11 Sınıf Edebiyat Tiyatro Konu Özeti

Bir sahnede seyirciler önünde canlandırılmak üzere yazılan eserlere tiyatro denir. Tiyatro sözcüğü Yunancada &#;seyirlik yeri&#; anlamına gelen theatrondan türemiştir. Dilimize ise İtalyancadaki teatro sözcüğünden geçmiştir. Tiyatro da başka sanatlar gibi dinsel törenlerden doğmuş, sonra dinden bağımsızlaşarak sanatlaşmıştır. Günümüzdeki anlamıyla çağdaş tiyatronun tarihi, eski Yunan&#;da bağ bozumu tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlere dayanmaktadır. Bu sanat dalına Batı edebiyatında “tiyatro&#;nun yanı sıra drama veya dramatik edebiyat da denmektedir.

Tiyatronun genel özellikleri

• Temelinde &#;eser, oyuncu, sahne, seyirci&#; gibi temel unsurlar olan bir görsel sanat dalıdır.
• Bir eseri seyircilerin gözü önünde sahnede göstermeye dayanır.
• Tiyatro eseri, &#;serim, düğüm, çözüm&#; olmak üzere üç bölümden oluşur.
• Tiyatro eserinde olayların anlatımı baştan sona karşılıklı konuşma şeklindedir.
• Bir tiyatro oyunu perdelerden, perdeler de sahnelerden meydana gelir.

Tiyatronun tarihi gelişimi

Türk toplumunda Tanzimat&#;a gelene kadar geleneksel tiyatro başlığı altında genellikle kukla, meddah, Karagöz, orta oyunu ve köy seyirlik oyunu gibi gösteri türleri yer aldı. Şarkı, dans ve söz oyunlarına dayanan geleneksel tiyatro, güldürü ögesi ön planda olan, genellikle sahnesiz ve doğaçlama bir tiyatroydu.

Tanzimat&#;Ia birlikte toplumsal yaşamın yanı sıra sanatta, özellikle tiyatroda da Batılı bir anlayış benimsendi. Türk tiyatrosunun ilk eseri, yılında Şinasi tarafından yazılan ve tek perdelik bir komedi olan Şair Evlenmesidir.

İstanbul&#;da ilk yerli tiyatro topluluğunu kuran Güllü Agop, Tanzimat&#;ın getirdiği olumlu hava içinde yetişmiş ve ilk adı Asya Kumpanyası olan topluluğa Osmanlı Tiyatrosu adını koyarak Müslüman nüfusun daha yoğun olduğu İstanbul yakasındaki Gedikpaşa Tiyatrosu&#;nda temsiller vermeye başlamıştır.

O dönem Osmanlı Tiyatrosu&#;nda Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhak Hamit Tarhan, Recaizade Mahmut Ekrem gibi ünlü şair ve yazarların yapıtları; Ahmet Vefik Paşa&#;nın usta işi Hastalık Hastası, Kibarlık Budalası, Cimri gibi Moliére uyarlamaları; özellikle ünlü Fransız melodram, güldürü ve vodvillerinin çevirileri; kantolar; müzikli oyunlar ve operetler sahnelendi.

Cumhuriyet Dönemi&#;nde, tiyatroda Batı modelini benimseyen Türkiye gerek tiyatronun kurumsallaşması gerekse oyun yazarlığının gelişmesi bakımından önemli atılımlara sahne oldu. Tiyatroyu Türkiye&#;de çağdaş bir sanat alanına dönüştürme yolunda ilk büyük katkı ünlü tiyatro ve sinema adamı Muhsin Ertuğrul&#;dan geldi. &#;de Darülbedayi&#;nin başına geçen Ertuğrul, yerli yazarları yüreklendirmesiyle; izleyiciye sunduğu çağdaş çeviri oyunlarla; sahneleme, oyunculuk ve dekor kullanımında güncel anlayışı yerleştirmesiyle; yetişmelerine katkıda bulunduğu kadın ve erkek oyuncularla bugünkü Türk tiyatrosunun temellerini attı.

Tiyatro Nedir? 

Bir metne dayanma ve sahnelenebilme özellikleriyle hem edebi metinler hem de güzel sanatlar içerisinde yer alan tiyatro; dramatik metinlerin sahnelenmesiyle ortaya çıkan bir türdür. 

Tiyatronun Türk Edebiyatındaki Gelişimi 

Tiyatronun asıl yazılma amacı sahnede canlandırmak amacıyladır. Az da olsa, özellikle Abdülhak Hamit Tarhan’ın yazdığı tiyatrolarda olduğu gibi, okunmak için yazılan tiyatrolar da bulunmaktadır. 

Tiyatronun geçmişi MÖ 6. Yüzyıla dayanır. Bu tür Eski Yunan’da Dionysos denilen tanrı kahraman adına düzenlenen “Bağ Bozumu” şenliklerinde ortaya çıkmıştır. Yunan kültüründe gelişme gösterdikten sonra da bu tür zamanla tüm dünyaya yayılmıştır. 

Türk edebiyatında modern anlamda tiyatro, Tanzimat edebiyatıyla başlar. Tanzimat edebiyatından önce Karagöz, kukla, orta oyunu, meddah hikâyeleri, köy seyirlik oyunları gibi geleneksel tiyatro türleri bulunsa da Batılı anlamda yazılan tiyatrolar Tanzimat ile birlikte edebiyatımıza girmiştir. 

Türk edebiyatında Batılı anlamda yazılan ilk tiyatro eseri Tanzimat’ın kurucusu Şinasi tarafından yazılan Şair Evlenmesi adlı oyunudur. Bu eserle birlikte Tanzimat sanatçıları bu türde de birçok eser kaleme almıştır. Bu dönemde özellikle Namık Kemal yazdığı tiyatro eserleriyle halkı eğitmeye ve bilinçlendirmeye çalışmıştır. Ayrıca Namık Kemal’in yazdığı “Vatan yahut Silistre” adlı eser de sahnelenen ilk tiyatro eseridir. 

Tanzimat Dönemi’nde Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit

Tarhan, Ahmet Vefik Paşa, Güllü Agop gibi sanatçılar tiyatro türünde önemli çalışmalar yapmışlardır. 

Tanzimat ikinci dönemde ise, tiyatro eserlerinin amacı farklılaşmış Abdülhak Hamit Tarhan gibi sanatçılar tiyatroyu oynanmak için değil okunmak amacıyla süslü bir dil kullanarak yazmışlardır. 

Servetifünun ve Fecriati Dönemlerine gelindiğinde ise tiyatro ikinci plana atılmış, çok fazla önemsenmemiştir. 

Tiyatro, Türk edebiyatında Milli Edebiyat ile beraber yine ön plana çıkmış, Cumhuriyet Dönemi’nde ise, Batılı bir hal alarak modern tiyatro eserleri yazılmaya ve sahnelenmeye başlanmıştır. 

– Yıllarında Cumhuriyet Tiyatrosu

Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, Darülbedayi’nin kurulmasıyla tiyatronun aktif hale geldiği bir dönemdir. Darülbedayi, yılında kurulan ilk resmi Türk tiyatrosudur. Özellikle yılında Muhsin Ertuğrul’un Darülbedayi’nin başına getirilmesiyle birçok oyun sergilenmiş, tiyatrolar çevrilmiş, genç tiyatrocular yetiştirilmiş ve toplumda bir tiyatro bilinci oluşturulmuştur. 

Günümüz tiyatrosunun temellerinin atıldığı kurum olan Darülbedayi, yılında İstanbul Şehir Tiyatroları adını almıştır. Cumhuriyet’in ilanıyla Avrupa tiyatrosu yakından izlenerek tiyatroyla ilgili kurumlar da bu anlayışla yeniden dizayn edilmiştir. 

Bu dönemde tiyatro oldukça önemsenmiştir. Yazılan yerli oyunlar, yetiştirilen genç sanatçılar tarafından sergilenmeye başlanmıştır. Genç yazarlar desteklenmiş ve modern tiyatronun temelleri atılmıştır. 

Bu dönem tiyatrolarında konu olarak Türk tarihi ve efsaneleri ulusçuluk bilincini aşılamak amacıyla tiyatroda yer alan konuların temelini oluşturur. Bunun dışında toplumsal sorunlar, çağın değişen değer yargıları ve toplumdaki ruhsal çelişkiler kendine yer bulan diğer konular arasındadır. 

Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki önemli gelişmelerden biri de Ankara’da Devlet Konservatuvarının açılmış olmasıdır. Ayrıca özel tiyatroların sayısı artmış ve yurt genelinde yapılan turnelerle tiyatro anlayışı çok hızlı bir şekilde gelişme göstermiştir. – ’li yıllar arasındaki tiyatroda genellikle komedi ve dram türlerinde eserler kaleme alınmıştır. 

– Yıllarındaki Cumhuriyet Tiyatrosunda Ele Alınan Temalar

1. Milli Mücadele yıllarının toplum üzerindeki ekonomik zorlukları
2. Tarih, efsane ve mitoloji gibi konular
3. Anadolu insanı ve yaşam biçimi
4. Atatürk ilke ve inkılapları
5. Yanlış Batılılaşma, Batı hayranlığı
6. Cumhuriyetin kazanımlarının övülmesi, Osmanlı’nın eleştirilmesi 

Bu dönemin önemli yazar ve eserleri 

• Reşat Nuri Güntekin – Yaprak Dökümü
• Ahmet Kutsi Tecer – Köşebaşı
• Faruk Nafiz Çamlıbel – Akın, Özyurt, Kahraman
• Yaşar Nabi Nayır – Mete
• Necip Fazıl Kısakürek – Sabır Taşı, Tohum
• Behçet Kemal Çağlar – Çoban ve Atilla 

Komedi

Eğlenceli zaman geçirmek amacıyla toplumun gülünç ve aksayan yanlarını, ders verecek şekilde ele alan dramatik metinlere komedi denir. 

Komedinin özellikleri 

• Ders verme ve güldürme amacı taşır.
• Yaşamın ve toplumun gülünç ve aksayan yönlerini ele alır.
• Konularını günlük yaşamdan alır.
• Yaşamın her kesiminden kahramanlar oyunda yer alabilir.
• Trajedideki gibi üç birlik kuralına uyulur.
• Koro ve diyalog bölümlerinden oluşur.
• Üslupta seçkinlik aranmaz.
• Beş perdeden oluşur.
• Töre, karakter ve entrika komedisi olmak üzere üçe ayrılır. 

Komedi Türlerinin Özellikleri 

1. Töre Komedisi: Toplumun gelenek ve göreneklerinin gülünç ve aksayan yönlerini ele alan komedi türüdür.  Toplumsal yaşamdaki birçok olayın eleştirel bir bakışla ele alındığı komedi türüdür. Gogol’un “Müfettiş” ve Moliere’nin “Gülünç Kibarlar” adlı eseri bu türün en önemli örnekleridir. 

Önemli: Tanzimat edebiyatının kurucusu olan Şinasi’nin yazdığı “Şair Evlenmesi” töre komedisinin Türk edebiyatındaki en önemli ve ilk eseridir. 

2. Karakter Komedisi: Toplum üzerinde tip özelliğiyle önemli bir etki bırakan insanların gülünç ve aksayan yönlerini eleştirel bir dille ele alındığı komedi türüdür. Moliere tarafından yazılan “Cimri” ve Shakespeare tarafından kaleme alınan “Venedik Taciri” bu türde yazılan önemli metinlerdir. 

3. Entrika Komedisi: Olayların karışık ve şaşırtıcı yönlerini olayların akışı içinde şaşırtıcı bir şekilde ele alan komedi türüdür. “Vodvil” adı verilen bu komedi türünün tek amacı güldürmektir.

Moliere&#;nin &#;Scopin&#;in Dolapları&#;, &#;Zoraki Hekim&#;; Shakespeare&#;in &#;Yanlışlıklar Komedyası&#; entrika komedisi türünde yazılan en önemli eserlerdir. 

İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci ( – )

yılından sonra Fransızcadan yaptığı uyarlamalar ve telif eserlerle edebiyatımıza tiyatro türünde önemli eserler kazandıran İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci, Cumhuriyetle birlikte tiyatromuzda önemli görevler üstlenmiştir. 

Türkçeyi kullanmada başarılı olan sanatçı elliye yakın eser kaleme almıştır. Tiyatroları teknik açıdan başarılıdır. Tiyatrodaki kişileri eğitimini, kültürünü, yaşam biçimini dikkate alarak konuşturmuştur. 

Önemli Tiyatro Eserleri

Çürük Merdiven, Kadın Tertibi, Kısmet Değilmiş, Sekizinci, Ceza Kanunu 

Dram

Yaşamın güzel, çirkin, acıklı ve gülünç yönlerini komik ve trajik olayların birleşimiyle bir arada sunan bir tiyatro türüdür. 

Dram Türünün Özellikleri 

• Konu sınırlaması yoktur.
• Komik ve trajik olaylar bir bütün halinde sunulur.
• Oyun kişileri toplumun her tabakasından seçilir.
• Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu bulunmaz.
• Perde sayısında sınırlama bulunmamaktadır.
• Oyunun temelinde gerçeklik aranır.
• Komedi ve trajedinin birleşimi olarak kabul edilir. 

Necip Fazıl Kısakürek ( – )

• Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli şair ve yazarlarından biridir.
• Düşünceleriyle toplumun önemli bir kesimini ve sanatçılarını etkilemiş bir fikir adamıdır.
• Sanatçının en önemli eseri ’de yayımladığı “Kaldırımlar” adlı şiiridir. Bundan dolayı da “Kaldırımlar Şairi”, “Mistik Şair” olarak adlandırılmıştır.
• Buhranlı ilk yıllarından sonra ’lardan itibaren mistik şiir (dini değerlere dayalı şiir) anlayışına yönelmiştir.
• Tiyatrolarında en çok korku, kaygı, bunalım ve arayış gibi temaları ele almıştır.
• Son derece etkili bir dil anlayışıyla şehirli insanın bunalımlarını işlemiştir.
• Teknik açıdan son derece başarılı tiyatro eserler kaleme almıştır.
• Siyasi düşüncelerinden dolayı yargılanmış ve hapis yatmıştır.

Önemli Eserleri

Şiir: Kaldırımlar, Çile, Ben ve Ötesi, Örümcek Ağı

Roman: Aynadaki Yalan

Tiyatro: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey

Necip Fazı Kısakürek – Bir Adam Yaratmak

Sanatçının tiyatro türünde kaleme aldığı en önemli eserlerden biridir. İki yılda tamamlanan bu eser yılında ilk kez sahnelenmiştir. Sahnelendikten sonra bugünkü anlamıyla kapalı gişe oynanmış bir oyundur. Döneminin sahnelenip beğenilen en iyi oyunudur.

Necip Fazıl, “Bir Adam Yaratmak” adlı eserinde İstanbul’da yaşayan bir sanatçının geçirdiği ruh çilesini ele almıştır. Ölümden duyulan korku, kader ve cinnet gibi konuların ele alındığı bu eser televizyona da uyarlanmıştır.

Sonrası Türk Tiyatrosu 

Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Adana, Trabzon ve Diyarbakır gibi kentlerde kurulan Devlet Tiyatroları vasıtasıyla turnelerin düzenlendiği, tiyatronun geniş kitlelere yayıldığı bir dönemdir.

Bu dönem özellikle siyasi ve sosyal gelişmelerin yoğun olarak yaşandığı, darbelerin gerçekleştiği bir dönemdir. Bu dönemin tiyatro açısından en önemli olayı yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi tarafından bir tiyatro enstitüsünün kurulmasıdır.

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi tarafından kurulan bu enstitü aracılığıyla Türk tiyatrosu enine boyuna araştırılmaya başlanmış, tiyatroyu seven gençlere tiyatro kültürü aşılanmaya çalışılmıştır. Ayrıca tiyatro ile ilgili dersler verilmiş ve tiyatro tekniği öğretilmeye çalışılmıştır.

Tiyatro anlayışının çok hızlı geliştiği bu dönemde ayrıca tiyatro eleştirileri de gelişmiştir. Buna bağlı olarak da sanatçılar tiyatrolarla ilgili bilimsel araştırmalara da yönelmişlerdir. 

Sonrası Türk Tiyatrosunun Önemli Yazarları

• Turgut Özakman
• Aziz Nesin
• Nazım Kurşunlu
• Turan Oflazoğlu
• Orhan Asena
• Güngör Dilmen
• Necati Cumalı
• Adalet Ağaoğlu
• Nezihe Aras
• Recep Bilginer 

Sonrası Türk Tiyatrosunun Önemli Eserleri ve Yazarları 

• Keşanlı Ali Destanı – Haldun Taner (İlk epik tiyatro)
• Kadınlar Arasında – Oktay Rıfat Horozcu
• İçerdekiler – Melih Cevdet Anday
• Mikado’nun Çöpleri – Melih Cevdet Anday
• Cengiz Han’ın Bisikleti – Refik Erduran
• Güneşte On Kişi – Turgut Özakman 

Trajedi

İzleyicide korku ve merhamet uyandırmak için yazılan ve temelini ahlak ve erdemin oluşturduğu, kaynağını mitolojiden alan bir tiyatro türüdür.

Trajedinin Özellikleri 

• Korku, acıma, ölüm, kin, sevgi, hayranlık gibi temaları işler.
• Kahramanlarını tarih ve mitolojideki tanrı, kral, kraliçe gibi soylulardan seçer.
• Amacı izleyicide korku ve merhamet duygusunu uyandırmaktır.
• Erdem ve ahlak en önemli ögesidir.
• Değişmeyen katı kurallara sahiptir.
• İnsan onurunu zedeleyecek her türlü, ölüm, öldürme, yaralama gibi olaylar sahne arkasında gerçekleşir.
• Üç birlik kuralına uyulur ve beş perdeden oluşur.
• Seçkin bir üslup kullanılır.
• Manzum (şiir) şeklinde kaleme alınır. 

Ahmet Turan Oflazoğlu

1. Cumhuriyet Dönemi’nde trajedi türünün başarılı örneklerini veren önemli bir tiyatro yazarımızdır.
2. Konularını Osmanlı tarihinden almıştır.
3. Eserlerinde insanla ilgili gerçekleri ele almıştır.
4. Amerika’ya giderek burada tiyatro eğitimi almıştır.
5. Efsane ve mitolojiden yararlanarak tiyatro kahramanlarının iç dünyalarını zenginleştirmiştir.
6. Tiyatrolarını sade bir dille, şiirsel bir üslupla ve nazım-nesir karışık yazmıştır. 

Önemli Tiyatro Eserleri

Keziban, Deli İbrahim, IV. Murat, Sokrates Savunuyor, Genç Osman, Kösem Sultan

George Bernard Shaw

1. İngiliz tiyatrosunun kurucusudur.
2. Tiyatrodan önce roman, müzik ve tiyatro eleştirisi yazan sanatçı Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştır.
3. Yazdığı tiyatro eserleriyle çağını aşan günümüze kadar ulaşan bir sanatçıdır.
4. yılında filme çekilen Pygmalion adlı oyunu ile en iyi uyarlama senaryosu dalında da Oscar almıştır.

Önemli Tiyatro Eserleri

Sezar ile Cleopatra, Pygmalion, Kırgınlar Evi, Jan Dark

&#;Çağdaş tiyatro anlayışı, modern tiyatro salonları, yeni eserler (çeviri, uyarlama, telif), profesyonel oyuncu, yönetmen, sahne tekniği, makyaj, kostüm vb. ile tiyatro artık kurumsallaşmıştır.

TÜRK TİYATROSUNDA "İLK"LER

Modern tiyatro öncesinde Anadolu'da geleneksel Türk tiyatrosu egemendi. Karagöz, Meddah, orta oyunu ve köy seyirlik oyunları
&#;Bizde Batılı anlamda tiyatro ilk kez Tanzimat Dönemi'nde görülmüştür. Bu dönemde Tanzimat sanatçıları Batı'dan tiyatro çevirileri yapmıştır. (Örneğin Ahmet Vefik Paşa'nın Moliere'den yaptığı çeviriler)
&#;Modern anlamda ilk yerli tiyatro Şinasi'nin Şair Evlenmesi'dir. Bir töre komedisi olan oyunda görücü üsulüyle evlenmenin sakıncaları işlenmiştir.
&#;Sahnelenen ilk yerli tiyatro Namık Kemal&#;in Vatan Yahut Silistre adlı oyunudur.
&#; Türk edebiyatında ilk dram örneği Recaizade Mahmut Ekrem&#;in Afife Anjelik adlı eseridir.
&#; Modern anlamda Türk tiyatrosunun asıl kurucusu Muhsin Ertuğrul&#;dur.
&#;Cumhuriyet Dönemi&#;nde heceyle yazılan ilk tiyatro Yusuf Ziya Ortaç&#;ın Binnaz adlı oyunudur.
&#;Epik tiyatronun kurucusu Cumhuriyet Dönemi sanatçısı Haldun Taner&#;dir. (Keşanlı Ali Destanı)
&#;İlk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale&#;dir.
&#; İstanbul&#;da temsil vermek üzere kurulan ilk tiyatro Gedik Paşa Tiyatrosu&#;dur.
&#; Güngör Dilmen; Canlı Maymun Lokantası eseriyle absürt (saçma) tiyatronun önemli temsilcisidir.

Afife Jale

&#;Tiyatro ünitesini aşağıdaki videodan izleyin, konuyu daha iyi anlayın


CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE TİYATRO  ()

• Millî Edebiyat Dönemi&#;nde tiyatroda görülen gelişme; Cumhuriyet Dönemi&#;nde devlet konservatuvarlarının, devlet tiyatrolarının, şehir tiyatrolarının açılması ve özel tiyatro gruplarının oluşması ile güçlenerek devam etmiştir.
• Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı&#;nda Batı tiyatrosu örnek alınarak trajedi, komedi ve dram türlerinde eserler yazılmış; müzikli, danslı; benzetmeci, göstermeci, epik tiyatro örnekleri verilmiştir. Çağdaş tiyatro anlayışı, modern tiyatro salonları, yeni eserler (çeviri, uyarlama, telif), profesyonel oyuncu, yönetmen, sahne tekniği, makyaj, kostüm vb. ile tiyatro artık kurumsallaşmıştır. 
• Bu dönemde Muhsin Ertuğrul, modern Türk tiyatrosunun oluşmasında önemli katkılar sağlamıştır.
• yılları arasında tiyatro, daha çok, Cumhuriyet değerlerinin halka aktarılmasında bir araç olarak kullanılmıştır. 
• Cumhuriyet'in ilk yıllarında tiyatro yazarları daha çok Türk tarihi, efsaneler ve masallara yönelmiş, bu yolla ulusal bilinci pekiştirmek istemişlerdir. 
• Özellikle 'lu yıllarda Atatürk'ün belirlediği amaç doğrultusunda konusunu Türk tarih ve uygarlıklarından, destan ve efsanelerden, Cumhuriyet kazanımlarından, devrimlerinden 
• alan birçok oyun yazılmıştır. Bu yıllarda Yaşar Nabi'nin Mete; Behçet Kemal'in Çoban ve Atilla, Necip Fazıl'ın Sabır Taşı adlı oyunları Türk'lerin erdemleri ve uygarlığını yansıtmak amacını taşırlar.
• 'lı yıllarda değer yargılarının değişmesi ve ekonomik koşulların aile üzerinde etkisi durulmuş, ayrıca bu yıllarda geleneksel Türk tiyatrosunun izleri görülmüştür.
• 'li yıllarda tiyatromuzda hem nicelik hem nitelik bakımından bu&#;yu&#;k bir gelis&#;me go&#;ru&#;lu&#;r. Devlet ve s&#;ehir tiyatrolarının, o&#;zel tiyatroların, oyun yazarlarının ve tiyatro tu&#;ru&#;ndeki eserlerin sayısında da ciddi bir artıs&#; go&#;ru&#;lu&#;r. Bu do&#;nemde yerli oyunlar Devlet Tiyatrolarında sahnelenerek seyirciyle bulus&#;ur.
• Konular ve Temalar&#;Anadolu&#;ya yönelimin yoğunlaştığı bu dönem tiyatrosunda Kurtuluş Savaşı yılları, Atatürk'ün fikirleri, Cumhuriyet düzeninin olumlu yönleri, mitoloji, efsaneler ve masalları, Türk tarihi, Türk milliyetçiliği, Batılılaşma, toplumsal değerlerdeki değişimler, eski ve yeni yaşam biçimlerinin çatışması vb. sıkça işlenen temalardır.

Musahipzade Celal, Milli Edebiyat Dönemi oyun yazarıdır.
Teknik bakımından zayıf ama gözlem, tarihi ayrıntı ve yergi bakımlarından başarılı komediler yazmıştır. Konularını Osmanlı İmparatorluğu&#;ndan, kendi deyişiyle &#;tarihin gölgesi altında hayal-meyal seçilen halk hayatından&#; almıştır.
Köprülüler, Türk Kızı, Fermanlı Deli Hazretleri, Bir Kavuk Devrildi, Aynaroz Kadısı eserlerinden bazılarıdır.

•  sonrasında tiyatro teknik ac&#;ıdan ilerlemis&#;, tiyatroda is&#;lenen konular c&#;es&#;itlenmis&#;tir.
• Bu do&#;nemde hem c&#;eviri oyunların hem de nitelikli yerli oyunların sayısı artmıs&#;, bir yandan da c&#;og&#;u uyarlama olan mu&#;zikli oyun tu&#;rlerinde eserler verilmis&#;tir.
• Sahne teknig&#;ine uygun, yalın bir dil kullanılmıştır.
• Bireysel ve toplumsal konuların is&#;lendig&#;i bu do&#;nemde yurt sorunları, kadının toplum yas&#;amındaki yeri; ko&#;y, to&#;re, kus&#;ak c&#;atıs&#;ması, deg&#;er yargıları vb. temalara yo&#;nelim artmıs&#;tır.
• Bu dönemde eğitim ve sorunları ön plana çıkar. Kuşaklar arası ve kentli köylü arası eğitim farkından doğan çatışmalar işlenir. Ebeveyn-çocuk, kadın-erkek, ağaç-köylü, imam-muhtar-öğretmen ilişkileri işlenir.
• Sosyal deg&#;is&#;imlerin birey ve toplum yas&#;amındaki etkileri siyasal, sosyal ve psikolojik yaklas&#;ımlarla yansıtılmıs&#;tır.
• 'ten sonra 12 Mart olayı buna bağlı olarak Türk tarihini yeniden gözden geçirme, işçi sorunları, Almanya'ya gidenlerin kültür çatışmaları, Almanya'da yetişmekte olan birinci, ikinci kuşak sorunları işlenir.

Sarı Naciye Recep Bilginer&#;in tiyatro eseridir.

Andromak, beş perdelik bir trajedidir. Fransız sanatçı Racine, Andromak&#;ı Eski Latin edebiyatında trajedileriyle tanınan Vergilius&#;un (Vircilyus) Aeneis (Eneis) adlı eserinden esinlenerek yazmıştır. Racine, kahramanlarının ruh hâllerini başarıyla vermiş, Andromak&#;ın oğlunun ölmesine veya yaşamasına sebep olacak kararı verme ikilemini gerçekçi bir şekilde yansıtmıştır.

• Öykü ve oyun yazarıdır.
• Eserlerinde çağının sorunlarını ortaya koymuş, eser kişilerinden hareketle çözümler de sunmuştur.
• Epik tiyatronun, kabare tiyatrosunun bizdeki öncüsüdür.
• Eserlerinde entrikalı, sürprizli, güldürücü olaylara yer vermiştir.
• Eserlerinde izleyenlere yer yer bilgi veren ansiklopedik bir yan da bulunmaktadır.
• Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile Deve Kuşu Kabaresini kurmuştur.
• Tiyatroları: Günün Adamı, Dışarıdakiler, Huzur Çıkmazı, Keşanlı Ali Destanı
• Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım

REFİK ERDURAN () 

• Tiyatro, roman, araştırma inceleme gibi alanlarda eserler vermiştir.
• Eserlerinde çoğunlukla Türk tarihinin çeşitli evrelerini ele almıştır.
• Tiyatroları: Pembe Evin Kaderi, Ben Mimar Sinan, Ah Şu Gençler Roman: Şu Çılgın Türkler, Diriliş-Çanakkale

• Edebiyata şiirle başlamış, tiyatro yazarı olarak tanınmıştır.
• Gılgamış Destanı'ndan esinlenerek yazdığı "Tanrılar ve insanlar" oyunuyla ünlenmiştir.
• Tarihten aldığı olayları ve topluma mal olmuş kişileri konu edinmiştir.
• Tiyatroları: Tohum ve Toprak, Hürrem Sultan, Tanrılar ve İnsanlar, Fadik Kız, Atçalı Kel Mehmet, Karacaoğlan, Ölü Kentin Nabzı

• Tiyatro yazarıdır.
• Oyunlarının konusunu, köyden ve Türk tarihinden almıştır.
• Tiyatroları: IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman, Kösem Sultan, Bizans Düştü

• Şiirleri de olmasına karşın tiyatrocu olarak tanınmıştır.
• Oyunlarında toplumsal konuları işlemiştir.

• Hikâye, roman, oyun yazarıdır. Çevirmenlik yapmıştır.
• Abdülhamit Düşerken adlı romanı ünlüdür. Ayrıca oyun yazarıdır.

TEMEL TİYATRO TERİMLERİ

Adapte: Yabancı bir eseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme; uyarlama.
Adaptasyon: Adapte etme. uyarlama.
Aksesuar: Tiyatro sahnesinde kullanılan eşya.
Aktör: Erkek tiyatro sanatçısı.
Aktris: Kadın tiyatro sanatçısı.
Akustik: Tiyatro, konser salonu ve benzeri kapalı yerlerin, sesleri bozmadan yansıtabilme özelliği.
Antik tiyatro: Eski Yunan - Latin tiyatrosu.
Darülbedayi: İstanbul Şehir Tiyatrosunun eski ismi. 'te kurulmuştur.
Dekor: Tiyatroda, sahneyi eserin konusuna göre döşeyip hazırlamada kullanılan eşyanın toplu adı. Üç çeşit dekor vardır: realist dekor, şairane dekor, stilize dekor.
Diksiyon: Tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde dilin müzik karakterini başarı ile yaşatabilme yeteneği. Tiyatro okullarında ders olarak okutulmaktadır.
Diyalog: Oyundaki iki ya da daha çok kişi arasındaki karşılıklı konuşmalar
Dramatize etmek: Bir olayı, duyguyu, düşünceyi canlandırarak anlatmak; bir vakayı olduğundan daha acıklı bir şekle sokmak.
Entrik unsur, Entrika: Roman, hikâye ve tiyatro türlerinde, olayların okuyucuda ya da seyircide merak uyandıracak şekilde birbirine dolanması.

Figüran: Genellikle tiyatro ve sinemada, konuşması olmayan veya konuşması çok az olan rollere çıkan kimse.
Epizot: Bir hikâyede asıl olaya karışan ikinci derecede önemli bir olay. (Bugünkü perde karşılığı.)
Fars (Farce): Komedinin, sanat yönü az, kaba bir türü. Çok eskiden tiyatrolarda perde arası gösterisiydi, sonra bağımsız olmuştur.
Fasıl: Bölüm. Tiyatroda perde karşılığı kullanılmıştır. Karagöz oyununda belli bir vakanın geçtiği bölüm.
Feeri: Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilmesinden doğma, cinlerin perilerin de rol aldığı bir tiyatro türü.
Grotesk: Gülünç, güldürücü.
Jest: Tiyatro sahnesinde, sanatçıların bütün el, kol, ayak ve benzeri beden hareketleri.
Kabare tiyatrosu: Daha çok güncel konuları iğneleyici, taşlayıcı biçimde ele alan skeçlerin oynandığı, monologların, şarkıların ve şiirlerin söylendiği küçük tiyatro.
Kanto: Tanzimat Dönemi'nde Türk sahnesinde azınlık aktrislerce başlatılan oyunlu ve neşeli şarkılar.
Koro: Eski Yunan tiyatrosunda bir grup erkek ve kadından kurulu şarkıcılar topluluğu. Oynanan eserin konusuna da katılırlar ve eserdeki olaya karşı, toplumun duygu ve düşüncelerini temsil ederlerdi. Hayvanlar, ağaçlar, bulutlar yerine sembol olarak kullanıldıkları da olmuştur.
Kostüm: Tiyatroda sanatçıların giydiği oyuna uygun kıyafet.
Kulis: Tiyatroda, sahnenin arkasında bulunan kısım; sahne arkası.
Makyaj: Tiyatro ve sinemada sanatçıların yüzlerinde boya ve başka maddelerle yapılan değişiklikler.
Mimik: Bir duygu veya düşüncenin kaş, göz, ağız, yüz hareketleriyle anlatılması.
Mizansen: Bir tiyatro eserinin sahneye konması, sahneye göre düzenlenip uygulanması.
Monolog: Tek kişinin konuşması. Tek kişilik taklitli bir komedya türü. İnsanın içinden kendisiyle konuşması.
Muhavere: Konuşma. Tiyatro, roman, hikâye, fabl, röportaj ve benzeri türlerde kahramanların konuşmaları.
Pandomim: Sessiz hareket. Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri, tutkuları anlatmaya yarayan tiyatro çeşidi.
Perde: Tiyatro eserinde bir perdenin açılmasından, kapanmasına kadar geçen bölüm.
Piyes: Tiyatro eseri.
Reji: Sahneye koyma ve yönetme işi.
Rejisör: Sinema ve tiyatroda, eserin sahneleninceye veya seyirci önüne çıkıncaya kadar geçirdiği her anı yöneten kimse; yönetmen.