Maddenin Hal Değiştirmesi Olayı

İlkokul 4. sınıf Fen Bilimleri dersi Maddenin Özellikleri Ünitesi Maddenin Isı Etkisiyle Değişimi Konu Anlatımını bu sayfada bulabilir ve inceleyebilirsiniz.

MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Isınma ve soğuma nedir?
→ Maddenin hal değişimi nasıl gerçekleşir?
→ Erime, donma ve buharlaşma nasıl gerçekleşir?

Ali pencereden bakınca kar yağdığını gördü. Pencereyi açtı, eline bir miktar kar aldı. Karla oynarken Ali’nin elleri üşümeye başladı. Pencere açık kaldığı için oda da soğudu.

Birbiriyle karşılaşan sıcak madde ile soğuk madde arasında ısı alışverişi olur. Bu sırada sıcak madde soğuk maddeye ısı vererek soğur, soğuk madde de sıcak maddeden ısı alarak ısınır.

Isınma

Bir maddenin ısı alarak sıcaklığının artmasına ısınma denir.

Örneğin ocağa koyduğumuz su, ısı alarak sıcaklığı artar ve ısınır. Yine, soğuk bir kâseye sıcak çorba koyduğumuzda, kâsenin bir süre sonra ısındığını ve çorbanın soğuduğunu fark ederiz.

Soğuma

Bir maddenin ısı vererek sıcaklığının azalmasına soğuma denir.

Örneğin buzdolabına koyduğumuz ayran ısı vererek sıcaklığı azalır ve soğur. Yine bir bardak sıcak çayın içine soğuk su dökersek bir süre sonra çayın ısı vererek soğuduğunu ve suyun ısı alarak ısındığını fark ederiz.

Birbirine temas eden iki madde arasında ısı alışverişi olur. Soğuk olan madde ısı alarak ısınır, sıcak olan madde ısı vererek soğur. Isı alışverişi maddelerin sıcaklıkları eşitlenene kadar devam eder.

Maddenin Hal Değişimi

Doğada maddelerin katı, sıvı ve gaz hâlde olduğunu öğrenmiştik. Buzdolabından çıkardığımız buzun bir süre sonra hâl değiştirerek sıvı hâle geçtiğini gözlemleriz.

Bir maddenin ısı alarak veya ısı vererek bir hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimi denir. Maddeler ısı etkisiyle hâl değiştirebilirler.

Erime

Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçmesine erime denir. Örneğin yazın yediğimiz dondurma, ısı alarak erir. Yine, ocaktaki tavaya koyduğumuz tereyağı ısı alarak erir ve sıvı hâle geçer.

Donma

Sıvı bir maddenin ısı vererek katı hâle geçmesine donma denir. Örneğin sıcak çikolata buzluğuna konulduğunda ısı vererek donar ve katı hâle geçer.

Buharlaşma

Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz hâline geçmesine buharlaşma denir. Örneğin elimize döktüğümüz kolonya, ısı alarak buharlaşır.

Erime, donma ve buharlaşma olayları maddenin hâl değişimine örnektir.

Kategoriler 4. Sınıf Fen Bilimleri

Buharlaşma her sıcaklıkta ve sıvının sadece yüzeyinde gerçekleşen bir hâl değişimi olayıdır. Buharlaşma hızı sıcaklığa bağlı olduğundan sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı da artar. Buharlaşmanın en yoğun ve hızlı gerçekleştiği anda ise kaynama başlar. Kaynama sadece belirli sıcaklıklarda, sıvının iç basıncı, dış basınca eşitlendiğinde başlar ve sıvının her tarafında gözlemlenir.

İyonizasyon ve Deiyonizasyon

Gaz maddenin ısı alarak plazma hale geçmesine iyonizasyon denir.

Deiyonizasyon ise plazma ısı vererek gaz hale geçmesine denir.

Doğada su döngüsünün sebepleri[değiştir

Maddenin hal değişimi nedir?

Maddenin hallerinden maddenin halleri nedir? adlı konumuzda bahsetmiştik. Kısaca bahsetmemiz gerekise maddenin klasik olarak bilinen 3 hali vardır. Katı, Sıvı ve Gaz Hali. Bu bilinen 3 halin dışında maddenin 13 hali daha bulunmaktaydı. İşte bu maddelerin klasik halleri ve çok fazla bilinmeyen 13 halinin birbiriyle değişim içerisine girmesin Maddenin Hal Değişimi denir.

Bilimsel terim olarak açıklarsak maddenin sıcaklığı değişmeden moleküller arası potansiyel enerjisinin ısı alarak ya da vererek değişmesi sonucu meydana gelen değişimlere Maddenin Hal Değişimi denir.

Saf maddelerin hal değişimi sırasında, sıcaklığı değişmez. Maddenin Hal Değişimi, maddenin katı, sıvı, gaz ve plazma halleri arasındaki geçişlerden görülmektedir.

1. Erime

2. Süblimleşme

3. Kaynama - Buharlaşma

4. İyonizasyon

5. Deiyonizasyon

6. Yoğunlaşma

7. Kırağılaşma

8. Donma

Katı, ısı alarak sıvı hale geçer. Bu olaya erime denir.

Katı, ısı alarak gaz hale geçer. Bu olaya süblimleşme denir.

Sıvı, ısı alarak gaz hale geçer. Bu olaya kaynama, buharlaşma denir.

Gaz, ısı alarak plazma hale geçer. Bu olaya iyonizasyon denir.

Plazma, ısı vererek gaz hale geçer. Bu olaya deiyonizasyon denir.

Gaz, ısı vererek sıvı hale geçer. Bu olaya yoğunlaşma denir.

Gaz, ısı vererek katı hale geçer. Bu olaya kırağılaşma denir.

Sıvı, ısı vererek katı hale geçer. Bu olaya donma denir.

---

kaynağı değiştir]

Sıvı bir maddenin ısı etkisiyle gaz hâline gelmesine buharlaşma denir. Çaydanlıkta kaynayan sudan çıkan buhar suyun gaz hâline iyi bir örnektir. Gaz hâlindeki bir maddenin ısı kaybederek tekrar sıvı hâle gelmesine ise yoğunlaşma denir. Çaydanlıktan çıkan su buharına soğuk tencere kapağını tuttuğumuzda su buharı tencere buharında ısı kaybeder ve su damlacıkları oluşur.

Buharlaşma ve kaynama ilişkisi[değiştir

nest...

40027 40028 40029 40030 40031