasta ve sakat hayvan kesilmez. Hastalığı açık olan hayvandan kurban olmaz. Peki zayıf hayvandan kurban olur mu?

Çok zayıf olan hayvan kurban olmaz.  

KURBAN BAYRAMI NE ZAMAN?

Kurbanlık seçimi ile ilgili araştırmalar yoğunlaşırken Müslümanlar ‘’Kurban Bayramı ne zaman?’’ sorusuna odaklandı. Her yıl, Hicri takvime göre Zilhicce ayının 10. Günü itibariyle başlayan Kurban Bayramı bu yıl temmuz ayına denk düşüyor. 2022 yılı Kurban bayramı takvimi ise şu şekilde:

• 8 Temmuz Cuma (Kurban Bayramı arifesi)
• 9 Temmuz Cumartesi (1. Gün)
• 10 Temmuz Pazar (2. Gün)
• 11 Temmuz Pazartesi (3. Gün)
• 12 Temmuz Salı (4. Gün)

KURBANLIK FİYATLARI 2022 NE KADAR?

Kurban Bayramı yaklaşırken ''Kurbanlık fiyatları ne kadar?'' sorusu gündeme geldi. Kurbanlık fiyatlarına ilişkin resmi bir açıklama gelmezken, et fiyatlarındaki artışın pazarlara yansıması bekleniyor. 

2022 kurbanlık fiyatları için öngörülen tahmin küçükbaş için 3-4 bin, büyükbaş için 60-70 bin oldu. 

Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Tayar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiyede hayvan sayısı darlığını bahane ederek fiyatları artıran spekülatörlerin, vatandaşları yanlış yönlendirip panik oluşturduklarını belirterek, bunun sonucunda da damızlık hayvan ve et açığının kapatılması için yurt dışından hayvan ithalatı yapıldığını söyledi.

Bu durumun devam etmesi halinde gelecek 5-10 yılda kırmızı ette çok daha ciddi sıkıntılar yaşanabileceğini ileri süren Tayar, ''Önümüzdeki yıllarda et ile ilgili sıkıntı yaşanmaması için hayvancılık sektörü dikkate alınmalıdır. Başta yem olmak üzere küçük üretici her konuda desteklenmelidir. Bu hem ülkenin et ihtiyacını karşılar hem de katma değer ülkede kalır'' dedi.

-Milli gelir yükselmesine rağmen et tüketimi aynı kaldı-

Türkiye'de kişi başına milli gelir 2 binden 10 bin dolara yükselirken kırmızı et üretiminin aynı kaldığını belirten Tayar, hayvan varlığının her yıl biraz daha azaldığını, sorunun ithalatla çözülemeyeceğini iddia etti.

Tayar, Türkiye'de her Kurban Bayramı'nda 500-600 bin arasında büyükbaş, 2-2,5 milyon da küçükbaş hayvan kesildiğini dile getirerek, şöyle devam etti:

''Geçen yıl Kurban Bayramı'nda 600 bin büyükbaş, 2 milyon 250 bin civarında da küçükbaş hayvan kesildi. Toplam kesilen hayvan sayısının yüzde 10-15 kadarı Kurban Bayramı'nda kesiliyor. Bu Kurban Bayramı'nda, geçen yılki sayıda kurban kesilmesi halinde, kurban pazarının 4,5 milyar lirayı bulması bekleniyor. Buna nakliye, kurban pazarı kiraları, kasap ücretleri gibi giderlerin eklenmesiyle kurban kesiminin oluşturduğu ekonomik hareketin daha da büyük olacağı görülüyor. Kısa dönemler halinde de olsa dişilerin kesiminin yasaklanmasıyla ülkemizdeki hayvan miktarı artacak, böylece hayvan ve kırmızı et fiyatları abartıldığı gibi yükselmeyecektir. Ülkemizdeki hayvan sayısının artırılması için ilk karar Kurban Bayramı öncesinde alınmalı ve dişi hayvan kesimi yasaklanmalıdır.''

-Koyun yerine koçu tercih edin-

Kurban Bayramı'nda dişi koyun yerine koçun tercih edilmesini öneren Tayar, şunları kaydetti:

''Özellikle küçükbaşta dişi kesilmesi mutlaka önlenmelidir. Vatandaşlar da bu konuda daha duyarlı ve dikkatli hareket etmelidir. Yasal olarak gebeliğin üçte ikisini tamamlamış hayvanların kesilmesi yasaktır. Fakat ülkemizde ruhsatlı kesim yerlerinin çok az sayıda olması, yeterli denetim yapılmaması gibi eksiklikler sonucu kurban bayramlarında çok sayıda gebe, dişi hayvan kesiliyor. Bu durum ülke ekonomisine ciddi zarar veriyor. Kurban pazarlarında gebe hayvanların satılması da yasaklanmalıdır. Bunun için ya yaptırım gücü olan cezai işlem uygulanması ya da pazarlarda veteriner hekim bulundurularak, gebe hayvanların pazara girişinin engellenmesi gerekmektedir.''

-Kurbanlık alırken nelere dikkat edilmeli?-

Mustafa Tayar, kurbanlık alırken dış görünüşünün önem taşıdığını belirterek, bazı hastalıkların topallık, felç, belirli vücut hareketleri ve durumları veya genel durumlarında görülen değişikliklerle belirlenebileceğini söyledi.

Kurbanlık satın alırken hayvanın genel durumu ve genel görünüşünün iyice gözden geçirilmesini öneren Tayar, şöyle konuştu:

''Çünkü çeşitli hayvan hastalıkları ette fazla değişiklik yapmadıkları halde, canlı hayvanda klinik belirtilerle daha kolay teşhis edilirler. Kesim öncesi muayene hayvan ayakta dururken, hareket halindeyken ve sakinken yapılmalıdır. Eğer hayvanda yüksek ateş, iştahsızlık, öksürük, nefes güçlüğü, yutmada zorluk, ağız burun akıntısı, kısmi veya genel felç, vücutta şişlikler, cinsiyet organları ve memede kötü kokulu akıntılar varsa hastalıktan şüphe edilmelidir. Bu ve benzeri durumlarda böyle hayvanlar satın alınmamalı veya kesin karar veteriner hekim kontrolünden sonra verilmelidir.''

Kurbanlık hayvanın, bir veya iki gözü kör, kulakları kopuk, bir veya iki boynuzu kökünden kırık, kuyruğunun yarısı kopmuş veya doğuştan kuyruksuz, dişlerinin çoğu dökük, meme başları kopuk, yürüyemeyecek kadar topallığının olmaması gerektiğini dile getiren Tayar, ''Genel sağlık açısından kurban edilecek hayvan, durgun ve halsiz, aşırı öksürük ve aksırıklı olmamalıdır. Hayvanın gözleri, derisi ve kılları parlak ve canlı olmalı, göz, ağız ve burnunda akıntı görülmemelidir. Kurbanlık hayvan aşırı zayıf ve gebe olmamalıdır'' dedi.

Tayar, yeni doğum yapmış, yüksek ateşli, çok genç ve etleri olgunlaşmamış, kılları karışık ve mat olan, bakışları ve dış görünümü canlı olmayan, salya akıntısı bulunan, pis kokulu burun akıntısı olan ve çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız hayvanların alınmamasını önerdi.

2022 yılının ikinci dini bayramı olan Kurban Bayramı’nın gerçekleşmesine yaklaşık 1 aylık bir süre kaldı. 9 Temmuz ayında gerçekleşecek olan Kurban Bayramı öncesinde kurbanlık hayvan almaya hazırlanan vatandaşlar kurbanlık hayvanın dişi mi yoksa erkek mi olması gerektiği sorusu başta olmak üzere pek çok konuda araştırmalar yapmaya devam ediyor. Peki Dişi hayvan kurbanlık olur mu? Dişi hayvanın kurban olarak kesilmesi caiz midir?

Dişi hayvan kurbanlık olur mu?

Deve, sığır ve benzeri büyükbaş hayvanlar ile koyun ya da keçi gibi küçükbaş olan hayvanların belirli koşulları taşımaları ile birlikte, erkek olsun ya da dişi olsun fark etmeksizin kurban şeklinde kesilebilecekleri konusu Hz. Peygamberin (s.a.v) hadislerinde ve uygulamalarında görülmüştür.

Kurban edilecek olan hayvanın cinsiyetinin ne olduğu, kurban ibadetinin fazileti bakımından herhangi bir ölçü olmamaktadır. Bunun dışında sığırın dişi olanının kurban edilmesinin daha faziletli olduğu görüşünü de ileri süren kimi fakihler mevcuttur. Bahsedilen görüşü söz konusu olan fakihlerin yaşamış oldukları toplum ve dönemin koşullarına göre değerlendirmek çok daha isabetli olmaktadır.

Din İşleri Yüksek Kurulu, 22/11/2017 tarihinde Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Zeki SAYAR’ın Başkanlığı’nda toplandı. İbadetler Komisyonu tarafından hazırlanan “Dişi Hayvanların Kurban Olarak Kesilmesi” adlı metin görüşüldü. Görüşülen metinde şu ifadeler yer aldı:

Malî ve sosyal nitelikleri bir arada bulunduran kurban ibadeti, Yüce Allah’a karşı olan teslimiyeti ve kulluğu ifade etmektedir. Toplumda birlik, kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu diri tutan bu ibadetin çerçevesi, Kur’an-ı Kerim’in yanı sıra Hz. Peygamber’in (s.a.s.) söz ve uygulamalarıyla belirlenmiştir. Hz. Peygamber’in (s.a.s.) kurban ibadeti hususunda doğrudan veya dolaylı olarak açıklama mahiyetinde birçok söz ve uygulaması olmuştur. Bu söz ve uygulamalara bakıldığında deve, sığır gibi büyükbaş hayvanlarla, koyun, keçi gibi küçükbaş hayvanların belirli şartları taşımaları durumunda, erkek olsun dişi olsun kurban olarak kesildikleri görülmektedir. Ancak İslam âlimleri bu söz ve uygulamalar ışığında kurbanlık hayvanın kesiminde dişi ve erkek cinslerinden hangisinin daha faziletli olduğu hususunda farklı görüşler ortaya koymuşlardır.

Mâlikî ve Şafiî mezhebi âlimleri kurbanlık hayvanlarda genel olarak erkek cinsini dişi cinsine göre faziletli görmektedirler. Hanefî mezhebi âlimleri ise koyunda erkek; keçi, deve ve sığırda ise dişi cinslerinin daha faziletli olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak her iki görüş sahiplerinin gerekçelerine bakıldığında bunda, yaşadıkları zamanın şartları/ihtiyaçları, hayvanın etinin fazlalığı, lezzeti ve kalitesi ile ilgili değerlendirmelerin ve bölgesel alışkanlıkların etkili olduğu görülmektedir. Nitekim kurbanlıklarda dişi hayvanların kesilmesinin daha faziletli olduğunu ifade eden görüş sahipleri, etinin daha fazla ve kaliteli olacağı gerekçesiyle gerek koyun cinsinden gerekse keçi cinsinden olsun burulmuş olan erkek hayvanın dişisinden daha faziletli olacağını dile getirmişlerdir. Yine kurbanlık hayvanlarda genel olarak erkek cinsinin tercih edilmesini faziletli kabul eden görüş sahipleri, birtakım sebeplerle erkek hayvanın etinin kalitesi düştüğü takdirde, hiç doğum yapmamış dişi hayvanın kurban edilmesinin daha faziletli olacağını belirtmişlerdir (Bkz. Kâsânî, Bedâi, V, 80; Ramlî, Nihâye, VIII, 133; Desukî, Haşiyetü’d-Desukî, II,121; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, VI, 322; Vehbe Zuhayli, Mevsuatü’lFıkhi’l-İslami ve’l-Kadâya’l-Mu’âsıra, III, 613).

Dişi hayvanın kurban olarak kesilmesi caiz midir?

Tarıma dayalı olan bir toplum içerisinde erkek sığırın kuvvetinden daha çok yararlanılma olanağının mevcut olması göz önünde bulundurulması ile birlikte böyle dişi kurbanlığın seçilmesi görüşünün ortaya atılmış olma olasılığı yüksektir. Ayrıca bu görüşler, dinin değişmez olan bir esası gibi kabul edilmesi yanlış bir tutum olacaktır. Bunlar, toplum yararı göz önünde bulundurulması vasıtası ile ortaya atılmış olan görüşleri ifade etmektedir.

Günümüzde de aynı durumdan hareket ederek dişi olan sığırların kurban edilmesi durumunun hayvan üretimine zarar vermesi halinde, erkek sığırların daha fazla tercih edilmesi uygun olmaktadır. Bununla birlikte kurbanlık hayvanın erkek ya da dişi olması, kurbanın geçerlilik koşulları arasında yer almamaktadır. Sonuç itibari ile bakıldığında günümüzde kurbanlığın cinsiyeti, kurban ibadetinin yerine getirilmesi üzerinde bir engel değildir. Erkek veya dişi kurbanların hangisinin kesileceği konusunda herhangi bir şart ya da kural bulunmamaktadır. Bu sebepten dolayı kurbanın cinsiyeti bu ibadet kapsamında herhangi bir önem taşımamaktadır.