Kuzularda Burun Akıntısı Nasıl Geçer

Koronavirüs pandemisinin etkisiyle dünya genelinde salgın hastalıklara yönelik genel bir bilinçlenme geliştiği gibi, yeni gelişebilecek muhtemel salgınlara karşı duyarlılık da artmıştır. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde tespit edilen yeni virüs türleri, insanlarda yeni hastalıkların oluşabileceği endişesini tetiklemiştir. Özellikle hayvanlarda hastalığa yol açan birtakım mikroorganizmaların, insanlarda ne gibi etkiler yapabileceği merak konusudur. Son dönemde dikkat çeken hastalık etkenlerinden biri de mavi dil virüsüdür.

Mavi Dil Virüsü Nedir?

Mavi dil virüsü veya bluetongue virus (BTS) özellikle sığır, koyun, keçi gibi geviş getiren büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda ortaya çıkabilen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Virüs sıklıkla nemli bölgelerde, tatarcık sineklerinin hayvanlarla beslenirken virüsü taşıması ile bulaşır. Tatarcık sinekleri sıklıkla nisan ile kasım ayları arasında çoğalma eğilimi gösterir ve yazın yağış alan nemli bölgelerde hastalık oluşumu daha sık gözlenir. Virüsle kontamine olmuş enjektör gibi ekipmanların, hijyen kurallarına uyulmadan hayvanlara uygulanması ile virüsün bulaşabildiği gözlemlenmiştir. Enfeksiyonun sonucunda ise hayvanlarda ateş ve iştahsızlık gibi sistemik belirtilerin ve burun akıntısı, vücudun çeşitli bölgelerinde iltihaplanma ve dilde renk değişikliği gibi lokal belirtiler ortaya çıkar. Mavi dil hastalığı tüm dünyada ve ülkemizde bildirimi zorunlu hastalıklar sınıfında yer alır.

Mavi Dil Virüsü Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Mavi dil virüsünün küçükbaş ve büyükbaş besi hayvanları ve lamalarda hastalık yaptığı bilinmektedir. Hayvanlarda genellikle yüksek ateşle birlikte meme dokusu, göz çevresi, ağız çevresi ve genital bölgelerde yaygın iltihaplanma, burun ve ağız salgılarında artış, ciltte kuruma ile birlikte döküntü, dilde şişlik ve morarma şeklinde klinik tabloya neden olur. Bunların yanında hayvanlarda halsizlik, iştahsızlık, harekete isteksizlik ve solunum problemleri ortaya çıkabilir. Hastalanan hayvanlarda süt veriminde hızlı bir düşüş gözlenebilir. Gebe hayvanlarda düşük gelişme riskini artırmasa da yeni doğan buzağılarda bazı doğumsal anomaliler gelişmesini tetikleyebildiği bildirilmiştir.

Mavi Dil Virüsü İnsanlar İçin Tehlikeli Midir?

Yapılan çalışmalar mavi dil virüsünün insanlarda enfeksiyona yol açtığına dair herhangi bir kanıt sunamamıştır. Hastalık, hayvandan hayvana direk bulaşmadığı gibi hayvandan insana da bulaş göstermez. Etkilenen hayvanlara ait ürünlerin kullanılması ile de hastalık etkeninin bulaştığı tespit edilmemiştir. Bu anlamda mavi dil hastalığı gıda güvenliği bakımından herhangi bir tehlike oluşturmaz.

Mavi dil virüsünün önemsenmesinin asıl nedeni, hastalığın hayvanlar arasında yayılarak geniş çaplı hayvan ölümlerine yol açabiliyor olmasıdır. Hastalık etkenine yönelik etkili bir tedavi yönteminin bulunmaması nedeniyle, hastalığa ait salgının kontrolünde ticari transfer faaliyetlerinin uzun süreli olarak durdurulması ve karantina tedbirlerinin alınması gündeme gelir. Bunların yanında, sağlıklı hayvanların aşılanması da salgınla mücadelede önemlidir. Mavi dil virüsü aşısı, buzağılarda anomali gelişme riskini artırdığı için gebe hayvanların aşılanması tavsiye edilmemektedir.

Öksürük, burun akıntısı, vücut sıcaklığında ve solunum sayısında artış, bir ineğin solunum yolunun hasar alacağına dair bazı işaretleridir. Sığır akciğerleri, hem bedenlerine göre oldulça düşük hacme sahip olmaları hem de sahip oldukları çok loplu asimetrik anatomi sebebiyle bu hayvanları solunum hastalıklarına daha yatkın kılmaktadır. Bu yatkınlık sadece kendi başına, besi yahut damızlık çiftliklerinde %20’lere ulaşabilen ekonomik kayıplara sebep olabilecek patolojilerin gelişmesine sebep olabilir. Büyükbaş ruminat türleri her ne kadar etkili bağışıklık sistemine sahip olsalar da, bu sistemi doğada tam olarak nasıl etkin bir şekilde kullandıklarını bilmek elzemdir. Bu sebeplerle kaybedilebilecek performans kayıplarını önlemek için geliştirdiğimiz sürdürülebilir düşünce tarzımız.

Solunum problemlerinin sığır yetiştiriciliği üzerine genel teknik-ekonomik etkileri

Sığır yetiştiriciliğinde, kötü barınak koşulları ve ani yem değişiklikleri özellikle sağmal yahut emziren inekler için ciddi risk teşkil eder. Yaşlarından bağımsız olarak ; ne kadar vücut kondüsyonları zayıf ve ne kadar stres altındalarsa, virüs ve bakterilere karşı  o kadar savunmasızdırlar. Gördüğümüz tüm solunum problemleri dengesiz besleme ve uygun olmayan barınak koşullarının işaretleridir.

Bu dertler hemen her yaş grubunda görülebilir. Bu problemler kaynaklı ölümler genç sağmallrda ve süt buzağılarında %20’lere varabilir. Besi hayvanlarında ise neden olduğu büyüme kaybı sebebi ile genel karlılığı %25 oranında düşürebilir.

Solunum yolu bir ineğin aşil tendonu gibidir

Peki bu hastalıklara yatkınlık nereden geliyor ? Aslında sığırlar kendilerine özgü karmaşık bir akciğer morfolojisine sahiptirler. Sağda beş solda üç lop olmak üzere göğüs kafesi içinde asitmetrik olarak yerleşmiş çok parçalı akciğerlere sahiptirler. Diğer memeli hayvanlarla karşılaştırdığımızda vücut ağırlığına oranla akciğer hacimlerinin yarı yarıya düşük olduğunu görürüz. Ancak bu farkı yüksek solunum hızı ve artan hava akımı ile dengelerler. Tüm bunlar yetmezmiş gibi sığır akciğerleri, işkembe bakterileri tarafından üretilen metan, amonyak gibi zehirli gazların irkiltici etkisine sürekli maruz kalır.

Tüm bunlara rağman sığırların ayakta kalabilmesinin sırrı, soluk borularındaki güçlü savunma mekanizmasının altında yatar. Üstelik bu mekanizma sağmal inekler, süt emen buzağılar, koyunlar ve keçiler için de geçerlidir. Akciğerlere açılan yaklaşık bir metre uzunluğundaki bu kanal devasa bir filtre görevi görür. Bu hava filtrasyonu soluk borusunu kaplayan silialar aracılığıyla sağlanır. Solunum havasında bulunan enfeksiyöz ajanlar ilk olarak mukus tarafından tutulur ve bağışıklık sisteminin farklı bileşenleri(antikorlar, T hücreleri, makrofajlar) tarafından deaktive edilir. Aynı zamanda silialar titreşerek mukus seviyesinin üzerine çıkarlar. Bu süreç mukosiliar arytma olarak adlandırılır. Eğer birikim fazla ise, öksürük de mekanik olarak istenmeyen birikimin yahut mukusun vücuttan dışarı atılmasını hızlandırır.

Yetiştiricilikte olası solunum hastalıklarının tanımlanması ve önlenmesi

Solunum problemleri ile karşılaştığımızda ilk olarak, hazırlayıcı sebepler ; temiz hava kalitesi, hayvan sayısı, içerideki gaz ve toz yoğunluğu gibi barınağa ait faktörler arasında aranmalıdır. İkinci aşama bakım şartlarına bağlı stres türlerini tanımlamayı içerir. Bu problemlerin su yüzüne çıkmasını önlemek için sıklıkla barınakta ya da genel organizasyonunuzda değişikliklere ihtiyaç duyulduğuna ve bunların gerekli olduğuna lütfen dikkat ediniz. Örneğin ; farklı bölgelerden ve farklı yaş gruplarından hayvanları aynı barınakta toplamak hastalık riskini arttırır.

• Son olarak hayvanın immun sisteminin alınacak dört önemli tedbir ile desteklenmesini sağlamalıyız. Aşağıda sıralanan tedbirleri aldığımızdan emin olmalıyız ;
• Uygun sağlık koşulları altında uygun aşılamaları yapmak.
• Hayvanları onlar için ideal beslenme seviyesinde tutmak. Buna dikkat ederek, ineklerin bağışıklık sistemini her türden ajana güçlendirmeye ve iyi bir sindirim dengesi elde etmeye çalışabiliriz(örneğin ; bakır, çinko, B vitaminleri).
• İyileştirilmiş çiftlik uygulamaları ile gereksiz stresten kaçının, ve sınırlı stresin istenmeyen sonuçlarından da magnezyum(nörofizyolojik denge için önemli) alımı ile korunun.
• Solunum yolunun savunma mekanizmalarını uyarmak için bitkisel kökenli yem ilaveleri kullanın(örneğin ; okaliptus, kekik)

Solunum yolları ile ilgili risklerle mücadele, ineklerin performansını arttırmak için önemli bir faktördür. Erken ölüm oranının ve pahalı ilaç kullanımının düşürülmesine ilaveten optimize edilmiş büyüme performansı, yaptığınız yatırımda bizleri denemeye değer kılan avantajlardan bazılarıdır. Ne, ne zaman, ve hangi dert için isterseniz yardımcı olacağımızı sizlere taahhüt ederiz. Detaylı bilgi için lütfen uzmanlarımızla temasa geçiniz.