Gebelik Harici Adet Gecikmesinin Nedenleri

Geçirdiğiniz bir hastalık, kullandığınız bir hap, aşırı stres, bazen uykusuzluk, bazen aşırı yorgunluk bunların hepsi adetinizi geciktirebilir. O nedenle 'ne eyvahhh yine mi hamileyim', 'yaaa yaşasın hamileyim' diye ne üzülün ne de erken sevinin.

Hamile kalmaya çalışmamanıza rağmen adetiniz gecikti. Hemen hamile miyim paniğine kapılmayın, hamile olmamanıza rağmen başka nedenlerle adetiniz gecikebilir. Kadınlarda adet gecikmesine yol açan ve en sık rastlanılan nedenler:

Hastalık: Geçirdiğiniz ani, kısa ya da uzun süreli bir hastalık, adetinizin gecikmesine neden olabilir. Hastalığınız iyileştikten sonra, adetleriniz eski düzenine girecektir.

Kullandığınız ilaçlar: Yeni ve farklı bir ilaç kullanmaya başlamanız, adetinizin gecikmesine ya da gelmemesine sebep olabilir. Kullandığınız ilaçların yan etkilerini doktorunuzla mutlaka konuşun.

Stres: Yaşadığınız stres de adet düzeninizi etkileyebilir. Bazen yaşadığımız aşırı gerginlik ve stres vücudumuzda GnRH adı verilen hormonun (cinsiyet hormonlarının salınmasını uyaran hormon) seviyesini azaltır. Bu hormonun azalması yumurtlamamaya ya da adet olamamaya yol açar. Eski düzeninize kavuşmak için rahatlayıp gevşemeniz gerekir.

Şişmanlık ya da zayıflık: Çok fazla kilonuzun olması, hormonsal olarak adet döngünüzü değiştirebilir ya da tamamen durmasına sebep olabilir. Birçok kadın biraz kilo verdiklerinde normal döngülerine ve doğurganlıklarına döner. Bunun dışında bazı hallerde zayıflık da adet gecikmelerine yol açabilir. Vücudunuzdaki yağ oranı yeterli düzeyde değilse adet düzensizliklerine ya da adetin durmasına yol açabilir. Tıpta bu duruma amenore denir. Kilo almak adet düzeninizin eskiye dönmesini sağlar. Aşırı derecede spor yapan ya da profesyonel sporcu kadınlarda bu durum sık görülür.

Günlük yaşamdaki değişiklikler: Uzun süreli çalışma, rutin ve düzenli programınızda değişiklik yapmak, biyolojik saatinizi etkileyebilir. Adetinizin gecikmesinin nedeni, çok uzun saatlerinizi işyerinde geçirerek uykusuz kalmanız olabilir.

Yanlış hesaplama: Adet döngüsü kadından kadına farklılık gösterebilir. Ortalama adet döngüsünün 28 gün olduğu söylense de bu her kadın için geçerli değildir. Bazen adetinizin geciktiğini sandığınız zamanlarda yalnızca yanlış hesap yaptığınızı fark edebilirsiniz. Adet döngünüz düzensizse ve ne zaman yumurtladığınızı biliyorsanız, yumurtladığınız günden iki hafta sonrasında adetinizin gelmesini beklemelisiniz. Bu şekilde adet döngünüzü daha kolay takip edebilirsiniz.

Menopoza geçiş dönemi: Perimenopoz, üreme döneminden, üretken olmadığınız döneme geçiş yaptığınız zamana verilen isimdir. Bu dönemde adetiniz daha az ya da daha çok gelebilir veya daha sık ya da daha seyrek adet olabilirsiniz. Eğer hamile kalmak istemiyorsanız, bir doğum kontrol yöntemi kullanmaya devam etmenizde fayda vardır.

Menopoz: Menopoz, artık yumurtlamayacağınız ve adet görmeyeceğiniz bir dönemdir. Menopoza doğal bir şekilde girebilirsiniz. Ancak menopoz rahmin alınması gibi cerrahi olarak ya da kemoterapi gibi kimyasal yollarla da olabilir.

Hamilelik: Nihayet! Evet, adetinizin gecikmesinin sebebi hamile kalmış olmanız olabilir. Basit bir gebelik testi adetinizin gecikmesinin nedeninin, hamilelik olup olmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır. Gebeliğin öğrenilmesi için yapılan idrar ve kan testleri vücudunuzda hCG hormonu (gebelik hormonu) olup olmadığını kontrol eder. Eğer hamileyseniz, doktorunuzu arayarak doğum öncesi randevusu almalısınız. Gebelik testiniz negatif çıktıysa, birçok test bir hafta bekleyip yeniden gebelik testi yapmanızı tavsiye eder. İkinci test de negatifse ve neden adetinizin geciktiği hakkında bir fikriniz yoksa fiziksel muayene için hemen doktorunuzu arayın. Doktorunuz size birkaç kan testi yapabilir ya da gecikmiş adetin gelmesine yardımcı olan bir ilaç verebilir.

Kaynak: Petrol-İş Kadın Dergisi Ocak sayısından alınmıştır

Âdet gecikmesi, çoğu kadının çeşitli nedenlere bağlı olarak hayatının bir döneminde yaşadığı bir sorundur. Âdet döngüsü çoğu kadın için 28 gündür. Bununla birlikte, bu döngünün daha kısa ya da uzun olduğu dönemler de olabilir. Bazı kadınlarda döngü 21 gün ila 40 gün arasında görülebilir. Belli bir zaman döngüsüne uymayan, farklı aylarda erken ya da geç görülen ve devam etme süresi değişen döngüler, çeşitli hastalıklarla ya da ruhsal değişimlerle ilgili olabilir. Ciddiye alınması gereken âdet gecikmesi için tedavi planı ise rahatsızlığın altında yatan nedenin saptanmasıyla yapılır.

Âdet Gecikmesi Nedir?

Sağlıklı kadınlarda normal âdet döngüsü, son kanamanın başlama tarihinden itibaren 28 gündür. Bununla birlikte gün arası da normal kabul edilebilir. Döngünün her seferinde birkaç gün değişmesi de normal bir durumdur. Kanamaların bu döngü dışında görülmesi ise âdet gecikmesi olarak adlandırılır.

Normal bir âdet döngüsü sırasında kadınların yumurtalıklarının birinden yumurta salınır. Bir sperm tarafından döllenmeyen yumurta, kan ve dokularla birlikte vücuttan atılır. Bu kanama ortalama 5 gün sürer. Daha sonra döngü, aylık olarak kendini tekrar eder.

Bazı dönemlerde ise stres gibi duygudurumlar, çeşitli dış etkenler ya da hastalıklar nedeniyle bu döngü bozulabilir. Bu durumda döngü dışında anormal kanamalar görülür.

Âdet Gecikmesi Neden Olur?

Âdet kanamasının gecikmesinin bazı yaygın nedenleri şunlardır:

• Gebelik,

• Aşırı stres,

• Ani kilo kaybı,

• Aşırı kilolu olmak,

• Gün içinde çok fazla egzersiz yapmak,

• Doğum kontrol hapı kullanmak,

• Menopoz ya da erken menopoz,

• Polikistik over sendromu,

• Kontrolsüz diyabet,

• Kalp hastalıkları,

• Aşırı aktif tiroit bezi.

Herhangi bir faktöre bağlı olarak yaşanan uzun süreli stres, hormonları etkileyerek âdet gecikmesine ve menstrüal dönemin normalden daha ağrılı geçmesine neden olabilir. Stres, gecikmenin yanı sıra kanamanın erken olmasının da nedenlerinden biridir. Meditasyon, yoga, yüzme ve koşu gibi egzersizler stresin azalmasına yardımcı olabilir. Ancak, gün içinde aşırı egzersiz yapmak da stres seviyesini artırır. Bu durumda yağ seviyesi de düşeceği için yumurtlama gecikebilir ya da durabilir.

Menopoz, kadınlarda yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Genellikle yaşlarında görülür. Menopoz dönemine yaklaşan kadınlarda âdet gecikmesi görülebilir. Bunun nedeni, östrojen seviyesinin düşmeye başlaması ve yumurtlamanın düzensiz hâle gelmesidir. Menopozdan sonra ise kanamalar tamamen durur.

Aşırı ve ani kilo kayıpları, âdetin gecikmesinin nedenleri arasında bulunur. Günlük alınan kalorinin büyük oranda kısılması, yumurtlamak için gerekli olan hormon üretimini olumsuz olarak etkiler. Özellikle vücut kitle indeksi ve altında olan bireylerde âdet gecikmesi görülebilir.

Bu durumun tam tersi olarak, aşırı kilo da âdet döngüsünün düzensizleşmesinin önemli nedenlerden biridir. Aşırı kilolu kadınlarda östrojen hormonu fazla miktarda üretilir. Fazla östrojen, âdet kanamasının gecikmesine neden olabilir. Özellikle vücut kitle indeksi 30 ve üzerinde olan kadınlar bu risk grubuna dahildir.

Doğum kontrol hapları kullanmak, döngü içinde bir kanamanın atlanmasına neden olabilir. Bu durum çoğu kadın için normal kabul edilir. Özellikle yalnızca progesteron içeren haplar âdetin gecikmesine neden olur. Hapların bırakılmasıyla birlikte âdet döngüsünün normal seyrinde ilerlemesi beklenir.

Polikistik over sendromu ise üreme hormonlarına etki eden, kadınlarda yaygın olarak görülen ve tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bu hastalık, yumurtalıklarda içi sıvı dolu kistlerin oluşmasına neden olur. Çoğunlukla küçük ve zararsız olan bu kistler genel olarak herhangi bir rahatsızlığa ya da ağrıya neden olmaz, ancak âdet döngüsünün bozulmasına neden olabilir

Kan şekeri değişiklikleri ve hormonal bozukluklara sebep olan diyabet ya da çölyak gibi bazı kronik hastalıklar da âdetin gecikme nedenleri arasında bulunur. Otoimmün bir hastalık olan çölyak, glüten alerjisine bağlı olarak sindirim sisteminde tahribata yol açar. Hipertiroidi ve hipotiroidi de hormonları etkileyerek âdet gecikmesine neden olabilir. Bu gibi durumlarda, uygun tedavinin ardından döngünün normale dönmesi beklenir.

Âdet Gecikmesinin Belirtileri Nelerdir?

Âdet gecikmesinin yaygın olarak görülen belirtisi, kanamanın bir önceki kanamayı takiben gün içinde gelmemesidir. Bununla birlikte, pek çok hastalığa bağlı olarak görülen âdet gecikmelerinde farklı belirtiler de görülebilir.

Âdet gecikmesi yaşayan kadınlarda görülen yaygın belirtiler şu şekildedir:

• Aşırı kıllanma,

• Baş ağrısı,

• Kasık bölgesinde ağrı,

• Yüz başta olmak üzere vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkan sivilceler,

• Aşırı kilo alma ya da verme.

Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Âdet gecikmesi, özellikle uzun süreli görülüyorsa farklı hastalıkların belirtisi olabilir. Bu nedenle, teşhis ve tedavi için kadınların bir sağlık kurumuna başvurmasında fayda bulunur. Jinekoloji ya da endokrinoloji muayenelerinde hastaların ve ailelerinin tıbbi geçmişleri, yaşanılan stres gibi duygusal sorunlar, kilo değişiklikleri, egzersiz yapma sıklığı gibi noktalar dinlenir. Ayrıca kadınların yaşı da önemli bir faktördür. Tıbbi bir durumun neden olabileceği âdet gecikmelerinde hastalar farklı bölümlere yönlendirilir.

Muayene öncesinde, âdet kanamasının başlangıç ve bitiş tarihlerinin not alınması faydalı olur. Tanı sürecinde herhangi bir hastalıktan şüphelenilmediği takdirde âdet döngüsünün belirli bir süre izlenmesi istenebilir.

Tanı için kan testlerinin yanı sıra ultrason, MR ve tomografi gibi yöntemlerden de yararlanılır. Kan testleri, anormal seviyede seyreden hormonların olup olmadığı konusunda bilgi alınmasını sağlar. Hipofiz bezi ya da üreme sistemindeki herhangi bir bozukluk içinse görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır.

Âdet Gecikmesi Tedavisi Nasıl Olur?

Âdet gecikmesi tedavisi için öncelikle gecikmenin nedenleri belirlenir. Stres ya da beslenme bozuklukları gibi hormonları etkileyen nedenlerden kaynaklanan âdet gecikmelerinde kadınların yaşam koşullarında değişiklik yapması gerekir.

Âdet gecikmesinin nedeni polikistik over sendromu ise tedavide progesteron içerikli doğum kontrol hapları kullanılması önerilebilir. Ancak, doğum kontrol hapları da gecikmenin nedeni olabilir. Bu durumda hapların bırakılmasıyla döngünün normal seyrine dönmesi beklenir.

Erken menopoz vakalarında, hormon replasman tedavisinden (HRT) ya da doğum kontrol haplarından faydalanılır. Aşırı aktif tiroit bezinin fazla miktarda hormon üretmesi sebebiyle yaşanan âdet gecikmelerinde ise ilaç tedavisi uygulanabilir.