Avasküler Nekrozun Bitkisel Tedavisi

Avasküler nekroz; çeşitli nedenlerle oluşan, kalça başının kanlanma bozukluğudur. Kanlanmanın bozulması sonucunda zamanla kemik ölümü, kalça başının şeklinin bozulması ve sonunda da kalçada kireçlenme (artroz) gelişir.

Özellikle gençlerde ve orta yaşlarda görülen, büyük oranda cerrahi müdahale gerektiren bir hastalıktır. İstatistikler, erkeklerde kadınlara oranla 8 kat daha fazla görülen bu hastalığın genelde 50 yaş altındaki nüfusu etkilediğini göstermektedir. Ülkemizde tahmini olarak yılda ’in üzerinde kişiye avasküler nekroz teşhisi konulmaktadır.

Hastalığın femur başında görülmesinin nedeni femur başını besleyen sınırlı sayıda damar olmasından kaynaklanır. Buraya kan gelmezse, kemik yenilenmesi olmaz ve kemik kaybı oluşur ve zamanla kemiğin bu parçası ölmeye başlar, parçalanır ve üzerindeki kıkırdağı bozulur. Sonuç olarak kalça ekleminde avasküler nekroz geliştiğinde; femur başı çöker ve yuvarlaklığını kaybederek düzleşmeye başlar. Kalça ekleminin yük altında oluşu bu düzleşmenin ve yapı bozulmasının nedenidir. Düzleşme sonucu femur başı yuva arasındaki uyum bozulur. Uyumsuz yüzeyler birbirini bozarak osteoartrite (kireçlenme) ve ağrıya yol açar. Hastalığın ileri evrelerinde uygulanan total kalça artroplastisi, çok başarılı bir ameliyat olmasına rağmen, yüksek aktiviteli bir yaşam stiline uygun olmadığından, aşınma ve gevşeme sorunları nedeniyle ileri yaşlarda tekrarlayan ameliyatlara gerek duyulur. Bu nedenle, hastalığın erken dönemlerinde yapılacak girişimler ile kalça ekleminin korunması büyük önem taşır. Femur başında çökme meydana gelmeden önce yapılacak ilaç ve kalça koruyucu cerrahi tedavilerin başarısı % arasında değişmektedir.

Avasküler nekrozun nedenleri nelerdir?

Avasküler nekrozun birçok sebebi olabildiği gibi bazen hiçbir nedene bağlı olmadan da görülebilir. Temelde kalça kan dolaşımını bozan her olay avasküler nekroza yol açabilir ve büyük oranda; kalça kırığı/çıkığı sonrası, femur boynunun kırıkları sonrasında ortaya çıkar. Bu tür yaralanmalarda avasküler nekrozun ortaya çıkması aylar sürebilir. Avasküler nekrozun ortaya çıkması bazen yaralanmadan sonra 2 sene kadar sürebilir. Uzun süreli steroid tedavisi, diyabet, orak hücreli anemi, kanser tedavisi sırasında uygulanan radyotepari, kemoterapi, böbrek hastalığı, alkolizm, gut hastalığı ve gaucher hastalığı, pıhtılaşma bozukluğu, hamilelik, talasemi, myeloproliferatif hastalıklar, organ nakli, trombofili, sigara kullanımı, AIDS, dalgıç hastalığı (vurgun) da osteonekroza sebep olabilen hastlıklardır.

Femur başındaki kan akımının azalması bazı mekanizmalar ile açıklanmaya çalışılmıştır. Bunlar; kırık veya çıkığa bağlı olarak kan damarlarının zarar görmesine bağlı kan akımının bozulması, steroid kullanımına bağlı olarak yağ hücrelerinin kılcal damarları tıkaması veya pıhtılaşma bozukluğuna bağlı olarak kılcal damarlarda pıhtı oluşumu şeklindedir.

Avasküler nekrozun belirtileri nelerdir?

Avasküler nekrozun en tipik bulgusu ağrıdır. Önceleri kasıkta hafif bir sızıyla başlayan ağrılar zamanla artar. Ağrı kasıkta, kalça önü veya arkasında hissedilebilir. Hastalarda yürürken aksama ve zor yürüme sonucu yürüyüş mesafesinde kısalma görülür. Eklemdeki deformasyon artıkça ağrı da artar, kronikleşir, hatta bir zaman gelir yürümek, adım atmak bile zorlaşır. Eklem kıkırdağının bozulmasıyla birlikte bazı hastalarda hareket sırasında “klik” sesi başlar ki, bu durumun, eklem içi serbest parça varlığına bağlı olduğu olur. Zamanla kireçlenme geliştikçe hareketler kısıtlanır. Genellikle ilk kaybolan hareket kalçanın içe döndürülmesidir. Hasta bacağını kendisine doğru çekerken ayak dışa doğru döner.

Avasküler nekroz hastalığınını derecesi nasıl saptanır?

Bugün en yaygın kullanılan derecelendirmeler radyolojik bulgulara göre yapılmaktadır.

(Modifiye Ficat sınıflaması):

EvreKriter

I           Direkt grafi normal, anormal MR ve sintigrafi bulgusu mevcut

II         Sklerotik ve kistik değişiklikler mevcut

III        Kıkırdak altında çökme (crescent sign) ve/veya kıkırdak yüzeyde basamaklaşma

IV        Femur başında düzleşme ve şekil bozukluğu

V         Eklem aralığında daralma

VI        Eklemde kireçlenme bulguları gelişmiş