Bosna Hersek Katliamı Mavi Kelebek

kaynağı değiştir]

Ana karakterler[değiştir

Majko, majko, jos te sanjam (Anne, anne, hala rüyamda seni görüyorum)
Sestro, brate, jos vas sanjam svake noci (Abla, ağabey, hala her gece rüyamda sizi görüyorum)
Nema vas nema vas nema vas (Burada değilsiniz)
Trazim vas trazim vas trazim vas (Sizi arıyorum)
Gdje god krenem vidim vas (Nereye gitsem, sizi görüyorum)
Majko, oce, sto vas nema (Anne, baba, neden burada değilsiniz)

Bosno moja ti si moja mati (Bosna'm, sen benim annemsin)
Bosno moja majkom cu te zvati (Bosna'm, sana anne diyeceğim)
Bosno majko Srebrenice sestro (Bosna annem, Srebrenitsa ablam)
Necu biti sam (Yalnız olmayacağım)

yılında Josip Broz (Tito) liderliğinde kurulan Yugoslavya Federal Cumhuriyeti, farklı dinleri ve etnik grupları barındıran bir ülkeydi. Tito, soğuk savaş yıllarında iki kutuplu dünyada bağımsız politikalar izlemiş, ülkede onun temsilcisi olduğu yeni bir demokrasi deneyi yaşanmıştı. 'de Tito'nun ölümünden sonra, özerk cumhuriyet liderleri arasında anlaşmazlıklar başladı. Federal yapı dengesizleşti, milliyetçi ve ayrılıkçı akımlar baş gösterdi.

′ların başında Sovyet blokunun da parçalanmasının etkisiyle, etnik gruplar bağımsızlıkları için birer birer isyan bayraklarını çekti. Slovenya ve Hırvatistan'ın bağımsızlığını tanıyan Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler (BM), Makedonya ve Bosna-Hersek'in bağımsızlığını referandum şartına bağladı. 'de Bosna-Hersek'te yapılan referandumda çoğunluk bağımsızlıktan yana oy kullandı ve yeni devlet kuruldu. Ancak bu devleti, başta Sırplar olmak üzere bölgedeki diğer etnik gruplar tanımak istemedi. Böylece ülke, 21 Kasım tarihinde imzalanacak Dayton Barış Anlaşması'na kadar sürecek bir iç savaşa sürüklendi.

Bosna-Hersek'in yaklaşık dört yıl boyunca sahne olduğu insanlık dışı olayları bütün dünya film izler gibi izledi. Devlet liderleri suya sabuna dokunmadı, insanların güvenliklerini sağlamakla yükümlü örgütler destek olma maskesi altında köstek oldu. Sırplar Boşnak ailelerin evlerine girip sivilleri toplattı. Esir alınan halk dövüldü, erkeklerin çoğu öldürüldü, kadınlar sistematik olarak tecavüze uğradı. Tarifsiz acılar yaşandı.

Sırpların Bosna'da başlattıkları bu soykırımın ardından, Birleşmiş Milletler Barış Gücü bölgeye müdahale etti. Nisan ′de Srebrenitsa, Barış Gücü'nün "Güvenli Bölge" ilan ettiği altı bölge arasına katıldı. Güvenli bölge, uluslararası koruma güçleri tarafından gerçekten güvenli bölgeler ya da mültecilerin kaçabileceği yollar yaratılması demektir ve bölgeye yönelik her türlü silahlı saldırı yasaklanır. Bu kararın da etkisiyle, diğer bölgelerdeki çatışmalardan kaçan insanlar buraya göç etti ve 24 bin civarı olan kent nüfusu 60 bin civarına ulaştı.

Ancak bu karar hiçbir zaman uygulanmadı. Srebrenitsa, yılına kadar Sırplar tarafından tecrit edildi. Kaçınılmaz bir sonuç olarak da, açlık ve hastalıklar ile mücadele eden bir toplama kampına dönüştü.

Dünyanın en büyük ordularından olan Eski Yugoslav Halk Ordusu'nun teçhizatına sahip Sırplar ve küçük çaplı Hırvat birlikleri kenti ateş altında tutarlarken, Boşnaklar bölgeye uygulanan silah ambargosu nedeniyle hafif silahlarla, o da atacak mermi bulabilirlerse direnmeye çalıştılar.

11 Temmuz tarihinde, kentin güvenliğinden sorumlu Hollandalı komutan, idaresi altındaki BM Potoçari kampına sığınan binlerce Boşnak sivili Sırplara teslim etti. General Ratko Mladiç komutasındaki Bosna Sırp ordusu, tarihin gördüğü en büyük katliamlardan birini, tüm dünyanın bakışları altında sergiledi. Sırplar topladıkları ve günlerce işkenceden geçirdikleri Bosnalı Müslümanları, evlatlarının kardeşlerinin gözleri önünde öldürdükten sonra, cesetlerini yine onlara gömdürdüler. Bosna Hersek'in Srebrenitsa kentinde en az sekiz bin (ölü sayısı hala tam olarak bilinemiyor) insan toplu soykırıma uğradı.

Eski Yugoslavya'da işlenen savaş suçları için Boşnaklar, Srebrenitsa Katliamı'ndan yıllar önce BM'nin başlıca yargı organı olan Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı'na başvurdular. Mahkeme, soykırımın önüne geçilmesi için taraflara çağrı yapmakla yetindi. Boşnaklar ikinci başvuruyu yılında yaptı. Lahey yargıçları, 26 Şubat ′de kararı açıkladı:

Srebrenitsa'da yaşananlar soykırım olarak kabul ediliyor, ancak sorumlusu olarak Sırbistan gösterilmiyordu. Gerekçe olarak da delil yetersizliği gösterilmişti. Bu kararın da etkisi ile Bosnalılar, toplu mezarların bulunması için bir komisyon kurdu.

Tam da o dönemde, Srebrenitsa başta olmak üzere, Bosna-Hersek'in belirli bölgelerinde yeni bitki türleri ortaya çıktı. Bir zamanlar kanla sulanan topraklar, rengarenk çiçeklere ev sahibi oldu. Çiçekler rüzgara anlattı renklerini, kokularını, özlerini. Rüzgar da estiği her yerde pul kanatlılara. Anlatılanlar en çok mavi kelebeklerin ilgisini çekmiş olacak ki, kısa sürede nüfuslarında büyük artış oldu.

Bu değişiklik, bilim insanlarının ve komisyonun da ilgisini çekti. Bölge genelinde araştırmalar başladı. Araştırmalar esnasında, Artemisia Vulgaris olarak adlandırılan bir bitki türünün belirli yerlerde adeta topraktan fışkırdığı fark edildi. Yaşanan bolluk ve güzellik, genel olarak bu bitki ile beslenen mavi kelebekleri de kendisine çekmişti. Mavi kelebeklerin nüfusu, artan besin miktarına paralel olarak artmıştı.

Artemisia Vulgaris; Yavşan Otu ya da Misk Otu olarak da adlandırılan bir bitki türüdür. Çoğunlukla mezarlıklarda açtığından, Ölüm Çiçeği olarak da bilinmektedir. Bitkiler karbonu, hidrojeni ve oksijeni hava ile sudan, diğer bütün besinleri topraktan alırlar. Toprağın verimliliğini artıran faktörlerden biri de doğal gübredir. İnsan bedeni toprağa karıştıkça çeşitli mineraller sağlayarak toprağın besleyiciliğini artırır. Bu artış da, yaşamak için söz konusu minerallere muhtaç Artemisia bitkisinin coşarak açmasını sağlar.

Mavi kelebeklerin gösterdikleri yol ile Artemisia bitkisine ulaşan bilim insanları, bu artışın altında yatan nedeni bulmak için bölgede kazılara başladılar. Önce bir kaç bedene rastlandı. Araştırma derinleştikçe toplu mezarlara ulaşıldı. Olay basına yansıyınca, yerel halk da kazılara katıldı. Mezarlar birer birer ortaya çıktı. Kazılara katılan arkeoloji profesörü MargaretCox'un anlattığına göre; uydu fotoğraflarıyla toplu mezarların yerleri tespit edilebilir olduğundan, cesetler tek tek bilindik mezarlıklara gömülmüş, herhangi bir manyetik değişkenlik taraması yapılamaması için mezarların içine metal parçalar bırakılmıştı. Hatta çoğu mezara, araştırmacıları yıldırmak için bubi tuzakları koyulmuştu.

ICMP (International Commission on Missing Persons - Kayıp Kişiler Uluslararası Komisyonu), Bosna'da bugüne dek toplu mezarların açılması sonucu toplam 17 bin kişinin kimlik tespitinin yapıldığını ve yaklaşık 13 bin kişinin daha olduğunu bildiriyor. Bu çalışmalar oldukça zahmetli olduğundan büyük kısmında iş makineleri ve sonrasında DNA analizi kullanılıyor.

Yine ICMP verdiği bir röportajda, aynı insana ait bir cesedin 50 km'lik bir alanda toplam 13 farklı mezardan çıkarıldığı durumların bile olduğunu söylüyor. Araştırmacılar, toplu mezarların bu kadar derin kazılmasının ve bedenlerin parçalanıp dağıtılmasının katliamın izlerinin silinmesine yönelik yapılmış bilinçli bir çalışmanın ürünü olduğunu düşünüyorlar.

Ben Srebrenitsa'da yaşamadım. 11 Temmuz gününü ve sonrasında neler yaşandığını; ne geride kalanların gözünden, ne de topraklarından silah zoruyla sökülüp alınan, sonra paramparça edilerek yine o toprakların altına hapsedilen bedenlerin gözünden görebilirim

Ancak Sırpların bu katliamdan sorumlu tutulmamasının, katliam hakkındaki belki de en çarpıcı ve doğru kararlardan biri olduğunu düşünüyorum. Sırp ordusunun yapmış olduğu katliamın arkasındaki asıl suçluların Sırp halkı olmadığını bilmek ve bildirmekle yükümlü hissediyorum kendimi. Çünkü burada işlenen insanlık ayıbı; çıkarcı politikaların, faşizmin, sadizmin, silah tüccarlarının zaferinin en acı örneklerinden biridir.

Srebrenitsa katliamı, dünyanın insan hakları konusundaki tutumunu tarihe kapkara harflerle yazdırmıştır. Barış kuruluşlarının içinde bile barışa karşı insanların olabildiğinin açık ispatıdır. Katliama seyirci kalan tüm ulusların, katliama azımsanmayacak kadar katkısı vardır. Dolayısı ile bu kıyımı bir milliyete ya da dine mal etmek, bunların hepsini görmezden gelmek demektir. Bir başka insanlık ayıbıdır (MO/AS)

* Yazı ilk olarak Atölye Zine'de yayınlandı.

◾ Katil Sırp asker Ratko Mladic, ağır silahlarla donatılmış askerleriyle Bosna Hersek- Sırbistan sınırındaki Srebrenitsa'yı ele geçirdi. Burası bir kaç yıl önce Birleşmiş Milletlerin, Boşnaklar için güvenli bölge ilan ettiği kasabaydı. Üstelik karargâha sığınan halkı koruyacaklarına dair güvence de vermişlerdi.

◾Mladic'in o gün yaptığı konuşmaysa soykırımın habercisiydi. Mladic, Sırp Bayramı arifesinde şehri Sırp milletine hediye ettiklerini kaydederek, "Nihayet bu topraklarda Türklerden (bölge Müslümanları için kullanılan ifade) intikam alma zamanı geldi" ifadelerini kullanmıştı.

◾ Sırplar, Srebrenitsa düştükten sonra en az 8 bin Boşnağı katletti, çok sayıda kadın ve çocuk evlerinden sürüldü.

◾ Birleşmiş Milletler bünyesindeki Hollandalı askerler, kendilerine sığınan masum ve silahsız binlerce Boşnağı, Sırplara teslim ettiler. Karargâhdaki Bosnalı erkek, kamyonlarla bir orman kıyısına götürüp sırtlarından vuruldu.

◾ Sırplar kurşuna dizdikleri masumları, kamyondaki diğer arkadaşlarına taşıtıyor, sonrasında onları da katlediyorlardı.

◾ Hollandalı askerlere sığınmayıp orman yoluyla, Bosna ordusunun kontrolündeki bölgeye ulaşmak isteyen diğer Bosnalıların da kaderi ne yazık ki aynı oldu. Artık halk arasında "ölüm yolu" olarak da anılan orman yolundan giden binlerce Boşnak, Sırpların kurduğu pusularda, canavarca katledildiler.

◾ Soykırım yapan Sırp askerler, katliamlarını gizlemek için toplu mezarlar kazıp, masum insanları oralara attılar. Toplu mezarlardaki cenazelerin yerini bir çok defa değiştirerek de kemiklerin birbirine karışmasına neden oldular.

◾ Uyduda belli olmaması içinse içlerine manyetik parçalar yerleştirdiler. Bununla da kalmayıp, dışarıdan bakıldığında anlaşılmaması için bölgenin iklimine uygun bitkilerle toplu mezarların üzerini örttüler. Ama… Sırp ordusunun korkunç plan ağını bir kelebeğin kanat çırpışı bozdu.

◾ Toplu mezarlar yüzünden toprak yapısı değişti ve orada artemis çiçekleri çıkmaya başladı. Sadece artemis ile beslenen mavi kelebeklerin bölgede yoğunlaşması dikkatleri buraya çekti. Yapılan araştırmalarda bulunan toplu mezarlar, Bosna'daki katliamı bir kez daha kanıtladı.

funduszeue.info

◾ Soykırımın kurbanlarını bulmak için başlatılan çalışmalarda toplu mezarlarda kimliği tespit edilenler, her yıl 11 Temmuz da Potoçari Anıt Mezarlığ'ında törenlerle toprağa veriliyor.

◾ Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsünün verilerine göre, Srebrenitsa ve çevresinde bugüne kadar bulunan 85 toplu mezarda 6 bin kurbanın kemik kalıntısına ulaşıldı. Bölgede bulunan toplu mezarların bilgileri şu şekilde:

➡ Srebrenitsa'da 'te yaşanan soykırımından kurtulmak isteyen Boşnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla'ya ulaşmak için kullandığı güzergahta bulunan Kamenica, şu ana kadar bulunmuş en büyük toplu mezar bölgesi.

➡ "Mezar vadisi" olarak nitelendirilen Kamenica'da 5 bin soykırım kurbanına ait kemikler bulunurken burada bulunan 2 bin kişinin kimlik tespiti yapıldı.

➡ Srebrenitsa'nın 15 kilometre uzağındaki Zeleni Jadar'daki toplu mezarda soykırım kurbanının kemiği bulunurken kentten 55 kilometre uzaklıktaki Kozluk'ta ise kurbana ait kemik kalıntısına ulaşıldı.

➡ Srebrenitsa'da 'te yaşanan soykırımından kurtulmak isteyen Boşnak sivillerin orman yolundan, güvenli bölge Tuzla'ya ulaşmak için kullandığı güzergahta bulunan Liplje'de ortaya çıkan toplu mezardan da toplam kurbanın bedeni çıkartıldı.

➡ Srebrenitsa'dan 12 kilometre uzaklıkta bulunan Biljeceva bölgesinde kurbana ait kemik kalıntıları çıkartılırken kurbana ait kemik kalıntılarının bulunduğunu Glogova'daki toplu mezar Srebrenitsa'nın 23 kilometre uzaklığında tespit edildi.

➡ Ravnice (Bosanski Novi) mevkisindeki toplu mezarda kişiye ulaşılırken Lazete'de ise soykırım kurbanına ait kemik kalıntıları bulundu.

➡ Srebrenitsa'ya 41 kilometre uzaklıktaki Cerska'da ve Sırbistan'ın sınır şehri Loznica'nın karşısında konumlanan Branjevo'da ise kişinin kemik kalıntısına ulaşıldı.

◾ Srebrenitsalı Boşnak sivillerin sığındığı Hollandalı BM askerlerinin soykırımdaki rolü, aradan geçen yıllara rağmen tartışılıyor. Kentin işgal edilmesinin ardından çekilen ve kamuoyunun da aşina olduğu görüntülerde, Hollandalı komutan Thom Karremans'ın 11 Temmuz 'te bir araya geldiği Mladic karşısında el pençe durması dikkati çekiyor.

◾ Kente giren Sırplara ateş açıldığı için Karremans'ın ifadesini alan Mladic'in, görüntülerin sonunda ise Karremans'a içki ısmarladığı ve ikilinin birlikte kadeh kaldırdığı görülüyor. (Soldaki fotoğraf)

◾ Hollandalı askerlerin Srebrenitsa'dan uğurlanması öncesinde ise Mladic'in, Karremans ve ailesine çeşitli hediyeler vermesi de bir başka ilgi çekici detay olarak göze çarpıyor.

➡ Karremans hiçbir zaman yaşananlar yüzünden yargılanmazken, Hollanda devleti ise Srebrenitsa'daki soykırımdan "kısmen" suçlu bulundu.

◾ Kurban yakınlarınca 'de açılan davada, Lahey Bölge Mahkemesi, Srebrenitsa'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı askerlere sığınan Boşnak sivilin Sırplara teslim edilmesinden Hollanda'yı suçlu buldu. Srebrenitsa davalarında 45 Sırp'a toplam yıl hapis cezası verildi

◾ Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı, yılında aldığı kararda, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi.

◾ Sırp komutan Mladic, ICTY'de görülen davada, aralarında soykırımın da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum edilirken, 8 Haziran 'de görülen temyiz duruşmasında müebbet hapis cezası onandı.

◾ Savaş döneminde Bosnalı Sırpların lideri olan Radovan Karadzic de Sebrenitsa soykırımı dahil birçok suçtan önce 40 yıl, ardından temyiz davasında müebbet hapse mahkum oldu.

➡ ICTY'de görülen Srebrenitsa davalarında ayrıca Radislav Krstic 35 yıl, Vidoje Blagojevic 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara müebbet, Drago Nikolic 35 yıl, Ljubomir Borovcanin 17 yıl, Vinko Pandurevic 13 yıl, Radivoje Miletic 19 yıl ve Milan Gvero 5 yıl hapis cezası aldı.

➡ Bosna Hersek Mahkemesinde görülen başka bir davada ise 13 Temmuz 'te 'e yakın Boşnak sivilin katledilmesi suçundan Milorad Trbic 30 yıl hapisle cezalandırıldı.

◾ Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp'a, toplam yıl hapis cezası verildi. Eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa'daki soykırımla suçlanmış ancak yargılanması sürerken cezaevinde ölmüştü.

İnsanlık tarihine çalınan kara bir leke, Srebrenitsa Katliamı. Üzerinden çeyrek asır geçse de tüm Müslümanların kapanmayan yarası olmaya devam ediyor.

Bosna, Savaş ve Barış: &#;Mavi Kelebekler&#;in İzinde

Mayıs 15,

Hazırladığı mikrofinans projeleriyle uluslararası ve ulusal çapta farkındalık yaratmayı hedefleyen KU GlobalAid ekibi olarak, projemizi gerçekleştirmek için Srebrenitsa, Bosna-Hersek&#;e gitmeden önce daha önce yaptığımız &#;Savaş ve Barış&#; etkinliklerinin devamı niteliğinde okulumuzda konuyla ilgili farkındalık yaratacak bir seminer düzenleyeceğiz. Seminerde Bosna-Hersek&#;in tarihi, siyasal ve etnik yapısı, Bosna Savaşı, Srebrenitsa soykırımı ve daha birçok yerdeki kıyımlar ele alınacaktır. Koç ve Boğaziçi üniversitelerinden bu alanda yetkin hocalarımızın yanı sıra geçen yıl TRT 1&#;de yayınlanan Mavi Kelebekler dizisinden de konuklarımız olacak.

Seminer, UNIV sayılacaktır ve Türkçe olacaktır.

Konuklar:

• Ümit Demiray &#; Mavi Kelebekler proje koordinatörü & senaristi
• Mehmet Ulay &#; Oyuncu
• Aydın Babuna &#; Boğaziçi Üniversitesi
• Şener Aktürk &#; Koç Üniversitesi

Avrupa&#;nın ortasında ama insanlıktan çok uzaklıkta, tüm dünyanın gözleri önünde yaşanan soykırımda hayatını kaybeden Boşnak Halkı&#;nın aziz anısınıa&#;

6 Nisan &#;de başlayan Bosna Savaşı, tarihler 14 Eylül &#;i gösterene dek acımasız katliamlarla sürmüştür. Üç yılı aşkın sürede; yaklaşık insan ölmüş, 2 milyon kadarı da yerini yurdunu terk etmek zorunda kalmıştır. Uluslararası Kızılhaç Örgütü verilerine göre, Bosna-hersek&#;te kişi hayatını kaybetmiştir.

Mavi Kelebekler: İnsanlık ve savaş suçlarının işlendiği Bosna Savaşı sırasında katliamları saklamak isteyen savaş suçlları, onlarca kilometre uzaklarda yeşillendirerek gizlemek istedikleri toplu mezarlar oluşturdular. Bu mezarlar, normalden derin kazılarak mezar içine bırakılan metal parçalar ile manyetik değişkenlik taraması yapılması (uydu resimleri vs.) engellemek suretiyle gizlenmek istendi. Bölgede inceleme yapan uzmanların toplu mezarların üzerinde yetişen yaban çiçeği Artemis ve bu çiçekten beslenen mavi kelebeklerin nüfusunda bir artış gözlemeleriyle bugüne kadar &#;den fazla toplu mezar tespit edildi. Bosna-Hersek&#;te mavi kelebeğin izinde her geçen gün yeni toplu mezarlar açığa çıkarılmaktadır.

Önceki EtkinlikSonraki Etkinlik

nest...

158956 158957 158958 158959 158960