Bir Kızı Çok Sevmiştim Gitmiştim Kaçırmaya

TÜRKİYE’DE KIZ KAÇIRMA USULÜ İLE EVLENMENİN SOSYO-KÜLTÜREL SEBEPLERİ VE MEDYANIN YANSITMA TARZI

(Doç. Dr. Ali Rıza Abay)

GİRİŞ

Aile temel toplumsal kurumlardan biri iken,evlenme de sosyolojik bir seafoodplus.info süreç içinde bilinen en eski sosyal grup olan  aile, zamana ve topluma göre büyüklüğü ve otorite anlayışı değişse bile, genel olarak anne baba ve çocuklardan meydana gelen bir gruptur. Aile biçimsel olarak değişse bile fonksiyonu itibariyle çok fazla değiştiği söseafoodplus.info kurumunun temel fonksiyonu, cinsel davranışları düzenlemek,topluma yeni üyeler kazandırarak üremeyi sağlamak,bireyin toplumsallaşmasını sağlamak, grup içi ekonomik dayanışmayı sağlamak ve bireylere duygusal destek sağlamak olarak özetlenebilir (Arslantürk,).

Geleneksel toplumlardan  modern toplumlara doğru gidildikçe, büyük aileden çekirdek aileye doğru bir dönüşüm söz konusu olmaktadıseafoodplus.info durum da  ailenin karakterinde, eş seçiminde, kadının toplum içindeki statüsünün yükselmesinde, kadına ve erkeğe eşit boşanma hakkı vb. bazı değişikliklere sebep olmuştur.

Aile kurumunun oluşmasında evlenme usulleri, toplumdan topluma, kültürden kültüre,  köyden kente, yöreden yöreye farklılık gösterebilir. Anadolu’nun bazı yörelerinde Türkler arasında kız kaçırma yöntemi ile evlenme de bir yuva kurma tarzıdır.

Hala ülkemizin bazı yörelerinde bir halk kültürü olarak revaçta olan kız kaçırma geleneğinin tarihi,sosyolojik ve kültürel temelleri vardır.

Bu çalışma sadece evlenmek maksadıyla  kız kaçırma konusu ile sınırlıdır. Başka  maksatlarla kız yada kadın kaçırma konusu çalışmamızın kapsamı dışındadır.

Evlenme sosyolojik bir olgu olduğuna göre,evlilik olgunluğuna erişmiş karşıt cinslerin aile kurmak maksadı ile cinsel birleşmelerini toplumun onaylaması gerekir. Bu birliktelikten doğacak çocukların meşruluğu da evliliğin toplum tarafından onaylanmasına bağlıdır.

Tarih boyunca toplumlar, kendi toplumsal ve kültürel yapılarına göre evlilik biçimlerini oluşturmuşlardır. Evlilik biçimlerini kategorilendirmek gerekirse genel olarak beş kategoriye ayırmak mümkündür.

Eş sayısına göre: erkeğin veya kadının tek eşle evliliği (monogami), erkeğin veya kadının birden fazla eşle evliliği(poligami) biçiminde tezahür eder. Ancak eş sayısına göre şekillenen evlilik biçiminde yaygın olan erkeğin birden fazla eşle evliliğseafoodplus.infoının birden fazla erkekle evliliği yaygın olmamakla birlikte Hindistan’da, Tibet’te ve Filipin’lerde  bazı kabilelerde görülmektedir (Tezcan,).

Grup ilişkilerine göre: aile bir grup olduğuna göre, bazı toplumlarda grup  içi evlilik(endogami), bazı toplumlar da grup dışı evlilik (exogami) görüseafoodplus.infoikle alt kültüre sahip kapalı toplumlarda endogami, açık toplumlarda ise exogami evlilik biçimi görülmektedir.

Çiftlerin Yerleşim yerine göre: toplumsal normlara göre bazı toplumlarda evlenen çiftler erkeğin babasının yanında yada yakınında otururlar (patrilokalite), bazı toplumlarda ise kadının ebeveynlerinin yanında yada yakınında otururlar (matrilokalite), bazı toplumlarda  genellikle de çağdaş toplumlarda yeni evlenen çiftler kendi başlarına ayrı ev açarak (neolokalite) otururlar.

Otorite ilişkilerine göre: evli çiftler arasında otoriteyi belirleyen  kişilikleri olmakla birlikte, genellikle toplumsal normlara göre koca otoritesinin üstünlüğü (patriyarki) görülürken, çok az da olsa kadın otoritesinin üstünlüğü (matriyarki) de görülür. Ancak çağdaş toplumlarda yeni ilişki sistemi olarak eşitlikçi (egaliteryan) otorite anlayışı gelişmektedir.

Soy ve şecere ilişkilerine göre: aile reisi öldüğü zaman mirasın nasıl taksim edileceği noktasından hareket edilen evlilik biçimine gelince, mirasta baba soyunun hakimiyetine dayanan (patriliniyal) evlilik biçimi, ana soyunun hakimiyetine dayanan (matriliniyal) evlilik biçimi ve her iki tarafın eşitliği esasına dayanan (bilateral) evlilik biçseafoodplus.info ve şecere ilişkilerine dayalı evlilik biçiminde de çağdaş yaklaşım eşitlikçi yaklaşımdır(Özkalp).

Türklerde aile yapısı;Türklerde evlilik biçimleri genel hatları ile yukarıdaki katagorilendirme ile örtüşmektedir. Ancak Türklerin eski ve kendilerine has kültürel yapısı ile farklılıkları da vardır.Türkler genellikle dıştan evlenme (exogami) esasına dayalı, velayeti esas alan baba otoritesinin hakim olduğu,tek eşli(monogami)  ve küçük aile biçiminde bir aile yapısına sahiptirler. Eski Türklerde her ne kadar dıştan evlilik esas olsa da akrabalığa çok önem vermektedirler(Kafesoğlu,). Müslüman olduktan sonra ise İslam dininin müsaade ettiği ölçüde akraba evliliği de yaygınlaşmıştır. Bu gün Türkiye de mevcut evliliklerin yarıya yakını(%44) akraba evliliğidir(Balaman,).

Evlenme usul ve tarzlarına gelince;aile kurma(ev bark edinme) toplum tarafından meşru kabul edilen bir evlenme yöntemi ile gerçekleşir.Türk kültüründe meşru evlenme yöntemleri genel olarak, görücü usulü ile evlenme, tercihli evlenme, anlaşarak evlenme ve kız kaçırma  usulü ile evlenmedir.

Görücü usulü ile evlenme; bilindiği gibi evlenecek erkeğin aile bireyleri daha önceden gördükleri yada tavsiye edilen kızın evine ziyarete giderek, hem kızı yakından görürler  hem de niyetlerini belli seafoodplus.infoar, eğer gerekiyorsa birbirlerine, araştırmak ve düşünmek için kısa bir zaman tanıseafoodplus.info zamanın sonunda ilişkinin devamı arzu ediliyorsa kız ile erkeğin birbirlerini tanımalarına fırsat verilir.Görücü usulü evlenmede her ne kadar aile büyüklerinin girişimi esas ise de son karar erkek ve kıza aittir.

Tercihli evlenme; temelde çıkar esasına dayanan, aileler arası dayanışmayı esas alan ve evlenecek olanların değil de ailelerinin tercihleri ile gerçekleşen bir evlenme usulüdüseafoodplus.infoli evlenme usulünün de çeşitli türleri vardır. Bunlardan birincisi beşik kertmesidir ki, kız ile erkeğin henüz beşikte iken, ailelerin büyüdüklerinde evlenmelerine karar vermeleridir. Başka bir deyişle beşikte iken nişanlamalarıdıseafoodplus.info göreneğin eski Türklerde de olduğu Dede Korkut kitabında söz konusu edilmektedir (Balaman,).İkincisi söz alıp verme ki,  ailelerin dostluklarını devam ettirmek maksadı ile henüz evlenme yaşına gelmemiş çocuklarını ileride evlendirmek üzere söz  alıp vermeleridir. Üçüncüsü ise Berder evliliği ki,genellikle başlık parasından kurtulmak maksadı ile evlenecek iki erkeğin,ailelerin de onayı ile evlenecek yaşta olan kız kardeşlerini aynı zamanda karşılıklı olarak birbirlerine vermeleri ya da evlenmeleridir.Dördüncüsü de Tay geldi(denk geldi) evliliğidir ki, çocuklu dul bir erkekle, ayrı cinsten çocuklu bir dul kadının çocuklarının ve kendilerinin evlenmeleri ile meydana gelen evlenme türüdür (Gökçe,).

Anlaşarak Evlenme; Bireylerin kendi özgür iradeleri ile evlenmeye karar vererek evlenmeleridir. Türk toplumunda anlaşarak evlenme usulünde genellikle ailelerin rızası da alınmaktadır. Bu evlenme türü gün geçtikçe  görücü usulü ile evlenmenin yerini almaktadır.

Kız kaçırma usulü ile evlenme; en yalın biçimiyle  kız kaçırma, istek ve rızası olmadan bir kızın, bir erkek tarafından evlenmek maksadı ile ailesinden habersiz olarak zorla kaçırılmasıdır. Ancak  kız kaçırma olayının amacı aynı olmakla birlikte şekli, yöntemi ve kapsamı aynı değildir. Kız kaçırma kavramı bütün  kaçırma şekilleri için kullanılan temel bir kavram olmakla birlikte  kapsamı daha geniştir. Şöyle ki;

Kız kaldırma;bu olayda başlıca iki kaçırma şekli söz seafoodplus.infoisi kızın rızası ve haberi olmadan, pusu kurarak kaçırma, ikincisi ise kızın isteği olduğu halde ailesinin erkeği istememesi veya başka engellerin olması sebebiyle kaçırmadır. Kızın rızası olmadan gerçekleştirilen kaçırma olaylarına,  genellikle  istediği  kız ile evlenmesi imkansızlaşan gençler başvururlar. Kızın isteği olduğu halde, kızın ailesinin erkeği istememesi veya başka engellerin olması sebebiyle gerçekleşen kaçırma olayları ise; ailelerin her ikisinin de gençlerin birbirleri ile evlenmelerini istememeleri,gençlerin, özellikle de kızların aileleri tarafından istemedikleri kişiler ile evlendirilmek istenmeleri veya ailelerin sosyal statülerinin farklı olmasından ötürü gençlerin birbirleri ile evlenmelerini istememeleri vb. sebepler ile gerçekleşir.

Oturakalma; kızın oğlan evine kendiliğinden kaçması ya da kızın gözünün tuttuğu ancak kendisine pek fazla ilgi göstermeyen bir delikanlının evine bohçasını alıp gidip oturmasıdıseafoodplus.info olaya oturakalma denir. Oturakalmanın da iki sebebi vardıseafoodplus.infoisi kızın sevdiği oğlana verilmemesi nedeniyle gururunu çiğneyerek oğlan evine kaçması, ikinci ise kızların zengin koca ile evlenme isteğidir. Töreye göre de eve gelen kız geri gönderilmez. Orturakalma yolu ile evlenme Türkiye’de Sivas, seafoodplus.info ve Kütahya yörelerinde görülmektedir. Bu durum genellikle erkeğin iradesine rağmen gerçekleştiği için bir nevi erkeğin kaçırılması olarak da değerlendirilmiştir (Yasa,).

Kaçışma yada anlaşma yolu ile kaçma; birbirini seven iki gencin herhangi bir sebeple evlenmelerine izin verilmediği takdirde kaçarak evlenmeleri yada yuva kurmalarıdır.Anlaşarak kaçma yada kaçışmada olayı gençlerin istek ve rızaları ile gerçekleştiği için ailelerin müdahaleleri ikinci derecede kalmaktadıseafoodplus.infoıca kaçışma olaylarında zorla kaçırma olaylarına nispetle, gençler toplum ve yakın çevreleri tarafından çok fazla yadırganmazlar. Ufak tefek kırgınlıklar kısa sürede giderilebilir. Oturakalma ve zorla kaçırma olaylarında genellikle kızın gururu zedelenirken, kaçışma olayında muhtemel riskler ortaklaşa göğüslenilir.

Kız kaçırma olayları ani gelişen olaylar cinsinden olmadığı için uzunca bir hazırlık süresi ve planı gerekir. Kız kaçırma usulü ile evlenme genellikle kırsal kesimde özellikle de köylerde gerçekleştiği için ve kadın erkek ilişkileri bazı töresel sınırlara tabi olduğu için kızlar ile erkekler arasında aracılık yapan ve çeşitli isimlerle cadı, hacana, çöpçatan vb. isimlerle anılan  aracılar vardır. Bunlar genellikle işlerini belli menfaatler karşılığı yaparlar(Atalay,). Ancak telefon vb. teknoloji ürünlerinin yaygın olarak kullanılmaya başlanılması ile aracılara pek ihtiyaç duyulmamaya başlamıştır. Kız kaçırma olayları genellikle yörelerin durumuna göre tarımsal ve hayvancılık faaliyetlerinin yapıldığı mevsimlerde  gerçekleşseafoodplus.infoıca kaçırma yeri,zamanı ve kaçırma aracı da kaçırma ya da kaçışma olayının rahatlıkla gerçekleştirilebileceği şekilde seçilmektedir (Yasa,).

KIZ KAÇIRMA GELENEĞİNİN SOSYO-KÜLTÜREL ARKA PLANI

Aile kurumunun temel fonksiyonlarından birinin de cinsel davranışları düzenlemek olduğunu  ve ailenin oluşabilmesi için de toplum tarafından meşru kabul edilen bir evlenme yöntemi ile evliliği gerçekleştirmek gerektiğini ifade etmiştik. Bu durum tarihi ve sosyolojik bir gerçek olarak bugün de geçerlidir.

Diğer toplumsal kurumlarda olduğu gibi aile ve evlenme kurumları da tarihi süreç içinde değişime uğramıştır. Bilimsel çalışmalar ilk aile düzenlemesinin   “kaçırma yolu ile evlilik” yöntemi ile gerçekleştiğini(Can,) ve kız kaçırma yöntemi ile evlenmenin tarih boyu evrensel bir evlenme şekli olduğunu göstermektedir (Wells,).Tarihin ilk dönemlerinde bir grubun diğer grup üzerinde hakimiyet kurma biçimi daha çok kas gücüne dayalı olarak gerçekleştiğini düşünecek olursak, bir grubun diğer grup üzerindeki  hakimiyetinin göstergesi olarak diğer grup içinden bir kızın kaçırılmasının da sembolik bir anlamının olduğu, gerçeği ifade açısından önemli görülmelidir. Evlenme usulleri   kaçırma  yolu ile evlenmeden, anlaşarak evlenmeye doğru bir değişim gösteriyorsa da bugün de kız kaçırma yolu ile evlenmelerin hala devam ettiğini söyleyebiliriz.

Türk Kültüründe kız kaçırma geleneğine gelince;Yukarıda sözünü ettiğimiz varsayım Türkler için de geçerlidir. Özellikle yerleşik hayata geçilmediği ilk dönemlerde,kız kaçırma usulü ile evlenmelerin yaygın olduğu anlaşılmaktadır. Türk kültür tarihinde  grup dışından evlilik esas olduğundan kız kaçırma yolu ile evlenmenin yada kız kaçırmanın da grup dışından (Exogami) olması doğaldır. Abdülkadir İnan’ın () tespitlerine göre, eski Türklerde özellikle de Yakut ve Altay Türklerinde evlenme yollarının başında kız kaçırma usulü ile evlilik “meşru İzdivaç” sayılmıştıseafoodplus.infoarda evlenme ye karar veren delikanlı, kendi soyuna mensup gençleri toplar, büyüklerin huzurunda dini tören “kam ayini” yaparak kız kaçırma eylemine çıkılırdı. Altay Türkleri arasında bugün bile kız ve erkek tarafları aralarında anlaştıkları halde,delikanlı bir yiğitlik göstergesi olarak kendi soyundan olan yiğitlerle  beraber giderek kız kaçırır. Kırgızlara ait Manas destanından da anlaşıldığına göre, çok sevimli ve makbul karşılanmasa da Kırgızlarda da kız kaçırma yolu ile evlenmenin var olduğu anlaşılmaktadır (Eroğlu).

Yine Abdülkadir İnanın tespitlerine göre Başkurt, Kazak ve Altay lehçelerinde güvey ve kız aileleri arasında aracılık yapan kişiye “akıncı muharip” manasına gelen Yavçi(yuçi) seafoodplus.infou Türkleri arasında bu kişiye “görücü”, ”dünürcü” yada elçi denilmektedir. Oğuzlarda görücüye “Yorıgçı”, Kazak ve Altay lehçelerinde  Yorıgçı kelimesi akıncı,çapulcu anlamlarına gelmektedir. Başka bir ifade ile görücü gizlice kız arayan ve kaçırmaya fırsat hazırlayan kişidir(İnan,).

Kız kaçırma geleneği daha çok yerleşik hayata geçilmediği dönemlere ait bir gelenek gibi algılanmasına rağmen,yerleşik hayata geçildikten sonra,yeni bir boyut kazanarak devam etmektedir. Göçebe hayatı yaşarken kız kaçırmak sureti ile evlilik,evlenmede temel bir anlayış iken yerleşik hayatla birlikte nişan, düğün usulü esas evlenme yöntemi olmuştur. Ancak kız kaçırma yöntemi ile evlenmeler şartlar oluştuğunda toplumun da zımni onayı ile hala devam etmektedir (Ozan,).

Türkiye’de Kız kaçırma usulü ile evlenme köy kültürüne ait gibi görülmesine rağmen, şehirlerde özellikle de köy ile şehir arasında bir yerde olan kenar mahallelerde de görüseafoodplus.infoul’da Jandarma'nın sorumluluk alanı içindeki ilçelerde, son beş yılda kız kaçırıldı. Kaçırma olaylarının yoğun olduğu ilçelerin başında Ümraniye, Pendik ve Silivri gelmektedir(Hürriyet,).  Ayrıca Türkiye genelinde, Emniyet verilerine göre, yılında 5 bin , yılında 5 bin , yılında 4 bin , yılında 4 bin kız kaçırma olayı adli mercilere intikal etmiştir. 4 bin 'kız kaçırma olayı'nın, asayiş olayları sıralamasında ilk sıralarda yer aldığını söyleyen Emniyet yetkilileri, kentlerde daha çok kadın ve erkeğin gönüllü olarak birlikte kaçtığını, kırsal kesimlerde ise zorla kaçırma olaylarının görüldüğünü belirtiyor. Kız aileleri genellikle şikâyetçi olduğu için,  4 bin olaydan kaçının gönüllü olduğu bilinmiyor. Ancak kız kaçırma olaylarını diğer asayiş olaylarından ayıran en önemli unsur, hiç faili meçhulün kalmamış olmasıdır (Radikal,)’lı yılların  verilerine göre, köylerde kız kaçırdıkları için mahkum olanların sayıları, yılında kişi, yılında kişi, yılında ise kişidir (Yasa,).Görüldüğü gibi aradan elli yıl geçmesine rağmen yuvarlama ile rakamlar birbiriyle örtüşmektedir.

Asayiş olayları arasında ilk sırayı kız kaçırma olayları almasına rağmen,hiç faili meçhul kalmamış olması, kız kaçırma olaylarının %90’nın kaçışma biçiminde tezahür etmesi, kaçan gençlerin bulunmasından ve ailelerinin haberdar edilmesinden ve kısa bir kırgınlık safhasından sonra evlendikleri yada evlendikten bir müddet sonra aileleri ile barıştıkları, emniyet güçleri ile adliyenin de özellikle 18 yaşından büyüklerde işin tatlıya bağlanması için toleranslı davranmaları,toplumun kız kaçırma yada kaçışma usulü ile evlenmeleri zımnen kabul etmesi büyük bir toplumsal sorun olarak ortaya çıkmasını engellemektedir.

Görüldüğü gibi kız kaçırma usulü ile evlenme çağdaş ve barışçı bir evlenme yöntemi değseafoodplus.infoün Anadolu’da, ailelerin anlaşarak yapmış oldukları evlenme törenlerindeki adetlerini dahi dikkatle izleyecek olursak;kız istemeden başlayarak,başlık parası pazarlığı, düğünde geline takılacak takıların önceden belirlenmesi, düğün merasiminin yapılış biçiminin önceden tespit edilmesi, düğün esnasında erkek tarafından istenen toprak bastı parası,çeyiz sandığına oturma, kızın erkek kardeşinin kapı tutması,düğüncü yolu kesme, vb. adetler iki tarafın örtülü bir rekabet anlayışı içinde olduklarını göstermektedir.

Ayrıca düğünlerde kullanılan silahlar ve özellikle erkek tarafının silahlarını gelini baba evinden çıkardıktan sonra  ateşlemeleri rakibe karşı zafer elde etme anlamına gelmektedir. Düğün merasimi bitene kadar bu örtülü rekabet biraz da kırgınlığa varacak biçimde devam seafoodplus.info kırgınlığın farkında olan taraflar, artık hısım olduklarını düşünerek ve kırgınlıklarını geride bıraktıklarını göstermek için  düğünden sonra birbirlerini evlerine davet etmek suretiyle yeni bir dönemi başlatırlar. Kanaatimizce düğün esnasında yapılan bütün bu adetler dıştan evliliğe dayalı, kız kaçırma yöntemi ile evlenme anlayışının düğünlere yansımasından başka bir anlam taşımamaktadır.

KIZ KAÇIRMA USULÜ İLE EVLENMENİN SEBEPLERİ  VE SONUÇLARI

Bütün canlılar için olduğu gibi insanlar için de karşı cinslerin birbirlerine ilgisi doğaldır. Kız kaçırma ve kaçışma olaylarının ana sebebi de karşı cinslerin doğal cinsel ilgilerinin seafoodplus.infoşka bir ifade ile gençler arasına aşılamaz mahremiyet duvarlarının örülmesidir. Olaylara bu açıdan baktığımızda, kız kaçırma veya kaçışma usulü ile evlenme, bireylerin kendilerine konulan engelleri aşması  ameliyesidir diyebiliriz. Ancak kız kaçırma veya kaçışma olayları sosyo-kültürel nedenlerle toplumdan topluma, zamandan zamana nitelik ve nicelik açısından farklılık gösterebilir.

Genellikle kaçan yada kaçışan gençlerin yaşları ağırlıklı olarak erkeklerde , kızlarda ise arasındadır (Ozan,).

Her ne kadar bu konuda ana sebep, karşı cinslerin doğal cinsel ilgilerinin engellenmesi olsa da, olayların diğer bazı tali sebepleri de vardır. Şimdi biz bu sebepleri ve sonuçlarını genel hatları ile analiz etmeye çalışacağız.

Ekonomik sebepler;Türkiye’de genellikle evlenecek gençlerin ailelerinin her açıdan, özellikle de ekonomik açıdan denk olmasına dikkat edilirse de, bu her zaman mümkün olmayabilir. Geleneksel olarak düğün masrafları erkek tarafından karşılandığından, eğer erkek tarafı düğüne hazırlık safhasında ve düğün esnasında masrafları karşılayamayacağını anlarsa, erkek kızı ikna ederek yada zorlayarak kaçırabilir.

Bazen de kız nişanlı olduğu halde nişanlısının düğün masraflarının altından kalkamayacağını düşünerek başka bir erkekle kaçtığı da görülebilir.

Yine ekonomik bir nedenle yani kız ailesinin çok fakir olması halinde, kız itibarının sarsılmasını göze alarak, erkek tarafının kendini isteyip istememesine bakmaksızın erkeğin evine gidip evlenmek maksadı ile oturabilir (Yasa,).

Son yıllarda Türkiye’de yaşanan ekonomik krizin kız kaçırma olaylarında artışa sebep olduğu ifade edilmektedir. Edirne Emniyet Müdürlüğü’nden edinilen bilgiye göre, Edirne’de geçen yılın ilk 6 ayında 26 kız evden kaçarken, bu yıl rakamın 40’a ulaştığı anlaşılmaktadır (Zaman,).

Sosyal psikolojik sebepler;aile içi geçimsizlikler, özellikle de aile içinde üveyliğin varlığı önemli bir geçimsizlik kaynağı olduğundan, gençler aile içindeki huzursuzluktan bir an evvel kurtulup, kaçarak yada kaçışarak evlenip huzura kavuşmak istemektedirler.

Bazen de karşılıklı husumet içinde olan ailelerin çocukları  birbirleri ile evlenmek isteyebilirler, ancak aileler buna rıza göstermeyecekleri için kaçarak yada kaçışarak seafoodplus.info durum çoğu zaman husumeti artırıcı bir rol oynarken bazen de ailelerin barışmasına sebep olabilir.

Bazı hallerde bir kızı birkaç delikanlı isteyebilir. Bu durum gençler arasında bir rekabet meselesi haline dönüşür ve gençlerden hangisi çabuk davranırsa, kızın isteği olup olmamasına bakmaksızın kızı kaçırarak evlenebilir.

Bazı durumlarda ise küçük yaştan itibaren birbirlerini isteyen ve büyüdükleri zaman evleneceklerini bilen gençlerin başka birisi ile evlendirilmek istenmeleri çoğu zaman kaçışma ile sonuçlanır (Yasa,).

Bu sebeplerin dışında, kaçma yada kaçışma usulü ile evlenmelere yörede zımni bir destek verilmesi, bu tür olaylara adli makamların müsamaha ile yaklaşmaları, genç kızların kente gelin gitme istekleri, genç kızların ihmal edilmişlik duygusu içinde olmaları,genç kızların evde kalma korkusu içinde olmaları, genç erkeklerin evlenememe korkusuna kapılmaları  ve gençlerin yiğitliklerini gösterme vesilesi olarak görmeleri de diğer tali sebeplerden sayılabilir (Ozan,).

Kaçma veya kaçışma yolu ile evlenmenin sonuçlarına gelince; Kandıra yöresinde yapılan bir araştırmaya göre (Ozan,) Kaçma-kaçırmalar % nispetinde evlenme maksadıyladıseafoodplus.infoılan bir başka araştırmaya ise (Yasa) zorla kaçırılarak kurulan ailelerin, %75’i ayrılma ile sonuçlanırken, sadece %25’i başarılı olabilmektedir. Buna karşılık kaçışma yolu ile kurulan ailelerde ise %95 nispetinde başarılı bir evlilik sürdürülebilmektedir. Ozan’ın () araştırmasında da kaçışma yolu ile evliliklerin %95 nispetinde devam ettiği yönündedir. Bu durumdan iki sonuç çıkmaktadır; birincisi kız kendi isteği ile kaçtığı ve tekrar ailesine dönmeye yüzü olmadığı için her şeye katlanmaktadır. İkincisi ise  gençler bireysel özgürlükleri ile evlendiklerinden evlilikte daha başarılı olmaktadırlar.

Kandıra’da yapılan araştırmaya göre (Ozan,), anlaşarak kaçma suretiyle evlenmeler normal seyrinde devam ederken, ’li yıllardan sonra zorla kaçırma yolu ile evlenmeler azalmıştıseafoodplus.infoıca telefon vb. teknoloji araçlarının yaygınlaşması ile aracılara daha az iş düşmektedir.

Kaçma veya kaçışma yolu ile evlenmelerin sonuçları, kaçmanın yada kaçışmanın sebeplerine,olayın gerçekleşme biçimine ve kıza yapılan davranışın şekline göre değişebilir.

Söz gelimi anlaşarak kaçmalarda ailelerin statüleri ve ekonomik düzeyleri  birbirlerine eşit yada yakın ise kısa bir dargınlık döneminden sonra araya giren hatırlı kişiler vasıtası ile olay tatlıya bağlanarak mahkemeye başvurulmadan nikah kıyılabilir.

Kaçma yada kaçışmada kız önceden bir başkası ile nişanlı ise bu durumda hemen hemen uzlaşma hiç mümkün değildir. Zira ailelerin yada kişilerin itibarları iyice sarsıldığından sonucu cinayetlerle biten olaylar da olabilmektedir.

Kız kaçırma olaylarında kızın mahkemede vereceği ifade  oldukça önemlidir. Kız kaçırma olayına katıldığını ifade ederse mahkeme beraat kararı vermek suretiyle gençlerin evliliklerinin yolu açılmış olur.

Yapılan araştırmalara göre kız kaçırma olaylarında kaçan gençler bir müddet ortalarda görünmezler, etrafı dinledikten sonra, eğer ailelerinden büyük bir tepki görmezlerse araya giren hatırlı kişiler vasıtası ile iş tatlıya bağlanır yada dargınlık devam etmesine rağmen evlilik gerçekleşmiş olur. Şayet aileler arasında uzlaşma sağlanamazsa bazen, özellikle kız için evlatlıktan ret etme, mirastan mahrum bırakma vb. tehditler yapılmasına rağmen uzun vadede torunların  dünyaya gelmesi ile barış sağlanmış olur.

İzmit’in Kandıra ilçesinde  yapılan araştırmaya göre kaçma yada kaçırma gerçekleştikten sonra kız ailelerin %’i mahkemeye baş vururken, %’ı olayı kabullenmekteler, %’i aracılar vasıtası ile yatıştırılmaktadır. Bu durum da kaçma veya kaçırma yolu ile evlenmenin zımnen kabul edildiğinin göstergesi olarak düşünülebilir (Ozan,).

Kaçırılan kızlara genellikle düğün yapıseafoodplus.info oğlan evinde düğünü andıran nişan düğün arası bir tören yapılır (Yasa,).

Kaçırma ve kaçma yolu ile evlenmelere her ne kadar toplum tarafından zımni bir onay verilse de, sonuç itibarı ile, kaçırılan kız, oğlan evinde  çoğu zaman iyi muamele görmediği gibi, köylerde de “kız dediğin telli duvaklı gelin olur” anlayışından hareketle çeşitli vesilelerle bu durum yüz kakıncı yapılır. Köy yerlerinde kaçırma ve kaçma olayları dilden dile, kuşaktan kuşağa anlatılır durur.

KIZ KAÇIRMA USULÜ İE EVLENMEYİ MEDYANIN YANSITMA TARZI

Yukarıda ifade edildiği gibi, kız kaçırma suretiyle evlenmeyi toplum örtülü biçimde desteklemektedir. Hatta kız kaçırma olaylarında erkeğin ailesi çoğu kere oğulları ile övünürken,kız ailesi başlangıçta üzülmüş olsa bile bir müddet sonra yakın çevresi tarafından yatıştırılmaktadır.

Kız kaçırma olayını medyanın yansıtma tarzına gelince; medya bir yansıtma ve aktarma aracı olduğundan, bu konuda da halkın anlayışını yansıtmaktadır. Kız kaçırma konusu halk arasında dilden dile magazinal bir anlayışla anlatıldığı gibi, konu yazlı ve görsel medyada da aynı anlayışla işseafoodplus.info televizyonunda yayınlanan Telekritik programında, Afyonun bir köyündeki kız kaçırma olaylarını yansıtan bölüm, konuyu açıklaması açısından önemli bir örnektir.

KIZ KAÇIRMA USULÜ İLE EVLENMEYE İLŞİKİN ÖRNEK OLAYLAR

Örnek Olay-1

Olumlu sonuçlanan bir zorla kız kaçırma örneği(Gümüşhane)

Gülsün kız kardeşi, annesi ve teyzesi ile Gümüşhane’nin bir semtinde yaşamakta idi. Annesinin sıhhati daima bozuk, kız kardeşi de okula gittiğinden evin bütün işi ona kalıyordu. Su taşır, tarlaya gider,harman kaldırırdı. Ailenin her şeyi o idi. Bir erkek gibi büyümüştü. Hiçbir şeyden korkmaz, gece gündüz çalışırdı. Akraba ve komşularına yardım etmesini çok severdi. Ateş gibi kızdı.

Gülsün 16 yaşına bastığında eve dünürler gelmeye başlamıştı. Fakat annesi, “o giderse ben ne yaparım” diye dünürleri geri çeviriyor, Gülsün de henüz evlenmeyi istemiyordu. Komşular kendisine, “kız seni kaçırırlar” diye takılıyorlardı. O da “beni kaçıranın alnını karışlarım” diye cevap veriyordu.

Dünürcülerin birisi çok ısrarcı idi. Muhakkak Gülsün’ü oğulları Osman ‘a almak istiyordu. Gülsün’ün evine yakın bir yerde oturan Osman ona aşıktı. Ne yapıp yapıp onu almalıydı. Bir yaz mevsimi onu takip etti, konuşmak istedi, fakat muvaffak olamadı. Kız hep ret ediyordu. O halde ne yapmalıydı?

Bir mevsim daha böyle geçti. Kar yağmaya başladı. Dışarıda pek iş kalmadığından gülsün evden çıkmıyordu. Bir gün annesi amcasına gitmişti. Akşam olmak üzereydi. Kapıları iyice kapattı; pencerenin önüne oturdu. Annesini beklemeye başladı. Biraz sonra kapı vuruldu. Açtığında karşısında amcasının oğlunu buldu. yaşlarındaki çocuk Osman tarafından kandırılıp gönderilmişti. Çocuk “abla annen gelmeyecek,seni bizde bekliyor” dedi ve hemen gitti.

Gülsün çarşafını giydi, hiçbir şeyden habersiz karlı yollardan hızlı hızlı yürüyerek amcasına gidiyordu. Bu sırada ilerde birisini görür gibi oldu. Biraz yaklaşınca Osman’ı tanıdı. Şimdi ben ne yapacağım diye sağına solun bakındı, taş aradı. Kulağına birkaç ayak sesi geldi içi ferahladı. Osman koşmuş Gülsün’ü yakalamıştı, bağırmak için boşuna çırpındı. Osman’ın yüzünü gözünü yırttı, yerde taş aradı bulamadı.

Osman ‘ın iki arkadaşı gelmiş, kızcağızı bir ehrama sarmışlardı. Biraz ilerde bekleyen taksiye götürüp bıraktılar ve ayrıldılar. Şoför kızcağızın haline acıdı. “ ben bunu sir yere götürmem, kız isteksiz” dedi. Fakat Osman kızın bayılmasından istifade ederek onu sırtına aldı ve doğru evine götürdü.

Annesine “Gülsün’ü getirdim” diye bağırarak bir oda açmasını istedi. Birkaç dakika sonra gözlerini açan gülsün karşısında Osman ile annesini buldu; başladı ağlamaya. “Ağlıyorsan annem seni evine bıraksın” dedi. Gülsün, “evet,namusumu beş para ettikten sonra mı? Ben ailemin yüzüne nasıl bakarım. Allah belanızı versin, inşallah sizin kızınız da benim gibi olur” dedi.

Bir iki gün evdekiler ona yalvardılar, ikna etmeye çalıştılar. O bu meseleyi bir türlü hazmedemiyordu, fakat cesareti de kırılmıştı. Nihayet bir sabah Osman ile evlenmeye razı oldu.

Osman’ın ailesi derhal düğün hazırlığına başladı. Bir tek evlatları her şeyin tam olmasını istiyordu. Düğüne kızın ailesinden kimse gelmedi, annesi sıkıntısından hastalanmıştı. Mesut olamayacağını söyleyip duruyordu. Fakat akrabaları “kızın gönlü olmasaydı gitmezdi geri gelirdi.” Diyorlardı ve kadının konuşmamasını istiyorlardı. Evladına dayanamayan anne bir seneyi zor geçirdi. Hele torunu olunca daha fazla dayanamayarak kızını görmeye gitti. Böylece iki aile barışmış oldu (Yasa).  

Olumsuz sonuçlanan bir kaçışma örneği (Gaziantep-Islahiye)

Ben bu zamanda ilkokulun dördüncü sınıfına devam ediyordum. Babamın teyzesinin oğlu Ahmet Hancer, köylerinde emine ismindeki bir kızı severmiş. Ahmet dünürcü göndermiş, kızın kardeşleri Ahmet’in fakirliğini ileri sürerek dünürcüleri reddetmişler.

Kız ile Ahmet’in aşkları karşılıklı imiş. Kız bir gün dayanamayıp Ahmed’e “bu gece kaçalım” diyor. Ahmet de peki deyip tedbir alıyor. Saat dokuz sıralarında gece yolu tutuyorlar. Ev halkı bir de bakıyor kız evde yok. O zaman kızın kaçtığını anlayan kardeşleri kazamız olan Islahiye’ye gideceklerini anlayarak daha kısa bir yoldan önlerini kesiyorlar. Yolun kenarına siper alıyorlar. Bu sırada Ahmet ile emine de yavaş yavaş geliyorlar. Köyden bir saat mesafe olan Dosunun pınarında oturup muhabbet edip sevişiyorlar. Ahmet diyor ki “ artık sen benimsin ben de senin” ve kızı bozmak istiyor. Fakat emine bu teklifi kabul etmiyor. “nikah olalım,ondan sonra sana teslim olurum” diyor. Ahmet de bu söze hak veriyor. Kız “ben üşüyorum deyince Ahmet sırtındaki ceketi Emine ye veriyor ve yola revan oluyorlar.

Köyden iki saat uzaklaştıkları sırada Hopurun  Çayına geldikleri zaman, kızın kardeşleri ve akrabalarından Mustafa ile karşılaşıyorlar. Ahmet ile Emine’yi görünce, “hangisini önce vuralım” diye konuşmaya başlıyorlar. “ilk kurşunla oğlanı vuralım kız kaçamaz, kızı da sonra öldürürüz” diye karar veriyorlar. Kızın sırtında siyah ceket olduğundan oğlan zannederek ateş ediyorlar. Kız “aman anam diyerek hemen ölüyor. Olay üzerine Ahmet çevik davranarak kaçıp uzak bir ağacın başından onu gözlüyor. Kızı öldürenler sesinden kız olduğunu anlayarak yanına varıyorlar. Kızı yoldan beş metre uzağa sürüklüyorlar. O şekilde bırakıp evlerine dönüyorlar. Ahmet sabah olmadan kazaya ulaşıp jandarmaya olayı haber veriyor. Derhal tahkikat başlıyor. Ahmet’in ifadesine göre kızın kardeşi ile akrabası olan Mustafa’yı hapis ediyorlar.

Ahmet ‘in ifadesi, “kızı ben iki seneden beri severdim. Bu sevgimiz karşılıklı idi. Onu doğrulukla istedim, fakat fakirliğimi ileri sürerek vermediler. Neticede kız benden vazgeçmedi. Kaçalım diye bana yalvardı. Bende peki dedim. Gece vakti yola çıktık. Gidip kazada nikah olacaktık. Yolda üşüdüm dedi. Bende sırtımda ki ceketi sırtına giydirdim. Kaçtığımızı haber alan bu şahıslar önümüzü keserek ateş edip kızı vurdular. Ben de gece olduğundan istifade ederek kurtuldum.” Kızın kardeşi Mustafa “bizim bir şeyden haberimiz yok, kızı kendisi öldürmüş diye ifade veriyorlar. Fakat sonunda, kızı kardeşinin vurduğuna kanaat hasıl oluyor” gençler altı sene hapse mahkum oluyorlar.

Ahmet de sonra dul bir kadın ile evleniyor. Fakat korkusundan köyde oturmayıp Islahiye’ye yerleşiyor(Yasa).  

Örnek Olay-3

Olumsuz bir otura kalma örneği (Bolu)

Bolu’nun Seben İlçesine bağlı himmetler köyünde Kara Mehmet Lakaplı 17 yaşlarında yiğitliği ile ün salmış bir genç vardır. Abisini hanımı onu kendi kız kardeşi Safiye ile evlendirmek seafoodplus.info Mehmet’in ise kızla evlenmeye niyeti seafoodplus.info rağmen kıseafoodplus.infonu hiçe sayarak bohçasını alıp Mehmet’lerin evine gelip oturmuştur.Çobanlık yapmakta olan Mehmet kızın evlerine geldiğini duyunca, evine dönmesi gerektiğini, onunla evlenmek istemediği haberini göseafoodplus.info kız buna aldırmaz Mehmet’lerin evinde kalmaya devam eder. Mehmet’te kız evine dönmediği sürece davarların yanından gelmeyeceğini söyler.Kız yaklaşık Altı ay Mehmetlerin evinde kalır, Mehmet’te altı ay eve seafoodplus.infoı ay sonra kız kendi evine dönmek zorunda kalıseafoodplus.info sonra her ikisi de başkaları ile evlenirler (Abay).

Örnek olay –4

Kız kaçırma olayının gerçekleşme biçimini  ve  medyanın yansıtma tarzını anlatan görüntülü bir örnek.

(bu örnek olay TGRT arşivlerinden yararlanılarak, günü Sakarya Üniversitesi,Süleyman Demirel Kütüphanesi Konferans Salonunda,  bildirinin sunumu esnasında gösterilmiş ve yorumlanmıştır.)

SONUUÇ VE ÖNERİLER

-ilk aile düzenlemesi   “kaçırma yolu ile evlilik” olup, kız kaçırma yöntemi ile evlenme tarih boyu evrensel bir evlenme şekli olmakla birlikte, toplumsal bir problem olmaya da devam etmektedir. Ancak bu problem toplumun bütünlüğünü bozacak noktalara ulaşmamaktadır. 

-Genel olarak bütün Türk boylarında kız kaçırma geleneği vardır. Ancak tamamen bir yağmacılık anlayışında olamayıp, toplum vicdanının onaylayabileceği ölçüde gerçekleşmektedir.

-Kız kaçırma ve kaçışma olaylarının ana sebebi  karşı cinslerin doğal cinsel ilgilerinin engellenmesidir. Başka bir ifade ile gençler arasına aşılamaz mahremiyet duvarlarının örülmesidir.

-Kaçma-kaçırma olayları % nispetinde evlenme maksatlıdır. Anacak zorla kaçırılarak kurulan ailelerin, %75’i ayrılma ile sonuçlanırken, sadece %25’i başarılı olabilmektedir. Buna karşılık kaçışma yolu ile kurulan ailelerde ise %95 nispetinde başarılı bir evlilik sürdürülebilmektedir.

-Zamanın geçmesi ile kız kaçırma usulü ile evlenmelerde belirgin bir azalma olmamakla birlikte, bireyin ön plana çıkmasına bağlı olarak zorla kaçırmalar yerini analaşarak kaçmalara bırakmaktadır.

-Kaçırma ve kaçma yolu ile evlenmelere her ne kadar toplum tarafından zımni bir onay verilse de, sonuç itibarı ile, kaçırılan kız, oğlan evinde  çoğu zaman iyi muamele görmediği gibi, köylerde de “kız dediğin telli duvaklı gelin olur” anlayışından hareketle çeşitli vesilelerle bu durum yüz kakıncı yapılmaktadır.

Öneriler;

-Toplumlar için ailenin önemi yadsınamaz. Bu durum Türk toplumu için de geçseafoodplus.infok kurumu aile kurumunun meşruiyetinin sebebi olduğuna göre bu kurum daha baştan insan haysiyeti ile bağdaşmayan kaçırma yöntemi ile oluşturulmamalıdır.

-Kız kaçırma usulü ile evlenmenin sosyal bir problem olmaktan çıkması için, temel sebep olarak nitelendirdiğimiz ve toplumsal yapının ürettiği gençlerin önündeki mahremiyet duvarının ortadan kalkması ile mümkündür. Ancak bu duvarı toplum, kendi dinamikleri ile zamanla ortadan kaldıracak ve yine kendi dinamikleri ile yeni bir yapı oluşturacaktır. Zira toplumsal yapılar bir takım zorlamalar ile değişmez, değiştirilemez. Ancak alınacak bazı ekonomik ve sosyal politikalarla zaman içinde kendiliğinden değişebileceğini düşünebiliriz. Bu cümleden olarak, örneğin ekonomik nedenlerden ötürü kız kaçırmanın kısmen de olsa önlenebilmesi için normal yollardan evlenmeleri teşvik maksadı ile karşılıksız yada faizsiz evlilik kredileri verilebileceği gibi, vergiden düşmek kaydı ile ticari firmalar ve vakıflar da teşvik seafoodplus.info psikolojik nedenlerin ortadan kaldırılabilmesi için ise kız kaçırma olayına şu yada bu şekilde muhatap olan şahısları rencide etmeden uzun vadeli bilgilendirme ve telkin programları uygulanabilir. Bu konuda, aynı zamanda bir yaygın eğitim aracı olan görsel,işitsel ve yazılı medya araçlarından yararlanılabilir. 

KAYNAKÇA

ARSLANTÜRK Z., AMMAN T., Sosyoloji, İfav Yayınları, İstanbul,

BALAMAN, Ali Rıza, ”Türkiye’de Geleneksel Yaşamda Kadının Toplumsal Yeri”, Humana, T:C Kültür Bakanlığı Yayını,Ankara,

BALAMAN, Ali Rıza, Evlilik-Akrabalık Türleri, Karınca Matbaacılık,İzmir,

GÖKÇE, Birsen, Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar,Savaş Yayınları,Ankara,

ATALAY, Beşir, Köy Gençliği Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma,Atatürk Üniversitesi Basımevi,Erzurum,

YASA, İbrahim, Türkiye’de Kız Kaçırma Gelenekleri ve Bununla İlgili Bazı İdari Meseleler, Ajans Türk Matbaası,Ankara,

İNAN, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,

EROĞLU,Cemal, Türk Sosyo-Kültürel Yapı İçinde Manas Destanı, Basılmamış YLS Tezi,SAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adapazarı,

ÖKALP; Enver, Sosyolojiye Giriş, Anadolu Üniversitesi Yayınları,

KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, İstanbul,

HÜRRİYET GAZETESİ, Aralık

HÜRRİYET GAZETESİ, Ağustos

RADİKAL GAZETESİ, seafoodplus.info

TEZCAN, Mahmut, Kültürel Antropoloji, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, ,

ZAMAN GAZETESİ,

OZAN, Ubeydullah, Kız Kaçırma Geleneğinin Sosyo-Kültürel Temelleri, Basılmamış YLS Tezi, SAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adapazarı,

Mp3 indir ve Müzik dinle artık çok kolay İnternet ortamında reklamsız ve herhangi bir sorun yaşamadan Bedava mp3 indir istiyorsanız doğru adrestesiniz. seafoodplus.info sitemizde üzerinde sanatçı, üzerinde albüm ve 'den fazla mp3 bulunmaktadır. Tüm arşvimiz ücretsiz müzik indirme sitemizde sizlere sunulmaktadır. Kürtçe mp3, türkçe mp3, yabancı müzikler farklı kategorilerde şarkılar hergün onlarca yeni albüm ve daha fazlası Sitemizde mp3'lerimizin büyük bir bölümüde şarkı sözleri de bulunmaktadır. Evde, arabada, işyerinde kısacası internetinin olduğu her yerde seafoodplus.info sizinle birlikte

İstek, öneri şikayet ve telif hakları bildirimi için bize [email&#;protected] mail adresinden ulaşabilirsiniz. Telif hakkı bildirimlerinde anında içerik sitemizden kaldırılmaktadır. Sitemiz hiçbir şekilde sunucuda veya kendi bünyesinde mp3 dosyası barındırmamaktadır. Sadece embed kodları ile paylaşılmaktadır. Sitemizdeki şarkılar sadece dinleme amaçlıdır. Kesinlikle ticari amaç bulunmamaktadır.