Atipik Otizmli Yetişkinler

atipik otizmli yetişkinler

Otistik olduğunu 21 yaşında öğrendi

O hep farklıydı, hep yalnızdı Kendisi de 'farklılığının' ne anlama geldiğini bilmiyordu, üniversiteyi bitirmesine on ay kala otistik olduğunu öğrenene kadar.

Birsen Başar, Hollanda'nın Breda kentinde yaşayan 23 yaşında bir Türk kızı. Öğretmen baba ile ev hanımı annenin çocuğu. Breda Avans Hogeschool Management Ekonomi ve Hukuk mezunu, Hollandaca, Türkçe, İngilizce ve Fransızca olmak üzere dört dil biliyor. O'nu haber konusu yapan neden ise yıllarca otistik olduğu anlaşılmayan Birsen Başar'ın 21 yaşında, 'yüksek fonksiyonlu yetişkin otistik' teşhisi almasının ardından yazdığı kitap.

YAYINEVLERİ KİTABA SICAK BAKMADI
Başar'ın kitabı 2 Nisan Dünya Otizm Günü'nde Hollanda'da yayınlanacak. Ancak Başar, tüm uğraşlarına rağmen Türkiye'de kitabını yayınlayacak yayınevi bulamamış.

"Bu kitabı yazmaktaki amacım benim gibi yetişkin otistiklerin yaşadığı sorunlara dikkat çekmek, sesimi Türkiye'de de duyurmak. Hayatım boyunca bu hastalıktan dolayı çektiklerimi yazdım, kendi hayatım etrafında otistiklerin, özellikle de yetişkin otistiklerin yaşadıklarını anlatmak istiyorum. Türkiye’de genellikle otizmin çocukluk çağında ortaya çıktığı düşünülüyor ve otizm hakkında hep aynı şeyler anlatılıyor. Ama bu çocuklar hep çocuk olarak kalmayacak, bu çocuklar bir süre sonra yetişkin oluyorlar ancak o zaman onların neler yaşadığıyla kimse ilgilenmiyor.

Ülkemde kitabımı basacak yayınevi bulamadım. Bazı yayınevleri kitabımı basmak için 6 bin TL istedi ama benim o parayı verecek gücüm yok. Bazı yayınevleri ise 'Yaşadıkların sadece senin gibi olanları ilgilendirir, toplumun genelinin ilgisini çekmez' diyerek kapıyı kapattı."

Otistik olduğunu 21 yaş&#x;nda öğrendi - 1

OLAYA UZAKTAN BAKMIYORUM, TAM DA İÇİNDEYİM
Başar'a göre kitap, otizmi 'dışarıdan' bakan ve tanık olan değil, yaşayan birinin anlatması açısından anlamlı.

"Türkiye’de otizmle ilgili, otistik çocuğu olan annelerin çıkardığı kitaplar var, onlar çocuklarını anlatıyorlar, kendilerinin neler hissetiğini anlatıyorlar ama çocuklarının neler hisssetiğini anlatamazlar. Ben işte onların yapmak istediklerini yapıyorum, yani ben olaya uzaktan bakmıyorum, ben olayın tam da içindeyim, bunu ben yaşıyorum, otizmi, yaşayan birinin anlatması kadar doğal ve anlamlı bir şey bence olamaz."

KARDEŞİM BİLE BENİ ANLAMIYOR
Kitabının adı Birsen Başar'ın yaşadıklarının ve hissettiklerinin özeti gibi. 'Ben de fark edilmek istiyorum'. Başar, hayatı boyunca annesi ve babasının dışındaki aile fertleri de dahil olmak üzere çevresindeki insanların onu fark etmediğini ve yalnızlaştırıldığını söylüyor. Zekası gelişen ancak duygusal gelişimi duran Birsen Başar'ın, yaşadığı en önemli sorun iletişim güçlüğü olmuş.

"Hayatım boyunca hiç doğru dürüst arkadaşım olmadı. En önemli sorunum sosyalleşememek ve iletişim kuramamak. Kardeşim var ama kendi kardeşimle bile iletişim kuramıyorum, aynı evde yaşıyoruz ama görüşmüyoruz, O da beni anlamıyor. Okulda ise sadece bir arkadaşım vardı, o okula gelmediği zaman tenefüslerde yalnız olurdum, O da taşınınca tamamen yalnız kaldım. En büyük destekçim babam oldu, Hollanda'daki okullarda Türkçe öğretmenliği yaptığı için tanıdığı Türk kızlarının benimle arkadaşlık yapmaları için çok uğraştı, annem de babam da benim için çok fedakarlık yaptılar, seneler boyunca psikiyatrik destek almamı sağladılar.

ARKADAŞLIK KURSAM DA UZUN SÜRMÜYOR
Şu anda benim gibi otistik olan bir arkadaşım var, benden yedi yaş büyük. Bazen onunla bir yerlere gidiyorum, onun dışında hiç arkadaşım yok. Çünkü insanlarla iletişim kurmaya korkuyorum, zaten arkadaşlık kursam da uzun sürmüyor, bitiyor, insanlar bir garip. Mesela oturduğum şehirde yabancıları korumak amacıyla kurulmuş bir dernek var, ben de çevrem ve arkadaşlarım olsun diye oraya gittim ama orada da yalnız kaldım, diğer kızlar sosyaller ama ben onlara ayak uyduramıyorum. Çok uğraştığım halde kimseyle iletişim kuramıyorum o yüzden yalnızım."

Birsen, küçük yaşlardan beri psikolojik destek aldığını söylüyor, otizm teşhisinde neden bu kadar geç kalındığına ise anlam veremiyor ve süreci şöyle anlatıyor.

Otistik olduğunu 21 yaş&#x;nda öğrendi - 2

ÇOK KUVVETLİ BİR HAFIZAM VAR
"Zekam ilerlediği için insanlar diğerlerine bakmıyorlardı, yani derslerimi yapabildiğim için öğretmenler ve psikiyatrik yardımcılar benim diğer sorunlarımla ilgilenmediler, çünkü derslerimde başarılıydım, çok kuvvetli bir hafızam var, okuduğum her şeyi kısa sürede kolaylıkla ezberliyorum. O yüzden birileri çok akıllısın diyordu, birileri anormalsin diyordu, biz de bir şey anlamadık. 21 yaşında yüksek okula giderken otizim teşhisi kondu, yani fakülteyi bitirmeden 10 hafta önce."

İNSANLARLA KONUŞMAKTAN VE DIŞLANMAKTAN KORKUYORUM
Okulu bitirdim ama iş bulamadım. İş başvurularında otizm teşhisi aldığımı söyleyince insanlar benden korktular ve çeşitli bahaneler ileri sürdüler. Uzun süren uğraşlardan sonra Breda Belediyesi'nde memur olarak işe başladım. Orada da bir takım sorunlar yaşıyorum, mesela iş arkadaşlarımın şaka yaptıklarını anlamıyorum, kızıyorum. Onlarla konuşmaktan, iyice dışlanmaktan çok korkuyorum."

HEDEFLERİ VAR AMA
Birsen Başar'a son olarak hayattan ne beklediğini, bundan sonraki hedeflerinin neler olduğunu soruyoruz. Başar, "Yalnızlık yüzünden kendimi bu dünyada bir hayalet gibi hissediyorum. İnsanlar birbirlerini görüyorlar ama kimse beni görmüyor ve konuşmuyor" diyor ve hedeflerini sıralıyor. Ancak Birsen'in her hedefinin sonunda bir 'ama'sının olması dikkat çekiyor.

"İnsanlara otizmi anlatmak, çocuların yanı sıra yetişkinlierin yaşadığı sıkıntı ve sorunlara dikkat çekmek istiyorum ama bunun kolay olmadığını görüyorum. Annem ve babam olmadan hayatıma devam edebilmeyi, yalnız yaşayabilmeyi ve kendime yetebilmeyi istiyorum ama şu anda çok zor. Aşık olmak istiyorum, bir erkek arkadaşım veya eşim olsun istiyorum ama benim durumumda bu çok zor, otistik olduğumu duyanlar zaten benden kaçıyor, uzaklaşıyor."

Otistik olduğunu 21 yaş&#x;nda öğrendi - 3

OTİZM HAKKINDA
Otizm, bireyin iletişim ve çevreye uygun tepkisini engelleyen, karmaşık bir gelişimsel beyin bozukluğu olarak tanımlanıyor. Bazı otizmli bireyler yüksek işlevli oluyor, konuşma ve zekâ gelişimi normal seyrediyor. Bazıları ise ciddi beyinsel gelişim gecikmeleri gösterebiliyor. Hepsinde aynı belirtiler olmamakla birlikte davranışı etkileyen sosyal, iletişim, motor ve duyusal problemler gözleniyor.
Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlardan kaynaklandığı sanılıyor. Hastalığa nelerin yol açtığı bilinmiyor, kalıtım ve çevresel faktörlerle tetiklendiği düşünülüyor. Otizme her çeşit toplumda, ırkta ve ailede rastlanabiliyor. En yaygın nörolojik bozukluklardan biri olan otizmin her çocuktan birini etkilediği kabul ediliyor. Otizmin erkeklerdeki yaygınlığı, kızlardan üç-dört kat fazla. Otizm tanısı alan çocukların çoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğü ve zeka geriliği de görülebiliyor.

SAĞLIK HABERLER&#x;

Otizm

Otizm diğerleriyle iletişim kurmayı zorlaştıran ve engelleyen bir beyin bozukluğudur.

Otizmde beynin farklı bölgeleri bir arada çalışamaz. Otizmlilerin çoğu diğerleriyle iletişim kurmakta her zaman zorlanacaktır. Fakat erken tedavi teşhis gittikçe daha fazla kişiye tam potansiyellerini kullanmada yardım etmiştir. Otizmin nedeni tam olarak bilinmese de, bazı bilim adamları genetik olduğunu düşünmektedir. Halen hangi genin buna neden olabileceği araştırılmaktadır. Diğer araştırmalar, otizmi tetikleyenin belirli ilaçlar veya çocuğun çevresindeki şeyler olup olmadığı üzerine yoğunlaşmıştır. Bazıları da kızamık-kabakulak-kızamıkçık gibi çocukluk aşılarının buna yol açtığına inanır. Fakat araştırmalar bunun gerçek olmadığını göstermiştir. Bu aşılar çocuğunuza zarar verebilecek hatta ölüme sebep verebilecek hastalıklardan koruduğu için, bu aşıların yapılması önemlidir.

Otizmde Ana Belirtiler

Belirtilerin şiddeti farklılık gösterse de otistiklerde şu alanlarda belirgin belirtiler gözlenir: Sosyal etkileşim ve ilişkiler.Belirtiler:

Göz göze gelme, yüz ifadesi ve beden dili gibi sözsüz iletişim becerisinin gelişiminde belirgin problemler
Yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama
Diğerleriyle eğlence, ilgi veya başarıyı paylaşmaya karşı ilgisizlik
Empati eksikliği. Otistikler, diğerlerinin acı ve üzüntü gibi duygularını anlamada zorluk çekebilirler.

Sözlü ve sözsüz iletişim. Belirtiler:

Konuşmayı öğrenememe veya konuşmada gecikme. Otistiklerin %40’ı asla konuşmaz
Sohbet etmeye başlamada zorlanma. Ayrıca otistikler başlamış bir konuşmayı sürdürmede zorlanırlar.
Kalıplaşmış veya sürekli tekrarlanan konuşma. Otistikler daha önceden duydukları belli bir cümleyi sürekli tekrar ederler (ekolali).
Dinleyicilerinin bakış açısını anlamada zorlanma. Örneğin bir otistik karşısındakinin espri yaptığını anlamayabilir. Kelimelerin teker teker karşılıklarını algılar ve ima edileni anlayamaz.

Aktivitelere veya oyunlara karşı sınırlı ilgi. Belirtiler:

Parçalara alışılmışın dışında odaklanma. Otistik çocuklar, arabayla oynamaktan çok arabanın tekerleğiyle oynamak gibi daha çok oyuncağın bir bölümüne odaklanırlar.
Belirli konularla meşgul olma. Örneğin, daha büyük çocuklar ve yetişkinler video oyunlarına, kartlarına veya araba plakalarına hayran olabilirler.
Aynı şeyler ve rutin ihtiyacı. Örneğin, otistik bir çocuk salatadan önce hep ekmek yemek veya okula hep aynı yoldan gitmek ister. -
Kalıplaşmış (stereotip) davranışlar. Örneğin, sallanma veya el çırpma

ÇOCUKLUKTA OTİZM BELİRTİLERİ

Otizm belirtileri çoğunlukla ebeveyn veya çocuğun bakıcısı tarafından ilk 3 yılda anlaşılır. Her ne kadar otizm doğuştan olsa da, bebeklikte belirtileri anlamak veya teşhis koymak zordur. Ebeveynler çoğunlukla bebekleri kucağa alınmaktan hoşlanmadığında, ce-e gibi oyunlarla ilgilenmediğinde veya konuşmaya başlamadığında endişelenirler. Bazen çocuk yaşıtlarıyla aynı zamanda konuşmaya başlar ve sonra konuşma becerisini yitirir. Ayrıca çocuğun işitme problemi olduğundan da şüphelenilebilir. Otistik bir çocuk çoğunlukla işitmez görünür, fakat bazı zamanlar tren düdüğü gibi uzaktan gelen bir ses ilgilerini çeker. Erken teşhis edilen ve yoğun tedavi gören bir otistik, başkalarıyla ilgilenebilir, iletişim kurabilir ve büyüdükçe kendine bakabilir. Yaygın olarak düşünülenin aksine, çok az otistik sosyal olarak tamamen izoledir ve kendi dünyasında yaşar.

GENÇLİKTEKİ OTİZM BELİRTİLERİ

Gençlikte davranış modeli çoğunlukla değişir. Gençlerin çoğu yeni beceriler edinir, fakat diğerleriyle ilişki kurma ve onları anlamada hala geridedirler. Buluğ çağı ve artan cinsellik otistik gençlerde diğerlerine nazaran daha zor olabilir. Genç otistikler depresyon, anksiyete ve epilepsiyle ilgili problemler açısından büyük risk altındadırlar.

YETİŞKİNLİKTE OTİZM BELİRTİLERİ

Bazı otistik yetişkinler çalışabilir ve kendi başlarına yaşayabilir, bu durum zeka ve iletişim becerisinin derecesine bağlıdır. En azından %33’ü kısmen bağımsızdır. Bazı yetişkin otistikler, özellikle zeka düzeyi düşük ve konuşamayanlar, çok fazla yardıma ihtiyaç duyar. Yelpazenin öbür ucundaki çok daha iyi durumdaki otistikler mesleklerinde başarılı olabilir ve tek başlarına yaşayabilirler, fakat yine de diğerleriyle ilişki kurmada zorlanırlar. Bunların zeka düzeyi ortalama veya ortalamanın üzerindedir.

DİĞER OTİZM BELİRTİLERİ

Otistiklerin çoğunun gösterdiği belirtiler dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun belirtilerine benzer. Fakat bu belirtilerin çoğu, özellikle sosyal ilişkilerde, çok daha yoğundur. Otistiklerin yaklaşık %10’u bazı becerilere aşırı hakimdir. Örneğin listeleri akılda tutma, takvim günlerini hesaplama, resim yapma veya müzik yeteneği gibi. Otistiklerin çoğu alışılmışın dışında duyusal algılamaya sahiptir. Örneğin, hafif bir dokunuşu acı verici nitelerken, kuvvetli bir baskıyı rahatlatıcı bulabilir. Bazıları ise acıyı hiç hissetmez. Otistiklerin bazı çok sevdikleri veya hiç sevmedikleri yemekler vardır ve alışılmışın dışında tatları karıştırmaktan hoşlanabilirler. Otistiklerin %40 ila %70’inde uyku problemi vardır.

DİĞER DURUMLAR

Otizm, otistik spektrum hastalıkları da denilen yaygın gelişimsel bozuklukların birçok türünden biridir. Otizmin Asperger sendromu gibi diğer yaygın gelişimsel bozukluklarla karıştırılması mümkündür. Diğer bozuklukların da otizme benzer belirtileri olabilir.

OTİZM TEDAVİSİ

Erken teşhis ve tedavi otistik çocukların tam potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olur. Tedavinin birincil hedefi çocuğun yükümlülüklerini yerine getirebilmesini sağlayan becerilerini geliştirmektir. Otizm belirtileri ve davranışları farklı kombinasyonlarda olabilir ve yoğunlukları değişebilir. Ayrıca bireysel belirtiler ve davranışlar zamanla değişiklik de gösterebilir. Bu nedenlerden dolayı tedavi stratejileri bireysel ihtiyaçlar ve aile kaynaklarına göre düzenlenir. Otistik çocuklar genellikle çok iyi yapılandırılmış ve kendilerine özel tedavilere iyi reaksiyon verirler. En başarılı program ebeveynlere yardımcı olan ve çocuğun yaşamına iletişimsel, sosyal, davranışsal, uyum sağlayıcı ve eğitici yönler katandır. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) çocuğun fonksiyonlarının gelişmesi ve potansiyeline ulaşması için şu stratejileri önerir: Davranışsal eğitim ve yönetim. Davranışsal eğitim ve yönetim, davranış ve iletişimi geliştirmek için pozitif destek, kendine yardım ve sosyal beceri eğitimini kullanır. Uygulamalı Davranışsal Analiz, Otistik ve İlgili İletişim Engelli Çocukların Tedavi ve Eğitimi ve duyusal entegrasyon gibi çeşitli tedavi türleri geliştirilmiştir.Özel terapiler.Bunlar konuşma, meşgale ve fiziksel terapilerdir. Bu terapiler otizmi yönetmede önemli unsurlardır ve hepsi çocuğun tedavisinin aşamalarına dahil edilmelidir. Konuşma terapisi otistik çocuğun daha iyi iletişim kurabilmesi için dil ve sosyal becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir. Meşgale ve fiziksel terapi koordinasyon ve motor becerilerdeki eksiklikleri geliştirmeye yardımcı olabilir. Meşgale terapisi, otistik çocukların duyulardan (görme, duyma, dokunma, koklama) gelen bilgiyi daha yönetilebilir yollarla işlemelerine de yardımcı olur.

İlaçlar. Depresyon, anksiyete, hiperaktivite ve obsesif-kompülsif gibi otistiklerin problemli davranışlarını tedavi etmede ilaç kullanılabilir.
Toplum desteği ve ebeveyn eğitimi. Destek ve eğitim için doktorunuzla konuşabilir veya TOHUM vakfı gibi yasal bir gruba başvurabilirsiniz.

Otistiklerin çoğu uyku problemi yaşar. Genellikle aynı saatte yatmak ve kalkmak gibi bir rutin belirlenerek tedavi edilir. Doktorunuz son çare olarak ilaç tedavisini deneyebilir. Sekretin ve işitsel bütünleşme terapisi gibi alternatif tedaviler hakkında hikayelere medyada ve diğer iletişim kaynaklarında sıkça rastlanır. Herhangi bir tedavi aradığınızda, her zaman bilginin kaynağını bulun ve bilimsel olarak uygun olup olmadığına bakın. Bir tedavinin kullanılması için, bireysel başarılar yeterli değildir. Büyük ve bilimsel olarak kontrol edilip onaylanmış çalışmalara bakmalısınız. Uzmanlar henüz otizmi engelleyecek bir yol bulamamıştır. Otizmi çocukluk aşılarına bağlayan hikayelere karşı toplumsal ilgi halen devam etmektedir. Fakat yapılmış olan birçok araştırma bu bağlantıyı kanıtlayamamıştır. Eğer çocuğunuzun aşılarını yaptırmazsanız, hem çocuğunuzu hem de diğerlerini tehlikeye atmış olursunuz, çünkü bu hastalıkların çoğu çok zarar verisi, hatta ölümcül olabilir.* WebMD’den çevrilmiştir. Ayrıntılı bilgiye ulaşmak için WebMD web sitesini ziyaret edebilirsiniz.

nest...

104088 104089 104090 104091 104092