Tiksindirerek Memeden Kesmek

       Emzirmenin bir aşk olduğuna inanıyorum. Sloganım haline gelen “aşkla besle” köklerini bu inancımdan almıştır. Emziren annenin bebeğine, bebeğinin de ona sırılsıklam aşk ve tutkuyla bağlı olduğuna neredeyse her seansımda şahitlik ediyorum. Bu süreçte aşk bitmeden yani aradaki bağa zarar vermeden memeden ayırmak oldukça önem kazanır.

      Ben memeden ayırmanın en doğru ZAMANIN hem anne, hem de bebeğin ortak karar verdiği bir zaman diliminde olmasından yanayım. “Ayırma” çoğu kez bebeğe yapılan bir şeymiş gibi ve  olumsuz bir anlam ifade eder. Oysaki bir pediatrist olan ve sekiz çocuğu olan doğal ebeveynlik kavramının mimarı Dr. William Sears (2011) ayırmanın, sadece “bir ilişki biçiminden, diğerine yolculuk” olarak anlamlandırılması gerektiğini belirtir ki, ben de ona katılıyorum. Bebeğin bir gelişim dönemini tamamlayıp, diğer dönemine geçmesidir. Makalemin geri kalanında “ayırma” kelimesinin olumsuz çağrışımını biraz daha olumluya çevirmek için “memeden aşkla ayırma” ifadesini kullanacağım.

Memeden aşkla ayırmada iki önemli faktörü tartışmak istiyorum:

1- Ne zaman aşkla ayırmalı? Yani kadar süre emzirmeli?

2- Nasıl aşkla ayırmalı? Ayırma yöntemi ne olmalı?

İkinci sorudan başlayıp, bilgi aktarımı yaptıktan sonra zaten sizlerin kafasında birinci sorunun cevabı kişiselleşmiş olacaktır. Nasıl memeden ayıracağınızı söylemicem çünkü bunu teşvik etmek istemiyorum ve her anne-bebek çiftine özel yöntemler kullanmak gerektiğini düşünüyorum. Bu nedenle “Memeden aşkla ayırma” adında bir program geliştirdim (http://emzirmedanismanligi.com/?hizmetlerimiz-3/memeden-ask-la-ayirma-programi-209.html). Ancak ayırırken neler yapılmaması gerektiğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamak isterim.

 Nasıl aşkla ayırabilirim? Yöntemler nelerdir?

Bu konuda pek çok yaklaşım var. Aşağıda benimsediğim iki yaklaşıma değineceğim. Mesela “bebek önderliğinde ayırma” (Baby Leading Weaning) yaklaşımı; bebeğin istediği zaman, kendiliğinden memeyi bırakmasını savunur. Bebeğin gündüz uykularını bırakması gibi, büyüdükçe elbiselerinin kendiliğinden rafa kalkması gibi, kendiliğinden, kendi doğallığı içinde. Bu bir gelişim aşaması ise ne zaman bir diğer aşamaya geçeceğine o karar verecek, hem de bizler gibi planlayarak değil, kendi doğallığı içinde yapacak bunu.

 Kademeli ayırma yöntemi de; daha çok annenin kararıyla bıraktırma denilebilir. Aniden kesmemeyi savunur. Emdiği süre boyunca meme onun için sadece bir besin kaynağı değil, çok ötesinde bir sevgi objesidir de aynı zamanda. Onu sevgi objesinden aniden ayırmak, travmatik izler bırakabilir, anne-bebek bağına yani güven ilişkisine zarar verebilir. Hele ki meme ucuna salça sürmek, acı sürmek, tiksindirerek koparmak, onun korku hafızasında yer edinecektir. Zevk aldığı bir nesnenin, daha sonra onun canını yakması mesajının kodlanmasına neden olabilir. Birden memeden kesme yöntemleri, tüm hayatı boyunca kullanacağı “güven” duygusuna zarar verebilir. Annenin kendisini reddetmesi, onu sevmediği, istemediği  algısını yaratabilir. Bu nedenle kademeli bırakma yöntemleri daha çok önerilmektedir.

Peki ya annenin hisleri, ihtiyaçları?

Buraya kadar hep bebek açısından baktık. Peki emzirmenin ikili bir takım çalışması, anne ve bebeğin aktif eşler olduğunu savunuyoruz ya; peki ya anne yorgun, uykusuz, bitkin düşmüşse ve artık emzirmek istemiyorsa? Ya da çok daha farklı özel bir sorunu varsa? Belli bir süre emzirdikten sonra sırf mahalle baskısından dolayı emzirmeye kendini mecbur hisseden annenin duygu ve ihtiyaçlarını yok mu saymalıyız? Bunun en güzel örneğini hikayelendirme yoluyla bir form sitesinde rastladığım sevgili Gülüş Türkmen’in kendi cümlelerinden alıntı yaparak sunmak isterim:

 “Tek anlamadığım husus, sanki meme vermemişim gibi bir muhabbet yapılması. Arkadaşlar, klinik olarak çocuğa gerekli olan 6 ayı haydi haydi geçirip, 1 yıl meme vermiş kişiye süt esirgiyor muamelesi yapmamalı ama. :)) İlk cevapları okuduğumda "mahalle baskısından" emzirmeye devam etmeye karar verme noktasına geldim, fakat sonra aykırı bir ses geldi, derken iki ses. Ve gördüm ki iş bir yıldan sonra annenin kendi duygularına, hazır olup olmadığına kalmış. Şimdi hazır olmazsam bir daha hiç olamam.”

Demek ki bu takımın bir parçası olan annenin ihtiyaç ve hazır oluşluğunu da göz ardı etmemeliyiz. Ve alınan kararlara saygılı olmalıyız. Ben bir uzman olarak nasıl ki bir annenin bebeğini besleme seçimine saygı duyuyorsam, memeden ayırma kararına da saygılıyım ve mahalle baskısının bu anlamda olumsuz etkileri olduğunu düşünüyorum. Uzman olarak tavsiyelerimi yapar, uluslararası kurumların tavsiyelerini anneye aktardıktan sonra, kararı ona bırakır ve yaptığı seçim konusunda onu desteklerim.

Zamanlama?

En doğru zaman ne olmalı? Bu soruya da hem dini açıdan, hem uluslararası kuruluşların önerileri aktardıktan sonra, kararı artık size bırakıyorum. Ancak en yanlış zamanları belirtmek, belki karar almanızda yardımcı olabilir.

- Çocuğun bir gelişim aşamasından diğerine geçtiği (diş çıkarma gibi, aşı olma gibi) ya da yaşamında rutininin dışına çıktığı dönemler (bakıcı değiştirme, ev değişikliği vb )

- Annenin işe başlama ve memeden kesmeyi anda yapması

 Dini açıdan Bakara suresi yol gösterici olabilir “Anneler, çocuklarını iki tam yıl emzirsinler. Bu, emzirmeyi mükemmel şekliyle uygulamak isteyenler içindir. Annelerin, münasip şekilde yiyeceğini giyeceğini sağlamak, babanın görevidir. Hiçbir kimse takatinin dışında bir görevle yükümlü tutulmaz. Çocuk yüzünden ne annesi, ne de babası zarar görmemelidir.” (Bakara, 2/233). Yani tüm tarafların ihtiyaçlarına duyarlılığı esas almış. Ayrıca dinimiz anne sütü ile beslemeyi destekler, aynı sürede “Fakat anne baba aralarında görüşüp anlaşmaya vararak, iki yıldan önce, çocuklarını sütten kesmek isterlerse, kendilerine bir vebal yoktur. Şayet çocuklarınızı başkalarına emzirtmek isterseniz, kendilerine vereceğiniz ücreti münasip tarzda ödemek şartı ile, bunda da size vebal yoktur” der.

 Amerikan Pediatristler Birliği 1 yıl, Dünya Sağlık Örgütü ve Unicef EN AZ iki yıl ve üzeri diyerek, maksimum süre koymayıp, ucunu açık bırakarak, kararı anne&bebek çiftine bırakır.

 Uzun ya da kısa emzirmenin birbirine üstünlüğü var mı?

Ne kadar uzun emzirirseniz, meme kanserine yakalanma oranının azaldığını araştırmalar göstermiştir. Ayrıca ek besinlere geçildiğinde; bu besinlerin düşük demir içermesi ve anne sütündeki demirin emilimini azalttığını da biliyoruz. Ek besinlere geçiş sırasında demirden zengin besinleri kullanmaya özen gösterilmelidir.  

 Uzman tavsiyelerine kulak asmayın.

Memeden ayırma konusunda bazı uzmanların tavsiyelerine internetten şaşkınlık içinde okudum. Mesela 30 ay sınırını verenler, 30 aydan sonra emzirmeyi “alışkanlık” olarak niteleyenler, besin ihtiyacını karşılamadığını savunanlar var. Oysaki anne sütünde bulunan antibakteriyel özellikler, halen salgılanmaya devam ediyor ve bu özellikler çocuğun yediği diğer hiç bir gıdada mevcut değil !

 Uzun süreli emzirmenin “emzirme bağımlılığı”na yol açacağını, çocuğun 1 yaşından fazla emzirilirse bu döneme takılı kalıp, pasif bağımlı hale geleceğini söyleyen ruh sağlığı uzmanlarına rastladım. Uzmanlar, gördükleri vakalardan yola çıkarak hareket ederler ancak onların gördükleri en zor ve sıra dışı, uzman yardımı almasına varacak derecede başka sorunları da olan vakalardır. 

 Memeden bırakma kararını “çocuğunuzu takip eden doktora bırakın” diyen uzmanlarımız var. Şaşkınlık içindeyim. Elbette doktorunuzun görüşleri önemli, karar alırken dikkate alabilirsiniz ancak çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız, ihtiyaçlarını en iyi siz belirlersiniz. Emzirmek sadece beslemek demek değil, bebeğinizin güven ve sevgi ihtiyacını da karşılamaktır.

 Ben dahil hiç bir uzmanın tavsiyelerini kendi beyin süzgecinizden geçirmeden uygulamayın. Uzmanlar, bebek bakımını bir bilim gibi algılar, bebeği de bir “proje”. Oysaki bebek bakımı bir sanattır ve bebeklerde ihtiyaçları olan “insan”dır. Tıpkı onu emziren annenin de insan olması ve kendine özel ihtiyaç, duygu ve hazır oluşlukları gibi.

 Kıssadan Hisse

Memeden ayırma kararı, “ne zaman, nasıl ayırmak” gerektiği önemli bir karardır. BİREYSEL yöntemler uygulamak gerekir. Emzirmenin kesilmesi için doğru bir zaman yoktur. En önemlisi bebeğin ve annenin “hazır hissettiği” zaman doğru zamandır.

Emzirmenin kesilmesi aşamasında kendinizi üzgün, yalnız, suçlu veya depresif hissetmeniz son derece doğal. “Bu dönemde bebeğinizi daha fazla kucağınıza alın ve emzirmenin kesilmesinin büyümenin bir basamağı olduğunu hatırlayın.” İleri yardım için desteklemeye hazır olduğumu unutmayın (http://emzirmedanismanligi.com/?hizmetlerimiz-3/memeden-ask-la-ayirma-programi-209.html).

Emzirmeyi bırakma yöntemleri arasında en meşhur olan uygulamalardan biri olan sarı sabır taşı, annelerin işini kolaylıkla görerek emzirmeyi sonlandırabilmektedir. Göğüse sürüldüğü takdirde memeyi bir daha ağzına almak istemeyen bebeklerde sarı sabır taşı nasıl kullanılır? Bebeği memeden kesme yönteminde sabır taşı kullanımı...

Emzirme döneminde ilk iki yılı geride bıraktıysanız ve artık bebeğinizi memeden kesmenin yollarını arıyorsanız, eşinizden dostunuzdan bebeklerinde emzirmeyi nasıl kestiğine dair bilgi öğrenmeye çalışıyor olabilirsiniz. Tecrübeli annelerden yola çıkarak uygulanan bazı memeden kesme yöntemleri kimi bebeklerde işe yararken kimilerinde sonuç vermediği için daha farklı yollar aranabilir. Uzmanlar tarafından bebeğin sağlıklı gelişimi için en az 2 yıl kadar anne sütü alınması tavsiye edilir. Dinimizce de en fazla 2 yıl emzirme süresinin uygun görüldüğü ve bunun Kuran-ı Kerim'de Bakara ve Ahkaf Suresinde delilleri vardır. Dolayısıyla bebeğinde iki yılı doldurmuş olan annelerin yavaş yavaş bebeklerini emzirmeyi bırakması gerekir. (Özel bir durum yoksa) Memeye alışmış hatta memesiz yapamayacak hale gelen bebeklerde anneler bu durumu çok güçlükle geçirebilir. Annelik şefkati ve merhameti ile bebeğini memeden kesmeye kıyamayan ama hükümler ve gelişim gereği bırakmak durumunda kalan anneler için en bilinen yöntemi deneyebilirsiniz. Bebeği sütten kesme de meşhur yöntem olan sabır taşı ile bilinmesi gereken tüm ayrıntıları size derledik! Peki sabır taşı nedir, ne işe yarar? Memeden kesmede sabır taşı kullanımı...

TIKLA OKU: 2 YAŞINDAN SONRA EMZİRMEK HARAM MI?

SABIR TAŞI NEDİR? MEMEDEN KESMEK İÇİN SABIR TAŞI NASIL KULLANILIR?

Bebeklerde sarı sabır taşı nedir? Sarı sabır taşı nasıl kullanılır?

Emzirme dönemindeki bebeği memeden ayırmak için kullanılan ürünlerden biri olan sarı sabır taşı ismen her ne kadar sarı olsa da özünde siyaha yakın bir renktir. Aktarlarda çok kolay bir şekilde bulabileceğiniz sabır taşı, emziren annelerin bebeğini sütten kesme konusunda imdadına yetişebilir! Bebeği sütten kesmek için sabır taşı kullanmaya karar verdiyseniz güvenilir bir aktarcıdan ürünü aldıktan sonra hafifçe ıslatıp göğsünüze sürmelisiniz.

Sabır taşı ile memeden kesme yöntemini deneyen tecrübeli annelerin birçoğunun bebeklerde bir daha meme emmek istemedikleri görüşü öne sürülüyor.

İLİŞKİLİ HABER

Anneler için gebelikte başlayan "Acaba sütüm gelecek mi?, Bebeğimi emzirebilecek miyim? " kaygısının bebek biraz büyüdükten sonra "Sütten nasıl keseceğim?" kaygısına dönüşebildiğini dile getiren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr.Melike Özberk Koç, "Anne ile bebeğin fiziksel bağlanması anne rahmine düşüp göbek kordonunu oluşturacak ilk birkaç hücre ile başlıyor ve doğum sonrası emzirme ile farklı bir boyut kazanıp devam ediyor. Bu güçlü fiziksel bağlanma beraberinde duygusal bağlanmayı da getirdiği için çoğu defa emzirme sürecinin bitecek olması annede sanki anneliğinden bir şeyler yitip gidecekmiş gibi bir hüznüne sebep olabiliyor. Dönemlerden oluşan bu yaşam yolculuğunda emzirmenin de bir süreç olduğu, zamanı geldiğinde anne ve bebeğin emzirme ve emme eylemi ile hafızalarda tadı kalacak şekilde vedalaşabilmesi de gerekiyor" dedi.

'2 YAŞ SONRASI EMZİRMEYİN'

Çoğunlukla ilk 6 ayı sadece anne sütü olmak üzere 2 yaş civarlarına kadar emzirmenin tavsiye edildiğini belirten Dr.Melike Özberk Koç, "Ben de mesleki tecrübelerim ve eğitimim ışığında hiçbir çocuğun anne sütünden mahrum kalmamasından yanayım. Ancak 2 yaş civarlarında anne ve bebeğe uygun zaman diliminde emzirmenin bitirilmesi taraftarıyım. Zaman zaman sosyal medyada 'Anne sütü çok faydalıdır, gerekirse ilkokula kadar hatta daha ötesi emzirilmelidir' gibi yaklaşımların hem annenin hem de bebeğin ruhsal-bedensel sağlığına uygun olabileceğini düşünmüyorum. Eğer bebek bu döneminde kendi isteği ile daha az emmeye, memeyi sormamaya başlar ise siz de süreci destekleyin ve aklına getirmeyin. Bu anne ve bebek için en kolay olanıdır.

'BASİT CÜMLELERLE BİTTİĞİNİ ANLATIN'

Maalesef her zaman bu kadar kolay olmayabiliyor ve çocuk büyüdükçe daha da sık emmek, memeden hiç uzak kalmamak isteyebiliyor. Eğer anne olarak sütten kesmeye kesin karara vermişseniz basit cümlelerle bir süre sonra memede süt biteceğini çocuğa anlatın. Sonraki süreçte emme aralarını olabildiğince açmaya çalışın. Bu dönem muhtemelen birkaç hafta sürecektir. Kesin kararınızı verdiğiniz zaman gün belirleyin ve o gün hoş bir memeye bye bye partisi düzenleyebilirsiniz. Çocuklarda erişkinler gibi neden-sonuç ilişkisine önem verirler ve istediğinde biz 'Bye bye yaptık' yeterli bir açıklama olabilecektir. Bu süreçte size eşlik edecek olan başta baba olmak üzere diğer aile bireylerinden mutlaka destek alın.

'AĞLADI DİYE YARIDA BIRAKMAYIN'

Elbetteki ilk günler sık sık soracaktır, hatta belki ağlayacaktır. Ağlamanın bedensel ve ruhsal alanda bir toksin atma metodu olduğunu unutmayın! Ağlayan çocuğunuza sık sık sarılın, meme olmasa bile yanında olduğunuzu hissettirin. Bu yaklaşımla birkaç gün içinde sormaları bitecek ve durumu kabul edecektir. Ağladığı için süreci yarım bırakırsanız unutmayın ki bir dahaki deneme çok daha zor olacaktır" şeklinde konuştu.

SABIR TAŞI, KEKİK YAĞI SÜRMEYİN ÇÜNKÜ...

Dr.Melike Özberk Koç, annenin tatile çıkıp çocuğu başka bir aile büyüğüne bırakması ile olan memeden kesme şeklinin çocukta terk edilme anksiyetesi oluşturabileceğini vurgulayarak, "Meme ucuna sabır taşı, kekik yağı, acı biber ya da salça sürmek, 'Yara oldu' diyerek bant yapıştırmak gibi davranışlar çocuğun güven duygusunu zedeler. Memeyi bıraktırırken biberon ile süte başlamak, gece uyandığında biberon ile besleme, gereksiz kalori, diş çürükleri ve reflüye neden olabileceği gibi ayrıca daha sonra da biberondan vazgeçirmek ayrı bir çabaya neden olacaktır" ifadelerini kullandı.

İHA