Fatma Teyze Nasıl Yazılır

Birkaç gün önce emeklilik törenine kat&#;ld&#;&#;&#;m&#;z önceki rektörümüz Say&#;n Prof. Dr. Cemal Talu&#;, Türkçe konusunda duyarl&#; bir yöneticiydi, güzel konu&#;urdu, iyi bir hatipti Zaman zaman telefonla beni arar, tak&#;ld&#;&#;&#; baz&#; yaz&#;m konular&#;n&#; konu&#;urduk. Say&#;n Talu&#; bir yaz&#;m konusuna tak&#;lm&#;&#;sa, karar verememi&#;se, bilin ki bu alan&#;n uzmanlar&#;n&#;n anla&#;amad&#;&#;&#;, hatta uzmanlar&#;n yaratt&#;&#;&#; bir s&#;k&#;nt&#;, bir sorun vard&#;r. Say&#;n Talu&#;’un bu tür sorular&#; kar&#;&#;s&#;nda da ço&#;u zaman ben iki ayr&#; adres gösterir, Dil Derne&#;i K&#;lavuzu ile TDK K&#;lavuzu aras&#;ndaki fark&#; anlat&#;rd&#;m önce Uzmanlar aras&#;ndaki çeli&#;kilere, tutars&#;zl&#;klara &#;a&#;&#;ran Say&#;n Rektörümüz hep &#;öyle bitirirdi sözlerini:

“YAHU KEMAL, S&#;Z&#;N &#;&#;&#;N&#;Z GERÇEKTEN ZOR!”

Asl&#;nda herkes de bilir ki, Atatürk bize yaz&#;m&#; çok kolay bir dil b&#;rakt&#;, olabilecek yaz&#;m sorunlar&#;n&#; da sa&#;l&#;&#;&#;nda çözdü. Ancak sonraki y&#;llarda bilim adamlar&#;, uzmanlar aras&#;ndaki iktidar kavgas&#;, sa&#;-sol hesapla&#;mas&#; bu alana da s&#;çrad&#;, sürekli de&#;i&#;en yaz&#;m k&#;lavuzlar&#; art&#;k izlenemez, anla&#;&#;lamaz oldu. Bizim i&#;imiz, yani Türkçe ö&#;retmenlerinin, edebiyat ö&#;retmenlerinin, yazarlar&#;n çizerlerin i&#;i çok kolay olacakken, zorla&#;t&#;. Uzmanlar&#;n tam uzla&#;amad&#;klar&#; yaz&#;m kurallar&#;ndan biri de, akraba adlar&#;n&#;n yaz&#;m&#;yla ilgili. Dil Derne&#;i akraba adlar&#;ndan ayr&#; bir madde olarak söz etmese de, “bir özel ada ba&#;l&#; sayg&#; sözcükleri” diye ele ald&#;klar&#; maddede kar&#;&#;la&#;t&#;&#;&#;m&#;z örneklerden anl&#;yoruz ki, özel adla yan yana kullan&#;lan akraba adlar&#; büyük harfle yaz&#;lacak: Ay&#;e Teyze, Mehmet Amca gibi TDK ise bu konuda iki ayr&#; kural koyuyor: 1) Lakap ve unvan durumunda olan akrabal&#;k adlar&#; büyük harfle yaz&#;l&#;r: Nene Hatun, Gül Baba 2) Bunlar d&#;&#;&#;ndaki akrabal&#;k adlar&#; küçük harfle yaz&#;l&#;r: Tülay abla, Ay&#;e teyzemin

HANG&#;S&#; DO&#;RU?

Genellikle Dil Derne&#;i k&#;lavuzuna uyanlardan&#;m ben de Do&#;rusu yukar&#;daki iki ayr&#; kuraldan hangisini benimseyece&#;im konusunda tereddütlerim var. Bizde akrabal&#;k adlar&#; çok rastgele kullan&#;l&#;r. Nurullah Ataç önüne gelene “amca, day&#;” diyen insanlara çok sinirlenirdi. Bunu yaz&#;lar&#;ndan da biliyoruz. Yaz&#;k ki bizde böyle, herkes herkesin amcas&#;, day&#;s&#;, teyzesi, ablas&#;, a&#;abeyi Romanlar öyküler yazan biri olarak bunu çok iyi biliyorum. Bizim romanlar&#;m&#;zda, öykülerimizde amcalardan, teyzelerden, a&#;abeylerden, ablalardan geçilmez. Bir kahraman&#;n&#;z, birinin amcas&#;ysa, ötekinin day&#;s&#;, bir ba&#;kas&#;n&#;n a&#;abeyidir. Yani çok de&#;i&#;en bir unvand&#;r bunlar. Bu nedenle tam bir unvan, lakap özelli&#;i kazanmam&#;&#; akrabal&#;k adlar&#;n&#;n küçük yaz&#;lmas&#; bana daha pratik, daha do&#;ru görünüyor.

Not: 28 &#;ubat Cumartesi günü Cumhuriyet’in Ankara’daki kültür merkezinde (Ahmet Rasim Sok. No: 14), “Ne&#;ter ve Madalya- Efsane &#;ampiyonlar&#;n Roman&#;” ba&#;l&#;kl&#; söyle&#;ide yeni roman&#;m üzerine konu&#;aca&#;&#;m, kitaplar&#;m&#; imzalayaca&#;&#;m. Bütün yaz&#;n dostlar&#;n&#; bekliyorum.

Teyze, hala, amca, dayı, dede, nine, abi, abla sözcükleri TDK'ye göre küçükharflerle başlayarak yazılır. Teyze, hala, amca, dayı, dede, nine, abi, abla sözcükleri kişi adına bitişik değil ayrı yazılır.

Akrabalık bildiren sözcüklerin tamamı küçük harfle başlayarak yazılır, hiçbir zaman bitişik yazılmaz ve tarihi şahsiyetler dışında büyük harflerle başlayarak yazılması yanlıştır. 

Örnekler:

• Ayşe teyze
• Fatma hala
• Ahmet amca
• Ali dayı
• Arif dede
• Zeynep nine
• Onur abi

TDK açıklaması şöyledir:

Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz: Pınar abla, Gülümser teyze, Oğuz dede, Ahmet amca. Elbette kişiler gerçek akrabalarından söz ederken akrabalık sözüne bir iyelikeki getirirler: "Ayşe teyzeme gittim." örneğinde olduğu gibi kesme işaretiyle ayrılmaz.

Gerçek akrabamız olmayan birine saygı amacıyla hitap ederken de akrabalık sözünün ilk harfi küçük olur. Gerçek akrabanız olan kişiden "Ahmet amcam", gerçek akrabanız olmayan bir kişiden samimiyet derecenize göre "Ahmet amca" veya "Ahmet amcam" şeklinde söz edebilirsiniz. Kişi adından sonra gelen akrabalık sözünün büyük harfle başlaması yalnızca tarihî ve menkıbevi şahıslar için geçerlidir:

• Gül Baba, Susuz Dede, Adile Hala vb.

Akrabalık adları bu gibi örneklerde büyük harfle yazıldığı için gelen iyelik eki kesme işareti ile ayrılır: Adile Hala'nın, Gül Baba'nın vb.

YKS'nin ilk oturumu olan TYT'de bugün adaylara yöneltilen yazım yanlışı sorusunda akılları karıştıran şıklardan biri olan 'Fatma Teyze' yazımı, milyonlarca aday tarafından sorgulanmaya başladı. Peki, Fatma Teyze nasıl yazılır, t harfi büyük mü olur, küçük mü olur? İşte detaylar

YKS 'de bahsi geçen "Fatma Teyze" yazımı gündemde yerini aldı. TDK'ye göre; teyze, amca ve benzeri ifadelerin doğru yazılışına ilişkin kurallar şöyle:

İsmin ardına eklenen "teyze" akrabalık bildiriyorsa küçük harfle yazılır. Önceden akrabalık bildirmeyen, özel isimleşmiş ifadelerde teyze, amca büyük harfle yazılıyordu fakat TDK, bu tarz isimlerde kan bağı ile akrabalık olup olmaması önemli olmadığını, kişi adlarından sonra gelen akrabalık adlarının ilk harfi, kelime gerçek bir akrabayı ifade etmese de küçük harfle yazılması gerektiğini açıklamıştır.