Katılar Titreşim Hareketi Yapar Mı

EN İYİ CEVABI _Yağmur_ verdi

Son düzenleyen _Yağmur_; 20 Ocak

Maddenin Tanecikli Yapısı

Kütlesi ve hacmi olan canlı ve cansız her varlığamadde denir. Farklı fiziksel hâllerde bulunabilen tüm maddeler çok küçük yapılardan oluşmuşlardır. Maddeyi oluşturan ve maddenin özelliklerini taşıyan en küçük yapı biriminemaddenintaneciği(atom) denir. Tüm maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin tanecikleri o kadar küçüktür ki en gelişmiş mikroskoplarla bile görülemez. Tanecikler bir araya gelerek maddeleri oluşturur. Maddeyi oluşturan tanecikler maddenin özelliğini taşıyan en küçük birimidir.

Çevremizde çok sayıda farklı madde vardır. Farklı maddelerin olmasının nedeni taneciklerinin de farklı olmasıdır. Hiçbir maddenin taneciği başka bir maddenin taneciğine benzemez. Taneciklerin farklı olması maddelere de farklı özellikler kazandırır.

Çevremizdeki bazı maddeler aynı taneciklerden oluşmasına rağmen farklı özelliklere sahiptirler. Örneğin, buz, su ve su buharı aynı maddedir. Fakat bu maddelerin fiziksel özellikleri farklıdır. Maddelerin farklı fiziksel özelliklere sahip olmalarının nedenitanecikli ve boşlukluyapılarının değişmesidir.

Tanecikler bir araya geldiğinde tanecikler arasında az veya çok boşluklar oluşur. Bir maddenin tanecikleri arasındaki boşlukların miktarı maddenin hangi hâlde(katı-sıvı-gaz) olduğunu belirler. Maddelerin tanecikleri hareketlidir. Maddelerin tanecikleri maddenin hâline bağlı olarak farklı hızlarda değişik hareketler yaparlar. Maddelerin taneciklerititreşim, dönme veöteleme hareketi yapabilirler. Yaptıkları bu harekete bağlı olarak maddeler farklı hâllerde bulunur.

Katı Maddelerin Tanecikleri

Katı maddelerin tanecikleri;

               Katı Maddelerin Tanecikleri

§Çok sıkı ve düzenli bir şekilde birbiri ile temas hâlindedir.

§Tanecikleri arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.

§Katıların tanecikleri sadece oldukları yerdetitreşim hareketi

§Tanecikler arasındaki boşluklar çok azdır.

§Taneciklerin birbiriyle sıkı bir şekilde temas hâlinde olmaları nedeniyle katı maddeler sıkıştırılamazlar.

§Katı tanecikleri dönme ve öteleme hareketi yapamaz.

§Katıların belirli bir şekilleri ve hacimleri vardır.

§Dışarıdan bir etki olmadığı sürece katıların şekli değişmez.

Sıvı Maddelerin Tanecikleri

Sıvı hâldeki maddeler de tıpkı katılar gibi tanecikli ve boşluklu yapıdadır. Sıvı hâldeki maddeler;

           Sıvı Maddelerin Tanecikleri

§Tanecikleri arasındaki boşluklar katılara göre biraz daha fazladır

§Sıvı tanecikleri birbiriyle temas hâlindedir.

§Sıvılar yüksek basınçta çok az sıkıştırılabildiği için, sıkıştırılamaz olarak kabul edilmektedir.

§Sıvı tanecikleri,titreşim hareketi yanında,dönme ve birbirleri üzerinden kayaraköteleme hareketi de yaparlar.

§Sıvıların taneciklerinin yaptığıöteleme vedönme gibi yer değiştirme hareketleri sıvı maddelere akıcılık özelliği kazandırır.

§Taneciklerinin yaptığı yer değiştirme hareketlerinden dolayı sıvıların belirli bir şekilleri yoktur; fakat belirli hacimleri vardır.

§Sıvıların hacmi, içinde bulunduğu kabın doldurduğu kısmının hacmine eşittir.

§Benzer şekilde sıvı içine konulduğu kabın doldurduğu kısmının şeklini alır. Bu nedenle herhangi bir kapta bulunan bir sıvı başka bir kaba aktarıldığında sıvının şekli de değişir.

Gaz Maddelerin Tanecikleri

Gaz hâlindeki maddelerin yapısı ve davranışları katı ve sıvılardan oldukça farklıdır. Gaz haldeki maddelerin;

                                Gaz Maddelerin Tanecikleri

§Tanecikleri arasında fazla boşluk bulunduğundan gazların tanecikleri katı ve sıvılardan farklı olarak her yönde çok hızlı bir şekilde hareket edebilir.

§Taneciklerititreşim, dönme veöteleme hareketi yaparlar.

§Belirli şekilleri yoktur ve bulundukları kapalı kapları tamamen doldururlar.

§Taneciklerinin arasında çok fazla boşluk bulunduğu için gazlar kolaylıkla sıkıştırılabilir. Gaz tanecikleri arasında bulunan boşluk kabın büyüklüğüne göre değişir. Kap büyüdükçe boşluk artarken, küçüldükçe bu boşluklar azalır.

§Tanecikleri çok hızlı hareket ettiği için bulundukları ortama hızla yayılırlar.

Hâl Değişimi ve Tanecikler

Aynı cins maddelerin tanecikleri de aynı, farklı cins maddelerin tanecikleri de farklıdır. Ancak bir maddenin farklı halleri aynı taneciklerden oluşmasına rağmen farklı görünürler. Bu durum maddenin taneciklerinin hareketinin ve tanecikleri arasındaki boşluklu yapısının değişmesinden kaynaklanır.

Maddeler katı, sıvı ve gaz halde bulunurlar. Maddelerin ısı alarak ya da vererek bir halden başka bir hale geçmesine hal değişimi denir. Maddeler hal değiştirdiklerinde taneciklerinin hareketi ve taneciklerinin arasındaki boşluk değişir. Örneğin çaydanlıktaki su ısıtıldığında, su taneciklerinin hızı ve tanecikler arasındaki boşluk artar.

Katıdan Sıvıya

Katı tanecikleri birbirine yakın olduğundan tanecikler arasındaki boşluk çok az, taneciklerin hareketi kısıtlı olup sadecetitreşim hareketiyaparlar. Ayrıca katı tanecikleri düzenli bir yapıdadır. Katı bir madde ısıtıldığında;

§Taneciklerin titreşim hareketleri(hızları) artar.

§Taneciklerin düzenli yapısı bozulur.

§Tanecikler arasındaki boşluk artar. Bu nedenle titreşim hareketi yanında dönme ve öteleme hareketleri de yapmaya başlarlar.

§Tüm bu olaylar sonunda katı tanecikleri sıvı taneciklerine benzer ve madde sıvı hale geçer.

Katıdan Sıvıya Hal Değişimi

Sıvıdan Gaza

Sıvı maddeler dışarıdan ısı almaya başladığında;

§Taneciklerin titreşim, dönme ve öteleme hareketleri giderek artar.

§Isıtma işlemi devam ederse tanecikler giderek daha fazla titreşim, dönme ve öteleme hareketi

§Artan titreşim, dönme ve öteleme hareketleri sonucunda birbirine hızla çarpan tanecikler arasındaki boşluklar da artmaya başlar.

§Tanecikler arasındaki boşlukların artması sonucunda birbirinden bağımsız hareket etmeye başlarlar.

§Öncelikle sıvının üst kısmında bulunan tanecikler onu çevreleyen diğer sıvı taneciklerinden kurtulup serbest hareket eden gaz taneciğine dönüşmüş olur.

§Böylece sıvı madde hâl değiştirerek gaz hâline geçer.

Katı ve sıvılara kıyasla, gaz maddelerin tanecikleri arasındaki boşluklar çok daha fazladır. Bu nedenle gaz maddelerin tanecikleri katı ve sıvı hâldeki taneciklere oranla çok daha hızlı ve serbest hareket edebilirler. Gaz taneciklerinin bu özellikleri gazların bulundukları ortama hızlı yayılmalarına neden olur.

Sıvıdan Gaza Hal Değişimi

* Madde hâl değiştirirken taneciklerinde(yapısında) hiçbir değişiklik meydana gelmez. Sadece taneciklerin hızlarında ve tanecikler arasındaki boşluklarda değişim olur.

Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler

Maddeler çeşitli nedenlerle farklı değişimler gösterirler. Maddelerdeki değişimler, maddenin yatı taşı olan taneciklerde(atom) farklılaşmaya neden olup olmamalarına görefiziksel değişimvekimyasal değişimolarak ikiye ayrılır.

Fiziksel Değişim

Maddelerin taneciklerinde farklılaşma oluşturmayan, sadece görünümünü şeklini ve halini değiştiren değişimlere fiziksel değişim denir. Fiziksel değişimler genellikle;

§Ezilme

§Yırtılma

§Parçalanma

§Hal değişimleri(erime, donma, buharlaşma gibi.)

§Çözünme olayları şeklinde gerçekleşir.

Fiziksel değişim sonunda; renk, tat ve koku gibi maddeyi diğer maddelerden ayıran özellikler ve taneciklerin yapısıdeğişmez.

Fiziksel değişim sonunda;

§Dış görünüm

§Şekil

§Fiziksel hal((katı, sıvı, gaz)

§Maddenin boşluklu yapısı

§Maddenin taneciklerinin hızıdeğişir.

Maddelerde meydana gelen fiziksel değişimler sonucu yeni maddeler oluşmaz. Fiziksel değişmede maddenin tanecikleri değişmediği için madde fiziksel olaylarla tekrar eski hâline dönüştürülebilir.

Isı etkisiyle(hal değişimi) meydana gelen fiziksel değişim örnekleri

§Suyun donması

§Demirin erimesi

§Kolonyanın buharlaşması

§Yağmur, kar, dolu yağması

§Mumun erimesi

§Tereyağının erimesi

Fiziksel etkilerle şekil ve görünüm değişimi meydana getiren fiziksel değişim örnekleri

§Kâğıdın yırtılması

§Balonun patlaması

§Pencere camının kırılması

§Elmanın dilimlenmesi

§Kömürün parçalanması

Çözünme ile meydana gelen fiziksel değişim örnekleri

§Şekerin suda çözünmesi

§Sulu boyanın suyu renklendirmesi

§Tuzun yemekte çözünmesi

Kimyasal Değişim

Maddelerin taneciklerinde farklılaşma oluşturan, tamamen farklı ve yeni bir madde oluşturan değişimlerekimyasal değişimdenir. Kimyasal değişimle maddelerin hem görünümleri hem de yapıları değişir. Kimyasal bir değişim sonucu yeni bir madde oluşur. Bu nedenle kimyasal değişme olmadan önceki madde ile kimyasal değişim sonucu oluşan madde birbirinden farklıdır. Maddenin renk, koku ve tat gibi ayırt edici özellikleri değişir.

Kimyasal değişim sonucu yeni bir madde oluştuğu için maddeler fiziksel yollarla eski hâline dönüştürülemez. Ayrıca kimyasal değişim sonucunda oluşan yeni maddeler, kendisini oluşturan maddelerin özelliklerini taşımaz. Maddelerde meydana gelen;

§Yanma

§Ekşime

§Küflenme

§Paslanma

§Çürüme gibi olaylar kimyasal değişimlere örnek olarak verilebilir.

Maddelerdeki kimyasal değişimin en iyi göstergeleri değişim sırasında;

§Isı ve

§Işık açığa çıkmasıdır.

Yani bir olay sonunda ısı ve ışık açığa çıkıyorsa bu olayda kimyasal değişim vardır diyebiliriz. Kimyasal değişimler bazen istemediğimiz durumlara yol açabilir. Örneğin maddelerin çürümesi, bozulması ve paslanması gibi olaylar genellikle istenmeyen kimyasal değişimlerdir.

Isı, ışık veya diğer maddelerin etkisiyle meydana gelen kimyasal değişim örnekleri

§Sütün ekşimesi

§Demirin paslanması

§Benzinin yanması

§Ekmeğin küflenmesi

§Kirazın çürümesi

§Kâğıdın, odunun, kömürün yanması

§Sütün mayalanması sonucu yoğurt ve peynir elde edilmesi

Her kimyasal değişim aynı zamanda bir fiziksel değişimdir. Ancak her fiziksel değişim bir kimyasal değişim değildir.

Yoğunluk

Çevremizdeki tüm maddelerin belirli bir kütlesi ve hacmi vardır. Bu nedenle kütle ve hacim maddeler için ortak özelliktir. Kütle, değişmeyen madde miktarıdır. Kütle, “m” harfi ile gösterilir ve birimi; gram(g) ve kilogram(kg)’dır. Hacim, maddenin boşlukta kapladığı alan olarak tanımlanabilir. Hacim “V” harfi ile gösterilir ve birimi “cm^3”tür. Kütle eşit kollu terazi ile, hacim dereceli silindir ile ölçülür.

Bir maddenin kütlesinin hacmine oranı o maddenin yoğunluğunu verir. Bir maddenin “birim hacminin (1 cm³) kütlesine”maddenin yoğunluğu denir. Yoğunluk maddeler için ayırt edici özelliktir. Yoğunluk “d” harfi ile gösterilir. Kütle gram(g), hacim cm³olarak alındığında yoğunluk birimi g/cm³olur.

Kütle-Hacim-Yoğunluk-İlişkisi

Bir maddenin yoğunluğunu bulmak için;

eşitliği kullanılır.

Belirli bir şekli olmayan cisimlerin yoğunluğunu hesaplarken;

§Cismin kütlesi eşit kollu terazi ile ölçülür.

§Cismin hacmi dereceli silindir ile bulunur. Dereceli silindir içerisine belirli bir hacimde sıvı eklenir. Daha sonra cisim sıvı içerisine bırakılır. Dereceli silindirdeki son sıvı seviyesinden ilk sıvı seviyesi çıkarılır. Aradaki fark cismin hacmine eşittir.

Cisimlere ait kütle-hacim grafiklerinden yararlanarak cisimlerin yoğunluğunu hesaplamak için;

§Grafiğin herhangi bir noktasındaki kütle ve hacim değerlerinden yararlanılır.

Yoğunlukların Karşılaştırılması

Aynı şartlarda farklı maddelerin yoğunlukları birbirinden farklıdır. Çünkü farklı maddelerin tanecik yapıları ve taneciklerinin arasındaki boşluklar da farklıdır.Bu nedenle yoğunluk maddeler için ayırt edici özelliktir.

Maddenin farklı hâllerinin(katı-sıvı-gaz) yoğunlukları da birbirinden farklıdır. Maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ne kadar az ise maddenin hacmi o kadar küçülür. Eşit kütlede hacim ne kadar küçük olursa yoğunluk o kadar büyük olur. Genellikle madde katı hâlden sıvı hâle ve sıvı hâlden gaz hâline geçtiğinde tanecikleri arasındaki boşluk artar ve maddenin yoğunluğu da azalır. Bundan dolayı aynı maddenin yoğunluğunun en fazla olduğu hâli genellikle katı hâli iken, yoğunluğunun en az olduğu hâli ise gaz hâlidir.

Maddelerin yoğunluğu madde miktarına bağlı değildir.Çünkü madde miktarı artıkça maddenin kütlesi ve hacmi aynı oranda arttığı için maddenin yoğunluğu sabit kalır. Örneğin aynı sıcaklıkta bir damla suyun yoğunluğu bir sürahi suyun yoğunluğuna eşittir. Çünkümaddelerin yoğunluğu sabittir ve sadece sıcaklıkla değişir. Genellikle sıcaklık artarsa maddelerin hacmi artacağından yoğunlukları azalır.

Maddelerin yoğunluklarını karşılaştırmanın en kolay yolu, maddelerin bir sıvıda batma veya yüzme özelliklerinin karşılaştırılmasıdır. Yoğunluğu sıvının yoğunluğundan büyük olan madde sıvının dibine batarken, Yoğunluğu sıvının yoğunluğundan az olan madde sıvıda yüzer.

Birbirine karışmayan sıvı maddelerin yoğunluklarını birbiri ile karşılaştırırken yoğunlukları farklı olan ve birbirine karışmayan sıvılar aynı kap içine konulur. Sıvı maddelerden yoğunluğu büyük olan en altta kalacak şekilde yukarıya doğu sıralanırlar.

Örneğin; aşağıda birbirine karışmayan sıvıların aynı kap içerisindeki konumları verilmiştir.

                                                                                                                                             Sıvıların Yoğunluklarını Karşılaştırma

Madde:

• Kütlesi ve hacmi olan her şeye madde denir.
• Maddeyi oluşturan ve maddenin özelliğini gösteren en küçük yapı taşına maddenin taneciği(atom) denir.
• Maddeler dışarıdan bakılınca bütünmüş gibi gözükse de bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur.
• Maddenin taneciklerden oluşmasının yanı sıra tanecikleri arasında da maddenin cinsi ve fiziksel haline bağlı olarak boşluklar bulunmaktadır.
• Madde tanecikleri hareket halindedir. Maddenin fiziksel hâline bağlı olarak taneciklerin hareketleri de farklılık gösterir. Madde taneciklerinin bulundukları yerde yaptıkları harekete titreşim hareketi Sıvı veya gaz halinde bulunan maddelerin tanecikleri birbiri üzerinde kayarak öteleme hareketi(yer değiştirme) yaparlar. Ayrıca sıvı ve gaz halde bulunan maddelerin taneciklerinin kendi etrafında yaptığı dönme hareketi vardır.

Maddenin halleri ve tanecikli yapısı:

Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 üç farklı halde bulunmaktadır.

Katılar:

• Kalem, silgi, demir, pencere, kapı gibi maddeler katı maddelere örnektir.
• Maddenin en düzenli halidir.
• Belirli bir hacmi vardır.
• Belirli bir şekli vardır.
• Tanecikler arasındaki boşluk çok azdır.
• Tanecikler birbirine çok yakın ve temas halindedir.
• Tanecikler sık ve düzenlidir.
• Katıların tanecikler arasındaki boşluk çok az olduğu için sıkıştırılamaz.
• Tanecikleri sadece titreşim hareketi yapar.
• Taneciklerin sahip olduğu enerji azdır.

Sıvılar:

• Zeytinyağı, su, kolonya, kola gibi maddeler sıvı maddelere örnektir.
• Katılara göre daha az düzenli, gazlara göre daha düzenli bir haldedir.
• Belirli bir hacmi vardır.
• Belirli bir şekli yoktur, bulundukları kabın şeklini alır.
• Tanecikler arası boşluk katılara göre fazla, gazlara göre azdır.
• Tanecikler birbirine temas halindedir.
• Tanecikler düzensizdir.
• Sıvıların tanecikleri arasındaki boşluk katılara bir miktar fazladır. Bundan dolayı sıvılar birazcık sıkıştırılabilir ancak bu miktar çok az olduğu için sıvılar sıkıştırılamaz olarak kabul edilir.
• Tanecikleri titreşim, öteleme, birbiri üzerinden kayarak dönme hareketi yaparlar.
• Taneciklerinin sahip olduğu enerji gazlara göre az, katılara göre fazladır.

Gazlar:

• Su buharı, oksijen, karbondioksit gibi maddeler gaz maddelere örnektir.
• Maddenin en düzensiz halidir.
• Belirli bir hacmi yoktur.
• Belirli bir şekli yoktur.
• Tanecikler arasında boşluk fazladır. Tanecikler birbirinden bağımsız haldedir.
• Tanecikler çok düzensizdir.
• Gazların tanecikler arasındaki boşluk çok fazla olduğu için sıkıştırılabilir.
• Tanecikleri titreşim, öteleme, dönme hareketi yaparlar.
• Taneciklerinin sahip olduğu enerji fazladır.

Maddenin katı, sıvı ve gaz hallerinin karşılaştırılması

Hal değişimi:

Maddelerin ısı alarak ya da ısı vererek bir hâlden başka bir hâle geçmelerine denir. Erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, kırağılaşma ve süblimleşme hal değiştirme olaylarıdır.

Erime: Katı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak sıvı hale geçmesine denir.

Donma:Sıvı haldeki maddenin çevresine ısı vererek katı hale geçmesine denir.

Buharlaşma: Sıvı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak gaz haline dönüşmesine denir.

Yoğuşma:Gaz haldeki maddenin çevresine ısı vererek sıvı hale geçmesine denir.

Süblimleşme:Katı haldeki maddenin çevresinden ısı alarak sıvı hale geçmeden direk gaz hale geçmesine denir.

Kırağılaşma: Gaz haldeki bir maddenin çevresine ısı vererek sıvı hale geçmeden direk katı hale geçmesine denir.

Madde katı halden sıvı hale, sıvı halden gaz hale geçerken enerji kazandığı için maddenin taneciklerinin hareketliliği artar. Ayrıca maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve düzensizlik de artar.

Madde gaz halden sıvı hale, sıvı halden katı hale geçerken enerji kaybettiği için maddenin taneciklerinin hareketliliği azalır. Ayrıca maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve düzensizlik de azalır.

&#;MADDENİN TANECİKLİ YAPISI&#; KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.

Etiketler sınıf, buharlaşma, Donma, Erime, gaz maddelerin özellikleri, hal değişimi, indir, kar yağarken hava neden ısınır, katı maddelerin özellikleri, kaynama, kırağılaşma, kısaca, konu anlatımı, konu özeti, madde nedir, Maddenin halleri ve tanecikli yapısı, Maddenin katı, Maddenin tanecikli yapıda olduğunun ispatları, pdf, sıvı maddelerin özellikleri, sıvı ve gaz hallerinin karşılaştırılması, sıvılar sıkıştırılabilirmi, süblimleşme, yoğuşma