Elektriği Ilk Bulan Kişi
Elektrik
Elektrik, elektrik yüklerinin akışına dayanan bir dizi fiziksel olaya verilen isimdir. Elektrik sözcüğü Türkçeye Fransızcadan geçmiştir.[1] Elektriğin Türkçe eş anlamlısı çıngı sözcüğüdür.[2][3][4] Ayrıca Anadolu ağızlarında elektrik anlamında yaldırayık sözcüğü tespit edilmiştir.[5] Elektrik, pek çok farklı şekillerde var olabilir. Örneğin, yıldırımlar, durgun elektrik, elektromanyetik indüksiyon ve elektrik akımı gibi. Ek olarak, elektriğin elektromanyetik radyasyon, radyo dalgaları gibi oluşumları olduğu bilinmektedir.
Elektrikte, elektrik yükleri diğerleri ile de etkileşime giren Elektromanyetik alanlar yaratır. Elektrik, pek çok fiziksel durumdan dolayı var olabilir:
- Elektrik yükü: Atom altı parçacık, çeşitli elektromanyetik etkileşimlerinden kaynaklanarak ortaya çıkar. Elektriksel olarak yüklenmiş bir madde, elektromanyetik alandan etkilenir.
- Elektrik alan (Elektrostatik): elektrik yükleri tarafından (hareket etmeseler bile) oluşturulan elektromanyetik alanın özel bir şeklidir
- Elektrik potansiyeli: Bir elektrik alanın, elektrik yükü üzerinde yapabildiği iş kapasitesi olarak tanımlanır ve genelde volt olarak ölçülür.
- Elektrik akımı: Elektrikle yüklenmiş parçacıkların hareketi ya da akışı denebilir, genelde amper olarak ölçülür.
- Alternatif akım: Hareket eden parçacıklar manyetik alan oluşturur. Elektrik akımı da manyetik alan yaratabilir ve değişken manyetik alanlar da elektrik akımları oluşturabilir.
Elektrik mühendisliğinde, elektrik şunlar için kullanılır;
- Elektrik gücü: ekipmanlara enerji vermek için kullanılır
- Elektronik: Elektrik devreleri ve aktif elektrikle uğraşır
Elektrik olayı, antik çağlardan beri araştırılmaktadır, teorik anlaşılması ise yaklaşık on yedinci ve on sekizinci yüzyıla kadar uzamıştır. Hatta bundan sonra bile, pratik uygulamalar çok az miktarda kalmıştır ve elektriğin endüstride ve yaygın kullanımı için uygun hale gelmesi ancak on dokuzuncu yüzyılda olmuştur. Elektriğin akıl almaz bir yaygınlığı vardır yani diğer bir deyişle ulaşım, ısıtma, aydınlatma, iletişim ve teknolojik aletlerde elektrik yaygın olarak kullanılmaktadır. Elektriksel güç ise, şu anda endüstrinin kırılmaz kemiklerinden bir tanesidir.
Tarih[değiştir kaynağı değiştir]
Elektrik yükü[değiştir kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Elektrik ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
Elektriği kim keşfetti?
Uzun cevap: Elektrik, enerjinin doğal bir formu olduğu için birileri tarafından icat edilen bir şey olduğunu söyleyemeyiz. Tarihte geriye gidecek olursak, ilk olarak M.Ö. yılı dolaylarında Antik Yunan medeniyetinde fark edildiği ortada. Fosilleşmiş ağaç reçinesinden elde edilen amberlere tüylü kumaşları sürterek statik elektrik yarattıkları biliniyor.
Ancak bunu sadece eğlence amaçlı mı yapıyorlardı, yoksa kullanabilecekleri bir yöntem mi geliştirmişlerdi, bilinmiyor. Ama arkeologların, Eski Roma kazılarında, bir tür pil olduğunu düşündükleri, içi bakırla kaplanmış küçük çanaklar bulduklarını da eklemek gerek. Daha sonra Bağdat yakınlarında yapılan başka bir kazıda da benzer nitelikte Pers eserleri bulunmuş olması bu fikri güçlendirdi. Bunlar, avuç içine sığacak büyüklükte üretilmiş elektrik hücrelerine benziyor. Hatta bazılarının içlerinde, tam ortalarından geçen demir çubuklar da var. Yüzyılda pozitif ve negatif akımları ayırabilen elektrostatik jeneratörler gibi bazı buluşlar gerçekleştirildi. İngiliz fizikçi William Gilbert onu tanımlamaya karar veren ilk bilim insanıydı.
Gilbert’ın notlarını yorumlayan Thomas Browne bu güce Elektrik ismini verdi. Şimşekleri izleyen ve bu konuda deneyler yapan Benjamin Franklin yılında önemli bir gerçeğin farkına vardı; şimşekler elektrikle bir şekilde bağlantılı olmalıydı. yılında İtalyan fizikçi Alessandro Volta, bazı kimyasal reaksiyonların da elektrik üretebildiğini keşfetti. Böylece ilk pili üretmiş oldu. Volta pili belirli çözeltilerle metal elektrotlar arasındaki kimyasal tepkimeden yararlanma yoluyla elektrik üretiyordu. Ama elektriğin kullanılabilir olmasını sağlayan asıl buluş Michael Faraday’den geldi. Faraday yılında ilk elektrik dinamosunu yarattı. Böylece elektriği üretmeyi başarmış olduk.