Normal Dogumdan Sonra Gaz Sorunu

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Figen Temelli Akın, hamilelik sonrası yaşanan vücuttaki değişimleri anlatıyor.

Kadınlarda lohusalık olarak bilinen evre, doğumdan sonra başlayan ve yaklaşık 40 süren bir dönemi kapsamaktadır. Doğum sonrası göbek hizasında olan rahim yaklaşık 4-6 hafta sonra normal boyutuna döner. Karın duvarı ve leğen kemiğinde bulunan bağ dokusu ligamentleri gebelik boyunca yumuşak ve elastik bir hal alır. Bu yumuşaklık ve elastikiyet yaklaşık 4-5 ay sonra gerçek sağlamlığına ulaşır. Bu bölgelerin kas dokusu, elastik büyümeye bağlı hafif aralıklı durumda olabilir. Doğum sonrası uygun olmayan hareketler, bu bölgelerin yaralanmasına sebep olabilir. Leğen kemiğini oluşturan dokular yaklaşık 6 kilo yükle yani (bebek ve anne dokularının kilo artışı) taşımaya bağlı olarak zayıflar.

Gebelik boyunca bu bölge doğumda hassasiyet kazanır. Doğumdan sonra yapılacak kegel egzersizleri, leğen kemiğinin kaslarını kuvvetlendirir. Ayrıca ağrıyı ve oluşan ödemi azaltarak dolaşımı artırır, kas zayıflığını önler. İleride oluşabilecek idrar ve gaita kaçırması da engellenmiş olur. Yapılan egzersizlerle dış genital organda gelişebilecek hemaroid (basur) ve hematom (kan toplanması)  rahatsızlıkları engellenebilir. Bu bölgeye yapılacak buz uygulaması tedavisiyle doğum sonrası oluşan ağrılarda giderilmiş olur.

Doğum sonrası sırt ve bel bölgesinde meydana gelebilecek ağrılar için istirahat edilmeli ve gerektiğinde ağrı kesici desteğiyle ağrı oluşması engellenmelidir. Eğer normal doğumda anneye epidural yöntem uygulanmış ise, bu bölgede yüzeysel ağrılar gelişebilir. Böyle bir durumla karşılaşılırsa, nemli sıcak kompres veya buz uygulaması yapılması tavsiye edilir. Göğüs bölgesinde oluşan ağrılar genellikle hatalı emzirme sonucu oluşmaktadır. Yeni doğan hemşiresi tarafından, anneye doğru şekil öğretilmeli, hatalı duruş pozisyonlarına dikkat etmesi sağlanmalıdır. Emzirme yapılırken bel ve sırt bölgesi yastıkla desteklenmelidir. Bebek kucağa alınırken gövdenin aşırı öne eğilmemesi gerekmektedir.

SEZERYAN VE SPİNAL ANESTEZİ SONRASI AĞRILAR İÇİN EGZERSİZ

Sezeryan doğumda yapılan genel anestezi; öksürük, omuz ağrısı, boğaz ağrısı sorunları yaratabilir. Solunum egzersizleri yapılarak bu şikayetler giderilebilir. Gereken durumlarda ağrı kesiciler kullanılabilir. Bağırsağa ait şikayetlerde, gaz problemine yönelik erken zamanda sıvı alımı ve yürüyüş yapılmalıdır. Eğer spinal anestezi yapılmışsa baş ağrısı problemi ile karşılaşılabilir. Bol sıvı alımı desteklenerek, ağrı kesiciler alınmalıdır.

BOL SU VE LİFLİ GIDA TÜKETEREK KURTULMANIZ MÜMKÜN

Eğer zor bir doğum gerçekleşmiş ise, şiddetin derecesine bağlı olarak pelvik ve bacak bölgelerinde varis problemi olabilir. Lohusalık döneminden sonra devam eden varislere karşı uygulanacak tedavi, damar cerrahisi tarafından yapılmalıdır. Yüzeysel varisler; varis çorabı, düzenli yürüyüş ve soğuk uygulamalarla kaybolabilir. Doğum sonrası alt bacakta ve ayak bileği bölgelerinde ödem nedeniyle şişlikler oluşabilir. Bu durumda hasta bacaklarını aşağı sarkıtmamalı, bol sıvı alarak proteinli gıdalar tüketmelidir. Doğum öncesi ya da sonrasında hemaroid problemi yaşanabilir. Bol su tüketimi ve lifli gıdalarla birlikte, gerektiğinde hemaroid giderici ilaçlar kullanılabilir. İdrar kesesi doğum esnasında aşırı gerileceğinden doğumdan sonra idrar yapamama zorluğu yaşanabilir. Bebeğin iri olması, zor ve ağrılı bir doğum, bu rahatsızlığa neden olabilir. Doğum sonrası mesane eğitimi verilerek bu sorun çözülebilir.

BİLİNÇSİZ YAPILAN DİYETLER SÜT VERİMİNİ DÜŞÜRÜR

Sütün gelmesi, ilk 24-72 saat içinde başlar ve emzirme sağlandıkça miktarı artar. Destek amaçlı süt arttırıcı çaylar içilebilir. Doğum sonrası memelerde aşırı büyüme, hassasiyet meydana gelmektedir. Emzirme ile bu sorun çözülmediğinde, pompa ile süt boşaltılması sağlanmalı, buz uygulaması ve ilaç tedavisi yapılmalıdır.

Doğum sonrası kilo verme hızı ve zamanı gebelik süresince alınan kilolara bağlı olmaktadır. Hızlı kilo kaybı için yapılan düşük kalorili diyetler annenin süt verimini olumsuz yönde etkileyip, sütü azaltmaktadır. İlk 4 ay, aylık 1 kg zayıflama normal görülmektedir. Anne çok şişmansa, ayda 2 kg kayıp da gözlenebilir. Ancak ayda 2 kg'ın üzerinde zayıflamak, emziren anne için sakıncalıdır. Doktor izniyle hafif yürüyüşler ve düzenli egzersizler yapmak kilo vermeyi çabuklaştıracaktır. Her gün mutlaka et, tavuk veya balıktan biri tüketilmelidir. Günlük 3 litreden fazla su tüketmenin sütü artırıcı bir etkisi olmadığı gibi, şekerli içeceklerden de uzak durulmalıdır. Protein ve kalsiyum açısından süt, yoğurt, peynir ve yumurta gibi besinler tüketilmelidir.

DOĞUM SONRASI EVDE BAKIM

Doğum sonrası anne kendini iyi hissetse de, yatarak dinlenmesi önerilir. Sık sık idrar yapılması  yararlıdır ve idrar yolları enfeksiyonu riskini azaltır. Ayakta alınan ve kese yapılmayan duş vücut için faydalıdır. Yeni anne, 2 hafta sonra sokağa çıkabilir, 3 hafta sonra ev işlerini yapmaya başlayabilir. Ancak ağır eşyaların kaldırılması ve yorucu temizlikler yapılması sakıncalıdır.

Bir kadının bebek sahibi olduktan sonra hem doğum sürecinin hem de iyileşme sürecinin oluşturduğu ve doğumun tamamlanması ile artan şişkinlik yaşadığı durumdur. Doğum sonrası gaz yaygındır ve genellikle kendiliğinden geçer, ancak altta yatan sağlık durumunun bir işareti olabilir. Bu nedenle genel olarak durumu doktorunuz mutlaka değerlendirmeli ve takip etmelidir.

Doğumdan sonra yapılan müdahale ve hava girişi ile gaz ve şişkinliğin olması mümkündür. Ayrıca, ne zaman doktora gidileceğini ve evde nasıl müdahale edilebileceği gibi birçok sorunun cevabını alacağız.

Doğum yaptıktan veya doğum sonrası, bir kişinin bağırsak hareketleri değişir. Bu değişimleri fark etmesi normaldir.

• Doğum sonrası gaz
• Şişkin hissetme
• Kabızlık

Bu şikayetler için normal doğum veya sezaryen doğum yapıp yapmadığına bakılabilir.

Doğum sonrası gaz belirtileri şunlardır:

• Şişkinlik (buna bağlı olarak gaz çıkarma)
• Kusma
• Keskin karın ağrısı
• Karın bölgesinde kramplar

Pelvik taban hasarı, kabızlık, ishal, idrar bozuklukları, yanlış beslenme gibi nedenler normal doğumdan sonra gaz problemine neden olabilir. Sezaryen doğumda ise bağırsaklar bir süre dışarı çıkarılır ve burada havaya maruz kalır. Bu da ciddi bir gaz oluşumuna sebep olur.

Bu gaz sancılarının giderilmesi için öncelikle dikkat etmek gereken beslenme şekli. Kesinlikle lifli gıdaları tüketmemeli, kurubaklagillerden kesinlikle kaçınmalı ve hatta kişi kendi vücudunu ve sistemini bildiği için her insan da gaz yapıcı besinler aynı olmadığı gibi bu nedenle farklı bir yiyecek veya içecek grubunu tüketmemelidir. Bağırsaklarını çalıştırabilecek küçük egzersizler, yürüyüşler kesinlikle faydalı olacaktır. Bu arada soğuk içecekler de gaz oluşumuna etki eder dolapta soğutulmuş ya da buzlu içecekler yerine oda sıcaklığında tüketmeye dikkat edin.

Tüketildiğinde mutlaka gaz oluşturan belirlenmiş yemekler arasında fasulye, bezelye ve kepekli tahıllar bulunur.Sağlıklı olsada bu sürede mutlaka gaz şikayeti ile karşılaşacağınız bazı gıdalarda bulunmaktadır. Bunlar brokoli, kuşkonmaz, lahana ve Brüksel lahanasıdır. Bu noktada yapılması gereken diyetinizi izlemek ve artan gaz ile ne yediğiniz arasında bir ilişki kurmaktır.

• Karbonhidratı azaltmak,
• Gazlı içeceklerden kaçınmak,
• Yağlı kızarmış gıdalardan kaçınmak,
• Gün boyunca daha küçük öğünlere odaklanmak,
• Sindirimi teşvik edecek egzersizler yapmak,
• Belinizin etrafında sıkı giysiler kaçınmak,
• Kabızlığı önlemeye yardımcı olacak bol miktarda su içmek,
• Yavaş yemek ve iyice çiğnemek.

Yemeğinizi iyice çiğnemek, gazı azaltmanın en iyi yollarından biridir. Çoğu gaz, kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından, midede bulunan enzimler tarafından iyice sindirilmeyen yiyecekleri parçalamak için çalışır. Gaz da kabızlık ile ilgilidir, bu yüzden yeme düzeni ve bol su sizi bu düzene karşı da korumaktadır.

Doğumdan sonra kabızlık, anne adaylarında sık rastlanan bir durumdur. Birçok hamile kadın, bu dönemde az bağırsak hareketleri nedeniyle, gebelik süreci ve sonrasında kabızlık problemi yaşar. Bu rahatsızlık, doğumdan sonra da devam edebilir, doğum sonrası ilk kez de ortaya çıkabilir. Genel anlamda bu problem, bağırsak hareketlerinin, herhangi bir nedenden ötürü, yavaş olmasından dolayı, dışkının bağırsaklarda uzun süre kalması ve kuru hale gelmesidir. Böyle bir durumda, tuvalete çıkma normale göre daha zor bir hale gelir. Doğum sonrasında, iyileşmeye ve toparlanmaya çalışan vücudun, kabızlık sorunuyla karşılaşması gerçekten çok rahatsız edici bir durumdur.

Doğumdan Sonra Kabızlık Neden Olur?

• Uykusuzluk ve Yorgunluk: Aslında bu problem bütün ebeveynlerin ortak sorunu olarak bilinir. Doğumdan sonra, bebeğinizle birlikte eve geldiğinizde, artık onun ihtiyaçları doğrultusunda yaşamaya başlarsınız. Bebeklerin sık sık uyuma ya da uyanma ve geceleri acıkmaları gibi durumlar sebebiyle bitkin düşerek uykusuz kalan annelerin, bağırsak alışkanlıklarında da bu nedenlerden dolayı değişiklikler yaşanabilmektedir. Uyku düzensizliği ve eksikliği, strese yol açarak, kabızlığa da neden olabilmektedir.

• Stres ve Endişe Halleri: Yeni doğan bebeğiniz, birçok yönden hayatınızı değiştirir. Eve kattığı neşe ve sevincin yanında bir de istemeden de olsa stresli ve endişeli olmanız aslında gayet normal bir durumdur. Karmaşık haldeki duygular, vücuttaki stres hormonlarını etkileyerek, sindirim sisteminizde olumsuzluklara neden olabilir. Bu durum, bazı kadınlarda, ishal problemi, bazılarında ise kabızlık olarak görülmektedir.

• Sıvı Kaybı ve Diyet: Bebeğinizi emzirmek, uyutmak ve diğer ihtiyaçları için onunla ilgilenmek oldukça önemlidir. Ancak bu durumun telaşı içerisine girdiğinizde, kendi öz bakımınızı ve beslenmenizi ve sağlığınızı da düşünmeniz hem kendiniz hem de çocuğunuz için daha da önem arz etmektedir. Özellikle emzirme döneminde bol sıvı alımına dikkat etmelisiniz. Çünkü, vücudunuzun fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için, gerekli sıvı miktarının karşılanamaması sonucunda dehidrasyon yani sıvı kaybı meydana gelmektedir. Bu da bağırsak hareketlerinizi olumsuz yönde etkileyerek kabızlığa neden olabilir. Bu yüzden gün boyunca, bolca su ve diğer sıvılardan içmek bedeninizi koruyacaktır. Bununla beraber, Doğum sonrasında uygulanan bilinçsiz diyetler de yine kabızlıkla beraber çeşitli hastalıklarında oluşmasına sebep olabilmektedir.

• Düşük Aktivite: Doğum sonrasında dinlenmek ve uzanmak şüphesiz en çok isteyeceğiniz şeyler olabilir. Ancak, ayakta geçirilen sürenin azlığı sindirim sisteminizi yavaşlatabilir. Bağırsaklarınızın, güçlü ve sağlıklı bir şekilde çalışır durumda olmasına yardımcı olmak istiyorsanız, sizi yormayacak şekilde hafif egzersizler yapmak, yürümek ve ayakta geçirilen süreyi biraz uzun tutmak yararlı olacaktır. Çünkü doğumdan sonra kabızlığın bir nedeni de hareketsiz kalmak ve düşük aktivitedir.

• Kullanılan Bazı İlaçlar: Doğumdan sonra kullanılan bazı ağrı kesiciler, kabızlığa neden olabilmektedir. Dikiş, kas ve baş ağrılarınız sebebiyle kullanmak isteyeceğiniz bu ağrı kesiciler, bağırsak hareketlerini yavaşlatabilmektedir. Bununla beraber, alınacak antibiyotikler de genelde ishal problemlerine yol açsa da bazı durumlarda kabızlık da yapabilmektedir. 

• Vitaminler: Doğum sonrasında, beslenmeye yardımcı ve takviye olabilecek vitaminler, vücudunuza da enerji verir. Aynı zamanda bebeğiniz doğduktan sonra, oluşabilen kansızlık problemlerinde de kullanılabilen demir takviyeleri de vücudunuzu toparlamanızda yardımcı olur. Ancak alınan bu takviyeler, kabızlığa yol açabileceğinden, yediklerinize ve bol sıvı alımına dikkat etmenizde fayda vardır.

Doğumdan Sonra Hemoroit Neden Olur?

Anal kanalın üst bölümünde genişlemiş olan damar yumaklarına verilen addır. Bu rahatsızlık, halk arasında mayasıl ya da basur olarak bilinir. Genelde gebeliğin son 3 aylık döneminde görülebilen bu damar yumakları, makattan dışarı sarkabilir, kanama ya da kaşıntıya neden olabilir. Hemoroit probleminin en önemli nedeni kabızlıktır. 

Hafif hemoroit durumlarında, evde uygulanabilecek basit yöntemlerle ve doktorunuzun vereceği ilaçlarla tedavisi yapılabilir. Bununla beraber, bu rahatsızlığın iyileşebilmesi için öncelikle kabızlık sorununun düzelmesi gerekir.

Doğumdan Sonra Kabızlık Nasıl Geçer?

Doğumdan sonra kabızlık problemi, normalde birkaç gün ila 1 hafta içerisinde geçer. Tabi bu zaman içerisinde kendinize de biraz izin vermelisiniz. Sezaryen ya da normal doğum yapan anneler, tuvalete çıkmada zorluk yaşayacakları düşüncesiyle, bu ihtiyacı erteleyebiliyorlar. Bu da kabızlık sorununun kronik hale gelmesine sebep olabilmektedir. Peki doğum sonrası kabızlıkla nasıl başa çıkılır? İşte size evde uygulayabileceğiniz tavsiyeler:

• Bol Bol Su İçin: Gün içerisinde 8 ila 10 bardak su içmek oldukça önemlidir. Bununla beraber, ılık bitki çayları da tüketebilirsiniz. Öğünlerinize ekleyeceğiniz lif içeren besinler, tükettiğiniz suyu emecek ve bu, dışkının daha yumuşak ve kolay geçişini sağlayacaktır.

• Yediğiniz Besinler Önemli: Zengin lif içeriğine sahip gıdalar, sindirim sisteminizi harekete geçirmede yardımcı olur. Tam tahıllı besinler, taze meyve sebzeler, kuru yemişler ve kahvaltılık gevrekler lif oranı yüksek harika gıdalardır.

• Ara Öğün: Ara öğünler uygulamak, sindirim sisteminizin hızlanmasında yardımcı olur. Bu yüzden mümkün olduğunca gün içerisinde 6 öğün beslenmeye çalışın.

• Hareket Etmek ve Yürümek: Özellikle sezaryen doğum sonrasındaki iyileşme sürecinde, kendinizi yormayacak şekilde yavaş bir tempoda yürümek, bağırsaklarınızı da harekete geçirecektir. Bunun yanında, herhangi bir egzersiz planı yapmak istiyorsanız, doktorunuza danışmanız faydalı olacaktır.

• Uzak Durulması Gereken Gıdalar: Özellikle ilk 10 gün bazı gıdaları tüketmemeniz, sindirim sisteminiz açısından oldukça önemlidir. Bu gıdalar; fast food ürünler, kızartmalar, abur cubur tarzda yiyecekler, pirinç ve patatestir.

• Demir İçeriği Bakımından Zengin Besinler: Doğum sonrasında alınan demir takviyeleri, kabızlığınızı daha da tetikliyorsa, demir açıcından zengin olan yiyeceklerinizi öğünlerinize dahil edin. Bunlar; tavuk, kırmızı et, koyu yapraklı sebzeler ve fasulyedir.

• Stresle Başa Çıkmak: Bunun için, meditasyon, ılık duş, rahatlatıcı hafif egzersizler gibi gevşetici teknikler deneyin ve mutlaka kendinize uyku için zaman ayırın.

Hangi Durumlarda Doktora Gitmelisiniz?

Doğum sonrası kabızlık çoğu kadında yaygın bir durumdur. Evde yapılacak basit birkaç uygulamayla çözümlenebilmektedir. Ancak, kabızsanız ve aşağıdaki gibi belirtileriniz varsa doktorunuzla iletişime geçmeniz tavsiye olunur:

• Aşırı rektal kanama
• Şiddetli şekilde hissedilen mide ağrısı ya da rektal ağrı
• Dışkıda kan ya da mukus
• Kabızlıkla dönüşümlü olarak görülebilen ishal problemi
• Vajina, vulva ya da perinede şiddetli ve ağrılı şişkinlik
• Doğumdan sonraki 3. günde bağırsak hareketlerinin görülmemesi

Doğum sonrası kabızlık, çoğu kadında, kendi kendine iyileşir. Evde yapılabilen doğal tedavi çözümleri, günlük sağlıklı beslenme ve hafif egzersizler bu durumun iyileşmesinde yardımcı olabilmektedir. Daha ciddi kabızlık durumlarında, doktorunuz verdiği bazı ilaçları kesebilir ya da değiştirebilir. 

Deneyimlerinizi ve sorularınızı yorum olarak bizimle paylaşabilirsiniz!
Sağlıklı günler diliyoruz.