Hobim Döner Bingöl Iletişim

1

2 GAMA BÜLTEN EKİM-KASIM-ARALIK SAYI: 87 SAHİBİ GAMA HOLDİNG YAYIN KURULU S. Yücel Özden Reyhan Saygın Hakan Egel Ayşen Bektaş Duygu Can Eren Demir YAZIŞMA ADRESİ GAMA Binası Beştepeler Mh. Nergis Sokak No: Söğütözü - ANKARA Tel: () Faks: () GRAFİK TASARIM İsmet Filizfidanoğlu [email protected] KAPAK TASARIM Ayşen Bektaş

3 EDİTÖRDENw GAMA Ailesi nin Değerli Üyeleri, yılının son çeyrek dönemine ait haber ve bilgileri içeren bu sayımızı hazırlarken, yılını karşılamaya dönük duygu ve düşüncelerimiz, doğal olarak, zihnimizde ön plâna çıktı Takvimlerde yıl rakamı değişiyordu ama, hayat akışına devam ediyordu. Yeni yıl için belirtilen tüm iyi dileklerin, geçen yılın olaylarının etkilerini gidermeye yetip yetmediği zamanla belli olacak, ancak, yine de geleceğe umutla bakmak durumundayız ne yazık ki, dünya ve de ülkemiz için daha çok pek iyi anılmayacak olaylarla dolu geçti. Özellikle terör olayları, dünyada genel olarak bir istikrarsızlık, küresel olarak bir endişe ve huzursuzluk ortamı oluşturdular. Bu açıdan, olumsuzlukta en büyük payı da ülkemiz aldı. Uluslararası ilişkiler yönünden bakıldığında, içinde bulunduğumuz Orta Doğu Bölgesi ülkelerinin genel olarak karmaşık durumu, Suriye deki savaş, Irak, ABD ve AB ile olan ilişkilerimizdeki sorunlar, Ülkemiz için olumsuzluklar listesindeki olayların sayılarını arttırdı. Sadece Rusya ile ilişkilerin daha olumlu bir çizgiye yönelmesi konuların ağırlığını biraz hafifletti ama, bu defa da içerdeki 15 Temmuz ve onu izleyen terör olayları halkımızı endişe ve üzüntüye sürükledi. Askerlerimiz, polislerimiz ve tüm güvenlik güçlerimiz büyük bir özveri ve fedekârlıkla görevlerini yapmaya çalıştılar ve halen de öyle devam ediyorlar Bu olaylarda şehitlerimiz oldu, onların tümünü minnet, şükran, saygı ve rahmetle anıyor, ailelerine ve milletimize başsağlığı diliyoruz. Şu günlerde, güvenlik güçlerimizin böylesine kahramanca davranışları, ülkemizdeki huzur ortamının devamının sağlanmasında çok büyük önem taşımaktadır. ABD deki başkanlık seçimleri uzun bir süre dünya kamuoyunu meşgul etti. Sonuçta Donald Trump ın seçimin galibi olarak ortaya çıkması birçok ilgili basın ve çevre tarafından sürpriz şeklinde karşılandı. Bu konu, ülkemiz ile ABD arasındaki ilişkilerin belki de yeni bir güzergâha yönlenmesi bakımından önemli olmaktadır. Ülke ekonomisi, genel görünüm itibariyle, olumlu izlenim vermektedir. Ancak, daha yakın bir analizde, cari açık, ABD doları ile avro kuru, GSMH büyüme hedefi, enflasyon, faiz tartışmaları, turizm sektörü ve ihracat pazarlarımızdaki durumlar gibi konularda daha yoğun çalışmalar gerektiği ilgililer tarafından belirtilen konular arasındadır. Yetkililerimiz, cari açığımızı azaltıp, tasarrufları arttırmak yönünde açıklamalar yapmaktadırlar. Ülkemiz ihtiyaç duyulan yatırımlara kaynak sağlayacak ölçüde tasarruf yapmak zorundadır, ancak bu zorunluluk tam olarak yerine getirilememektedir. Gerek uluslararası alanda, gerekse de yurt içi durumlardaki hızlı değişim ve gelişmeleri dikkate aldığımızda, GAMA Ailesi Şirketleri olarak, devam eden işlerimizi başarıyla tamamlamak, yeni anlaşma ve sözleşmelerle yeni işler almak bakımından, tüm olayları ve gelişmeleri yakından ve çok dikkatle izlememiz gerektiğini görüyor ve ona göre çalışıyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın makamlarında yapılan bir törenle İç Anadolu Santralımızın ticari işletmeye açılmış olması da bizim için özel bir kıvanç vesilesi olmuştur. Dünya ve ülkemizdeki koşulları yakından izlemekte ve çalışmalarımızı başarılı sonuçlar alacak şekilde düzenlemekteyiz. Her zaman olduğu gibi GAMA Değerleriyle çalışarak başarıya ulaşacağımız konusunda inancımız tamdır. Gelecek sayımızda buluşabilmek umudu ve saygılarımızla. GAMA Bülten EKİM - KASIM - ARALIK

4 siçindekiler 01 Editörden HABERLER 04 Lale Ersü 05 Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. 19 Aramızdan biri Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi 21 Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. 22 Uyum Yönetimi ÖZEL DOSYA 24 Değerli Söyleşiler YAPIMI DEVAM EDEN PROJELER 36 İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 38 Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi 06 İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni 40 Khurais Satellite GOSP Projesi 42 Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi 07 İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı 08 Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı Enerji Zirvesi 12 Eurasian Talks 13 GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi MW PP13 Güç Santralları Elektro- Mekanik Montaj Projesi 14 GAMA Enerji A.Ş. itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. 15 GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik 16 Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler 17 GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. 17 GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. 18 Meral Hanım MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 2 GAMA BÜLTEN 87

5 50 Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 54 Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı MW ALBA PS5 Santralı 66 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı 67 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı 67 Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı TİCARİ FAALİYETLER 70 GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı 56 Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 70 Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri 71 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı DİĞER 72 Hayat Futbolu Taklit Eder 74 İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 76 GAMA Endüstri Eğitimleri 77 GAMA Güç Sistemleri Eğitimleri 79 GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. 62 Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 64 Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi ÖZETLER 82 English Summary 94 Obzor Proektov Na êusskom Qzyke EKİM - KASIM - ARALIK

6 shaber Lale Ersü GAMA nın kuruluşundan bu yana kat ettiği yolda, yöneticilerin etkisi ve öneminin yanında şüphesiz onlara destek olan ailelerinin de büyük rolü vardır. Sevgili Lale Ersü nün eşine olan desteği gibi Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü nün değerli eşi Lale Ersü, GAMA da her seviyeden çalışanın gönlünde çok önemli bir yer edinmiştir. GAMA nın ilk zamanlarından beri, birçok çalışan sevinç ve üzüntülerini Lale Hanım ile paylaşmış ve her defasında onun sımsıcacık gülüşü, desteği ve yakınlığı ile karşılaşmışlardır. Sevgi dolu, iyi niyetli, tevazu sahibi, hep güler yüzüyle hatırlayacağımız Sevgili Lale Ersü yü kaybetmenin derin üzüntüsünü GAMA Ailesi olarak yaşıyoruz. Onu her zaman özlem ve rahmetle anacağız 4 GAMA BÜLTEN 87

7 HABERw Atamızı her 10 Kasım da olduğu gibi bu yıl da şükran ve saygı ile andık. EKİM - KASIM - ARALIK

8 shaber İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Töreni Cumhurbaşkanlığı Külliyesi nde 20 Ekim tarihinde düzenlenen İzmir ve Kocaeli Şehir Hastaneleri Proje Finansman Törenine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın yanı sıra Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Yapımcı-Yatırımcı Firmaların Yöneticileri ile birlikte Finansman sağlayacak Şirketlerin Temsilcileri katıldılar. Törende Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; İzmir ve Kocaeli gibi iki önemli şehrimizin şehir hastanelerinin 1,1 milyar dolarlık dış finansmanının milyon dolarlık bölümüne ilişkin anlaşmanın imzalanmasına şahitlik ediyoruz. Projenin yüzde 5 ortağı olan firmanın yetkilileri ile Mart ayında ve geçtiğimiz ay Amerika da yaptığımız görüşmelerde verdikleri sözleri tuttukları için teşekkür ediyorum. Yatırım bedeli 1,4 milyar dolar olan projenin finansmanının 1,1 milyar doları dış kredi ile kalanı öz kaynak ile karşılanıyor. Kocaeli Şehir Hastanesi bin yatağa sahip olacak. 6 ayrı hastaneden teşekkül edecek. İzmir Bayraklı Şehir Hastanesi ise 2 bin 60 yatağa sahip, 6 ayrı hastaneden oluşacak. Bu projeler de yılı bitmeden tamamlanıp hizmete girecek. Şimdiden şehirlerimize ve ülkemize hayırlı olmasını diliyorum diye konuştu. 6 GAMA BÜLTEN 87

9 HABERw İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Enerji Bakanı Berat Albayrak ın katılımı ile yılında devreye giren 5 milyar dolar yatırım bedeline sahip enerji santralının açılışı 07 Kasım tarihinde gerçekleştirildi. Beştepe Kültür ve Kongre Merkezi nde düzenlenen Elektrik Santralleri Toplu Açılış Töreni nde açılışı yapılan santraller arasında GAMA Enerji A.Ş. yatırımlarından MW kurulu güce sahip İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı da vardı. Devreye giren İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı açılışı Türkiye genelindeki elektrik santraliyle birlikte yapıldı. Beştepe den Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın canlı yayınla bağlandığı açılışa Kırıkkale Valisi M. İlker Haktankaçmaz ile GAMA Enerji A.Ş. üst yönetimi ve santral yetkilileri katıldı. Canlı bağlantıda Vali funduszeue.info Haktankaçmaz ile konuşan ve Kırıkkale ye mesaj veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan İç Anadolu Doğal Gaz Elektrik Üretim Santralı Kırıkkale ye ve ülkemize hayırlı olsun. Yatırımlarıyla ülkelerine güvendiklerini gösteren işadamlarımıza teşekkürlerimizi sunuyorum. dedi. Daha sonra açılış kurdelesi Kırıkkale protokolü tarafından kesildi. Türkiye deki mevcut doğal gaz santrallarına göre daha az karbon salımı gerçekleştirecek olan santralımız, kurulu güç ve verimlilik açısından da önemli bir yere sahip olacaktır. EKİM - KASIM - ARALIK

10 shaber Türk Eğitiminde Bir Başarı Öyküsü Kuruluşunun Yılında Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı 8 GAMA BÜLTEN 87

11 Başkanlığını GAMA Holding Onursal Başkanı Erol Üçer in üstlendiği Ankara Atatürk Lisesi Eğitim Vakfı, yılında çeşitli devrelerden 92 Atatürk Lisesi mezunu tarafından kuruldu. Bugün yaşını kutlayan vakfın gelecek nesillere örnek teşkil edecek çalışmaları bir kitap olarak derlendi. Vakfın tarihi, eski ve yeni mezunlarla, yönetimde emeği geçenler, öğrenciler ve öğretmenler ile yapılan söyleşilerle anlatıldı. 30 yıllık gençliğe sahip çıkma, yol gösterme, destek olma ideali Lise, Atatürk ün adının ilk kez verildiği okul, yıllık bir eğitim ocağı. İlk önce Ankara İdadisi, Ankara Sultanisi, Ankara Erkek Lisesi ve günümüzde Ankara Atatürk Lisesi olarak varlığını sürdürmekte yılı bulan geçmişe sahip Atatürk Lisesi nin yanında Alev Vakfı 30 yıllık tarihiyle genç görünse bile, aslında koca bir çınar. Bugün Alev Vakfı nın öncülüğünde okulda yabancı dil öğrenimine özel ağırlık veriliyor. Hazırlık sınıfından başlayarak temel yabancı dil İngilizcenin yanı sıra Almanca, Fransızca, İspanyolca, Rusça ve Çince dilleri de 5 yıl boyunca ikinci yabancı dil olarak okutuluyor. Alev Vakfı nın, öğrencilerin gelişimi ve eğitim konusundaki çalışmaları birçok okula ilham verecek düzeyde. Alev Vakfı öğrencilere, burs, başarı teşvik ödülü, yurt dışında dil eğitimi, üniversite hazırlık destek kursları vermekte. Hazırlık sınıfı sonunda vakıf tarafından özel olarak getirtilen yabancı öğretmenlerce verilen dil kursları da öğrenilen dilin pekişmesinde en büyük yardımcılarından. Bunların yanı sıra öğrencilere maddi desteklerin sağlanması da vakfın düzenli olarak yaptığı çalışmalardan. Öğrencilerin projelerine teknik destek sağlanması, kültür, sanat, spor dallarında profesyonel eğitmenlerin getirilmesi, üniversitelerle ilişkilerin kurulması Vakfın çalışmaları arasında. Bu çalışmaların meyvesi; Atatürk Lisesi üniversiteye öğrenci yerleştirmede Türkiye deki ilk 20 Anadolu Lisesi içinde yer alıyor. Mezunları ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi önemli üniversiteleri en çok kazanan okul unvanını taşımak, okulun köklü geçmişine sahip çıkan ve onu daha da ileriye taşımaya çalışan Alev Vakfı nın katkısıyla gerçekleşmekte. Alev Vakfı da işte tam bu noktada köklü geçmişten aldığı bayrağı daha ileriye taşımaya, gelecek kuşaklara ulaştırmaya kararlılığını sürdürüyor. Bu yolda yaşı, yüreği gençleri ve geleceği aydınlık gören, umut, güven taşıyan herkesi yanında görmek istiyor, bu ideale destek vermeye çağırıyor. EKİM - KASIM - ARALIK

12 shaber 7. Enerji Zirvesi GAMA Enerji nin ana sponsoru olduğu, Kasım tarihlerinde Adana da gerçekleştirilen 7. Türkiye Enerji Zirvesi, her yıl olduğu gibi bu yıl da büyük bir katılım ile gerçekleşti. GATES Enerji Ticaret A.Ş. nin de diğer sponsorlar arasında bulunduğu, Türkiye enerji piyasalarındaki tüm aktörlerin bir araya geldiği zirvede önemli konu başlıkları tartışıldı. Binin üzerinde delegenin katıldığı zirvede, düzenlenen 19 oturumla 2 gün boyunca e yakın konuşmacı ve moderatör tarafından Türkiye Enerji Piyasalarından Doğu Akdeniz gazına, küresel petrol ve doğalgaz piyasalarından güneş enerjisine kadar birçok kritik konu farklı bakış açıları ile konu uzmanları tarafından irdelendi. 10 GAMA BÜLTEN 87

13 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ın enerji sektörü ile ilgili yöneltilen çeşitli sorulara verdiği cevaplarla değerlendirmelerini paylaştı ve bu zirvenin enerji piyasası için çok önemli bir organizasyon olduğunun altını çizdi. Sektörün ilk ve en önemli önceliğinin Serbest Piyasa Modeli olduğu vurgulanan zirvede, yenilenebilir enerji kaynakları, petrol ve gaz dengeleri konularında görüşler paylaşıldı. Birinci gün açılış konuşmasını GAMA Holding A.Ş. Başkan Yardımcısı ve COO Arif Özozan gerçekleştirdi. Konuşmasında dünya üzerinde den fazla projeye imza atan GAMA Holding A.Ş. grup şirketlerinin Türkiye ye ve gelişmeye devam eden piyasalara duyduğu güven doğrultusunda başta enerji projeleri olmak üzere şehir hastaneleri ve diğer yatırmalarına kesmeden devam ettiğini vurgulayarak, yurt dışından ülkemize getirilen yatırımların korunması ve arttırılması için, sürdürülebilir politikalar izlenerek atılan adımların hız kesmeden devam etmesi gerektiğini söyledi. İkinci gün açılış konuşmasını GAMA Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Sıtkı Şerifeken gerçekleştirdi. Konuşmasında GAMA Enerji olarak sonu itibarı ile Türkiye deki kurulu gücümüzü MW seviyelerine çıktığını, yatırımlara devam edileceğini ancak burada önemli konunun Türkiye nin de bir enerji merkezi haline gelebilmesi için tüm zincirin halkalarının tamamlanması gerektiğini, mevcut yatırım ve yatırımcıların korunması amaç edinilerek şeffaflık ve eşitlik ilkelerinden ödün verilmemesi gerektiğini söyledi. Yenilenebilir enerji yatırımlarında yeni teşvik, yatırım ve ticaret modeli oturumunda GAMA Enerji Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Ligvani, Enerji yatırımlarında finansman sorunları oturumunda Genel Müdür Yardımcısı Anıl Ecevit, Enerji Sektörü ve Kariyer oturumunda İnsan Kaynakları Yöneticisi N. Bahar Uygur konuşmacı olarak yer aldı. Gecede düzenlenen gala yemeğinde 7.Türkiye Enerji Zirvesi ödülleri de dağıtıldı. Altın Vana, Altın Voltaj, Altın Varil ve Altın Tüp olarak 4 farklı kategoride dağıtılan ödüller sahiplerini buldu. Elektrik sektöründe faaliyet gösteren şirketlere verilen Altın Voltaj ödüllerini almaya hak kazanan 9 firma arasında GAMA Enerji A.Ş. ve GATES Enerji Ticaret A.Ş. de yer aldı. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz tarafından verilen ödülü GAMA Enerji adına funduszeue.info Özozan, GATES Enerji adına da Sıtkı Şerifeken teslim aldı. EKİM - KASIM - ARALIK

14 shaber Eurasian Talks Eurasian House tarafından organize edilen, Eurasian Talks dizisinin ikincisi olan panel, 13 Aralık da Moskova da Marriott Grand Otel inde gerçekleştirildi. Toplantıya Türkiye nin Moskova Büyükelçisi Hüseyin Diriöz, Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü Onursal Başkanı Prof. Dr. Mihail Meyer, eski Türkiye Moskova Büyükelçisi Halil Akıncı, Eurasian House Genel Direktörü ve Guru Medya Yayın Grubu Başkanı Hayreddin Aydınbaş ile diğer yetkili ve uzmanlar katıldı. Panel moderatörlüğünü eski Büyükelçi Akıncı nın yaptığı etkinlikte; enerji oturumunda Akkuyu Nükleer A.Ş. CEO su Oleg Titov, inşaat oturumunda GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu ve finans & ticaret oturumunda Credit Europe Bank Başkanı Haluk Behçet Aydınoğlu na konuşmacı olarak yer aldılar. Panelde geçmişten günümüze Türk-Rus ilişkilerinin enerji, inşaat ve finansman alanlarında geldiği noktalar ele alınırken, önümüzdeki süreçte ikili ilişkilerin nasıl geliştirileceği konusunda fikir alışverişinde bulunuldu. GAMA Güç Sistemleri Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve CEO su Özgür Umut Eroğlu, normalleşme sürecindeki gecikmelerin en çok Türk Özel Sektörünü etkilediğini belirtti. Eroğlu Rusya dan beklentimiz, Kasım öncesi durumu sağlamak için adımlar atılmasıdır dedi. Eroğlu ayrıca 29 Aralık kararnamesinin kaldırılmasını ve Rusya nın vize serbestleştirme sürecini eski haline geri döndürmesini bekliyoruz. Türk ve Rus İş Çevrelerinin şu anda üzerinde yoğunlaştığı üç ana konu; Akkuyu Nükleer SantralI Projesi, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi ve Rusya nın Dünya Kupası projeleridir. Bir diğer ve önemli beklentimiz ise Türkiye den Rusya ya kredi imkanlarının genişletilmesidir. diye ekledi. 12 GAMA BÜLTEN 87

15 HABERw GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği The Legal tarafından yayınlanan GC Powerlist: Turkey Teams listesine seçildi. GC Powerlist: Turkey Teams, Türkiye deki en ilham verici ve yenilikçi hukuk müşavirliklerini belirlemektedir. Bu liste günümüzde, çalıştığı şirket veya sektörde, karar alınmasında veya bunların değiştirilmesinde etkin rol oynayan, karmaşık konular karşısında parlak teknik çözümler sunabilen, işlerin daha da ileriye taşınmasında hukuk müşavirliğinin işlevini güçlendirecek yenilikçi yapılar oluşturan ve/veya diğer hukuk müşavirliklerine de yol gösterecek bir çalışma modeli geliştirmiş olan hukuk müşavirliklerini tespit etmektedir. Bu listeyi belirlerken, The Legal ekibinin deneyimli araştırmacıları, adayları değerlendirmekte ve her bölgedeki listeyi son haline getirebilmek için uzun listedeki tüm hukuk müşavirleriyle ve aday gösteren avukatlarla mülakatlar yapmaktadır. Araştırmacılar ayrıca, en güçlü hukuk müşavirliklerini belirlerken tüm dünyadaki lider hukuk bürolarının ortakları ve diğer hukuk müşavirleriyle de görüşmektedirler. The Legal tarafından, bu listeyi ve seçilmiş hukuk müşavirliklerini tanıtmak amacıyla, 24 Kasım da Çırağan Sarayı nda verilen davete GAMA Güç Sistemleri Hukuk Müşavirliği de katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

16 shaber GAMA Enerji itibarını en çok arttıran markalar arasında yerini aldı. Pazarlama sektörünün önemli dergilerinden Marketing Türkiye nin Akadametre tarafından yapılan yılı İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü araştırmasını baz alarak gerçekleştirdiği The ONE Awards Ödülleri sahiplerini buldu. 40 kategori üzerinden değerlendirilen İtibar ve Marka Değer Performans Ölçümü nün saha çalışması yüz yüze görüşmelerle tamamlandı. GAMA Enerji A.Ş. enerji firmaları sektöründe yılında itibarını en çok arttıran markalar kapsamında yılın en başarılı ilk 3 firması arasına girdi. 14 GAMA BÜLTEN 87

17 HABERw GATES Enerji den Eczacılara İndirimli Elektrik Türk Eczacılar Birliği nin üyeleri için geliştirilen Eczacıkart Projesinin önemli basamakları arasında olan enerji alanındaki iş birliği düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna duyuruldu. Türk Eczacılar Birliği ile GAMA Enerji iştiraki olan GATES Enerji arsında imzalanan protokol ile hayata geçen proje ile eczaneler indirimli elektrik kullanma imkânına sahip olacak. Ankara da düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtılan proje kapsamında Eczacıkart a sahip olan eczaneler için avantajlı projeler geliştirdiklerini anlatan Türk Eczacılar Birliği Başkanı Erdoğan Çolak, GATES Enerji şirketi ile işbirliğinin, bugünden başlayarak önümüzdeki süreçte çok daha anlamlı olacağına inanıyoruz. diye konuştu. Uygulamanın detayları hakkında açıklamalarda bulunan GAMA Holding Başkan Yardımcısı ve COO, aynı zamanda da GAMA Enerji Yönetim Kurulu Başkan Vekili Arif Özozan, GATES Enerji nin Türk Eczacılar Birliği ile yaptığı anlaşmadan dolayı duydukları memnuniyeti dile getirdi, hayata geçirilecek proje ile eczacılara yılda yaklaşık bir, bir buçuk elektrik faturası tutarında bir indirim yansıyacağını vurguladı. GAMA Enerji Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Sıtkı Şerifeken de GATES Enerji nin hali hazırda sayısı binin üzerinde olan serbest tüketiciye sahip olduğunu söyledi. İmzalanan protokol ile 25 bin eczanenin serbest tüketici limitini geçen 8 bini ile indirimli elektrik anlaşması yapılacağını öngördüklerini dile getiren Şerifeken, Bir sonraki aşamada limitin düşmesiyle serbest tüketici hakkı kazanacak yeni eczanelerle ve eczacıların kendi evlerinde, yakınlarının evlerinde aynı uygulama ile elektrik kullanımını sağlayacağız. Sağlığın önemi bizim için tartışılmaz. Bu imkânı bizim ayağımıza getiren eczacılarımız için de böyle bir projeyi hayata geçirmek bizim için gurur kaynağıdır diye konuştu. EKİM - KASIM - ARALIK

18 shaber Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler Ankara Ato Congresium da, Kasım tarihlerinde düzenlenen 9. Uluslararası Enerji Kongresi ve Fuarı nda Güç Sistemleri ve Enerjide Yeni Teknolojiler başlıklı oturuma GAMA Güç Sistemleri adına Teklif Mühendislik Müdürü Gökmen Demirkaya katıldı. 16 GAMA BÜLTEN 87

19 HABERw GAMA Güç Sistemleri, Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development a katıldı. Kazakistan Enerji Bakanlığı ve Kazakhstan Electricity Association (KEA) tarafından düzenlenen Kazakhstan Electric Energy Current State and Prospects of Sustainable Development enerji forumu 10 Kasım tarihinde Astana şehrinde gerçekleşti. Bakanlıktan, Kazakistan ın en büyük elektrik üreticisi firmalarından ve enerji sektöründen bir çok önemli ismin katıldığı forumda, GAMA Güç Sistemleri, İş Geliştirme Ekibi de firma sunumu ile yer aldı. GAMA Güç Sistemleri, Iran Power Investment Summit ya sponsor olarak katıldı. İran Enerji Bakanlığı ndan ve özel sektörden bir çok firmanın katılım gösterdiği forum, en çok umut vadeden pazarlardan biri olarak görülen İran ın ekonomik gelişmeleri hakkında önemli kaynaklardan bilgi edinilmesi ve ilişkiler kurulması açısından bir fırsat sundu. Ambargonun kaldırılmasının ardından, İran da ekonomide ve enerji sektöründe yatırımcı ve taahhüt firmalarını hangi fırsat ve risklerin beklediğinin tartışıldığı Iran Power Investment Summit Kasım tarihlerinde Tahran da gerçekleşti. GAMA Güç Sistemleri İş Geliştirme Ekibi tarafından yapılan firma sunumu da oldukça ilgi gördü ve sponsorluk kapsamında sağlanan GAMA standında birçok misafir ağırlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

20 shaber Meral Hanım GAMA da meslek hayatının 30 yılını tamamlayan Meral Dedekargınoğlu nun yeni hayatına ilk adımını hep birlikte kutladık. Onursal Başkanımız Erol Üçer in asistanlığını 30 yıldır sürdüren Sevgili Meral Hanım kendisi için düzenlenen kutlamada dünyaya gelecek torunu ile ilgili heyecanını dile getirirken bu kadar uzun zamandır aynı şirkette çalıştığı artık ailesi gibi olan yakın çalışma arkadaşları ve yöneticilerinden ayrılmanın da üzüntüsünü hissettiğini söyledi. Deneyimi, hitabet yeteneği, saygı, sevgi ve dikkatli çalışma tarzı ile örnek teşkil etmiş, GAMA Ailesi ve kendisi ile çalışan, deneyimlerinden yararlananlar için oldukça önemli bir çalışma disiplinine sahip Meral Dedekargınoğlu na emeklilik hayatında keyifle, sağlıkla geçireceği mutlu yıllar dileriz. GAMA ya kattığı değer, emekleri ve varlığı için kendisine teşekkür ederiz. 18 GAMA BÜLTEN 87

21 HABERw Aramızdan biri Meltem Şahin, GAMA Güç Sistemleri nde proje mühendisi ve bir gönüllü. Ankara da gönüllülerden oluşan bir topluluk olan Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte, her Salı-Cuma-Pazar saat da AŞTİ de çorba dağıtıyor. Onlar, öğrenci ve çalışanlardan oluşan yaklaşık 30 kişilik bir gönüllü topluluğu. İstanbul da Çorbada Tuzun Olsun ekibinden ilham olarak yola çıktılar ve daha birkaç ay içinde ihtiyacı olan yüzlerce insana ulaştılar. Önce Kızılay, Kurtuluş, Sıhhiye çevresindeki evsizlere 1 termos ile geze geze ulaştılar. Havalar soğuyunca onların AŞTİ ye geçtiğini öğrendiler. Ankara çorba gönüllüleri haftada 3 gün, AŞTİ de yaklaşık kişiye çorba, nohut, fasulye, börek gibi yemekleri kendi evlerinde hazırlayarak dağıtıyorlar. Ankara Çorba Gönüllüleri ile birlikte atkı bere ören bir ekip de evsizlere yardım ediyor. Sizler de bu ekibe katılmak, yardım etmek ya da destek vermek için Ankara Çorba Gönüllüleri nin sosyal medya hesapları üzerinden ihtiyaç listelerini takip edebilirsiniz. Belki bizlerden de dağıtıma çıkacak, ihtiyaç karşılayabilecek daha nice gönüllüler çıkar. EKİM - KASIM - ARALIK

22 shaber Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Arkeolojinin Büyülü Dünyası Eğitim Programı: Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi nde, çocukların farklı yaş gruplarına yönelik Arkeolojinin Büyülü Dünyası etkinlikleri düzenleniyor. Müze koleksiyonunda bulunan, tarihi M.Ö. 3 bin yılına kadar uzanan Anadolu uygarlıklarına ait eserlerden yola çıkarak hazırlanan etkinlik, uzman eşliğinde müze gezisi ile başlıyor. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programında çocuklar mitolojik karakterlerle tanışıyor, ihtişamlı Roma uygarlığının günlük yaşam öykülerinin parçası oluyor, Roma alfabesini öğreniyor, sikkeler ve adak yazıtları tasarlayıp üretiyorlar. Arkeolojinin Büyülü Dünyası eğitim programı müzenin kapalı olduğu pazartesi günleri hariç hafta içi her gün okul grupları için saat ve te gerçekleştiriliyor. Programlara katılım için rezervasyon gerekiyor. Rezervasyon için () numaralı telefondan veya education@erimtanmuseum. org e-posta adresinden ulaşabilirsiniz. Hafta Sonu Pazar Atölyeleri: FANTASTİK KAHRAMANLAR ( yaş grubu, süre: 60 dk.) Atölye çalışması çocukların en sevdiği masal kahramanları ve en sevdikleri hayvanlar üzerine konuşmaları ile başlar. Çocuklar, insan ve hayvan özelliklerine sahip bir kahraman yaratsalar kahramanlarının nasıl özellikleri olacağı sorusunu cevaplandırdıktan sonra Antik Yunan mitolojisinde yer alan doğaüstü kahramanları tanıtan öyküleri dinlerler. Bu kahramanların yaşamış olabileceği zamanları hayal ederken kendi kahramanlarını karton şablonlar üzerinde tasarlayıp renklendirerek atölye çalışmasını tamamlarlar ve kahramanlarını günün hatırası olarak yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL SİHİRLİ SİKKELER ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Eski Anadolu uygarlıklarında gündelik yaşamın ele alındığı atölye çalışmasında çocuklar, kilden kendi tasarladıkları sembollerle altın ve gümüş renginde sikkeler üretirler. Daha sonra bu ürettikleri sikkeleri nasıl kazandıklarını ve nasıl harcayacaklarını düşünerek eski bir Roma pazarına alışverişe gittiklerini hayal ettikleri bir drama çalışması gerçekleştirirler. Atölyede bulunan yiyecek, içecek ve giysi üretebilecekleri ham maddeleri inceler ve ölçü birimlerini öğrenirler. Katılım ücreti: 25 TL BİR DİLEK TUT! ( yaş grubu, süre: 90 dk.) Atölye çalışması eski Romalıların inanışları doğrultusunda, sağlıklı yaşam, verimli hasat, bolluk ve bereket dileklerini belirttikleri adak yazıtlarına odaklanır. Uzman eşliğinde sergi gezisini tamamlayan çocuklar, atölyede Roma alfabesini öğrenerek, kendileri, aileleri ve 2 arkadaşları için iyi dilek ve isteklerini kilden hazırladıkları tabletler üzerine Roma harfleriyle yazarlar ve çeşitli süslemeler ile renklendirirler. Atölye bitiminde çocuklar bu yazıtları sevdiklerine hediye etmek üzere yanlarına alırlar. Katılım ücreti: 25 TL Tüm hafta sonu Pazar etkinliklerini erimtanmuseum ve erimtanmuseum/instagram hesaplarından takip edip, nolu telefona rezervasyon yaptırabilirsiniz. 20 GAMA BÜLTEN 87

23 HABERw Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler yayınlandı. GAMA Holding Kurumsal İletişim Direktörü Reyhan Saygın ın ilk romanı Zamansız Mevsimler 9 Aralık da Ayizi Kitap tarafından yayınlandı. Hayatın ta kendisini akıcı bir dil ile anlatan romandan küçük bir alıntı: Tahmin edilemezi yaşamak aslında hayat. Yaşadığımız, bir illüzyon sadece. Sihirbaz, herhangi bir anda çıkar sahneye. Siz şaşırıp kalmışken hayat arsızca akar ve zaman dolduğunda da sihir biter. Reyhan Saygın ın bu başarısını 20 Aralık tarihinde GAMA Binası nda yapılan bir kutlama ile paylaştık. EKİM - KASIM - ARALIK

24

25

26

27

28 sözel DOSYA Değerli Söyleşiler Aynı kurumda 52 yıldır devam eden iş hayatı Yöneticilerimizin deneyimlerini bizlerle paylaşacakları Değerli Söyleşiler sohbet toplantılarının ilkini 12 Ekim da, Yönetim Kurulu Başkanımız Ergil Ersü ile gerçekleştirdik. Ergil Ersü, İstanbul da doğdu. İlköğretimine babasının işi nedeniyle Anadolu nun çeşitli şehirlerinde devam etti, Diyarbakır Lisesi nden mezun olduktan sonra AFS ile bir yıl Amerika da eğitim aldı. Ersü, yılında üniversite eğitimine başladığı ODTÜ Makina dan yılında mezun oldu yılında da aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı. 26 GAMA BÜLTEN 87

29 O dönemler, özellikle İngilizce bilen mühendislere çok talep olduğunu belirten Ergil Ersü, GAMA nın yılında, İTÜ de sınıf arkadaşları olan Erol Üçer, Uğurhan Tunçata ve Yüksel Erimtan ile iş adamı Raif Mumcu tarafından kurulduğunu, o yıllarda ülkede yoğun bir kalkınma hamlesi yaşandığını, yılında Erol Özman ın şirkete girişinin ardından buhar kazanlarının öncüsü Babcock Wilcox un temsilciliğini alan GAMA nın da bu dönemlerde NATO nun alt yapı ihalelerine katıldığını ve endüstriyel projelerden de pay almaya çalıştığını anlattı. Bu projelerde, şirketin inşaat mühendisi kurucularına ilaveten Erol Özman gibi İngilizce bilen makine mühendislerine ihtiyaç duyulması sonucu Ergil Ersü, Ercan Davudoğlu ve Gürhan Türeli GAMA da işe başladı. Daha sonra işler geliştikçe Uğur Yurdakul, Celasin Egel, Yücel Aksoy, Engin İnanç da GAMA ya katıldılar yılında bu genç ekibe ortaklık teklif edildi ve onların da katılımı ile GAMA Endüstri kuruldu. Ergil Ersü, arasında GAMA Endüstri Genel Müdürlük görevini yürüttü, e kadar da Yönetim Kurulunda Murahhas Üye olarak görevine devam etti. GAMA bünyesinde, yılında yaşanan yeniden yapılanma sonucu kurulan GAMA Holding de Yönetim Kurulu Murahhas Üyeliği yaptı. Ersü, dan günümüze GAMA Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini sürdürmektedir. EKİM - KASIM - ARALIK

30 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA nın gerçekleştirdiği birçok ilk/en var ama sizce en önemli olanlar hangileri? n Mersin Termik Santralı - GAMA Güç Sistemleri nin temeli atıldı. n Soma Termik Santralı- GAMA Endüstri yi zirveye taşıdı. n Birecik Barajı ve HES- GAMA Enerji nin temeli atıldı. Babcock Wilcox un temsilciliğinin alınması GAMA için önemli bir kilometre taşıdır. Bunun uzun soluklu bir işbirliğine dönüşmesi, Mersin Termik Santralı 1. Etabının birlikte alınması ile olmuştur. Mersin Termik Santralının 2. Etabını ise Dünya Bankasından yeterlilik alan ilk Türk firması olarak GAMA tek başına yapmıştır. Bu, yarı EPC olarak bugünün şartlarında küçük bir proje olsa da GAMA Güç ün temelini oluşturmuştur. 70 lerin ortası, dünyada petrol krizi var. Türkiye nin ihracatı 1,5 milyar usd, ithalat 3,5 milyar usd. Korkunç bir enerji eksikliği yaşanıyor, elektrikler sık sık kesiliyor. Siyaset karışmış durumda, sağsol kavgaları başlıyor. O dönem Türkiye iki önemli proje çıkardı; Soma ve Yatağan Termik Santralları. Soma, finansman sağlayabilen Çekoslovak Skoda ya, Yatağan da finansmanı sağlayabilen Polonya nın Elektrim Şirketine verildi. Soma da, Skoda bizi tercih etti, Yatağan da ise Elektrim, Enka ve Tokar ı ayrı ayrı taşeron olarak seçti. Böylece ortak olarak biz ana müteahhit olduk ve bu GAMA Endüstri yi büyük müteahhitler ligine soktu. Ayrıca 1. ve 2. Üniteler tamamlanırken 3. ve 4.Üniteleri, onlar tamamlanırken 5. ve 6. Üniteleri aldık. Bu da bize, o sıkıntılı dönemde 15 yıl sürekli iş imkânı sağladı. GAMA Enerji nin kökü Birecik, İlk Yap İşlet Devret Projesi ler, iktidarda Özal hükümeti var. Hükümet tarafından YİD Modeli, 30 adet Enerji Projesi ilan edildi. Biz, Lamas ve Birecik ile ilgilendik. 10 yılda develope ettik Birecik i da yapıma başlayıp de işletmeye soktuk. Ardından yine YİD bazında İzmit Su ve Trakya Elektrik ile müteahhitliğin ötesine geçtik, aynı zamanda yatırımcı olduk. Birecik in çok büyük boyutlu olması nedeniyle önce 5 ülkeden, 8 firmadan oluşan Birecik Group kuruldu, sonra da Birecik A.Ş. oluştu. Bu projede GAMA hem yatırımcılığı hem EPC müteahhitliği üstlendi. Geliştirme 10 yıl, yapım , işletme 15 yıl sürdü. Toplam 30 yıl Birecik i geçen hafta devrettik. Bu çok ortaklı yapıda çok da çatışma olması beklenir, ancak biz 30 yıl boyunca ortaklarımızla ilişkilerimizi çok güzel sürdürdük. Tüm kararları ittifakla aldık. Çok fazla çıkar çatışması vardı; inşaatçılar ile santralcılar, Almanca konuşanlarla, Fransızca konuşanlar, ülkeler arası gerginlikler Biz katalizör olduk! Demek ki oluyormuş, uyumlu işbirliği 28 GAMA BÜLTEN 87

31 GAMA ile birlikte büyüdünüz diyebilir miyiz? O dönemleri, projeleri hatırladığınızda sizin hayatınızda yer etmiş, daha sonra önemli dersler çıkardığınız olaylar var mı bizimle paylaşabileceğiniz? İrlanda da çok güzel işler yaparken aleyhimize planlanan politik temelli olaylar karşısında itibarımızı korumak için yaptıklarımız çok önemliydi. Biz itibarımızı kaybetmemek için önemli bedel ödemeyi yani para kaybetmeyi tercih ettik. Bizim için önemli olan bir konu da darbenin hiç beklemediğimiz yerden, işçilerden gelmiş olmasıydı. Biz her zaman İşçi haklarına en büyük özeni gösteriyoruz. Sendikalarla aramız her zaman iyiydi. Hatta TESİŞ, binasını bize yaptırdı. İrlanda da aynı şekildeydi. Tüm vaatlerimizi gerçekleştirdik ama ideolojik bir milletvekilinin sendikaları kışkırtması ile problemler yaşandı. Biz de itibar kaybetmemek için çok büyük maddi kayıpları göz önüne aldık. İtibarımız çok önemli. Para her zaman kazanılabilir ama itibarımızı kaybedersek geri kazanamayız arası ilk yurt dışına açılma çabalarımız oldukça zorlu geçti. İran da küçük bir işimiz vardı, onun dışında ilk yurt dışı işimiz de Ürdün de aldığımız pis su arıtma tesisi oldu. Hemen arkasından Irak ve Suudi Arabistan da işler aldık. O yıllar Türk Ekonomisi içine kapanmıştı, bankalar teminat mektubu bile vermeyi bilmiyordu. Yurt dışına turist pasaportu ile 2 yılda bir çıkılabiliyordu. Biz özel izinle, limitli dövizle çıkabildik. O dönemde yurt dışında iş yapmak çok zordu. Soma daki işçi sıkıntıları Ankara da Engin İnanç, şantiyede Uğur Yurdakul işin başındalardı. Ülkemiz sağcı-solcu ikiye bölünmüştü. İşçiler de böyleydi. O dönemi fazla sorun olmadan atlatabildik. Türkiye nin ilk metrosu Ankara Metrosu da başta bir Yap İşlet Devret projesiydi ve Birecik le aynı anda gündemdeydi. 4 yıl yapmak için uğraştık, YİD ekibi kuruldu ama 4 yıl sonunda YİD olmayacağına karar verildi. O kadar emek boşa gitti. Neyse ki bir sene daha uğraştıktan sonra anahtar teslimine dönüştürülen projeyi alıp işi tamamladık. EKİM - KASIM - ARALIK

32 sdeğerli SÖYLEŞİLER GAMA yı diğerlerinden ayıran ne idi? Çok ortaklı yapı, birlikte karar alma, uyumlu işbirliği Çok ortaklılık, uzlaşma kültürüdür. Bizim yapımızın benzeri Türkiye de yok. Dezavantajı konsensüs sağlayana kadar bazı fırsatları kaçırmış olmamız. Faydaları ise çok riskli işlere girmemek oldu. Bu uzlaşma kültürünün, ortaklıkla yaptığımız diğer işlerimiz ve yatırımlarımızda da çok yararını gördük. Kurumsallaşmamızın ileri seviyede hatta halka açık firmalardan bile daha ileride olduğunu söyleyebilirim. Bu büyüme aşamasında özel hayatınız ve iş hayatınızı nasıl dengelediniz? Bir röportajınızda, eşinizin çocuklarınızı çok iyi yetiştirmesi ve sizin eksikliğinizi hissettirmeden onları büyütmesi sayesinde iş hayatınızın o dönemlerinin rahat ve huzurlu geçtiğinden bahsetmiştiniz. Eve iş götürmemek ve Pazar günlerini aileye ayırmak Özel hayatı böyle dengelemeye gayret ettim, elimden geldiğince. Eş desteği çok önemli. Benim eşim çok destek oldu. Ben çalışırken Mersin de evlendik. Eşim üniversite tahlisini bırakarak kendini çocukların yetişmesine verdi. Çocukların ve evin yükü olmadı üstümde. Elbette bu böyle olmamalı, eşler de çalışmalı. Ama o zamanın şartları öyleydi. İş yerinde çok vakit geçirmek gerekiyor, işler şimdiki gibi telefonla, le halledilemiyordu. Telefonla bile görüşemiyorduk. Önem verdiğim bir başka husus da eve iş götürmemeye özen gösterdim. Gerektiğinde sabaha kadar çalıştım ama eve götürmedim. Mutlaka Pazar gününü de evime ayırdım. Mümkün olduğunca bu iki hususa dikkat ettim. Huzurlu aile yapısı çok önemli. Koordinasyonun daha da iyi olması lazım bugünlerde. İletişim çağındayız, bu gelişmeler sayesinde evden çalışan doğum yapan çalışanlarımız var. Kadınların çalışmasını çok destekliyorum. 30 GAMA BÜLTEN 87

33 Ergil Bey, bugünkü GAMA ya baktığınızda gurur duyduğunuza eminiz. Sizce bugün de GAMA yı GAMA yapan ayrıcalıklar, özellikler nedir? GAMA yı daha da ileriye taşıyacak bizlere neler önerirsiniz? Kurumsallığı benimsemek ve devam ettirmek Daha nice 50 yıllar devam etmesi lazım şirketin. Bizler, başlangıçta İş idaresi bilmiyorduk. Herkes mühendisti. Şirket beni te İsviçre ye Yönetici Eğitimi Kursuna gönderdi. O yıllarda, şirket gayemizi ortaya koyduk; bildiğimiz işlerde dürüstçe para kazanmak. GAMA değerlerine sahip çıkmamız lazım: güvenirlik, uyumlu işbirliği, gelişim ve değişim, insana değer, başarma tutkusu. Bunlar aynı zamanda kişisel değerlerimiz. Çalışma azmi, başarı tutkusu ve uzun vadeli düşünmek lazım. Gereğini yaparsanız, kendinizi verirseniz, işe yararsanız başarılı olursunuz ve iyi performans mutlaka karşılığını alır. EKİM - KASIM - ARALIK

34 32 GAMA BÜLTEN 87

35 EKİM - KASIM - ARALIK

36

37

38 sdevam EDEN PROJELER İzmir Bayraklı Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile yılı başlarında başlanılacak olan 36 aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, Türkerler - GAMA İzmir Bayraklı Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. 36 GAMA BÜLTEN 87

39 Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dır. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alınmış durumda. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde hafriyat işleri %45 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşmakta. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde aşağıdaki hastaneler bulunacak. Bina iki ana bölümden meydana geliyor: Baza (core) katları: Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet verecek. Kule katları, 4 hastaneye ait yatak katları, üç adet kuleye yerleştirildi ( yataklı Genel Hastane, yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi, yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi). Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri alınacak. Tesisat bağlantısı bu galeri içinden yapılacak. Teknik Servis Binası, TSB-1 binası hastanenin güç merkezi ve atık bölümlerini içinde barındırıyor. Zemin katında trafo, soğutma merkezi ve medikal gaz bölümleri bulunuyor. funduszeue.infoında ise trafo, jeneratör, trijen ve sıcak su merkezi bulunuyor. TSB-2 binası zemin katında arka tarafından lojistik ve teknik amaçlı kullanılan teknik galeriye açılıyor. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yataklı ve tek bloktan oluşacak. Zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimlerden oluşacak. Tesiste kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunacak. EKİM - KASIM - ARALIK

40 sdevam EDEN PROJELER Kocaeli Entegre Sağlık Kampüsü Projesi T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından Kamu Özel Ortaklığı (PPP) projeleri kapsamında ihale edilerek, İnşaat öncesi hazırlık dönemini takip eden ve yer teslimi ile başlanılacak olan 36 Aylık Yatırım Dönemi ile bu dönem sonrası 25 yıllık İşletme Dönemi fazlarını içeren proje, GAMA - Türkerler Kocaeli Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş. tarafından 06 Eylül tarihli sözleşme ile üstlenildi. Proje m² arsa alanı üzerine inşa edilecek olup, Sözleşme kapsamında toplam inşaat alanı m² ve yatak kapasitesi dir. Bu alan ve kapasitede Sağlık Bakanlığı ile devam etmekte olan proje görüşmeleri doğrultusunda bir miktar artış olacağı öngörülüyor. Proje kapsamında Kesin Projeler sunularak İdare nin olumlu görüşü alındı, yazılı onay bekleniyor. Ruhsat projeleri onayları alındı. Proje finansmanı için kullanılacak dış kredi sözleşmesi imzalandı ve inşaat ruhsat başvurusu yapıldı. Bu aşamaların peşinden 38 GAMA BÜLTEN 87

41 finansal kapanışın da çok yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Proje sahası yer tesliminin yine bu süreçle birlikte tamamlanması ile 36 aylık inşaat dönemi çalışmaları başlamış olacak. İnşaat öncesi hazırlık döneminde 15 Eylül tarihinde başlanan hafriyat işleri %99 mertebesinde tamamlandı. Bu kapsamda patlatmalı kazı yöntemiyle m 3 hafriyat gerçekleştirildi. Ayrıca Şantiye mobilizasyonu ilk fazları kapsamında yönetim ofisleri, yemekhane, yatakhane, revir, vb. binalar, iletişim, elektrik, altyapı ve peyzaj imalatları ile birlikte yapıldı ve Kocaeli ESK Proje Müdürlüğü çalışanları ofislerine taşındı. Proje kapsamı; Ana Hastane, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri ve Teknik Servis Binalarını içeriyor. Ana Hastane Binası, yataklı ve tek bloktan oluşuyor. Ortak bir çekirdek yapı üstünde yükselen kuleler içerisinde pek çok birim bulunacak. Kapalı otopark, teşhis ve görüntüleme birimleri, acil, poliklinikler, yoğun bakım ve ameliyathane, morg, tutuklu hasta, laboratuvarlar, destek ve servis hizmetlerini içeren ana blok (core) bütün branşlara hizmet veriyor olacak. İç ticari alanlar, ana sirkülasyon alanlarına yakın planlanıyor. Kule katlarında, 4 hastaneye ait yatak katları, iki adet kuleye yerleştirilmiş durumda. Baza katlarında bağlı oldukları branşlara ait poliklinikler bulunuyor. Kule 1 de yataklı Genel Hastane ve yataklı Kardiyovasküler Cerrahi Hastanesi planlanıyor. Kule 2 de ise yataklı Onkoloji Hastanesi ve yataklı Kadın Doğum Çocuk Hastalıkları Hastanesi bulunacak. Kule katlarıyla baza katları arasında tesisat teknik hacimlerinden oluşan teknik kat bulunuyor olacak. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Binası, yataklı planlanıyor ve tek bir bloktan oluşuyor. Kampüs içinde Ana Hastaneden ayrı yer alacak olan FTR binası içinde elektroterapi, hidroterapi, psikoterapi, geriatri, romatoloji, radyoloji, onkoloji, ürodinami-seksüel rehabilitasyon, omurilik, el, konuşma terapisi, kardiyopulmoner, iş-uğraş terapisi, ortopedi, protez-ortez, psikoterapi gibi terapi birimleri bulunuyor. Bununla birlikte, poliklinik ve klinik tedavi birimleri de yer alıyor. Teknik Servis Binasıyla toprak altından bağlantı sağlayan Servis Galerisi içinden akülü araçlarla, yemek, çamaşır, malzeme ve morg hizmetleri yürütülecek. Tesisat bağlantısı da bu galeri içinden yapılacak. Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Binası, yatak kapasiteli ve tek bloktan oluşuyor; zihinsel ve ruhsal rahatsızlıkları sebebiyle kendileri ve çevreleri için tehlike yaratabilecek statüdeki hastaların tedavilerinin gerçekleştirileceği özel birimleri yer alıyor. Tüm güvenlik ve müdahale önlemlerinin alındığı nitelikli bir sağlık yapısı olarak tasarlanıyor. Binada kapalı otopark, hasta terapi alanları, eğitim alanları, sinema salonları, hobi odaları, yemekhane, açık hobi bahçeleri, poliklinik ve klinik alanları bulunuyor. Bina etrafında güvenlik duvarı bulunuyor. Teknik Servis Binası, Ana Hastane ve FTR binasına Teknik Servis Galerisiyle bağlanacak. Ayrıca, teknik servis binasına yakın bir konumda Atık Binası yer alacak. EKİM - KASIM - ARALIK

42 sdevam EDEN PROJELER Khurais Satellite GOSP Projesi Khurais Projesi, 3 bölgenin (Khurais, Mazalij ve Abu Jifan) petrol yataklarını ve petrol işletmelerini adı altında topluyor. Bölgede yüzlerce kuyu ve 4 adet gaz/su ve petrolü birbirinden ayıran ön rafinasyon tesisi (GOSP) mevcut. Ham petrol, ikisi Khurais te bulunan bu (GOSP) tesislerden geçerek son işlemler için Abqaiq te bulunan tesislere pompalanacak. Ham petrol üretiminde dünya devi olan Suudi Aramco, işleme ve dağıtım konusunda endüstride öncü olduğu kadar, Petrol ve Gaz sektöründe uluslararası alt kuruluşlar ile faaliyetler yürütüyor. Aramco operasyonlarının, enerji sektörünü dünya çapında ilgilendirdiği biliniyor. Suudi Aramco nun Khurais, Mazalij ve Abu Jifan petrol sahalarında üretim kapasitesi mevcut durumda , varil/gün. Üretim kapasitesinin arttırılması amacıyla başlanan Khurais Satellite GOSP projesi ile bu kapasitenin Mazalij de 90 MBCD (milyon varil ham petrol/gün) ve Abu Jifan da MBCD olmak üzere toplam MBCD mertebesine çıkarılması hedefleniyor. Aramco nun bu projedeki üç ana taşeronundan biri olan Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (SAIPEM İtalya iştiraki) tesis inşası ve Gaz/Petrol ayrıştırma kapsamında olan tüm tesislerin yüklenicisidir. Khurais Satellite GOSP Projesi nin yapım işlerini yürütmek üzere GAMA, 30 Eylül tarihinde, GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. olarak, Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. ile sözleşme imzalandı. Proje kapsamında montaj işleri, kısmi malzeme tedarikleri ve ve kısmi devreye alma işleri bulunuyor. Binalar haricinde ana malzemelerin temini Snamprogetti kapsamında yer alıyor. Proje sahası Riyad ın doğusunda, karayolu ile yaklaşık km mesafede bulunuyor. Proje kapsamında tesiste kurulacak teknolojik altyapı aşağıdaki şekilde olacak: İki fazlı yüksek basınçlı ayrıştırıcı (HPPT) ile sıvıların (petrol/su) ve gazların ayrıştırılması sağlanacak. 40 GAMA BÜLTEN 87

43 Tri-ethylene Glycol (TEG) gaz su giderici ünitesi kurulacak. Baca, kapalı tahliye ve yardımcı sistemleri gibi süreç destek üniteleri kurulacak. Proses otomasyonu kurulacak. Ses ve veri transferi için iletişim sistemleri kurulacak. Patlamaya dayanıklı binalar ve diğer gerekli tüm alt yapı işleri yapılacak. Projede mobilizasyon kapsamı işlerden İmalat Atölyeleri, Boya Atölyesi, Ambar binası ve Labaratuar binası yapım işleri tamamlanarak kullanıma açıldı. Kamp ve ilgili sosyal yapıların montajı tamamlandı, Aramco LPD (Loss Prevention Department) denetimleri devam ediyor. Genel mobilizasyon ilerleme oranı Aralık sonu itibarı ile %99 mertebesine ulaştı. Projede bina ve HVAC detayları haricinde mühendislik işleri SAIPEM kapsamında yer alıyor. GAMA kapsamında temin edilecek malzemelerin neredeyse tamamı için piyasa araştırmaları yapıldı, müşteriden malzeme ve tedarikçi onayları büyük oranda alındı ve alt yüklenici seçimleri yaklaşık %90 oranında tamamlandı. Proje inşaat işleri ilerlemesi %30; genel iş ilerlemesi ise %13 mertebesinde. Aralık itibarı ile m 3 kazı işi tamamlandı, m 3 beton döküldü. Ana binalarda perde ve döşeme beton işleri devam ediyor. RTR boru montajı %26, çelik konstrüksiyon montajı %6 oranında tamamlandı, yer üstü boru ve mesnet imalatlarına başlandı. Aralık sonu itibarı ile şantiye direk, indirek ve 78 Suudizasyon kapsamı olmak üzere toplam personel çalışıyor. Güncellenen iş programına göre projede maksimum personel sayısı, Suudizasyon dahil, civarı olması bekleniyor. EKİM - KASIM - ARALIK

44 sdevam EDEN PROJELER Yamal LNG Projesi, CWP3B Paketi Utility ve Offsite için Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi (Mühendislik - Satın Alma - Montaj) Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri Tamamlandığında dünyanın en büyük endüstriyel tesislerinden biri olmasının yanısıra, kutupta yapılan ilk LNG Tesisi olması özelliği taşıyacak olan Yamal LNG Tesisi, montaj işleri sert ve zorlu hava koşullarına rağmen hızlanarak devam ediyor. Yamal LNG Projesi kapsamımızda yer alan Modül Montaj ve Bağlantı İşleri, Mekanik İşler, Borulama İşleri, Anahtar Teslimi Tanklar ve Binalar, Elektrik ve Enstrümantasyon İşleri devam etmekte. Utility, BOG, Power Generation, Fractionation, Flare ve Administration bölgelerinde yer alan toplam 34 adet modüler ünitenin bizim kapsamımızda olan sonuncusu ve projenin en büyük modüllerinden biri olan ton ağırlığındaki Central Control Building modülü Ekim ayı sonunda sahaya ulaştı ve montaj hazırlıkları tamamlanarak başarı ile yerine konuldu. Modül montajlarının tamamlanmasından sonra, modüllerin içerisindeki sahada yapılması planlanan veya modüllerin montajları sırasında tamamlanmamış ve sahada eksikliği tespit edilmiş olan PCOW ve UCOW (Planned and Unplanned Carry over Works) işlerine başlandı. Metraj artışına bağlı olarak; yaklaşık 13 milyon adam-saat harcanması öngörülmekte olan projede, devam eden yerli ve yabancı personel mobilizasyonu Aralık itibarıyla hız kazandı. Bu dönem içerisinde özellikle Utility bölgesinde ilave iş olarak olan alınan boru köprüleri çelik montaj işleri, tava köprüsü ve boru montaj işleri hız kazandı. Daha önce modüler yapı olarak saha atölyelerinde yapılması planlanan, ancak İşveren talebiyle bizim kapsamımıza aktarılan boru köprülerinin yapımı Aralık sonu itibarıyla büyük oranda tamamlandı ve kablo çekimine başlanması planlandı. Bu amaca uygun olarak, Aralık ayının ilk haftasında instrument air modülüne ilgili elektrik binasından ilk kablo çekimi yapıldı. Aynı zamanda, boru köprüleri arası hook-up işlerine de başlandı Ekim ayı sonunda projenin ağır kaldırma işleri tamamlandı ve buna uygun olarak, kiralık olan ton ve ton kapasiteli vinçlerin demobilizasyonu yapıldı. EPC olarak yapımına devam ettiğimiz tank 42 GAMA BÜLTEN 87

45 ve binaların tasarım işleri tamamlanmakta olup, saha montajları devam ediyor Aralık ayı içerisinde 2 adet tankın hydrotesti soğuk hava koşullarına rağmen başarı ile tamamlandı. Söz konusu dönemde, Aralık günlerinde C hava sıcaklığı ölçüldü Aralık sonu itibarıyla WDI boru prefabrikasyonu yapılarak tamiratlar haricinde imalat işleri tamamlandı. Ancak, kapsam dışı olarak EDG binasına ait WDI boru imalat işleri Ocak ayı içerisinde tamamlanacak. Bunun yanında saha montaj işlerine hızlı bir şekilde başlandı. İşveren tarafından sahaya getirilen ve kazıkları teslim edilen yangın hatları boru köprüleri montaj işlerine devam ediliyor. Bazı bölgelerdeki yeri hazır ol mayan boru köprülerinin ön montajları da İşveren tarafından verilen atölyelerde yapılmakta. Acil Durum Dizel Jeneratör Binası (Emergency Diesel Generator Building) ile ilgili montaj işlerine devam ediliyor. Söz konusu binanın ilk etapta devreye alınacak olan / no lu jeneratörlerin bulunduğu bölümün çelik montaj ve dış cephe kaplama işleri tamamlandı, bina içindeki mekanik montaj işleri devam ediyor. Kompresör binası çelik montaj işleri tamamlanmak üzere olup, ikinci kompresör binası içerisindeki / no lu kompresörlerin montajı yapıldı. Projede, kış mevsimi dolayısıyla modüllerin ve içerisindeki ekipmanların hava şartlarından korunması amacıyla bu önem arz eden preservation işleri dikkatle takip ediliyor. Polar night dönemi öncesi gerekli aydınlatma çalışmaları yapıldı ve projede çift vardiya çalışma düzeni her 2 dönemde de yaklaşık olarak aynı olacak şekilde devam ediyor Aralık sonu itibarıyla projede REGA JV personeli ve taşeron personeli olmak üzere toplam personel çalıştı. Aralık sonu itibarıyla projenin genel ilerlemesi % olarak gerçekleşti. EKİM - KASIM - ARALIK

46 sdevam EDEN PROJELER MW PP13 Güç Santralları Elektro-Mekanik Montaj Projesi İşveren i bir devlet kurumu Saudi Electricity Company (SEC) olan Proje, Suudi Arabistan ın başkenti Riyad ın km kuzeybatısında, Dhurma şehrine 65 km uzaklıkta bulunuyor. 44 GAMA BÜLTEN 87

47 02 Temmuz tarihinde sözleşmesi imzalanmış olan projenin toplam süresi, 20 aydır. Enerji santralının Nisan itibarıyla devreye alınması planlanıyor. Proje EPCM şeklinde geliştirilen proje, ana mühendislik hizmeti ve İşveren kontrollüğü Worley Parsons tarafından gerçekleştiriliyor. İki ana bloktan oluşan projede, toplam 6 adet GE 7FA Gaz Türbini ve Jeneratörü, 6 adet By-Pass Bacası, 6 adet HRSG ve 2 adet GE Reheat Double Flow D11 Buhar Türbini, 8 adet GSU Trafo ve 2 adet ACC bulunuyor. GAMA kapsamında, ana güç adası elektromekanik montajı, 10 adet muhtelif hacimlerde yakıt ve su depolama tank işleri, 17 adet proses binasının anahtar teslim işleri, boru imalatı ve montajı, türbin binası ve boru köprüleri birincil ve ikincil çelik montajları, türbin binası ve boru köprülerinde yer alan platform ve merdiven kulelerinin anahtar teslim işleri, BOP elektro-mekanik ekipman montajı ile filtre, LV kablo, enstruman gibi muhtelif proje malzeme temini yer alıyor. Bununla birlikte, santralın elekrik iletim sistemine bağlantısını sağlamak için 1 adet KV ve 1 adet KV şalt trafo merkezi GAMA tarafından anahtar teslimi yapılıyor. Bu kapsamda; 10 diameter kv GIS, 30 bay kv GIS, & kv kablo, başlık ve ekleri, kumanda ve röle panoları, kv Gas Izoleli Bara (GIB), otomasyon ve haberleşme işleri, OG şalt, yardımcı servis trafosu, AC-DC sistemleri temini, montajı, test ve devreye alınması işleri bulunuyor. Santralde, gaz türbin ve jeneratörlerinin montajı devam ediyor. 6 ünitede air inlet montajı tamamlanarak yardımcı ekipman çelik mesnet platformlarının üzerine kompartman montajları yapıldı. Türbin borulama işleri ve basınç testleri tamamlandı. Lube oil flushing aktivitelerine devam ediliyor. Ayrıca elektrik ve enstrüman aktiviteleri paralel olarak devam ediyor. Türbin binası ve boru köprülerinin taşıyıcı çelik elemanlarının montajı devam ediyor. Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj devam etmekte olup, tüm yapısal çelik montajları, soğutma panel, kondense tank ve kanal montajları tamamlandı. Ayrıca yoğuşma boru hatları montajlarına başlandı. EKİM - KASIM - ARALIK

48 sdevam EDEN PROJELER Hava Soğutmalı Yoğuşma Ünite de montaj çalışmaları devam etmekte olup, 4 koridorun yapısal çelik ve soğutma panel montajları tamamlandı. Geriye kalan 3 koridorda ise, çelik montajları, bundle montajları ve bundle altı kondens toplama manifold montaj işleri devam ediyor. Bütün koridorlorda ana buhar dağıtım kanal montajı devam ediyor. İki ünite için de kondens toplama manifold boya işleri devam ediyor. Bütün atık ısı kazanlarının cephe panel montajları, modül montajları, drum montajları ve by-pass baca montajları sorunsuz şekilde tamamlandı. 6 ünitede de ana baca montajları devam ediyor. Ayrıca boru montaj işleri bütün ünitelerde devam ediyor. Inlet kanal montajları 5 ünitede tamamlandı. WetSAC ünitesinde bulunan 12 adet fan stack ve fan deck montajı da tamamlandı. Ayrıca, WetSAC üzerindeki yürüme yolları ve korkuluk montajı, grouting işleri tamamlandı. Drift eliminator işleri devam ediyor. Buhar Türbini ünite deki ağır kaldırma aktiviteleri tamamlandı. Buhar türbini ve borulama işleri, bina çeliğine paralel olarak devam ediyor. Yardımcı kompartmanlar ve buna bağlı yürüme yolları ve platform montaj işleri devam ediyor. BOP borulama prefabrikasyon işlerine başlandı. Ayrıca mekanik kısımda bulunan 89 ekipmandan 44 tanesinin montajı tamamlandı. Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri tamamlandı. Proses binaları yapı çeliği ve remeasurable çelik paketi Şalt sahası test ve devreye alma işleri Yerinde döküm betonarme olarak imal edilecek EDG (Emergency Diesel Generator) ve STP (Sewage Treatment Building) binalarının yapımı Prekast beton proses binası yapım işi Gaz türbini enclosure ventilation ducts yapım işi High energy borulama işleri Karbon ve paslanmaz çelik boru fabrikasyon işleri Aşağıdaki işlerin teklif süreçleri devam etmektedir. BOP, by-pass ve main stack termal izolasyon ve kaplama İşleri Proses binaları elektrik işleri BOP borulama işleri PP13 Projesi kapsamında GAMA 17 adet proses binası, 10 adet saha tankı, Ana Türbin Binası mimari, aydınlatma ve havalandırma tasarımı ve / kv gaz izoleli şalt tesisi sekonder sistem tasarımı bulunuyor. Şalt Trafo Merkezi mühendislik hizmetleri için anlaşma yapılan DAR Engineering ise mühendislik hizmetleri kapsamında detay tasarım, satın alma teknik dokümanlarının hazırlanması, tedarikçi tekliflerinin teknik değerlendirilmesi, saha mühendislik süpervizyon hizmetlerine yönelik çalışmalarına devam ediyor. 15 adet proses binasının tasarımına başlandı; mimari, aydınlatma/elektrik, statik ve HVAC projeleri İşveren in onayına sunuldu. 46 GAMA BÜLTEN 87

49 11 adet proses binasının aydınlatma ve mimari resimleri İşveren tarafından onaylandı. Bununla birlikte Ana Türbin Binası mimari ve HVAC tasarımı İşverene sunuldu, gelen görüşler çerçevesinde revize ediliyor. Elektrik binalarındaki elektrik işlerine devam ediliyor. Kablo tavası dağıtım panel montajı LV&MV kablo cekimi ve UPS montajları devam ediyor. kv GIS binasında montaj işleri devam etmektedir. KV GIS ana ekipman montajı tamamlandı. Öncelikli olarak tamamlanması planlanan proje doğusundaki Faz 1 kablolama işleri devam ediyor. Santral detay mühendislik işleri planlandığı gibi devam ediyor. Şalt sahası ve santral ekipman satın alma ihale süreçleri devam ediyor. GIS Koruma panoları, SAS ve telekomünikasyon tedariği için Alstom - Saudi Arabia firması ile anlaşma sağlandı. Santral kısmı için güç ve kontrol kablo Lot 1, kablo tavası, strainer, GTG- STG lube oil, enstrüman kablosu Lot 1, yapısal destek çelikleri, vinç, 2 ve altı borulama, vana ve konduit siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Şalt sahası kısmı için kablo tavası, HV kablo clamp, topraklama malzemeleri, mesnet izolatörü, parafudur, akım traforları, topraklama kabloları, bağlantı kabloları, orta gerilim kabloları, HV kablo destek sistemleri, akü ve akü redresör, AC-DC panoları, alçak gerilim kablo Lot 1, orta gerilim hücresi, aydınlatma ve yıldırımdan koruma direkleri ve topraklama trafosu siparişleri verildi ve üretimlerine başlandı. Projede, GAMA kapsamında bulunan 10 adet muhtelif hacimlerdeki depolama tank montaj işleri devam ediyor. ASL-A tankında çatı sacı montaj işleri tamamlandı. ASL-B tankında 7. kat yan donam plaka montajı kaynak dahil tamamlandı. Demineralize Su Depolama A tankında montaj tamamlandı, punch item düzeltmeleri yapılıyor. Yangın Suyu Depolama ve Filtre Su Depolama Tanklarında çatı montaj işleri tamamlandı, punch item düzeltme işlerine başlandı. Servis Suyu Depolama Tankı ve Süzme Su Depolama Tanklarında montaj işleri tamamlandı. Su Depolama Tankı-B çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı, döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Kullanma Suyu Depolama Tankında çatı sacı ve çatı çeliği montaj/kaynak işleri tamamlandı; döner merdiven ve çatı yürüme yolu montajına başlanacak. Ham su tankına başlandı, funduszeue.info yan donam plaka montajı tamamlandı. Şantiyede direkt ve indirekt olmak üzere toplam personel çalışıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % Mühendislik ilerlemesi % Satın alma ilerlemesi % Elektromekanik montaj işleri % EKİM - KASIM - ARALIK

50 sdevam EDEN PROJELER MW İç Anadolu Doğal Gaz Kombine Çevrim Güç Santralı ticari işletmeye alındı. 3 Aralık tarihinde başlayan ve 32 aylık süresi olan MW elektrik üretim kapasitesindeki İç Anadolu Doğalgaz Kombine Çevrim Güç Santralı Projesi, GAMA Güç Sistemleri ve GE Energy konsorsiyumu tarafından yürütülüyor.

51 Konsorsiyum, projenin tasarım, mühendislik, ekipman satın alma ve saha montaj, inşaat işleri, elektro mekanik işler, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitiminden sorumludur. GAMA Enerji nin iştiraki olan İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. nin yatırımı olarak gerçekleştirilen proje 24 Aralık tarihinde Geçici Kabul Sertifikası aldı. Projede mühendislik ve satın alma, yapım ve devreye alma işleri tamamlanarak İşveren e teslim edildi. Projenin Garanti Dönemi başladı. Bu proje ile üretilen enerji Gölbaşı Trafo Merkezi üzerinden ulusal şebeke ağına dağıtılıyor.

52 sdevam EDEN PROJELER Hartha Ünite - 4 Termal Güç İstasyonu nun Yenilenmesi Projesi 50 GAMA BÜLTEN 87

53 Yapımı GAMA Güç Sistemleri Mitsubishi Hitachi Güç Sistemleri Konsorsiyumu tarafından üstlenilmiş olan projenin İşveren i Irak Elektrik Bakanlığıdır. Proje kapsamında Hartha Güç İstasyonu nun kazan tesisi ve türbin tesisinin enstrümantasyon ve kontrolü, jeneratör ve elektrikli ekipmanların yenilenmesi ile jeneratör veriminin MW lık orijinal verimine döndürülmesi, Kazan/Türbin/Jeneratör ömrünün 10 yıla kadar uzatılabilmesi yer alıyor. Irak Elektrik Bakanlığı tarafından Mitsubishi-Hitachi Power Systems ve GAMA Güç Sistemleri A.Ş. ye konsorsiyum olarak verilen proje, tesisin MW lik orijinal çıkış gücüne çıkarılması ve tesis ömrünün 10 yıl uzatılabilmesi amacıyla, dört yakıtlı buhar kazanı, buhar türbinleri, jeneratör (alternator), OG ve AG elektrik dağıtım hücreleri/ekipmanları, tesisin enstrümantasyon/kontrol sistemlerinin, kablo ve kablo tavalarının yenilenmesi ve iyileştirilmesi işlerini kapsıyor. Projede, sahanın 19 Eylül tarihinde teslim edilmesinin ardından tüm mobilizasyon işleri, buhar kazanı izolasyon söküm işleri, yüksek ve alçak basınç buhar türbinlerinin söküm işleri, OG ve AG dağıtım panoları söküm işleri, türbin binası içerisindeki kablo tavası yenileme ve kablo söküm işleri tamamlandı. Buhar kazanı duvar boruları ve kızdırıcı panellerinin söküm işlerinin yapılabilmesi için gerekli olan geçici yapı ve destek sistemlerinin montaj işleri devam ediyor. Projenin fiziksel ilerlemesi 30 Kasım tarihi itibarıyla %8 dir. EKİM - KASIM - ARALIK

54 sdevam EDEN PROJELER Hamitabat MW Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı GAMA Güç Sistemleri nin üstlendiği MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Enerji Santralı anahtar teslim projesi iki üniteden oluşuyor. Her bir ünite tek şaft düzeninde bir gaz türbini, bir buhar türbini, bir jeneratör (SGTH Gaz Türbini, SST Buhar Türbini, SGenW Jeneratör) ve bir atık ısı kazanından oluşmakta olup, soğutma sistemi mevcut santralın doğal çekişli kuru soğutma kulesi ile sağlanacak. Yapılacak olan doğalgaz kombine çevrim santralı yine mevcut santralın şalt sahasında yapılacak değişiklikler sonrasında şebekeye elektrik verilecek. 52 GAMA BÜLTEN 87

55 Proje kapsamında GAMA Güç Sistemleri tüm ana ekipmanların yanı sıra diğer yardımcı ekipmanların temini, santralın tüm konsept detay tasarımı ile inşaat işleri, mekanik, elektrik enstrüman ve kontrol sistemlerinin montajı, testleri, devreye alma işleri ve İşveren personelinin eğitiminden sorumlu olacak. 15 Ağustos tarihinde sözleşme imzalandı. Projenin süresi birinci ünite için 26, ikinci ünite için 29 aydır. Santralın birinci ünitesinin 1 Haziran de; ikinci ünitesinin 1 Eylül de ticari operasyona başlaması planlanıyor. Projenin temel ve detaylı mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. İnşaat, mekanik ve elektrik işleri kapsamındaki tasarımlar büyük ölçüde tamamlandı. Her iki üniteye ait kondenserin saha sevkiyatı tamamlandı. Bunun yanı sıra her iki üniteye ait enstrümanlar, kontrol vanaları, besleme suyu pompaları, buhar drain pompaları, BOP boru supportları, ısı izleme sistemleri, numune alma sistemi, BOP boru izolasyon malzemeleri, aydınlatma armatür ve panelleri ve yangın algılama ve alarm sistemleri sahaya ulaştı. Ayrıca kablo sevkiyatları büyük ölçüde tamamlandı. Satın alması tamamlanan kamera ve güvenlik sistemi, alçak gerilim kabloları (Lot-5) ekipmanlarının üretimleri devam ediyor. HVAC kontrol panellerinin üretimi tamamlandı ve bir kısmı sahaya sevk edildi. Taşeron işleri kapsamında boru izolasyon, kimyasal temizleme ve hidro jet temizleme işleri için taşeron sözleşmeleri imzalandı. Birinci Ünite: Türbin binasında yapısal çelik ve cephe kaplaması tamamlandı. Condenser montajı tamamlandı, testler devam ediyor. Gaz türbin izolasyon ve boru montaj işlerinde sona yaklaşılırken hidrolik sistem enerjilendirildi. Buhar türbininde LP ve HP/IP türbinlerinde kaplin ayarı tamamlandı. Ayrıca, lube oil flushing yapıldı. Mekanik yapım işlerinde besleme suyu pompaları ve kondensat arıtma tesisi montajı yapıldı. Ayrıca kapalı çevrim soğutma sisteminde flushing tamamlandı. Türbin binası, atık ısı kazanı ve trafolar bölgesindeki yangından koruma sistemleri montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Diğer yandan fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı, devreye alındı ve santral için kritik önemde bir kilometre taşı olan gaz alımı yapıldı. LV switchgear kablo çekimleri tamamlandı ve enerjilendirildi. Ayrıca elektrik binası, türbin binası ve HRSG/besleme suyu ve fin fan cooler motor kontrol merkezlerinin montajları tamamlandı, kabloları çekilmiş ve ekipmanlar enerjilendirildi. Gerekli ekipmanların ve sistemlerin devreye alınması sonucu Backfeed 9 Ekim tarihinde yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajı tamamlandı. Montajı tamamlanan servis trafoları soğutma kulesindeki trafo haricinde enerjilendirildi. Bunun yanı sıra, Ünite 10 da MV kablo çekim ve terminasyonları tamamlandı, LV kablo ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. BOP sistemlerinde enstrüman montajında sona yaklaşıldı. Sürekli emisyon ölçüm sisteminin montajı yapıldı. Atık ısı kazanında borulama ve basınç testleri tamamlandı. Aynı zamanda borularda ve drumlarda termal izolasyon işlerine başlandı. Ayrıca, kazanda baca montajı tamamlandı. Buhar, besleme suyu, yardımcı buhar, hot EKİM - KASIM - ARALIK

56 sdevam EDEN PROJELER reheat, cold reheat, fuel gaz, kondensat, demin & servis suyu hatlarının boru montajları tamamlandı ve basınç testleri yapıldı. Yapım aktiviteleri biten sistemlerde devreye alma ekibi tarafından yapılan hot loop ve fonksiyon testleri devam ediyor. İkinci Ünite: Yapım faaliyetleri devam ediyor. Türbin binasında yapısal çelik montajı ve cephe kaplaması işlerinde sona gelindi. Gaz Türbini ve Buhar Türbini mekanik montajları ve borulamaları devam ediyor, LP türbininde rotor montajı tamamlandı. Kondenser montajı devam ediyor. Besleme suyu pompaları, buhar türbini drain pompa ve tanklarının montajı yapıldı. Ayrıca kondensat arıtma tesisi montajı da tamamlandı. Trafolar bölgesindeki yangın deluge sistemlerinin montajı tamamlandı ve testleri yapıldı. Fuel gaz ekipmanlarının montajı tamamlandı. Elektrik binasında MV switchgear DC/UPS ve LV switchgear panel montajları tamamlandı. Ayrıca tüm motor kontrol merkezi panellerinin montajı tamamlandı. Isolated phase bus duct montajı yapıldı. Non-segregated phase bus duct montajında sona yaklaşıldı. Yükseltici trafo ve yardımcı trafo kablo çekimleri tamamlandı. MV kablo çekim ve terminasyonlarında son aşamaya geçilirken LV ve I&C kablo çekim ve terminasyonları devam ediyor. Atık ısı kazanında baca montajı tamamlandı, boru montajı devam ediyor. Ayrıca, BOP boru montaj işleri devam etmekte olup, kaynak ilerlemesi olarak %63 seviyesine ulaşıldı. Kablo kanalları ve manhole imalatları tamamlandı. Interfaz alanında montajları ve basınç testleri tamamlanan Demin ve Servis suyu tanklarının devreye alma işleri devam ediyor. Yangın Pompa Binası nda testleri tamamlanmış olan yangın pompaları enerjilendirildi. Kontrol binasında HVAC ekipman montajı tamamlandı ve ince işlerde sona yaklaşıldı. Ayrıca, motor kontrol merkezi ve bilgisayar sistemi montajları tamamlandı ve ekipmanlar enerjilendirildi. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 83,50 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,80 Yapım ilerlemesi % 84,00 Lojistik ilerlemesi % 99,50 Devreye alma ilerlemesi % 21,50 54 GAMA BÜLTEN 87

57 DEVAM EDEN PROJELERw MW ALBA PS5 Santralı GE Global Parts & Products GMBH ve GAMA Güç Sistemleri Mühendislik ve Taahhüt A.Ş., doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi MW olan, GE 9 HA Gaz Türbiniyle 3 adet GE A Buhar Türbini işletmeye alınacak ALBA PS5 santralinin mühendislik, satın alma ve yapım işlerini üstlendi. Aluminium Bahrain B.S.C ile 4 Ağustos tarihinde Limited Notice to Proceed anlaşması imzalandı. GE ve GAMA sözleşme imzası sonrasında Kapalı Konsorsiyum Anlaşmasına dönmüş olup finansal kapanış sonrası İşveren ile EPC sözleşmenin efektif olması öngörülüyor. Bütün BOP sistemlerinin mühendislik, satın alma işleri ile yapım işlerinin tamamı GAMA kapsamında yer alıyor. GAMA nın devreye alma işlerinde sorumluluğu ise kendi kapmasındaki sistemlerle sınırlıdır. Projenin tamamlanma tarihi proje başlangıcı 01 Ağustos tarihinden itibaren 32 ay sonra, 01 Nisan dur. Saha zemin etüdü çalışmaları, saha topografik ölçüm çalışmaları, zemin boşlukları dolgu işleri tamamlandı. Mevcut havai hat sökümü işleri, saha tesviyesi işleri, geçici çit montajı ve saha mobilizasyon işlerine başlandı. Ünite-1 ilk ateşleme 30 Haziran , Ünite-2 ilk ateşleme 13 Ağustos , Ünite-3 ilk ateşleme 12 Eylül olarak planlanmakta olup, ticari işletme kabulü tarihleri ise sırasıyla 01 Aralık , 01 Şubat olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 5,70 Mühendislik ilerlemesi % 21,40 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 10,10 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 0,10 Devreye alma ilerlemesi % 0,00 EKİM - KASIM - ARALIK

58 sdevam EDEN PROJELER Kazanskaya MW Doğalgaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı 56 GAMA BÜLTEN 87

59 Projenin işvereni Rusya nın büyük yatırımcı kuruluşlarından biri olan TAIF Grup a ait TGK şirketidir. GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından anahtar teslim olarak üstlenilen proje kapsamı, sağlanacak olan MW Doğal Gaz Isı Güç Kombine Çevrim Santralı; 1 adet GE 9HA 01 gaz türbini ve 1 adet GE H jeneratörü, 1 adet çift basınçlı atık ısı kazanı dâhil tüm ana ve yardımcı ekipmanlarından oluşuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

60 sdevam EDEN PROJELER 18 Nisan tarihinde sözleşmesi imzalanan projenin toplam süresi 35 aydır. Santralın devreye alınması ile birlikte, TAIF e ait olan petrokimya tesisine yüksek kalite buhar temin edilecek olup; aynı zamanda üretilen elektrik Tataristan elektrik dağıtım şebekesine yönlendirilecek. Santralın ortasında ticari operasyona geçirilmesi planlanıyor. Projenin temel ve detay mühendislik faaliyetleri Black&Veatch firması tarafından yürütülüyor. Proje kapsamında, yerel otoritelerden alınacak izinler GAMA ve GE Konsorsiyumu uhdesindedir. Proje kapsamında alınacak izinler dört ana başlık altında incelenebilir; 1- İnşaat İzini: 11 Ağustos de inşaat izni Rus Resmi Otoritelerce resmi olarak yayınlandı. 2- Devreye Alma İzinleri a. Permit to Commissioning for HRSG Devreye alma taşeronu permit to operate dokümanlarının hazırlığı devam ediyor. Saha devreye alma ekibimiz tarafından bu hazırlanan dokümanlar kontrol ediliyor. b. Permit to Commissioning for Overhead Cranes Türbin binası ana tavan vincinin mekanik ve elektrik montajı tamamlandı. Devreye alma işleri , yük testi ise da tamamlandı. Onay için RTN e başvuruldu. RTN teknik yorumlarının tamamı çözüldü. RTN in son açık kalan yorumu ticari bir yorum olup; ticari olarak kullanıcı olan İşveren tarafından takibi yapılacak. Sonuç olarak itibarıyla Türbin Binası ana tavan vinci kullanıma hazır hale getirildi. 3- Operasyon izinleri 4- Ekipman Sertifikasyon ve İzinleri: Proje için alınacak tüm ekipmanlar Rus norm ve standartlarına uygun olmalıdır. Sertifikasyon ve teknik pasaportların tedarikçilerden temin edilmesi ve kontrol süreçleri tarafımızca yürütülüyor. GAMA kapsamındaki ana mekanik ve elektrik ekipmanlarının satın alması ve imalatları tamamlandı ve sahaya nakledildi. Yardımcı elektrik ekipmanları ile enstrüman ve kontrol ekipmanlarının ise satın alması tamamlandı, imalat süreçleri devam ediyor. Proje kapsamında yapılacak 5 adet ana binanın (Türbin Binası, Elektrik Binası, HRSG Binası, Feed Water Pump Binası ve Gaz Kompresör Binası) yapımı tamamlandı. Mekanik ve elektrik montaj işlerine devam ediliyor. 31 Aralık itibarıyla sahadaki durum şu şekildedir: İnşaat İşleri; Proje kapsamında yapılacak tüm beton işleri tamamlandı. Çelik montaj faaliyetleri; pipe rack alanlarında devam ediyor. Çelik montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %94 dür. Altyapı işleri kapsamında yangın hattı, drenaj hattı, çevre suyu hatlarının yapım işleri devam ediyor. Genel ilerleme yüzdesi %91 dir. Mekanik İşleri; Centerline montaj işleri %89 mertebesindedir. HRSG ile ilgili olarak; LB ve SB borulama işleri %99 mertebesindedir. HRSG - Hydro testler ve kimyasal yıkaması tamamlandı. İzolasyon işlerine devam ediliyor. HRSG genel montaj ilerlemesi %97 seviyesindedir. 58 GAMA BÜLTEN 87

61 LB boru montaj işleri genel anlamda tamamlandı, SB montaj işleri devam ediyor. Boru montaj işleri genel ilerlemesi %92 mertebesindedir. Boru hydro testlerine devam ediliyor. Testlerin genel ilerlemesi %67 dir. HVAC montaj işlerine Elektrik ve Gaz kompresör binalarında tamamlandı, Türbin ve HRSG binalarında devam ediliyor. Genel ilerleme %83 mertebesindedir. Yangın koruma işleri saha genelinde büyük ölçüde tamamlandı Aralık ayı sonu itibarıyla ilerleme %94 mertebesindedir. İzolasyon işlerine İşveren binası, ana bina ve rack üzerinde devam etmekte olup; genel ilerleme %23 mertebesindedir. Elektrik İşleri; Proje kapsamında işveren binası dahil olmak üzere tüm binalarında ve lokasyonlarda kablo tavası montaj işleri devam ediyor. Kablo tavası montaj işlerinin genel ilerleme yüzdesi %67 dir. Kablo çekim işleri tüm kablo tipleri için devam ediyor. Proje geneli kablo çekim işleri %70 mertebesindedir. kV switchyard montaj işleri tamamlandı. kv switchyard alanında terminasyon işleri devam ediyor. Switchyard montaj işlerinin genel ilerlemesi %99 dur. Devreye Alma İşleri; Montajı tamamlanan elektrik ekipmanlarının enerjilendirme işleri ile Centerline başta olmak üzere mekanik ekipmanlardan gaz kompresörünün devreye alma işlemleri devam ediyor. Devreye alma işleri biten kv şalt sahası enerjilendirme işleri başarıyla tamamlandı. Projenin merkez ofisinde Aralık itibarıyla 17 kişi çalışıyor. Saha faaliyetleri GAMA ekibinden 81 kişi, GE ekibinden 18 kişi, taşeron ekipleri haftalık ortalaması kişi tarafından yürütülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 85,30 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % 99,90 Lojistik ilerlemesi % 99,10 Genel inşaat-montaj ilerlemesi % 87,60 Devreye alma ilerlemesi % 15,80 EKİM - KASIM - ARALIK

62 sdevam EDEN PROJELER MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri, doğal gaz ve sıvı yakıt ile çalışacak toplam kapasitesi , MW olan, 3 adet GE 9 FA gaz türbiniyle ve 3 adet H model Jeneratörle işletmeye alınacak Cezayir-Boufarik Basit Çevrim Güç Santralının yapım işlerini, Cezayir Elektrik Üretim Şirketi (Sonelgaz) ın Ağustos te fast-track bir proje olacağı ilan edilen ihale sürecinde ve karşılıklı görüşmeleri neticesinde 20 Ekim tarihinde imzalandı. 60 GAMA BÜLTEN 87

63 GAMA tarafından projenin tasarım, mühendislik, ekipman ve malzeme satın alma, yapım işleri, saha montaj, kurulum, test ve devreye alma işleri ile santralde çalışacak personelin eğitimi işleri yapılıyor. Endüstriyel devreye almanın sözleşmesel tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden 10 ay sonra 20 Ağustos, ve projenin tamamlanma tarihi proje başlangıç tarihinden itibaren 14 ay sonra 20 Aralık tür. Ancak gerek zemin iyileştirme gereksinimi, gerekse İşveren den kaynaklı mühendislik, satın alma ve lojistik konularındaki etkilerden dolayı projenin sözleşmesel tamamlanma tarihinde gecikme yaşandı. İşveren in ilave kesici isteği üzerine hazırlanan ek iş talebinin zamansal etkisi ve maliyeti İşveren tarafından kabul edilerek karşılıklı zeyilname imzalandı. Ekipman montajı ve devreye alma işleri tamamlandı. İşveren ile yapılan görüşmeler sonucu tarihi baz alınarak Ünite- 2 nin tarihinde ticari işletme kabulü İşveren tarafından imzalanarak tarafımıza gönderildi tarihinde Ünite-3 ün, tarihinde de Ünite1 in güvenilirlik testleri tamamlandı. Her iki ünitenin de ticari işletme kabulü için başvuru yayıldı, İşveren den imzalı protokollerin teslim edilmesi bekleniyor. Santralın PAC tarihi ise olarak öngörülüyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 98,79 Mühendislik ilerlemesi % ,00 Satın alma ilerlemesi % ,00 Yapım işleri ilerlemesi % 98,76 Devreye alma ilerlemesi % 94,11 Kritik BOP sistemler ve Üniteler için inşaat ve alt yapı işleri tamamlandı. Yardımcı binalarda (kantin, idari bina, ambar vs.) ince işler, santral genelinde ise alt yapı, yol yapımı ve çevre duvarı inşaatı devam ediyor. Her üç ünitenin de elektro-mekanik işleri tamamlandı. Sıvı yakıt tankları montajı, sıvı yakıt boşaltma ve dağıtım sistemleri, yangın algılama ve koruma sistemleri, santral aydınlatma, zayıf akım ve telekomünikasyon sistemleri montaj işleri devam ediyor. EKİM - KASIM - ARALIK

64 sdevam EDEN PROJELER Khabat Termik Santralı Projesi Ünite 1 & 2 Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı için Erbil de 2x MW elektrik üretim kapasitesinde 2 Fuel Oil/Dizel Fuel Oil Kazan ve 2 Buhar Türbini-Jeneratör Seti ile elektrik üreten termik elektrik santralı EPC projenin yapımını POSCO E&C ana yüklenici olarak üstlendi. POSCO E&C firmasının alt yüklenicisi olarak GAMA Güç Sistemleri tarafından gerçekleştirilmekte olan Santralın tamamlanması ile yıllık GWsaat enerji üretimi Irak a önemli bir katkı sağlayacak. K. Irak Bölgesel Yönetimi Elektrik Bakanlığı ile 03 Ocak tarihinde sözleşmesi imzalanan 2xMW Khabat Projesinde ana yüklenici Posco E&C dir. GAMA Güç Sistemleri alt yüklenici olarak faaliyet gösteriyor. Proje, 2 adet BHI marka konvansiyonel tip Fuel Oil Kazan ve 2 buhar türbini ve jeneratörü (Siemens SST) ile soğutma sistemi ıslak tip fanlı soğutma kulesinden oluşan, soğutma suyunun Büyük Zap Nehri nden temin edileceği Termik Elektrik Santralı anahtar teslimi yapımı işidir. Projede, beton yollar dahil toplam dökülmesi planlanan m 3 yapısal 62 GAMA BÜLTEN 87

65 betonun m 3 lük kısmının dökümü gerçekleşti. Ayrıca mobilizasyon haricinde toplam m 3 grobeton döküldü. Aralık sonu itibarıyla ton yapısal çelik montajı gerçekleştirildi. Tamamı sahaya ulaştı, proje toplam planlanan çelik miktarı ise ton dur. Ünite 1 kazan mekanik montajı tamamlandı, yalıtım işlerinde sona yaklaşılıyor. Enstrüman montajları ve kablo terminasyonu işleri devam ediyor. Soğutma kulesi montajı tamamlandı, pompa odası kablo terminasyon işleri devam ediyor. Ünite 1 elektrostatik kül tutucu sisteminde mekanik montaj işlerinde sona gelindi. İzolasyon işlerine başlanacak. Yine atık gaz güzergahı üzerindeki desülfürizasyon ünitesi olan Absorber montajı devam ediyor. metre yüksekliğindeki baca montajında ünite 1 baca içi mekanik montaj tamamlandı, ünite 2 baca içi mekanik montajı devam ediyor. Prefabrikasyonu Türkiye de tamamlanan yaklaşık WDI boru imalatının tamamının sahaya nakliyesi gerçekleştirildi, toplam WDI saha kaynağının ise WDI lık kısmının kaynağı yapıldı. Orta/alçak gerilim güç kablosu ve enstrüman data iletim kablosu olarak toplam metre kablonun metrelik kısmının çekimi tamamlandı. Kurulacak olan tesisin önemli bir parçası olan su alma yapısındaki kanal işleri, nehir suyunun ham su tankına iletimini sağlayan besleme pompalarının montajları tamamlandı. Santral ile su alma yapısı arasındaki 2 km uzunluğundaki GRP boru hattının testleri yapıldı. Su alma yapısı elektrik binası yapım işleri tamamlandı, testlerin ardından Zap Suyu Nehri nden m 3 lük ham su tankına su almaya hazır hale gelinecek. Santralin işletilmesinde kullanılacak olan deminaralize suyunun üretimini sağlayan su arıtma ünitesinin mekanik ekipman ve boru montaj işleri tamamlandı ve devreye alma işlerine başlandı. Sıvı yakıtlı projemide m 3 lük dört adet dizel ve fuel oil, m 3 lük bir adet acil durum fuel oil yakıt tankının hidro testleri tamamlandı. Tankların kumlama ve boyama işleri devam ediyor. Ünite 1 dizel oil tankının Şubat ayı içerisinde yakıt doldurma üniteleri dahil, yakıt almaya hazır hale getirilmesi planlanlanıyor. 31 Aralık sonu itibarıyla proje ilerlemesi aşağıdaki gibidir; Genel proje ilerlemesi % 82,06 Mühendislik ilerlemesi % 99,87 Satın alma ve lojistik ilerlemesi % 99,82 Genel inşaat - montaj ilerlemesi % 82,58 Devreye alma ilerlemesi % 08,32 EKİM - KASIM - ARALIK

66 sdevam EDEN PROJELER Kazakistan daki Future Growth Project kapsamındaki projeler TCO Geçici Ofisler Projesi Ek işlerin devam ettiği TCO Ofis Binası ve Altyapı İnşaatı Projesi nde Medical Point ve Ambulance Garage binaları İdare ye teslim edildi, turnover dosyası onaylandı ve MC sertifikası alındı. Sahadaki bakım onarım işleri ile altyapı ve çevre düzenlemesine yönelik olarak sözleşme kapsamına alınan ek işlerin yanı sıra; devreye alma aşamasına gelinen Warehouse-4 binasının inşaat işleri devam ediyor. Mevcut proje toplam ilerlemesi %98,9 olarak gerçekleşti. Planlanan proje bitiş tarihi 30 Nisan olarak İdare tarafından onaylandı. Construction Compound Ana İşler Projesi 15 Ağustos itibarıyla sözleşmesi imzalanarak başlanan projenin mobilizasyon işlerinde %2,0 ilerleme kaydedildi ve Ocak içerisinde tüm mobilizasyon işlerinin bitmesi planlanıyor. Projenin birinci safhası Kasım sonu itibarıyla başladı. Toplam proje ilerlemesi %1,49 olarak gerçekleşti. Yangın Hattı altyapı işleri 1 Mart tarihinde başlayacak olup, prekast menhol fabrikasyon işleri sahada kurulmuş olan prekast atolyesinde sürüyor. Projenin ikinci safhasını oluşturacak olan altyapı hatları, elektrik, mekanik ve yol işlerine yönelik ek iş paketlerine yönelik dizayn ve metraj çalışmaları başladı, İdare ile görüşmeler devam ediyor. 64 GAMA BÜLTEN 87

67 DEVAM EDEN PROJELERw MW Zakho Basit Çevrim Elektrik Santralı Projesi GAMA Güç Sistemleri ve Ansaldo Konsorsiyumu, Kuzey Irak bölgesinde Türkiye sınırına yaklaşık 16 km mesafede bulunan Zakho MW Basit Çevrim Elektrik Santralı işinin anahtar teslimi yapımı için ilk olarak 17 Ekim tarihinde ve daha sonra 06 Ağustos tarihinde Unit Investment ile sözleşme imzaladı. Ansaldo kapsamında 3 x AEA Gaz Türbini ve yardımcı ekipmanları, statik excitation sistem, Gaz Türbini kontrol ekipmanı, air intake, exhaust duct tedariği, ilgili ekipmanların devreye alınması ve İşveren personeline verilecek eğitimler, GAMA kapsamında ise yardımcı sistem ve ekipmanlar dahil santralın detay tasarım, inşaat, mekanik, elektrik montaj ve devreye alması, İşveren personeline verilecek eğitimler yer alıyor. Proje sahasında topoğrafik harita, zemin etüdü, yeraltı suyu durumu ve kimyasal analizleri, toprak ve yeraltı suyu kirlilik analizi gibi faaliyetlerin tamamlanması için kısıtlı işe başlama talimatı verildi ve tüm bu çalışmalar tamamlandı. Tamamlanan faaliyetlere ait raporlar Unit Investment a sunuldu, EPC sözleşme kapsamına dahil olmayan toprak işleri ve saha tesviyesi için belirlenen çalışmalar Unit Investment ile görüşüldü ve görüşmelerin sonucunda, anlaşmaya varılan kapsam ve ek işler 06 Ağustos tarihinde imzalanan revize EPC sözleşmeye eklendi. İşveren in özsermaye katılımı İtalyan SACE nin vereceği finansman ile sağlanacak. Projenin kredisi IFC (International Finance Corporation) üzerinden alınacak. Kredi anlaşması yapabilmek adına, finans kurumunun talep ettiği prosedürler, dokümanlar ve planlar hazırlanarak İşveren e sunuldu. Kredi anlaşmalarının imzalanmasıyla ve finansman kapatmanın gerçekleşmesi ile birlikte Unit Investment tarafından İşe Başlama Bildiriminin yayınlanması bekleniyor. İşveren tarafından Kesin İşe Başlama Bildiriminin Ağustos sonunda yapılması bekleniyor. İşin süresi, İşe Başlama Bildiriminin yayınlanmasından sonra 27 aydır. EKİM - KASIM - ARALIK

68 sdevam EDEN PROJELER 4x MW Al-Khalij Enerji Santralı Şubat de Libya da başlayan iç savaş sonrası, Ağustos sonu itibarıyla Projemiz 3. kez Mücbir Sebep nedeniyle durduruldu. Mücbir Sebep nedeniyle, GAMA gibi diğer tüm ana müteahhitlerin ve İşveren Mühendisinin de tüm personeli şantiyeden tahliye edildi. Projemizin bulunduğu Sirte bölgesinde süregelen çatışmalar ve Libya genelinde güvenliği sağlayabilecek devlete ait kolluk kuvvetlerinin eksikliği, işbaşı yapmamıza engel teşkil ediyor. GECOL den alınan bilgiye göre, İşveren bu şartlara karşın 1. Ünitenin işletmesine %50 kapasite ile devam edebilmektedir. GAMA kapsamı işlerde tahliye öncesi %97 genel ilerlemeye ulaşıldı. Ancak, Mücbir Sebep nedeniyle Projeye ne zaman devam edilebileceğine yönelik sağlıklı bir planlama yapılamamakta. Libya daki tüm olumsuz gelişmelere karşın, İşverenimiz GECOL ile iletişimimiz kesilmedi ve sıcak bir şekilde devam ediyor. 66 GAMA BÜLTEN 87

69 Eurostar MW Doğal Gaz Kombine Çevrim Elektrik Santralı DEVAM EDEN PROJELERw Kırklareli nin Erikleryurdu Köyü mevkiinde, GE-GAMA Konsorsiyumu tarafından yapımı gerçekleştirilecek elektrik santralı tamamlandığında, yılda yaklaşık GWsaat elektrik üreteceği öngörülüyor. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Verbena Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile anahtar teslimi bazında 6 Mayıs de imzalanan sözleşme kapsamında, beklenen işe başlama talimatı (NTP) henüz gerçekleşmedi. İşveren tarafından proje sahasının teslimi gerçekleştirilemedi. Kısmi mobilizasyon ile yürütülen dar kapsamlı kazı ve test kazıkları yapımı ve kazık testleri sonrasında, NTP tarihinin ötelenmesi nedeni ile sahadaki inşaat işleri durduruldu. Proje kapsamında yürütülen inşaat, mekanik, elektrik ve enstrüman tasarım çalışmalarına, Eylül ayı sonu itibarıyla kümülatif %45 oranında mühendislik ilerlemesi kaydedildi ve sonrasında, işe başlama kararının ötelenmesine bağlı olarak, mühendislik işlerine de ara verildi. İmalat süreci uzun süre gerektiren, hava soğutmalı yoğuşturucu, yükseltici trafolar ve alaşımlı boruların satın alma çalışmalarında, tedarikçilerle görüşmelerde, sipariş öncesi son aşamaya gelindi. İnşaat işleri taşeron adayları ile görüşmeler, proje başlama tarihindeki belirsizliğe bağlı olarak, bekleme sürecine girdi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilenmiş olup, alternatif plant konfigürasyonu için teklif hazırlanıp sunuldu. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. Dervish MW Güneş ve Rüzgar Enerjisi Entegre Kombine Çevrim Elektrik Santralı GAMA Güç Sistemleri - GE Konsorsiyumu tarafından, Karaman ın Hüyükburun Köyü mevkiinde yapımı gerçekleştirilecek olan enerji santraiı tamamlandığında, güneş jeneratörleri tarafından üretilen buharın kombine çevrim su - buhar devresine entegre olarak çalışacağı dünyadaki ilk tesis olacak. Ayrıca tesis iç tüketimini karşılayacak kapasitede tasarlanan rüzgar türbinleri ileriki safhalarda tesisin orta gerilim şebekesine bağlanacak. MetCap Enerji Yatırımlarına ait Komet Enerji A.Ş. ye anahtar teslimi bazında taahhüt edilen projenin enerji üretim lisansı EPDK tarafından MW a yükseltildi. Buna paralel olarak Konsorsiyum, mevcut anlaşmada olarak yer alan kapsamının olarak genişletilerek, güneş enerjisi hariç MW a yükseltilmesi için teklif sundu. Teklif üzerinde İşveren ile görüşmeler devam ediyor. İnşaat ruhsatı kapsam artışı nedeniyle revize edildi. İşveren in talebi üzerine inşaat ruhsatı yenilendi. Projenin yeniden başlatılmasına yönelik Settlement Agreement görüşmelerine ara verilmiş olup, yatırımcının bulunması hakkında tarafımızda güncel ve olumlu bir bilgi bulunmuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

70

71

72 sgama TİCARET ve TURİZM A.Ş. den HABERLER GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Yetkili Servis Ağı GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş. Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinde bulunan geniş servis ağı ile müşterilerine kolay ve hızlı ulaşım imkanı sağlıyor. GAMA Ticaret yılında servis ağını daha da genişleterek satış sonrası hizmetleri ile müşteri memnuniyetini giderek arttırmayı hedefliyor. Kamyona Monte Beton Pompası Tanıtım Etkinlikleri GAMA, yılının son çeyreğinde, potansiyel müşterilerine demo beton pompası ile tanıtım yapmaya devam etti. Bu kapsamda, Sanko Holding kuruluşu olan Çimko Hazır Beton firmasına Başpınar bölgesinde dairelik TOKİ İnşaatı Tünel Kalıp Projesinde farklı sınıflarda beton basarak, Zoomlion marka beton pompalarının teknik üstünlükleri uygulamalı olarak gösterildi. 70 GAMA BÜLTEN 87

73 Zoomlion Kule Vinç Mast Üretimi İş makineleri sektöründeki konumunu giderek güçlendiren GAMA Ticaret ve Turizm A.Ş., konularında dünyanın en büyük üreticilerinin distribütörlükleri, genişleyen ürün yelpazesi, proje bazlı ürettiği çözümler, montaj, entegrasyon ve hafif üretim faaliyetleriyle bu sektörde hızlı ve istikrarlı gelişimine devam ediyor. GAMA Ticaret, Sincan Fabrika da Zoomlion firmasıyla yapılan anlaşma kapsamında, kule vinç mastlarının üretimine yönelik çalışmaların tamamlanmasıyla gerçekleştirmeye başladığı mast üretimine başarıyla devam ederek, kullanıma sunuyor. EKİM - KASIM - ARALIK

74 sdiğer Hayat Futbolu Taklit Eder Prof. Dr. Acar Baltaş Prof. Dr. Acar Baltaş Bu yazıyı spor psikolojisi alanında Dünya nın en saygın isimlerinden biri olan Bill Beswick in Odak Noktamız Futbol kitabının Remzi Kitabevi nden yayınlanan Türkçe basımına sunuş olarak yazdım. Bu kitap sadece futbol için değil, genel olarak spor alanında psikolojiden etkin bir şekilde nasıl yararlanılabileceğini uygulamalı olarak sade bir dil ile anlatmaktadır. Bu nedenle kitabın çok geniş bir okuyucu kitlesinin ilgisini çekeceğine inanıyorum. Psikolojinin futbol ile ilişkisi denilince akla ilk gelen genellikle, bir psikoloğun, koçun veya yöneticinin soyunma odasında motive edici bir konuşma yapmasıdır. Medya da bir konuşma yaptı ve takımı ateşledi başlığı atarak bu inancın pekişmesine neden olur. İnsanlar, başarının formülünü merak ederler, bu konudaki kısa ve kestirme yolları çok sever, onları başarıya ulaştıracak sır ın peşinde koşarlar. Bu nedenle, bir takımın geri dönüş yaptığı bir maçtan sonra en çok, soyunma odasında ne konuşulduğu merak edilir ve şehir efsaneleri üretilir. Futbol hayatın küçük bir modelidir. Heyecan dozu yüksek bir maçta, neredeyse bütün hayata yetecek kadar ders vardır. Ancak bunların farkına varmak için sahaya çıkan takımlardan biriyle kuvvetli bir duygusal bağ kurmamış olmak ve topu mümkün olduğu kadar az izlemek gerekir. Topu izlemek oyunun bütününe yönelik ayrıntıları örneğin, saha içinde kaytaranları, arkadaşlarının emeğine ortak olanları, rakip meslektaşlarının emeğini çalanları, hakemi aldatanları gözden kaçırmaya neden olur. Benzer şekilde, öncesini dikkate almadan sadece sonuçlara bakarak hayatı değerlendirmek de çok kere yanıltıcıdır. Çünkü hayatta ortaya çıkan her sonuç, daha önce yapılmış ve yapılmamış olan doğru ve yanlışların ürünüdür. Futbolda da top kendi kendine amaca (gol) ulaşmaz. Dikkatli bir göz, gol öncesinde her iki takım oyuncularının doğru veya yanlış yaparak doğurduğu sonuçları görür. Başarısızlık hayatın en doğal parçasıdır Öğrenme ve gelişmenin en etkili yolu deneyimdir. Başarısızlık da en değerli öğretmendir. En çok başarısızlık duygusu yaşayan sporcular, rekortmen sporculardır. Onlar, ulaşılması zor bir sonucu elde etmek için birçok başarısız deneme yapmak zorunda kalmışlardır. İnsanların çoğu hayatta yaşadıkları başarısızlıklara çeşitli kılıflar bularak kendilerini rahatlatır, dış faktörlerin kurbanı olduklarına kendilerini inandırır ve böylece farkında olmadan yeni başarısızlıkların kapısını açarlar. Futbolun en güzel tarafı her 90 dakikanın sonunda performans değerlendirmesi yapmak için eşsiz bir fırsat sunması ve görmek isteyene daha farklı ne yapılması gerektiği konusunda yol göstermesidir. Ancak ülkemizde olumsuz sonuçlardan hakem, federasyon, medya, malum (her kimse) dış güçler sorumlu tutulur; böylece başarısızlıkta sorumluluğu olan herkes rahatlar ve sorunları aşmak için farklı bir yol düşünmeye ve denemeye gerek duyulmaz. 72 GAMA BÜLTEN 87

75 Futbol Türkiye de çok sevilen ve profesyonel seviyesi için ülke imkân larına göre orantısız kaynak ayrılan bir spordur. Ancak istenilen sonuçlar bir türlü alınamamakta ve yakın gelecek için de, durumun değişeceği yönünde bir işaret görülmemektedir. Ülkemizde başarı için kullanılan yöntem, yüksek prim vaat etmektir. Ancak gerçekçi olmayan yüksek ödüllerin verilmesi, doğal olarak, uğruna mücadele edilen amacın değersizleşmesine ve bireysel sporlarda doping, takım sporlarında ise şike gibi dürüst olmayan yollara sapılmasına neden olmaktadır. Bugüne kadar yaptığım çalışmalarda gerek üst düzey sporcularda, gerekse futbol antrenörleri gelişim ve lisans kurslarına katılan eski futbolcularda gördüğüm, bütün başarısızlıkların kurban yaklaşımıyla değerlendirildiğidir. A Milli Takım düzeyindeki bir futbolcudan duyduğum şu söz durumu özetleyebilir: Hocam sen maçın sahada mı kazanıldığını sanıyorsun? Antrenör gelişim ve lisans kurslarında yürüttüğüm genç sporcularda karakter gelişimi programında katılımcılar, ülkede futbolun istenilen seviyede olmamasını ortama, yöneticilere, medyaya, seyircilere, kısaca kendileri dışında her şeye bağlamışlardır. Buna karşın, aradıkları birçok sorunun cevabını bulmaları muhtemel olan oturumlara, not almak için herhangi bir şey getirme ihtiyacı duymamışlardır. Bedenle beraber zihni ve ruhu eğitmek Genç sporcular para ve şöhret kazandıklarında bütün sorunlarının çözüleceğine inanırlar. Oysa aynı yoldan geçmiş ve futbolu bırakmış ağabeyleri esas sorunun bundan sonra başladığını bilir. Ne yazık ki, onların kendilerinden öncekileri dinlemediği gibi, kimse de onları dinlemez. Herkes kendi yanlışlarını yaparak hayatı öğrenmeye çalışır. Oysa insan ömrü, bütün yanlışları yapacak kadar uzun değildir. Bu nedenle başkalarının yanlışlarından öğrenmekte yarar vardır. Bunu sağlamak için, karakter gelişiminini, genç sporcu gelişiminin bir parçası olarak görmek ve bu konudaki çalışmalara altyapıda başlamak gerekir. Barcelona Futbol Takımı nın altyapısı olan La Masia bu konudaki en iyi örneklerden biridir. La Masia daki bir genç sporcuyu Barca nın birinci takımına yerleştirmek yaklaşık on yıl alır ve La Masia daki an-trenörlerin hepsi gelişmeyi aceleye getirmenin kaliteden ödün vermek anlamına geldiğini bilir. La Masia nın eğitim sisteminin ilginç özelliklerinden biri, gün içinde futbola ayrılan sürenin sadece 90 dakika olmasıdır. Bu süre içinde koçlar top kontrolü ve taktik eğitimi verir. Günün geri kalan bölümü genç zihinleri eğitmeye ayrılır. Bu eğitimin içinde saygı, sorumluluk, adanma, disiplin ve alçak gönüllülük temellerine dayanan olumlu tutum ilkeleri ve değer gelişimi yer alır. Her sorunun hızlı, ucuz ve kolay bir çözümü vardır ve böyle bir çözüm tıpkı ülkemizde yaşandığı gibi bir sonraki daha büyük sorunun temel sebebini oluşturur. Bu nedenle Bill Beswick in bu kitabında başarı için basit ve hemen uygulanabilecek bir sır aramamak gerekir. Sonuç Elinizdeki kitap psikoloji disiplininin bir takımın başarısında ne denli önemli olduğunu gösteriyor. Beswick in kitabı sadece sporcular için değil, ekiplerini ve genç oyuncularını geliştirmek isteyen çağdaş ve aydınlık spor psikologları, antrenörler, spor doktorları, beden eğitimi hocaları ile genç sporcuların anne ve babaları için de bir rehber işlevi görüyor. Odak Noktamız Futbol, okuyucularını bir yolculuğa çıkarıyor. Ülkemizin aydınlık spor geleceğini oluşturacak her okuyucu için bu yolculuk büyük önem taşıyor. Dileğim okuyucuların kazanacakları bakış açısıyla, genç sporcuların potansiyellerini sadece performanslarına değil, ondan daha da önemli olarak, yaşamın bütününe yansıtmaları için yol göstermeleridir. Böylece onların ışığından ilham alan gençler, sadece iyi bir sporcu olmayacak, aynı zamanda bulundukları topluluk içinde bütün hayatları boyunca iyi vatandaş olarak sorumluluk üstlenecek ve kurban rolünden çıkıp, kaderlerini ellerine alacaklardır. EKİM - KASIM - ARALIK

76 sdiğer İmmuniteyi arttırmanın 10 kolay yolu 1- Bol su için! Su bütün besinleri ve artıklarını vücuttan kan ve lenf yoluyla taşıyan ideal çözücüdür. Günde 2 litre su içmek besinlerin vitaminlerinin (suda eriyen A.D.E.K) ve minerallerin hücrelere taşınmasında, atıkların atılmasında ve hazır edebilecek virüs ve bakterilerin atılmasında etkilidir. Ayrıca hücrelere o2 taşınmasındaki görevini unutmamak gerekir. Ancak suyun varlığında tüm sistemler etkili ve yeterli çalışma gösterebilirler. 2- Kötü alışkanlıklarınızı terk edin! İşlenmiş ve paketlenmiş gıdalar, kafein, alkol ve sigaranın aşırı tüketimi bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Bunların azaltılarak yerlerine ham gıdalar tercih edilip, ginseng, ıhlamur gibi bitkisel çaylar, taze meyve suyu ve sebze sularını ekleyebilirsiniz. İmmun sisteminize pozitif bir etki sağlayabilirsiniz. 3- Taze sebze ve meyve tüketimini arttırın! Kış mevsiminde meyve tüketimi oldukça önemlidir. Çünkü kış meyveleri özellikle C vitamininden zengin lifli içeriği yüksek ve dolayısıyla vücut direncini artırıcı özellikteki meyvelerdir. Özellikle sebze yemeyi sevmeyenler için çorbaları veya sebzeli et, köfte yemekleri tüketilebilir. 4- Uyku düzenine hassasiyet gösterin! Düzensiz veya az uyuyan kişilerin özellikle de çocukların vücut dirençleri düştüğü 74 GAMA BÜLTEN 87

77 bilinen bir tıbbi gerçektir. İnsan vücudunun aslında kendine has bir zamanlaması veya iç saati vardır. Beyin, karaciğer ve kasların sorunsuzca çalışabilmesi ve belirli hormonların salgılanması hatta vücut ısısının ayarlanabilmesi için uyku düzeninin sağlanması gerekir. 5- Temiz Hava Solumaya Özen gösterin! Sonhabarda hava aniden kuruyarak solunum yolları enfeksiyonlarına yakalanma riskini arttırmaktadır. Viral olan bütün hastalıklar ani ıs düşmesiyle ortaya çıkar. Kuru ortam ve hava kirliliği ile bütün virüsler hızla çoğalır. Hava kirliliğinin yaygın olduğu günlerde yanınızda ağzınızı kapatabilecek (örneğin atkı) bir nesne bulundurunuz ve mümkün olduğunca ağız yerine buradan nefes alınız. 6- Grip aşısı yaptırın! Aşı olmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız. Sonbaharda nezle, grip gibi viral enfeksiyonları daha sık görüldüğünden özellikle yaşlı çocuk ve kronik hastalığı olanların grip aşısı olması gerekir. Grip aşısı bağışıklık sistemini çalışmaya zorlar. Yapılan her aşının damla damla immuniteyi arttırdığını unutmayalım. 7- C Vitamini ve Çinko takviyesi alın! Taze sebze ve meyvelerde bulunan C vitamini bağışıklığı oluşturan en önemli bileşendir. Sonbahar ve kış aylarında yetişen yeşilsoğan, pırasa, kereviz gibi sebzeler C vitamini ve antioksidan açısından oldukça zengindir. Bu aylarda içinde immuniteyi artıran Çinko maddesi barındıran bezelye, kestane, ceviz ve fındığın tüketilmesi gerekir. Ayrıca çinko oluşmuş enfeksiyonların iyileşme sürecini çok hızlandırır. 8- Hastalıkların tedavisini ihmal etmeyin! Bağışıklık sistemini yorduğu için mevcut hastalıkların ihmal edilmeden tedavi ettirilmesi gerekir. Özellikle kronik hastalıklar ve sonuçları açısından en ufak şikayetleri bile doktorları ile paylaşmalıdır. 9- Proteinden zengin beslenin! Beslenmenin temel şartlarından uzaklaşmadan metabolizma direncini arttırmak amaçlı proteinden zengin besinlere yönebiliriz. Yağdan fakir ama proteinden zengin olan gıdaların alımını yumurta, süt ve etten sağlayabiliriz. Bitkisel proteinler olan mercimek, nohut ve kuru fasülyeyi tüketmeyi ihmal etmeyelim. Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının! Antibiyotikler sadece bakteriyel enfeksiyonlarının tedavisini yapar. Gereksiz kullanımlarda direnç oluşumu dışında bağırsaklarda bulunan vitamin yapımında ve gıdaların emiliminde gerekli olan iyi bakterileri kaybederiz. Bu bakteriler aynı zamanda hastalık oluşturabilecek bakteriler ile de savaşmaktadır. Alınan antibiyotikler iyi bakterileri yok edeceğini unutmayalım. GAMA Holding İşyeri Hekimi Ömür Hiçdönmez EKİM - KASIM - ARALIK

78 seğitimler GAMA Endüstri Eğitimleri Takım Etkinliği ve Liderlik: GAMA Endüstri Yapı Kurumsal Akademi işbirliği ile Takım Etkinliği ve Liderlik Eğitimi Ekim ve Ekim tarihlerinde düzenlendi. Her iki oturuma toplam 28 çalışanımız katıldı. Ülkü Önder in eğitmenliğini yaptığı programda Belbin ve Grid teknikleri ile ekip çalışması, ekip içi iletişim, dayanışma ve denge konuları ile ilgili çalışıldı. ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme: ISO Kalite Yönetim Sistemi & ISO Çevre Yönetim Sistemi Bilgilendirme Çalıştayı Bureau Veritas Ekim tarihinde GAMA Binası nda düzenlendi. GAMA Endüstri ve GAMA Güç Sistemleri iş birliği ile düzenlenen çalıştaya GAMA Endüstri den 8 çalışanımız katıldı. Çalıştayda ISO Kalite Yönetim Standartları ve ISO Çevre Yönetim Standartlarıyla ilgili bilgiler detaylı olarak anlatıldı ve uygulama örnekleri üzerinde çalışıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu Karar Verme: Strateji Simülasyonu Kasım tarihlerinde Baltaş Grubu ve GAMA Endüstri işbirliği ile gerçekleştirildi. Başar Baltaş ın kolaylaştırıcılığını üstlendiği simülasyon uygulamasına 18 GAMA Endüstri çalışanı katıldı. Karar Verme: Strateji Simülasyonu hızla değişen pazarda, yoğun rekabet ortamında, en yüksek karı elde etmek için orta ve uzun vadede strateji planlayarak kısıtlı zamanda doğru yatırımları yapabilmek, yatırımların sonuçlarını ve iş süreçlerinin birbirine etkisini gözlemleyebilmek adına ustaca kurgulanmış bir simülasyondur. Çalışanlarımız simülasyon süresince iş süreçlerinin birbirine etkisi, bölümler arası ilişkiler ve şirketin karlılığına etkisini gözlemleme şansı yakalandı. Motivasyon: İnsana Yatırım Motivasyon: İnsana Yatırım Semineri Baltaş Grubu ndan Selin Selamet in önderliğinde 30 Kasım tarihinde gerçekleştirilen seminere 16 çalışanımız katıldı. Gün boyunca kişinin kendisi ve çevresiyle uyumlu bir bütün oluşturması, stresle başa çıkma yöntemleri ve ilişkiler konularında çalışıldı. 76 GAMA BÜLTEN 87

79Ömür Hiçdönmez tarafından düzenlenen İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine toplamda 5 çalışanımız katıldı. EKİM - KASIM - ARALIK

GAMA BÜLTEN 87

81 DİĞERw GAMA Enerji A.Ş. Tek Pota Ligi ne katıldı. Şirketler Yarışıyor kapsamında gerçekleşen tek pota ligine katılan GAMA Enerji A.Ş. Basketbol T akımı haftalarca süren mücadelesinde yarı finale kadar yükseldi ve turnuvanın En Centilmen Takımı seçildi. Düzenlenen ikilik şut yarışmasında takımımızdan Umur Kutlu en çok sayıyı atarak şampiyonluğa ulaştı. Takım oyuncuları ve şirket çalışanları için eğlenceli geçen etkinlik güzel anılarla son buldu. EKİM - KASIM - ARALIK

82

83

84 senglish SUMMARY Khurais Gas and Oil Seperation Plant Khurais / Saudi Arabia (page 44) The world leader in crude oil production, Saudi Aramco owns and operates an extensive network of refining and distribution facilities, and is responsible for gas processing, transportation and installation that fuel Saudi Arabia s industrial sector. It is well known that Aramco s projects span the globe and the energy industry. The Khurais project as a whole covers three oilfields: Khurais, Abu Jifan and Mazalij. Throughout this region there are numerous gas oil separation plants (GOSPs), which provide the initial separation of water and gas from the oil prior to shipment to Abqaiq for further processing. Crude Oil production capacity of Saudi Aramco at above said areas is currently , bpd. This project has been started to increase the capacities to 90 MBPD (Million Barrel Per Day) at Mazalij and MBPD at Abu Jifan with total amount of MBPD. This project is divided into three lump sum turnkeys (LSTKs) and Snamprogetti Saudi Arabia Ltd. Co. (Subsidiary of Italian SAIPEM) is one of the main contractor for utilities and oil separation scope. GAMA Al Moushegah Arabia Ltd. has awarded the scope of funduszeue.info Facility by SAIPEM on 30 September Oct for certain procurement and all civil construction and electromechanical erection services. Except Buildings, all main material supply is in SAIPEM s scope. Project site is located at east of Riyad in km travelling distance. System Details Dual Phase High Pressure Production Trap (HPPT) (Oil-Gas-Water separator) Tri-ethylene Glycol (TEG) Degassing unit Flare, Discharge and Support Units Process Automation Units Communication systems for Data and VOIP systems Blast proof buildings and all underground works to be performed. Production workshops, painting workshop, warehouse building and Laboratory building in the project scope has been completed and operating. Installation of camp and social buildings have also been completed and Aramco Loss Prevention Department inspections is ongoing. General mobilization progress of the project is 99% as of end of September Except building and HVAC details, all engineering works is in SAIPEM s scope of supple. Market searches and material approvals of almost all GAMA scope material has been completed and subcontractor agreements have been done in the ratio of 90%. Civil works progress is 30% and overall progress is approximately 13% in the project. As of December , 85, m3 excavation and m3 concrete pouring has been performed. RTR piping works progress is 26%; steel structure erection work progress is 6% and above ground piping and support manufacturing has just started. Due to delay on engineering works which is in the scope of Contactor, overall progress is on the back of planned but delay on the project is being tried to kept in minimum level by means of new planning. There are direct, indirect and 78 Saudi man power at site with total of personnel. As per the updated schedule, number of personnel on the project will be approximately on peak. Yamal LNG Project / The Russian Federation (page 46) Yamal LNG Project, CWP3B package - Module Installation and Connection Works for Utility and Offsite, Mechanical Works, Piping Works, EPC (Engineering-Procurement-Erection) Tanks and Buildings, Electrical and Instrumentation Works. Installation of the Yamal LNG Plant which will be the first LNG plant on the pole, in addition will be one of the world s largest industrial facilities when completed, continues to accelerate despite the harsh and challenging weather conditions. In the scope of Yamal LNG Project, Module Installation and Connection Works, Mechanical Works, Piping Works, EPC Tanks and Buildings, Electricity and Instrumentation Works are ongoing. The Central Control Building module (total weight tons), which is one of the largest modules of the project, is the latest module from total of 34 modular units in Utility, BOG, Power Generation, Fractionation Area. CCB Module has reached to construction site at the end of October and all preparations and installation works of module was successfully completed. Prior to installation of the modules, PCOW and UCOW works (Planned and Unplanned Carry over Works) has started on modules. PCOW and UCOW works are incomplete and missing parts after completion of module assembling at yard, 82 GAMA BÜLTEN 87

85 These works were planned to be done on the construction site. According to increase in quantities of the works in project, the estimated man-hours of the project shall be 13 million man-hours. Mobilization of manpower is ongoing and accelerated in December During this period, especially in Utility area, the installation works of steel structures of Pipe Racks, Cable Racks and Pipe installation has been done. At the beginning of the project, it was planned that the Pipe Racks installation was planned as modular structure in field workshops. But this work has been transferred to our scope as stick built structure. It is planned that steel structure works shall be completed by the end of December and cable pulling shall started. As planned, the first cable has been pulled from electrical building to the Instrument Air Module during the first week of December. Also at the same time, hook-up works between Pipe Racks has been started. The heavy lifting works of the project was completed and the rented ton and ton capacity cranes have been demobilized from the project. The design works of the EPC Tanks and Buildings are ongoing and the field assemblies are being continue. One of the important milestones of tank installation, hydro testing of tanks has been started in December The hydro testing of 2 tanks were completed successfully despite the cold weather conditions. During this period, 20 and 22 of December, the temperature was recorded as 50 (minus fifty). At of the end of December , WDI pipe pre-fabrication works have been completed with the exception of repairs. However, 18, WDI pipe prefabrication works belonging to the EDG building will be completed in January In addition to this, the field installation work has started as planned. Installation works of fire water lines pipe racks has been started and ongoing. In some places, where the steel piling works are not completed, the pipe racks are being preassembled in workshops, and preassembled pipe racks shall be carried on to the completed pile foundations. Installation works of the Emergency Diesel Generator Building are ongoing. In the first stage of the building, steel structure assembly and exterior cladding works of the / EDG Buildings have been completed and the mechanical installation work in the building is ongoing. The assembly work of BOG Compressor Building is almost completed, and / Compressors in the second compressor building have been installed. Preservation of the modules and the equipment is very important and being followed carefully in order to protect equipment from weather conditions in the winter season. Necessary lighting preparation were carried out before the Polar night period, and double shift working condition continues. Approximately the same quantity of workers are working for both periods. By the end of December , personnel were employed in total, including REGA JV personnel and subcontractor personnel. As of December , the overall progress of the project was %. Electro-Mechanical Installation Works of MW PP13 Riyadh / Saudi Arabia (page 48) Client is Saudi Electricity Company (SEC), a government based joint stock establishment which prevails in accordance with the laws of Kingdom of Saudi Arabia. PP13 Project Area is located at about km far from the northwest of the Riyadh which is the capital city of Kingdom and 65 km far from the Dhurma town which is the nearest residential area. GAMA Power System Arabia Ltd signed the contract with Saudi Electricity Company on 2nd July undertaking the i)mechnical, I&C and Electrical Works and ii) GIS Equipment Installation Works for PP13 Power Plant Project. Total contract duration is 20 months. It is planned that Power Plant will be put into service as of April Project is executed on the basis of EPCM where main engineering consulting and inspection activities are being performed by Worley Parsons. Power Plant will comprise 2 nos of power generation (3 GTG+1 STG) blocks covering 6 nos of GE 7FA gas turbines and generators, 6 nos of by-pass stacks, 6 nos of HRSG Units, 2 nos of GE Reheat Double Flow D11 stream turbines, 8 nos of GSU Transformers and 2 nos of Air Cooled Condensers basically. GAMA scope contains; power island electromechanical erection, 10 nos storage tanks works in various volumes, 17 nos of process buildings on turnkey basis, piping fabrication and erection works, primary and secondary steel structure erections of turbine buildings and pipe EKİM - KASIM - ARALIK

86 senglish SUMMARY racks, platform and stair tower works at the turbine buildings and pipe racks on turnkey basis, BOP electromechanical equipment erection works and supply of various project materials such as filter, LV cables, instruments etc. In addition, 2 nos of GIS Substations with capacity kv and kv respectively will be constructed on turnkey basis in order to provide the conduction of power plant output with the main grid circuit. Engineering, procurement, installation, test & commissioning of KV GIS (10 Diameters) and kv GIS (30 bays) are in the scope including the installation works of kv& kv cables, cable sealing ends and joints, control and protection panels, gas insulated bus-duct (GIB), MV switchgear, auxillary service transformer as well as automation and communication works and supply, installation and commissioning of AC/DC systems. Erection of gas turbines and generator sets are ongoing. Erection of air filter has been completed at each of the 6 units. Piping works and pressure tests have been completed at each units. Lube Oil Flushing activities are ongoing at each units as well as Electrical and I&C activities. Erection of the structural steel members belonging to turbine buildings and utility racks is still ongoing. Below deck structural steel and fan stacks erection at each streets, stair, condansate tank, structural steel platform, bundle and ducts erection have been completed at ACC Unit# Erection of condensate pipeline activities have been funduszeue.info ACC Unit#18, Below deck structural steel and fan stacks erection at four streets, stair, condansate tank, structural steel platform have been completed at four street and are ongoing at remaining three street. Erection of TSDM is ongoing at each streets whereas painting works of TSDM have been commenced at both units. HRSG casing, module, drum and by-pass stack erection was completed at each units. Main stack erection is in progress at all six units. Erection of inlet duct panel has been completed at five units. Piping works at all HRSG units are ongoing. Erection of 12 fan stacks and fan decks has been completed at WetSAC. Additionally, erection of walkways and grouting activities have been completed. Dift eleminator works are ongoing. Units #18 and 28, heavy lifting activities have been completed. Steam turbine and piping works are ongoing. Auxillary compatments, walkways and platform erection activities are ongoing. Prefabrication activities for BOP piping has been commenced. Beside, erection of 44 nos (out of 89) equipments have been completed. The bidding process for the following works have been finalized. High Energy Piping Works Process building structural steel and remeasurable steel ACC duct painting GIS testing and commissioning Fabrication Works of Carbon-Steel Piping Precast Concrete Process Building Construction of EDG (Emergency Diesel Generator) and STP (Sewage Treatment) The bidding process for the following works are ongoing. BOP, By-pass and Main Stack Thermal Insulation and Cladding Works Electrical Works at Process Buildings BOP Piping Works Under PP13 Project, GAMA is responsible to design and engineer, 17 Process Buildings, 10 field erected tanks, architectural, ligting and ventilation design of Power Generation Building and / kv Gas Insulated Switchyard secondary systems are included. Furthermore, GAMA signed off a subcontract agreement with Dar Engineering for implementation of engineering works related with / kv Gas Insulated Switchyard. In this regard, DAR Engineering continues the scope including detail design, engineering, preparation of procurement specifications, technical asssessments of vendor quotations and site engineering supervision. GAMA started the design of 15 Process Buildings and submitted first revision drawings to the Client for review and approval. Illumination and architectural drawings have been approved by Client for 11 process building. In addition, architectural and HVAC design of main turbine building have been submitted to Client and necessary revision is on progress in accordance with Client s comments. Erection of cable tray & UPS and cable pulling activities at electrical buildings are ongoing. Concerned erection works at the kv GIS Building are ongoing. Installation of main equipments was completed other than the ongoing cabling Works for Phase 1 which has a priority. Design and engineering works related to preparation of detailed design documentation are being implemented according to the schedule. 84 GAMA BÜLTEN 87

87 Quotations are commenced to take for procurement of GIS and Power Plant Equipment. GIS Protection Panels and relays, Substation Automation System and Telecommunication supply agreement finalized with Alstom Saudi Arabia. For the Power Plant; purchase orders of power and control cables Lot1and Lot2, cable trays, strainers and GTG-STG Lube Oil, I&C Cables Lot 1, Supports Steel Structure, OH Cranes and Hoists Small Bore Piping Lot , Small Bore Valves Lot and Conduit have been given and fabrication have been commenced. For the GIS; purchase orders of cable trays, HV cable clamps, grounding materials, support isolators, surge arrestors, current transformers, and grounding cables, Bonding Cables, MV cables, HV Cable Supports, Batteries, Chargers, Invertor Panels, AC-DC Panels, LV Cables Lot 1, MV Switchgear, Outdoor Lighting/Lightening Poles and Grounding Transformer have been given and fabrication has been commenced. Erection of 10 storage tank with variable volumes has been sped up which is in GAMA scope. Erection of roof plate has been completed at ASL-A tank. Erection of 7th shell course has been completed at ASL-B tank. All erection activities has been completed for Demineralized Water Tank A and rectification of punch items is in progress. Roof plates has been erected and punch items rectification is underway at both Fire Water Tank and Filter Water Tank. All erection works at Service Water and Permeate Water Tank have been completed. Roof plate erection and welding activities have been completed and walkway and stairs erection will be commenced at Demineralized Water Tank B and Potable Water Tank. Erection works for AG Raw Water Tank have been commenced and erection of 3rd shell course has been completed. There are totally , direct and indirect, personnel working at the site. Project Progress as December 31, is as follows: Project general progress % Design and engineering works completion % Purchase progress % ME&I, Equipment Installation: % MW İç Anadolu Combined Cycle Power Plant, Kırıkkale / Turkey (page 52) GAMA Power System and GE Energy Consortium undertakes MW Kırıkkale Combined Cycle Power Plant Project, which is started on 3 Dec and have 32 months project duration. Consortium is responsible from the basic and detail design, equipment supply, installation at site, civil works, electro-mechanical works, erection, testing, commissioning and training of the personnel to work at Plant. The project, being realized for İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. from GAMA own portfolio, had taken the Provisional Acceptance Certificate on 24th of December The Engineering, Procurement, Construction and Commissioning phase were completed and hand over the Project to the Employer. The warranty period of the Project has already started. The electricity produced by the Power Plant is distributed to the national grid system through the Gölbaşı Substation. Rehabilitation of Hartha Thermal Power Plant, Hartha / Iraq (page 54) The Project, that has been awarded by Ministry of Electricity-Iraq to Mitsubishi-Hitachi Power Systems and GAMA Güç Sistemleri Inc. Consortium, includes rehabilitation of four-fueled steam boiler, steam turbines, generator (alternator), MV & LV distribution boards, instrumentation & control systems, renewal of DCS system, cable & cable trays, in order to achieve MW original output and years extended lifetime of the plant. As of September 19, on which Site was handed over to Contractor, overall mobilization works including residential capacity living compound, insulation removal of steam boiler, disassembly of HIP and LP steam turbines, disassembly of MV & LV distribution boards, disassembly of cables and cable trays in turbine hall have been completed. The installation of temporary support and structure systems that will be used for disassembly of the steam boiler water wall tubes and superheater & reheater panels is continued. The physical progress of the project is 8% as of November 30, Hamitabat MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant Project Kırklareli / Turkey (page 56) Gama Power System s scope for this project is to build MW Natural Gas Combined Cycle Power Plant which is comprised two units. Each unit will be based on a single-shaft configuration, comprising of one gas turbine, one steam turbine, one generator (SGTH Gas Turbine, SST Steam Turbine, SGenW Generator) and one Heat Recovery Steam Generator. The units will be utilizing the existing dry cooling towers as a part of cooling system. Electricity will be transferred to EKİM - KASIM - ARALIK

88 senglish SUMMARY the grid via the existing substation which will be required to be refurbished. Within the project scope; Gama Power Systems will be providing all major equipment as well as other auxiliary equipment, and will be managing all the conceptual and detail engineering of the plant, civil and electro mechanical works, instrument and control systems, test and commissioning works and training of the Employer s staff. The EPC Contract was signed on 15 August for the duration of the project, the first unit 26 month; 29 months for the second unit. It is planned that the first unit will begin commercial operation on 1 June whilst the second unit will begin commercial operation on 1 September Basic and detailed engineering activities are carried out by Black and Veatch Company. In the scope of civil, mechanical and electrical engineering design works have almost been completed. Condenser equipment for both units have been delivered to site. Moreover, site deliveries of instruments, control valves, feed water pumps, steam drain pumps, BOP piping supports, heat tracing systems, BOP piping insulation materials, lighting fixtures & panels and fire detection and alarm systems for both units have been completed. Purchase agreements of CCTV, LV cable (lot-5) have been completed and manufacturing of these equipment is ongoing. Manufacturing of HVAC control systems is completed and partial delivery of the equipment has been done. Subcontractor agreements of BOP piping insulation, chemical cleaning and hydro jet cleaning works have been completed. Highlights in Unit 1: Structural steel installation and façade cladding works have been completed in turbine building. Gas turbine piping and insulation works are at final stage. LP- HP/IP coupling alignment has been completed. Also, lube oil flushing has been done. In mechanical works, feed water pumps and condensate polishing plant have been installed. Also, flushing of closed cycle cooling water system has been completed. Fire fighting systems of turbine building and HRSG have been completed and pressure tests have been conducted. On the other hand fuel gas equipment has been installed, commissioned and Fuel gas in activity which is a critical milestone for the plant has been accomplished. On the other hand, cable pulling of LV switchgear has been completed and the equipment has been energized. After required equipment and systems have been commissioned, Backfeed has been achieved on October 9th. Installation of non-segregated phase bus duct has been completed. Station service transformers which were installed have been energized except the one near cooling tower. In addition, MV cable pulling and terminations have been completed whereas LV and I&C cable pulling and terminations are ongoing. Instrumentation of BOP systems is close to completion. Continuous emission monitoring system has been installed. Piping installation in HRSG has been completed and pressure tests have been conducted. Also, insulation works of pipes and drums have been commenced. In addition, stack installation has been completed. Piping installations of steam, feed water, auxiliary steam, hot reheat, cold reheat, fuel gas, condensate, demin & service water lines have been completed and pressure tests have been conducted. For the systems in which construction activities have been completed, hot loop and function tests are ongoing by commissioning team. Highlights in Unit 2: Construction activities is ongoing in the second unit. Structural steel installation and façade cladding works are close to completion. Gas turbine and steam turbine mechanical installations and piping works are ongoing. LP rotor installation has been completed. Condenser installation is ongoing. Feed water pumps, steam drain pumps and tanks have been installed. Also, condensate polishing plant installation has been completed. Fire deluge systems in transformers area have been installed and tests have been conducted. Fuel gas equipment has been installed. In electrical building, MV switchgear, DC/UPS and LV switchgear panels have been installed. Also, installations of all MCC panels have been completed. Also, isolated phase bus duct installation has been finished whereas non-segregated phase bus duct installation is at final stage. Cable pulling activities of GSU and UAT have been completed. MV cable pulling and termination works are close to completion. In addition, LV and I&C cable pulling and termination works are ongoing. In HRSG, stack has been installed whereas piping installations are ongoing. Also, BOP piping activities are ongoing which has achieved 63% with respect to welding amount. Construction of cable ducts and manholes have been completed. Underground pipe installation works are ongoing in both units. Commissioning activities of demin water and service water tanks are ongoing which have been installed and tested. Fire pumps that were installed and tested have been energized. In control building, HVAC equipment has been completed 86 GAMA BÜLTEN 87

89

ru
и является интеллектуальной собственностью данного ресурса
Редактор – Алейна Чакыр (Aleyna)

Версия: Следите за обновлениями!

Автор последних обновлений - Анастасия Горохова (Assyat, на funduszeue.info - Ajse)

3
açlık (ğı) голод, ~grevi голодовка
açmak 1) открывать; 2) включать, radyoyu aç включи радио; 3) доверять (напр., тайну); 4) рыть; 5) сверлить
açmaz 1. замкнутый, скрытный 2. 1) трудное положение, 2) махинация, плутовство
ad 1) имя, adınız ne(dir)? как вас зовут? как ваше имя?; ~ koymak давать имя, называть; 2. наименование,
название; 3. репутация, слава
ada остров
adacık (-ğı) островок
adaçayı (-nı) шалфей
adale мышца, мускул
adalet (-ti) справедливость; 2) юстиция, правосудие; ~ sarayı дворец правосудия
adaletli справедливый, беспристрастный
adaletsiz неправильный, несправедливый
adam 1) человек, devlet ~ı государственный деятель, iş ~ları деловые люди, бизнесмены, 2) мужчина
adamak I + Д.п., В.п. обещать; давать обет; давать слово
adamak II + Дп. посвящать кому-л., чему-л. (напр. книгу)
adamca 1) численно; 2) по-человечески, по-людски
âdap (-bı) мн. от edep обычаи, традиции; правила, порядки
adaş тёзка
adatavşanı (-nı) кролик
aday кандидат
adçekmek (adçeker) тянуть жребий
adem (ар.) yokluk отсутствие; ~ mesuliyet безответственность; отсутствие ответственности
adenit (-ti) (мед.) аденит, лимфоденит
adet (-ti) 1) число, количество 2) штука
âdet (-ti) 1) обычай, ~olduğu gibi как водится, 2) привычка, 3) менструация
âdeta прямо, прямо-таки, просто
adım шаг
adi простой, обычный, заурядный; низменный, вульгарный
âdil справедливый
adlamak + В.п. называть, давать имя кому-л.
adlı имеющий какое-л. имя, по имени; знаменитый
adli судебный, юридический
adliye юстиция
adliyeci юрист, работник юстиции
adres адрес
adsız без имени / названия

4
af (affı) 1) прощение, извинение, ~ınızı dilerim прошу извинения (прощения); 2) помилование, амнистия
afaroz отлучение (от церкви)
afet (-ti) 1. катастрофа, бедствие 2. красавица
affedebilme возможность прощения
affetmek 1)извинять, прощать, affedersiniz извините, простите; 2) миловать, амнистировать
Afgan афганский
Afganlı афганец, житель Афганистана
afiş афиша, объявление
afiyet здоровье, ~olsun! на здоровье! приятного аппетита
afyon опиум
ağ сеть, сетка
ağa господин
ağabey старший брат
ağaç (-cı) дерево; деревянный; elma ~ı яблоня
ağaçkakan дятел
ağaçlı обсаженный деревьями, с деревьями; ~ arazi лесистая местность
ağır тяжёлый, трудный; медленный; тяжело; неторопливо; ~ ~ медленно, потихоньку, важно; ~ bir iş трудная
(тяжёлая) работа; ~ bir yük тяжёлая ноша, груз
ağırayak (-ğı) беременная, на сносях
ağırlaştırıcı отягчающий; ~ sebepler отягчающие (вину) обстоятельства
ağırlık (-ğı) тяжесть, серьёзность
ağız (ağzı) I рот
ağız (ağzı) II острие, лезвие
ağız (ağzı) III устье, горлышко, горло; ~ı dar şişe бутылка с узким горлом
ağız (ağzı) IV говор, диалект, наречие; ~ çabukluğu скороговорка; satıcı ~ağzı жаргон лавочников
ağızbirliği (-ni) единодушие, согласованность, сговор, ~ etmek договориться, сговориться
ağızlık (-ğı) 1) мундштук, 2) намордник
ağlamak плакать
ağlatmak + В.п. заставлять плакать кого-л.
ağrı боль; ~ durdumu bir ilaç болеутоляющее средство; baş ~sı головная боль; ~ vermek + Д.п. причинять боль
кому-л.
ağrılı 1) болезненный, причиняющий боль (страдания), больной, ~ dişi больной зуб; 2) печальный, скорбный,
страдающий.
ağrımak болеть
ağrısız 1) безболезненный; 2) не знающий печали (забот), неунывающий; ◊ ~baş беззаботный человек.
ağtabaka ретина, сетчатая оболочка, сетчатка

5
ağustos август
ah (выражает сожаление, раздражение, тоску, радость) ах!, ох!, ой!; ~lar çekmek охать, вздыхать
ahali жители, население
ahbap (-bı) друг, приятель
ahdetmek (ahdeder) обязываться, брать на себя обязательства
ahdi договорный, обусловленный договором
ahır конюшня, стойло; хлев
ahiret (-ti) ар. потусторонний (загробный) мир
ahlâk (-kı) мораль, нравственность
ahlâkçı моралист, блюститель нравственности
ahlâkdışı (человек) не признающий этических норм; аморальный, неэтичный
ahlâklı нравственный, благовоспитанный
ahlâksız безнравственный, аморальный; непристойный
ahlat (-tı) дикая груша
ahmâk (-ğı) (арго) дурак
ahmâkça глупо, по-дурацки
ahmâklaşmak глупеть, становиться глупым
ahşap деревянный; ~ ev деревянный дом
ahtapot (-tu) 1) спрут, осьминог; 2) полип, опухоль; 3) приживальщик, нахлебник
ahu дикая коза; антилопа
ahududu (-nu) малина
ahval (-li) - мн. от hal состояние, положение; ~i umumiye общее положение, состояние чего-л.; dünya ~i
международное положение
aile семья, семейство; ~ durumu семейное положение; ~ hukuku семейное законодательство; ~ reisi глава
семьи; ~ sahibi семейный человек
ailece всей семьей
ait 1) касающийся, относящийся; size ~ bir mesele вопрос, касающийся вас; 2) принадлежащий; ona ~ toprak
принадлежащая ему земля; olmak а) касаться, относиться; b) принадлежать
ajans агентство; ticaret ~ı торговое агентство
ajurlu ажурный; ~ çorap ажурные чулки
ak белый (чаще в переносном значении)
akaç (-cı) сток; дренажная труба; дрена; водосток
akademi академия
akademisyen академик
akademisyenlik (-ği) звание академика
akamet (-ti) бесплодие

6
akarsu 1) река, речка, ручей, арык; 2) нитка алмазов или жемчуга
akaryakıt жидкое топливо, горючее
akasya акация
akbaba 1) седовласый старец, глубокий старик; 2) чёрный гриф, бородач
akçe (ар.) деньги
akciğer (анат.) лёгкое; ~zarı плевра; ~zarı kovuğu плевральная полость
akdetmek заключать (напр., мир, договор)
akı течение, поток
akıcı 1) текучий, жидкий; 2) плавный, гладкий; 3) ровный (о почерке); 4) лёгкий (напр., походка).
akıl (aklı) ум, разум, рассудок; память; ~ defteri записная книжка; ~nda kalsın! помни! (не забудь!)
akılcılık (-ğı) рационализм
akıllı умный; kısa ~ недалекий, ограниченный
akılsız неумный, глупый
akım 1) течение, поток; 2) elektrik ~ электрический ток; doğru ~ постоянный ток
akın 1) приток, наплыв, поток; 2) налёт, нападение, набег
akıntı течение, поток
akış течение (в разн. значениях); nehrin ~ı течение реки
akışkan текучий
akışlamak аплодировать
akide 1) вера, вероучение; 2) доктрина; принцип; 3) пустословие, болтовня
akik (-ği) (мин.) агат
аkis (-ksi) 1) отклик, эхо; 2) отражение; 3) обратное; ~ini iddia ediyor он утверждает обратное (тому, что
говорилось)
akit (-kdi) 1) заключение; 2) акт, договор, соглашение, контракт; 3) союз, брак
akkan лимфа; ~ dolaşımı циркуляция лимфы; düğümü лимфатический узел
aklamak 1) делать белым, отбеливать; 2) оправдывать, реабилитировать; прощать
aklanmak 1) становиться белым; 2) перен. выходить чистым; 3)быть реабилитированным
aklî разумный, рациональный; ~ı başında bir kadın разумная женщина
akmak (akar) 1) течь, протекать; литься; 2) сыпаться, высылаться
akmaz стоячий (о воде)
akort (-du) муз. аккорд; настройка (инструмента)
akpelin (бот.) полынь горькая
akraba родственник, родственники
akrabalaşmak породниться, стать родственниками
akrabalık (-ğı) родство, родственные отношения; kan ~ı кровное родство
akrep (-bi) скорпион

7
aksak хромой, прихрамывающий; плохо идущий; отстающий
aksakal аксакал, почтенный старец
aksam части, детали, принадлежности
aksamak прям. и перен. хромать
aksan 1) акцент; 2) ударение
akseleratör ускоритель, катализатор, акселератор
aksesuvar аксессуар
aksırmak чихать
aksi 1) обратный, противоположный; ~ takdirde в противном случае, иначе; ~nе наоборот; 2) упрямый
akşam вечер; вечером
aktarma 1) пересадка, (пассажиров); 2)перегрузка (товаров)
aktif активный
aktör актер
aktris актриса
аkuamarin аквамарин
akü akümülatör аккумулятор
aktüalite 1) актуальность, злободневность;2) текущие события; 3) кинохроника
akustik (-ği) акустика
akyuvar лейкоцит
al алый; ~ bayrak алый флаг (стяг)
ala 1) разноцветный; пёстрый 2) светло-каштановый
alabalık (-ğı) разновидность форели
alabildiğine насколько можно, как только можно, вовсю
alabros стриженный под бобрик (о волосах)
alaca пёстрый (о цвете, ткани)
alacak (-ğı) долг, (который следует получить с кого-л.); sizden ~ım var мне причитается с вас, вы мне должны
alacakaranlık (-ğı) сумерки
alacaklı заимодавец
alan I площадь, площадка; hava ~ аэродром
alan II отрасль, область, поприще, арена; spor ~ında в области спорта; diploması ~ında на дипломатическом
поприще; her ~da во всех областях
alârm 1. тревога; otomatik ~ сигнал тревоги; 2. будильник
alaşım сплав
alay I 1) шествие, процессия; 2) толпа; bir ~ много; толпами, массами; 3) воен. полк
alay II насмешка, издёвка; ~ etmek (ile) насмехаться, издеваться; ~а almak поднять на смех
alaycı насмешник

8
albastı родильная горячка
albay полковник
albeni привлекательность, обаяние, очарование, прелесть
albenili привлекательный, обаятельный, очаровательный
albüm альбом
alçak 1)в разн. знач. низкий; ~ iskemle низкая скамейка; ~ ses низкий голос, бас; 2) низкий,
подлый
alçaklık (-ğı) низкое положение; низость, подлость
alçamak унижать, оскорблять кого-л.
alçı гипс; ~уа almak наложить в гипс; положить в гипс
aldatıcı обманщик, лжец; ложный
aldatmak обманывать; водить в заблуждение
aldırmaz безразличный, безучастный; равнодушный
alegori аллегория
aleksandrit (мин.) александрит
alem 1) знамя, флаг 2) металлическая конструкция в виде полумесяца, шпиль и т. п., прикрепляемые на
минарете, куполе и т. п.
âlem 1) мир, вселённая; 2) мир, круги; spor ~i спортивный мир, спортивные круги; 3) люди, посторонние
alenen (ар.) явно, открыто, публично; на виду у всех; не скрывая
alerji аллергия
alerjık аллергический
alet (-ti) орудие, инструмент
alev (прям. и перен.) пламя; ~ alır воспламеняющийся
Alevî (ар.) шиит
alevlenmek (прям. и перен.) воспламеняться
aleyhtar противник, оппозиционер
alfabe азбука, алфавит; ~ sırasıyla в алфавитном порядке
algı восприятие, перцепция
algılamak воспринимать, познавать
alıcı I покупатель; клиент; приёмник
alıcı II televizyon ~sı телевизионный приёмник
alıç (-cı) рябина обыкновенная; вид боярышника
alık глупый, придурковатый; глупо, ошалело
alım взятие; покупка, закупка
alımlı привлекательный, симпатичный, приятный
alın (-lnı) лоб

9
alındı расписка, квитанция
alıngan впечатлительный, слишком чувствительный, быстро и бурно реагирующий; мнительный; обидчивый
alınganlık (-ğı) чувствительность
alıntı 1) цитата, выдержка 2) заимствование
alışkan привычный; приученный
alışkanlık (-ğı) привычка, навык; fena ~ дурная привычка
alışkı привычка
alışmak привыкать, свыкаться, приучаться
alışveriş купля-продажа, торговля
alim ученый
alkış аплодисменты, овация
alkışlamak + В.п. аплодировать
alkol (-lü) алкоголь
alkollü алкогольный
alkolsüz безалкогольный; ~ içki безалкогольный напиток
Allah аллах, бог; ~ ~ ! боже мой!, бог ты мой!; ◊ ~ bilir бог его знает, неизвестно; ~ senden razı olsun спасибо
тебе; ~а ısmarladık до свидания; ~а şükür слава богу
almak (alır) 1) брать; 2) получать; 3) покупать
Alman немец, немка
Almanca немецкий язык
almanak 1) альманах (сборник); 2) календарь (содержащий астрономические, метеорологические и другие
сведения)
almangümüşü (-nü) мельхиор
alo алло!; ~ ~ neresi orası? алло алло откуда говорят?
alt 1. низ, нижняя часть; 2. нижний; ~ kat нижний этаж; 3) под; внизу; yer ~ında под землёй
altar алтарь
altderi дерма, кожа
altgeçit (-di) подземный переход
altı шесть
altıgen шестиугольник; düzgün ~ правильный шестиугольник
altın золото; золотой
altıncı шестой
altışar по шести; ~ lira по шести лир
altmış шестьдесят
altmışıncı шестидесятый
alyuvar эритроцит, ama но, однако

10
ama но
amaç (-cı) (в разн. знач.) мишень, цель
amalgam амальгама
aman ох!, о боже мой!; помилуй!
amansız беспощадный
amatör любитель; любительский
ambalaj упаковка; ~ etmek упаковывать
ambar 1) склад, хранилище
ambargo эмбарго
amberbaris барбарис
ambulans скорая помощь
amca 1) дядя (со стороны отца); дядя (почитательное обращение к старшим); ~ kızı двоюродная сестра (со
стороны отца); ~ oğlu двоюродный брат (со стороны отца)
amel (ар.) işhal, sürügün понос, расстройство желудка; ~ ilacı слабительное средство
ameliyat (-ti) операция
аmetist (-ti) (мин.) аметист
amin (ар.) аминь! да будет так!
аmir начальник
amonyak аммиак
amortısman 1) амортизация; 2) постепенная выплата долга; 3) выкуп облигаций
ampul 1) лампочка (электрическая); 2) ампула
an миг, момент, мгновение
ana 1. мать; ~ dili родной язык; ~ baba родители; 2. главный, основной; ~ cadde основная (главная)
магистраль
anababa родители
anahtar ключ
anahtarlık (-ğı) брелок для ключей; футляр для ключей
analık (-ğı) 1) материнство; материнское чувство; 2) матушка; 3) мачеха
analitik аналитический
ananet (-ti) (ар.) (анат.) половое бессилие, импотенция
anayasa конституция
anayurt (-du) родина, отечество.
ancak лишь; между тем
andızotu (-nu) (бот.) девясил
ane (ар.) (анат.) лобковая кость
anemi анемия, малокровие

11
anestezi анестезия, наркоз; yerli ~ местный наркоз
angarya принудительные работы
anıt памятник, монумент
aniden неожиданно, внезапно, вдруг
anjin ангина
anket (-ti) бланк анкеты
anlam смысл, значение
anlamak понимать; разбираться; анализировать
anlamdaş синоним
anlamlı имеющий какое-л. значение; многозначительный; знаменательный
anlamsız бессмысленный, абсурдный
anlaşılmak быть понятым
anlaşılmaz непонятный, неясный
anlaşıt (-dı) компромисс
anlaşma соглашение. договор; договоренность; evlilik ~sı брачный договор
anlaşmak объясняться; договариваться; понимать друг друга
anlaşmazlık (-ğı) конфликт, разногласие
anlatı повествование, рассказывание
anlatıcı рассказчик, повествователь
anlatmak объяснять; рассказывать; anlatabildim mi? понятно?
anlayış понимание, сообразительность karşılıklı ~ взаимопонимание
anlayışlı понятливый, сообразительный
anmak упоминать; вспоминать, отмечать
anne мать, мама
anneanne бабушка со стороны матери
anomali аномалия, отклонение от нормы
anonim анонимный
anormal анормальный, ненормальный
ansızın внезапно, вдруг
ansiklopedi энциклопедия
ant (-dı) клятва
antarktik антарктический
anten спутниковая антенна
antepfıstığı (-nı) (бот.) фисташка настоящая
anterit (мед.) энтерит, воспаление тонких кишок
antik древний; Antik Roma Древний Рим

12
antika редкая вещь, редкость; антикварный; странный, чудной
antikor антитело
antipati антипатия
antiseptik антисептический
antlaşma договор
antrenman тренировка
antrenör тренер
anus (анат.) анальное (заднепроходное) отверстие
apaçık совсем открытый
apak совершенно белый
apandis аппендикс
apandisit (-di) аппендицит
apartman дом (многоквартирный)
apar topar поспешно, торопливо; впопыхах
apse абсцесс, нарыв, гнойник
aptal идиот, дурак
ar стыд, смущение
ага I расстояние, промежуток (во временном пространстве)
ara II отношение (между людьми ~lаrı açıktır они в ссоре; onlar ~sında cpеди них
araba повозка, телега; экипаж; автомашина автомобиль
arabacı извозчик, кучер
aracı посредник
aracılık (-ğı) посредничество
araç (-cı) средство
araçsız непосредственный, прямой непосредственно, прямо
aradan с тех пор; с того момента, с того времени
aralık приоткрытый
aralık (-ğı) 1) промежуток, пространство, промежуток времени, время
Aralık (-ğı) декабрь
aralıksız беспрерывный, безостановочный
aramak искать
Arap (-bı) араб
Arapça арабский язык
araştırma исследование
araştırmak 1) обыскивать; 2) исследовать, изучать
arayış поиски; kendini bir ~ поиски себя

13
araz симптом, признак
arazi земля, территория, земельный участок
ardıç (-cı) можжевельник; ~ rakısı можжевеловая водка
ardın (служ. слово) следом;~ ~ назад; задом; пятясь; отступая
ardınca позади, вслед за, следом за, по пятам
argo арго, жаргон, сленг
arı пчела
arılamak + В.п. чистить, очищать, выбирать сор (из крупы)
arıza поломка, неисправность; авария
arif (ар.) понятливый, смышленный, сообразительный
arife канун; bayram ~sinde накануне праздника
aristokrasi аристократия
aristokrat аристократ
aritmetik (-ği) арифметика; арифметический
Arjantin Аргентина
Arjantinli аргентинец, аргентинка
ark (-kı) I оросительный канал
ark (-kı) II 1) арка, свод; 2) электрическая дуга
arka 1. 1) спина; спинка; 2) задняя, обортная сторона; 3) продолжение; ~sı var продолжение следует;
~sında за чём-л., позади чего-л. evin ~sında bahçe var за домом есть сад задний, находящийся за чем-л.
arkadaş товарищ; mesai ~ı друг по переписке; iş ~i коллега,соратник
arkadaşlık (-ğı) дружба, дружеские отношения
arkeoloji археология
arktik арктичеcкий
arlanmak стыдиться, смущаться
armağan дар, подарок; премия
armak (arır) утомляться, уставать, ослабевать
armatör судовладелец
armut (-du) rpyша; дурак, простофиля
arpa ячмень
arsa земельный участок (под постройку)
arsen(ik) мышьяк
arsız бессовестный, нaхaльный, навязчивый.
artı 1. плюс; 2. 1) положительный, позитивный; 2) прибавочный
artık (-gı) I oстаток, излишек; остающийся, лишний
artık II уже, нaконeц

14
artım увеличение, рост
artırma аукцион
artırmak увеличивать, повышать
artmak увеличиваться, повышаться
arya ария
arzetmek (arzeder) представлять; докладывать, сообщать
arzu желание, охота
asalak (-gı) паразит
asalet (-ti) (ар.) 1. знатное происхождение, родовитость, благородство; 2. действие от своего имени
asaleten (ар.) лично от себя; по своей воле
asansör лифт
asayiş 1) порядок, спокойствие; 2) безопасность
asbest (-ti) асбест
asfalt асфальт; асфальтовый
asgarî минимальный
asıl (aslı) 1) оригинал, подлинник; 2) основа, сущность; ~ında В своей ocновe (сущности); funduszeue.infoный,
истинный; 3. именно, как раз
asılmak 1) быть повешенным; 2) виснуть
asılsız беспочвенный, необоснованный
asır (-srı) век
asi непокорный, мятежный, бунтарский; бунтовщик, мятежник; повстанец
asil знатный; аристократический; благородный
asistan ассистент
asit (-di) кислота
asker воин, солдат
askerlik (-ği) – военная служба, воинская обязанность
askı 1) вешалка; 2) подтяжки
asla ни за что, никогда, никоим образом
aslan 1) лев; 2) (перен.) мужественный, храбрый человек
аslında по существу, на самом деле; в действительности
asma висячий; ~ koprü висячий мост
asmak вешать; висеть
aspirator пылесос; всасыватель
aspirin (мед.) аспирин
astar подкладка
astım (мед.) астма
15
astımlı астматик
astragan каракуль
Asuri ассириец
aş еда, пища
aşagı 1. низ; ~da внизу; 2 низкий, нижний; ~ kat нижний этаж; ~ fiyat низкая цена 3. вниз; ◊ ~yukarı около,
приблизительно
aşağılamak 1) понижаться, снижаться, опускаться, падать (о цене, качестве и т.д.); 2) унижаться, опускаться
aşağılık (-ğı) 1. 1) низкое качество; 2) низость; подлость; 3) унижение; 2. простой, грубый
aşama чин, ранг, звание; сан, класс, ступень, степень
aşçı повар
aşçıbaşı (-nı) главный повар; известный кулинар
aşı прививка; вакцина
âşık влюбленный; ~olmak быть влюбленным
aşılamak (прям. и перен.) прививать
aşınmak изнашиваться, протираться, рваться; делаться слабым, слабеть; разъедаться, разрушаться
aşiret (-ti) племя, род
aşırı чрезмерно, очень; чрезмерный, крайний
aşırıcı экстремист
aşırılık (-ğı) чрезмерность, крайность, излишество, излишек; крайняя степень
aşk (-kı) любовь
aşkolsun (междометие) браво! молодец! ну и ну! потрясающе!
aşmak (aşar) преодолевать, переваливать, превышать
at (-tı) лошадь; конь
ata отeц; дед, дедушка
ataerki патриархат
ataerkil патриархальный
atak атака
atamak назначать кого (на должность и т.н.)
atardamar 1) артерия; 2) магистраль, магистральная улица
atasözü (-nü) пословица
ataşe атташе
atatürkçü кемалист
atbalığı (-nı) сом
atelye мастерская, ателье; цex
ateş огонь; (прям. и перен.) жар, пыл; ~ etmek стрелять, вести огонь; ~i var у него есть температура; ◊
~ pahasına по бешенной цене; ~le oynamak играть с огнем. ateşböceği светляк обыкновенный
16
ateşçi кочегар, истопник
ateşkes прекращение огня
ateşlemek 1) зажигать; sobay ~ затопить печь; 2) совершать поджог; 3) стрелять, вести огонь
ateşli 1) огненный; огневой; горящий; 2) имеющий жар; температуру; 3) перен. горячий; пламенный, пылкий, 4)
перен. возбужденный, взволнованный
ateşzede погорелец
аtılgan смелый, отважный, бесстрашный; напористый, предприимчивый, ловкий; дерзкий
atılmak быть брошенным; бросаться, устремляться
atış стрельба
atıştırmak торопливо есть (или пить)
atik ловкий, проворный, расторопный; ловко, проворно, быстро
atlama (прям. и перен.) прыжок, скачок
atlamak прыгать, перепрыгивать
atlet атлет
atlı всадник; кавалерист
atlıkarınca кapyсель
atma метание c.; disk ~ метание диска
atmaca ястреб
atmak (atar) бросать, метать; стрелять; стучать, биться (напр. о пульсе, сердце)
atölye ателье
audit аудит
av oxoтa; рыбалка
aval 1) поручительство в платеже по векселю, аваль; 2) поручитель
avanak (-ğı) дурень, простофиля, простак; остолоп
avans аванс
avantaj выгода
avantürist авантюрист; авантюристический
Avar аварец
avare 1. праздношатающийся, шалопай, бездельник; 2. порывистый (о ветре)
avarya авария
avaryasız безаварийный
avcı охотник
avize люстра
avlamak охотиться; balık ~ ловить рыбу
avlu двор
avrat (-dı) баба, женщина; жена
17
Avrupa Европа
avuç (-cu) ладонь; горсть, пригоршня
avukat (-tı) адвокат
avukatlık адвокатский; ~ ve danışmanlık hizmetleri адвокатские и консультационные услуги
avunç (-cu) утешение
avundurmak утешать
Avusturya Австрия
ay 1) луна; 2) мecяц; bugün ayın kaçı? Какое сегодня число?; hangi aydayız? Какой сейчас месяц?;
şubat ayındayız сейчас февраль
aya святой, святая
ayak (-ğı) I нoгa; aylın ~ босиком
ayak (-ğı) II ножка (нaпp. стола)
ayak (-ğı) III ступень, ступенька
ayakkabı (-nı) бувь
ayakkabıcılık (-ğı) торговля обувью
ayar точность, верность; проба (на благородных металлах
ayarlamak выверять, регулировать
ayaz мoрoз
ayazlı морозный и ясный
aybaşı (-nı) месячный, менструация
ayça молодой месяц, серп Луны
ayçiçeği (-ni) подсолнечник
aydın I светлый; ясный
aydın II интеллигент
aydınlatma освещение
aydınlatmak освещать, делать светлым; разъяснять
aydınlatmış освещённый
aydınlık (-ğı) светлое, освещенной место; светлый
aygıt (-tı) прибор, аппарат; telefon ~ı телефонный аппарат
ayı медведь
ayık трезвый
ayıklamak + В.п. перебирать, сортировать, очищать, выбирать сор (из крупы)
ayıp (-bı) стыд, срам; постыдный, позорный
ayıplamak стыдить, корить; осуждать, порицать
ağırayak (-ğı) беременная, на сносях

18
ayırmak 1) отделять, разъединять, разлучать; 2) различать, видеть разницу; 3) занимать, держать,
выделять (напр. место, билет); bu sandalyeyi size ayırdı он занял этот стул для вас
ayıüzümü (-nü) (бот.) толокнянка, междвежьи ушки
ayin религиозный обряд, религиозная процессия
aykırı противоречащий, идущий вразрез; вопреки, наперекор, вразрез
aylık (-ğı) жалование, плата (за месяц)
aylık месячный ~ dergi ежемесячный журнал; üç~ трехмесячный ребенок
ayna зеркало
aynen в точности, точь-в-точь, буквально
aynı тот же самый, точно такой же; идентичный; ~ zamanda одновременно
ayran айран (напиток)
ayrı отдельный, особый, другой; ~ ~ отдельно, особо, врозь
ayrıca 1) отдельно, врозь; 2) кроме того
ayrılık (-ğı) 1) отделение, разделение; 2) расставание, разлука; 3) разногласие, расхождение
ayrılmak расставаться; уезжать, уходить; расходиться (o супругах)
ayrıntı подробность
ayrışmak разлагаться на составные части; расходиться
aysız безлунный
aytaşı (-nı) лунный камень
az малый, незначительный, небольшой; мало, немного
azalmak уменьшаться, сокращаться
azaltılma уменьшение, сокращение
azaltmak уменьшать, сокращать
azami максимальный; ~ sürat максимальная скорость
azap (-bı) мука, страдание
azar оскорбление, обида, упрёк
azarlama выговор, замечание
azarlamak + В.п. упрекать кого-л.
azgın 1) разъяренный; бешенный, свирепый; 2) непослушный, непоседливый, шкодливый; 3) с
незаживающими ранами
azımsamak + В.п. считать недостаточным; недооценивать, умалять
azın минимум; en ~dan как минимум, по меньшей мере
azınlık меньшинство
azim (azmi) твердое намерение, решимость
aziz 1) дорогой; ~ dostum мой дорогой друг; ~im дорогой мой; 2) уважаемый
aznavur герой, богатырь
19
B
baba отец, папа
babaanne бабушка (по отцу)
babacan добродушный, приятный, симпатичный
babalık (-ğı) отцовство; ~ davası иск об установлении отцовства; ~ testi тест на отцовство
babayiğit (-di) богатырь, молодец
baca труба (дымовая)
bacak (-ğı) нога
bacanak (-ğı) свояк
bacı сестра; (обращение) тетушка, тетка
badana побелка
badanacı маляр
badanalamak белить
badem миндаль
bademcik (-ğı) миндалевидная железа
badiye пустыня; степь; дикая местность
badya бадья, деревянный или стеклянный сосуд
bagaj багаж; el ~i ручной багаж, ручная кладь
bağ I виноградник; сад
bağ II связка; шнурки
bağbozumu (-nu) 1) сбор винограда; 2) время сбора винограда
bağcı виноградарь
bağdaş сидение по-турецки; манера сидеть, поджав под себя ноги
bağımlı зависимый
bağımsız независимый
bağımsızlık (-ğı) независимость, самостоятельность
bağıntı 1) отношения; 2) связь, отношение; 3) пропорция
bağırmak кричать, орать
bağırsak (-ğı) кишка; kalın ~ толстая кишка
bağış дар, подношение; пожертвование; прощение, помилование
bağışıklık (-ğı) 1) иммунитет, 2) броня; льгота, привилегия
bağışlamak 1) прощать, миловать; 2) дарить, жертвовать
bağlaç (-cı) 1) скрепка; 2) союз; 3) тире, дефис
bağlam связка, вязанка, пучок; букет
bağlama соединение; скрепление

20
bağlamak завязывать; завязывать узлом; привязывать; связывать
bağlanmak быть связанным; (перен.) привязываться
bağlantı связь
bağlı привязанный; связанный; зависящий, зависимый
bağlılık (-ğı) привязанность, привычка
bahane предлог, повод; ~siyle под предлогом
bahar весна
baharat специи, пряности
bahçe сад; nebatat ~si ботанический сад; sebze ~si огород; gül ~si розовая плантация
bahçıvan садовник
bahr море
bahsetmek + Исх.п. говорить, упоминать о чем-л.
bahşiş чаевые, подачка
baht (-tı) судьба, доля
bahtiyar счастливый
bakan министр
bakanlık (-ğı) министерство; Adalet ~ı Министерство юстиции; Çalışma ve Sosyal Güvenlik ~ı Министерство
Труда и Социального Обеспечения; İçişleri ~ı Министерство внутренних дел; Kültür ve Turizm ~ı
Министерство Культуры и Туризма; Maliye ~ı Министерство Финансов; Milli Eğitim ~ı Министерство
Национального Образования;
bakaya дезертир
bakıcı смотрящий, наблюдающий;няня, сиделка
bakım присмотр, надзор
bakımlı ухоженный
bakımsız неухоженный, запущенный
bakır медь; медный
bakış взгляд
bakışmak смотреть друг на друга, переглядываться
bakire дева, девственница
bakiye остаток
bakkal бакалейщик
bakkaliye бакалейные товары; бакалейный магазин
bakla бобы
baklava баклава (род турецкого пирога с орехами - сладость)
bakmak (bakar) 1) смотреть, глядеть; 2) выходить (напр. об окнах); bu oda sokağa bakıyor эта комната
выходит на улицу; 3) заботиться о ком-л., ухаживать
21
bakteri бактерия
bal мёд
balaban крупный, большой; толстый, здоровенный
balad баллада
balayı (-nı) медовый месяц
balçık (-ğı) глина
baldır (анат.) голень
baldız свояченица
baldudak методоточивый, сладкоречивый
bale балет; ~ eğitmeni балетмейстер
balerin балерина
balgam мокрота; слизь
balgamî cлизистый
balık (-ğı) рыба
balıkçı рыболов, рыбак; торговец рыбой
balina кит
balmumu воск
balo бал
balon эростат; воздушный шар
balozu нектар
balta топор
baltalı вооруженный топором
balyoz кувалда
bambaşka совсем другой, совершенно другой; совсем по-другому, совсем иначе
band плёнка, лента (для магнитофона)
bandıra штандарт; флаг
bandrol этикетка
bando оркестр
banka банк
bankacı специалист по банковскому делу; служащий банка
bankacılık (-ğı) банковское дело; банковский
banker банкир
banket сиденье (напр, в трамвае, в автобусе)
banliyö пригород
banotu (-nu) (бот.) белена
bant (-dı) лента, скотч; yara ~ı лейкопластырь

22
banyo ванна; купанье
:
baraj плотина
baraka барак
bardak (-ğı) стакан
barınak (-ğı) кров, пристанище; убежище, приют
barış мир; примирение
barışmak мниться, примириться
barışmaz непримиримый
barışsever миролюбивый
bari хоть, хотя бы
barikat баррикада
bariz ясный, явный, очевидный.
baro коллегия адвокатов
barut (-tu) порох
basamak (-ğı) ступенька, подножка
basık сдавленный, сплюснутый
basılı напечатанный, печатный
basımevi (-ni) типография
basın пресса, печать
basınç (-cı) давление
basit простой
baskı 1) давление, нажим; 2) тираж
baskın 1. превосходящий, доминирующий; 2. 1) нападение ; su ~ı наводнение ; 2) обыск
baskül весы для тяжёлых грузов
basma ситец
basmak 1) ступать; 2) печатать; 3) наступить, нагрянуть; 4) жать, нажимать
basur геморрой
baş= главный; старший; başşehir столица; başhekim главврач
baş I голова; глава; ~ dönmesi головокружение
baş II начало; ayın ~ında в начале месяца; ~tan сначала, снова
başabaş (фин.) по номиналу, по номинальному курсу
başak (-ğı) колос
başarı успех, удача
başarılı успешный, удачный, преуспевающий
başarısız безуспешный, неудачный
başarma успешное выполнение

23
başarmak + В.п. успешно выполнять, справляться; заканчивать, доводить до победного конца
başbaşa с глазу на глаз
başbakan премьер-министр
başka 1. другой; 2. кроме, помимо; sizden ~ кроме вас
başkan председатель; глава; президент
başkanlık (-ğı) председательство
başkası (-nı) другое (субстант. прилагательное); ~ına bakma! не смотри на другого!
başkent (-ti) столица, главный город
başkomutan главнокомандующий
başkonsolos генеральный консул
Başkurt (-du) башкир
başlahana кочанная капуста
başlamak (başlar) начинать, приступать; начинаться
başlangıç (-cı) начало
başlıca главный, основной
başlık (-ğı) заголовок, заглавие
başsağlığı (-nı) соболезнование; ~ dilemek + Д.п. выражать соболезнование кому-л.
başsavcı лавный прокурор
başşehir (-hri) столица, главный город
başvurma обращение, запрос
başvuru обращение, запрос; pasaport ~u запрос (о выдаче) паспорта
batak (-ğı) топь, трясина, болото
bataklı болотистый
bataklık (-ğı) болото
batarya батарея
batı запад
batım закат; гибель; gün ~ı заход солнца
batmak (batar) 1) тонуть; 2) садиться, заходить (о солнце)
batmış затонувший
battaniye одеяло (тканьёвое, шерстяное)
bavul чемодан
bay господин
bayan госложа; дама
bayat чёрствый; несвежий; с душком; старый
baygın лишившийся чувств, в обморочном состоянии
baygınlık (-ğı) обморок, потеря сознания; слабость

24
bayılmak 1) лишаться чувств, падать в обморок; 2) обожать кого-что-л., очень нравиться
baykuş сова
bayrak (-ğı) 1) флаг; знамя; 2) эстафета
bayram праздник
baysal спокойный, мирный
baytar ветеринарный врач, ветеринар
baz база, основа
bazan, bazen иногда, порою
bazı некоторые, иные; иногда, порою; ~ ~ иногда, порою, временами
bebek (-ği) грудной ребёнок, младенец
beceri 1) способность, ловкость, умение; 2) успех, удача
becerikli умелый, ловкий, искусный
becermek выполнять, справляться
bedava бесплатный
bedbin пессимист
bedel стоимость; цена
beden тело, туловище
bedesten крытый рынок
beden тело, туловище
beğeni вкус
beğenmek одобрять, нравиться
begonya (бот.) бегония
bej беж, бежевый
bekar холостой, неженатый
bekâret (-ti) девственность
bekârlık (-ğı) холостая жизнь
bekçi стoрож; страж
bekleme ожидание
beklemedik неожиданный, ~ bir haber неожиданная новость
beklemek 1) ждать; 2) сторожить, караулить
bekletmek + В.п. заставлять ждать
bekri горький пьяница, пропойца
belâ несчастье, беда; горе
beledî муниципальный
belediye муниципалитет
beleş (жарг.) на дармовщину, на халяву

25
Belçika Бельгия
Belçikalı бельгиец, бельгийка
belertmek таращить (глаза)
belge документ, справка; doğum belgesi свидетельство о рождении
belgesel документальный
belirli определённый
belirmek 1) показываться; 2) становиться
belirsiz неопределённый; неясный; неизвестный
belirti признак, симптом
belirtmek определять, доказывать
belkemiği (-ni) позвоночный столб, позвоночник
belki мoжет быть, возможно
bellek (-ği) память
belli очевидный, ясный, известный
belsem бальзам
belsoğukluğu (-nu) (мед.) гонорея
bembeyaz совершенно белый
ben I я
ben II рoдинка
bencil эгоист
benimsemek усваивать; присваивать
benzemek походить, быть похожим
benzer похожий; подобный; аналогичный
benzetmek + В.п. делать похожим; путать, принимать за другого; sizi bir başkasına benzettim я принял вас за
другого
benzin бензин
beraber вместе, сообща
beraberlik (-ği) ничья; maç ~le sona erdi матч закончился вничью
beraet (-ti) оправдание
berat (-tı) свидетельство, патент, удостоверение
berbat скверный, дрянной, паршивый
berber парикмахер
berdel обменный брак
bere берет
bereket (-ti) изобилие
bereketli изобильный; благодатный

26
beri 1. эта (ближайшая) сторона; 2. лежащий сторону, ближе; ırmağın ~ yakası этот (ближний) берег реки; 3.
(исходный пункт во времени) от, с; dünden ~ cо вчерашнего дня
berrak – прозрачный, чистый; ~ su прозрачная вода
besbelli совершенно ясный, очевидный; совершенно ясно, очевидно
besin питание, пища
beslemek 1) кормить, вскармливать; 2) разводить, выращивать; 3) прям. и перен. лелеять, вынашивать; fikir
~ вынашивать мысль; ümit ~ питать надежду
beste 1) мелодия; музыка; 2) привязанный
besteci, bestekâr композитор
beş пять
beşinci пятый
beşir приносящий добрую весть; улыбчивый
betonarme железобетон
bevlıyeci уролог
bey господин, бей
beyan заверение; декларация; ~ etmek cообщать, заявлять
beyanat заявление; ~ta bulunmak, ~ vermek – делать заявление
beyanname заявление, декларация; gümrük ~ si таможенная декларация
beyaz белый; ~ kağıt белая бумага; ~ ayı белый медведь; ~ a çekmek переписать набело
beyazlаtma отбеливание; diş ~ отбеливание зубов
beyazpeynir брынза
beyefendi господин, сударь (вежливая форма обращения).
beygir лошадь, ломовая лошадь.
beyin (-yni) мозг
bez полотно, холст, бязь
bezdirmek + В.п., Исх.п. надоедать кому-л. чем-л., раздражать
beze тесто в виде кругляша.
bezelye зелёный горошек
bezgin апатичный, вялый
bıçak (-ğı) нож; лезвие (безопасной бритвы keskin ~ острый нож; kör ~ тупой нож
bıçaklaşmak драться на ножах
bıkılmak становиться в тягость
bıkmak надоедать
bırakılmış бесхозный
bırakmak 1) оставлять, покидать; бросать; 2) переносить (на другой срок); 3) пускать, отпускать.
bıyık (-ğı) усы

27
biber перец; kara ~ чёрный перец; kırmızı ~ красный перец
biberon 1) рожок (бутылочка) для кормления; 2) мундштук ( для курения)
biçare несчастный, бедняга
biçerdöğer комбайн
biçim покрой, фасон, форма; ne ~ adam? что за человек?
biçki кройка; ~ evi ателье мод; ~ kalıbı выкройка
biçmek (biçer) резать; кроить; косить
biftek (-ği) бифштекс
bilanço баланс
bilârdo бильярд
bildirge заявление; повестка, извещение
bildiri сообщение, заявление, коммюнике
bildirilmek сообщаться
bildirim сообщение; извещение; заявление; декларация; işe başlama ~i заявление о приступлении к работе
bildirmek + В.п., Д.п. сообщать что-л. кому-л.; извещать, давать знать
bile даже
bileği брусок, точило
bilek (-ği) запястье
bilemek точить
bilen знающий
bileşik составной, сложный, комбинированный
bileşik (-ği) соединение
bileşim состав, смесь; соединение
bileşke (физ.) равнодействующая сила.
billet (-ti) билет
biletçi билетный кассир; кондуктор
bilezik(ği) браслет
bilgi знание; сведение; özel ~ler личные данные
bilgin учёный
bilgisayar компьютер
bilgisiz несведущий, невежественный
bilhassa в особенности, особо
bilik (-ği) понятливость, смышленность, знание
bilim наука
bilimsel научный
bilinç сознание; разум, рассудок

28
bilinçaltı подсознание; подсознательный; подсознательно
bilinen известный; en ~ самый известный
bilinmek быть известным; быть признанным
bilinmez неизвестный, неведомый
bilirkişi эксперт
billur кристалл; хрусталь
bilmece загадка
bilmek (bilir) знать; уметь
bilya, bilye 1) детская игра в шарики;2) подшипник
bin тысяча
bina здание
binbaşi (-sı) майор
bindirmek 1) посадить (на поезд и т.п.) ;2) наскочить, наехать
binici наездник
binicilik (-ği) верховая езда
bininci тысячный
binmek 1) садиться (на поезд и т .п.); 2) садиться верхом
bir 1) один; 2) какой-то; некоторый
bira пиво
biracılık (-ğı) пивоварение
birader брат; братец, браток (при обращении)
biraz немного
birçok(ğu) многие, большое количество.
bir daha еще раз; с отриц. формой глагола больше не
birden сразу, разом; вдруг, неожиданно.
birer по одному
birey индивид
bireyci индивидуалист
biri(si) некто; кто-то
biricik единственный
birikmek скопляться, собираться
biriktirmek + В.п. копить, собирать
birim единица
birinci 1) первый; ~ gelmek прийти первым, стать первым; ~ si во-первых; 2. наилучший; ~ mal наилучший
товар; 3. первые ряды(в кинотеатре)
birincilik (-ği) первое место; первенство

29
birkaç несколько
birleşik соединённый, объединённый; ~ Аrap Emirlikleri Объединённые Арабские Эмираты
birleşim соединение, воссоединение, aile ~i воссоединение семьи
birleşmek соединяться, объединяться
birleştirmek соединять, объединять
birlik (-ği) 1) единение, единство; iş ~ сотрудничество; 2) союз; 3) подразделение
birlikte вместе
birmi какой-то; Türk ~ какой-то турок
birtakım ряд
birterimli одночлен
bisiklet (-ti) велосипед
bisküvi(t) бисквит, печенье
bistro бистро, ресторанчик, закусочная
bit (-ti) вошь
bitik слабый, немощный
bitim 1) всходы; 2) окончание; конец
bitirmek заканчивать, оканчивать, завершать
bitişke шов
bitişmek соприкасаться, быть смежным, смыкаться
bitki растение
bitkisel растительный
bitmek I кончаться, иссякать;обессилевать, выбиваться из сил
bitmek II расти (о растениях, волосах)
bitpazarı (-nı) толкучка, барахолка
biz мы; ~e нам; ~сe, ~e göre по-нашему, по-нашему мнению, на наш взгляд; ~e gelince что касается нас; ~de
у нас, при нас
bizim наш
bizmut висмут
bizzat cам, персонально , лично ; ~kendisi лично он сам
blok блок; блочный
bluz блузка, кофточка
bobin катушка, бобина, барабан
bodrum подвал; ~ katı подвальный этаж
bodur низкорослый, карликовый
boğa бык
boğaz I горло; горлышко ( напр. бутылки)

30
boğaz II (геогр.) пролив
boğmaca удушье, удушливый кашель
boğmak душить, давить; топить
boğucu удушающий, удушливый
boğuk сдавленный, глухой ( о голосе, звуке)
boğulmak быть задушенным, задохнуться; утонуть
boğum узел, сочленение
boğuntu удушье
boğuşmak 1.)схватить друг друга за глотку, сцепиться 2.)спорить, ссориться
bok гадкий
boks бокс
bоksör боксёр
bol 1.)свободный, широкий 2.)обильный, изобильный
bollaşmak становиться широким (просторным)
bolluk (-ğu) обилие, изобилие
bomba бомба, граната
bomboş пустым пустой, совершенно пустой
bonbon конфеты
bonbonyer конфетница
boncuk (-ğu) синяя бусинка от сглаза; разноцветные бусы
bonfile филе, филейная часть
bono бона, чек, квитанция
bonşans! удачи! желаю удачи!
bora предгрозовой вихревой ветер
boran грозовой дождь, буря
borani борани (кушанье из риса, кислого молока, шпината и др. овощей)
borat (хим.) бура, тетраборат натрия
borazan труба, горн
borç (-cu) долг, заём, задолженность; namus ~u долг чести
borçlu задолжавший, должник
borda борт (судна)
bordro бордеро: ведомость
bornoz купальный халат; бурнус
borsa биржа
borsacı биржевик, биржевой делец
boru трубка; труба

31
borukabağı (-nı) разновидность крупноплодной тыквы
bostаn огород
boş пустой, порожний; незанятый, свободный, праздный; ~ söz пустые слова
boşalmak пустеть, становиться пустым
boşaltmak опорожнять, освобождать; разгружать, выгружать
boşanma развод
boşanmak 1) разводиться (о супругах) 2) начать лить, выгружать
boşboğaz болтливый, не умеющий держать язык за зубами
boşluk (-ğu) пустота; вакуум; пространство; промежуток
Boşnak (-ğı) босниец; боснийский
Boşnakça боснийский язык
boşuna напрасно
bot (-tu) I катер, моторная лодка; ~ gezisi поездка на катере
bot II ботинок; ботинки
boy рост; вышина, высота; длина, протяжение ; размер (линейный); yıllar ~unca на протяжении жизни
boya краска, окраска
boyacı маляр, красильщик
boyalı 1) покрашенный, выкрашенный 2) чищенный (об обуви)
boyamak 1) красить 2) чистить ( об обуви)
boylu какого-л роста; рослый; ~ adam рослый человек; kısa ~ низкого роста ; orta ~ среднего роста; uzun ~
высокого роста
boynuz рог
boynuzlamak бодать
boyun ( ynu) шея ; ~ eğmek повиноваться, смириться
boyuna непрерывно, постоянно
boyunca вдоль (чего-л.); во всю длину (чего-л.); в течение, на протяжении
boyunduruk (-ğu) иго, гнет, порабощение
boyut измерение
boz серый, пепельный
boza буза ( напиток из проса)
bozarmak сереть, посереть
bozdurmak разменивать деньги
bozgun разгром
bozkır степь
bozmak 1)портить, повреждать, расстраивать 2)менять ( деньги) 3)громить
bozuk 1) испорченный, плохой, дурной 2) мелкий , разменный 3) ~para мелкая монета, мелочь

32
bozukluk (-ğu) повреждение, расстройство
bozulmak портиться, ломаться
böbrek (-ği) почка
böcek (-ği) насекомое ; hamam ~i таракан
böğürtlen ежевика
bölge район, сектор, зона
bölme секция, отделение; перегородка; отсек
bölmek делить
bölüm 1) разделение, распределение ; ış ~ü разделение труда 2) раздел , глава ( о книге) 3)отделение
(напр. в больнице)
bölünmez неделимый, неотъемлемый; ~parça неотъемлемая часть
börek (-ği) пирог, пирожок из слоеного теста; çiğ ~ жареный пирожок с мясом, луком и специями; kıymalı ~
пирог с мясным фаршем; sigara ~i пирожок в форме сигары c начинкой из брынзы
böyle такой, такого рода; так, таким образом
böylece так, таким образом
bronşit бронхит
broş брошь
brüt брутто; валовой
bu этот; bununla birlikte вместе с этим; однако; несмотря на это
bucak (-ğı) угол; уголок
buçuk с половиной
budak ветка
budala дурень
budalaca глупо, придурковато
bugün сегодня
bugünkü сегодняшний, нынешний
buğday пшеница
buğu водяной пар
buğulama приготовление пищи на пару
buğulamak выпаривать, готовить на пару
buhar пар
buharlaşmak испаряться, выпариваться
buji свеча
bukadar (наречие) столько
bulamak намазывать, обмазывать
bulandırmak (прям. и перен.) пачкать; мутить

33
bulanık (прям. и перен.) мутный : ~su мутная вода; неясный, пасмурный( о погоде)
bulanmak 1) покрываться чем-л.; пачкаться 2) мутиться, становиться мутным
bulantı тошнота
bulaşıcı заразный
bulaşık 1) заразный ; ~hastalık заразная болезнь 2) грязная посуда; ~makınası посудомойка
bulaşmak пачкаться, грязниться
Bulgar болгарин, болгарка
Bulgarca болгарский язык
bulgur крупномолотая пшеница
bulmaca кроссворд
bulmak (bulur) 1) находиться, доставать 2) разведывать, открывать 3) достигать
bulundurmak иметь (держать) наготове, иметь в запасе
bulunmak (bulunur) 1) быть найденым; Bavul bulundu нашелся чемодан 2) находиться; evde bulunuyor он
находится дома; в соединение с существительным в местном падеже выполняет функцию
вспомогательного глагола: yardımda ~ оказывать помощь, помогать
buluntu находка
buluş открытие ; ilmi ~ научное открытие
buluşmak встречаться, sinizle ne zaman buluşuruz? когда мы с вами встретимся?
bulut (-tu) облако, туча
bulutlu облачный
bulvar бульвар
bumbar кишки для изготовления колбасы
bumburuşuk сильно мятый
bunak впавший в детство, выживший из ума
bunalım кризис, затруднение
bunalımlı кризисный
bura это место; ~da здесь; ~ya сюда ; ~dan отсюда; ~larda здесь, в этих местах( краях); ~sı это место, здесь;
~sı okul здесь школа ; ~sını okuduk artık это мы уже прочитали; ~sına kadar вот во сих пор, вот до этого места
buradan отсюда
buralı здешний
buram: ~ ~ об обильном выделении чего-л. (запах, дым, пот и др.); ~ ~ kokmak издавать сильный запах
burç (-cu) знак зодиака
burçak (-ğı) горошек посевной
burgaç (-cı) водоворот; воздушный вихрь
burgu бурав, буравчик, сверло; штопор
burgulamak + В.п. сверлить, буравить

34
burkmak вертеть, крутить
burma закрученный, витой, спиральный
burkulmak подвёртываться (о ноге)
burs стипендия
burun (rnu) (в funduszeue.info) нос; носовая часть, носок; мыс
buruş морщина, складка
buruşmak (buruşuk) 1) покрываться морщинами, морщиться 2) мяться (о материи) ; bu kumaş buruşur mu?
эта материя мнется?
buruşturmak морщить, комкать, мять; yüzünü buruşturdu он морщил лицо
buruşuk сморщенный; мятый
but (-du) ляжка, tavuk ~u куриная ножка
buyurmak I приказать, повелеть; (вежл.) говорить, сказать bır şey mı buyurdunuz? вы что то сказали?
buyurmak II (вежл.) в значение служебного глагола etmek: teşrıf ~ оказать честь своим посещением
buyruk приказание, приказ, распоряжение
buyurun пожалуйста :gene buyurun! заходите ( приезжайте) снова! kahvenızı buyurunuz! извольте ваш кофе!
sofraya buyurunuz! прошу за стол Şöyle buyurun сюда, пожалуйста ( садитесь, пройдите)
buz лёд
buzağı (-nı) телёнок
buzdolabı (-nı) холодильник
buzkıran ледокол, ледорез
buzlamak покрываться льдом
buzlu покрытый льдом; со льдом
buzul ледник
buzullaşma обледенение
bücür коротышка (о человеке)
büfe буфет
bükme крученые нитки; шнур
bükmek вить, скручивать , сучить; гнуть, сгибать
Bükreş г. Бухарест
bülbül соловей
bülten бюллетень
bünye структура
bürkân вулкан
bürkanî вулканический
büro бюро, контора
bürokrasi бюрократия

35
bürüm покров, слой, оболочка
bürümek + В.п. окутывать, обволакивать
bürünmek + Д.п. погрузиться в; окутываться, обволакиваться
bütçe бюджет
bütün весь, целый, всё ,целиком, совершенно, полностью
bütüncü тоталитарный
bütünleşmek становиться единым целым, объединяться, концентрироваться
bütünlük (-ğü) целостность; территориальная целостность
bütünsel тотальный, всеобъемлющий
büyü колдовство, волшебство, чародейство
büyük 1) большой, крупный 2) великий ; ~ devlet великая держава 3) старший , ~ ana (anne) бабушка, ~ baba
дедушка
büyükelçi полномочный посол
büyükelçilik (-ği) посольство
büyükısırgan (бот.) крапива двудомная
büyüklük (-ğü) величина, численность
büyükmek вырасти, стать большим; стать больше (выше, старше)
büyükşehir большой город
büyülemek + В.п. околдовать, очаровать
büyüleyici обаятельный, чарующий, волшебный
büyültmek + В.п. увеличивать; fotoğrafı ~ увеличивать фотографию
büyümek становиться большим ; увеличиваться ; расти, вырастать
büyüteç (-ci) увеличительное стекло, лупа
büyütmek + В.п. увеличивать, делать большим
büzmek стягивать, сжимать, суживать
büzülmek стягиваться, сжиматься, суживаться, сокращаться, садиться

36
C
cacık (-ğı) салат из свежих огурцов и йогурта
cadaloz сварливая женщина, мегера, фурия, старая карга
cadde улица, проспект
cahil невежественный, тёмный; неграмотный; неопытный , зелёный
caiz дозволенный, разрешённый
caka (арго) выпендрёж, важничанье
cam стекло; стеклянный
cambaz акробат; канатоходец;) жонглёр
cami (î) мечеть
camia община; содружество
camlı cтеклянный, застеклённый ( например о шкафе)
can 1) душа, жизнь 2) прелестный , милый Ne ~ çocuk ! какое милое дитя! ; ~a yakın симпатичный, приятный :
~ım дорогой, милый ( при обращение) : ~dan а) от всей души, от всего сердца , искренне ; б) искренний : ~dan
dılerım желаю от всего сердца ; ~ı sıkılmak а) скучать, тосковать б) (исх.) надоесть, наскучить : bundan
~ı sıkıldı это ему надоело : ~ı ıstemek хотеться : ~ı bır şey ıstımıyordu ему ничего не хочется
canan возлюбленная, возлюбленный
canavar хищник, зверь
canciğer закадычный, задушевный; ~ dost закадычный друг
candan от всей души, искренне, сердечно
canevi (-ni) сердце, грудь; (перен.) центр; самое уязвимое место
cani (перс.) уголовный преступник; убийца
canilik (-ği) преступность; убийство
canavarca зверски, жестоко, свирепо
cankurtaran ~ кemerı спасательный пояс : ~ otomobili машина скорой помощи : ~ sandalı спасательная лодка
: ~ sımıdı спасательный круг : ~ yeleğı спасательный жилет:
canlandırmak + В.п. оживлять, приводить в чувство; возрождать; воскрешать в памяти
canlanmak 1) оживать, приходить в себя 2) оживляться
canlı живой; живо одушевлённый; подвижный, бойкий; выразительный; ~ оlarak
cansız бездыханный , бесчувственный, мертвый; вялый, интертный, безжизненный; неодушевлённый
cari текущий; ~ ay текущий месяц; ~ gider ödenekler ассигнования на текущие расходы
casus шпион
casusluk (-ğu) шпионаж
caz джаз; джазовый; ~ müziği джазовая музыка
cazip (-bi) cazibeli привлекательный , вызывающее интерес предложение

37
cebir (-bri) I насилие, принуждение
cebir (-bri) II алгебра
cebren силою, насильно, принудительно
cebri принудительный
cefa мучение, мука, страдание
cehalet невежество, незнание
cehennem ад
ceht (-di) çaba старание, усердие
ceket (-ti) пиджак, куртка
celse заседание, сессия
cemaat (-ti) приход, община; прихожане
cemiyet общество, ассоциация, лига
cenabet (-ti) осквернённость, ритуальная нечистота
cenaze покойник; ~ alayı похоронная процессия; ~ arabası катафалк; cenaze ~ı заупокойный намаз (по
мусульманину)
cendere пресс, вал
cenin зародыш, плод, эмбрион
cenk (-ği) сражение, битва
cennet (-ti) рай
cep (bi) 1) карман ~ telefonu мобильный телефон
cephane боеприпасы, боекомплект
cephe лоб, чело; фасад; фронт; сторона
cerahat рана; гной, сукровица
cerep (-bi) (мед.) чесотка, парша, короста
cereyan 1) (в разн. знач.) течение; solcu ~lar полит. левые движения: 2) поток, ток ; hava ~ı поток воздуха,
сквозняк ; elektrik ~ı электрический ток; 3) движение, ход
cerrah хирург
cesaret смелость, храбрость, отвага, мужество; ~ almak (bulmak) набраться смелости
cesaretli смелый, храбрый, отважный, мужественный
ceset (-di) труп, тело (покойника)
cesur смелый, храбрый, отважный, мужественный
cetvel таблица; список; линейка; ~ tahtası линейка
cevabî ответный; ~ mektup ответное письмо
cevap (-bı) ответ
cevher 1) руда; bakır ~i медная руда; 2) драгоценность
ceviz 1) орех; ~ ağacı ореховое дерево; 2) ореховый, из орехового дерева

38
ceylan газель
ceza наказание, кара; взыскание; ağır ~ (юр.) строгое наказание; ~ emri судебный приговор; ~ Kanunu
Уголовный кодекс; ~ vermek + Д.п. наказывать кого-л.; налагать взыскание на кого-л.; hapis ~sı тюремное
заключение; para ~ sı денежный штаф
cezaevi (-ni) тюрьма
cezaî (уголовно) наказуемый, заслуживающий наказания; ~ sorumluk уголовная ответственность; ~ mesele
уголовное дело
cezalandırmak наказывать, карать
cezalanmak быть наказанным, наказываться
Cezayirli алжирец; алжирский
cezve кофейник (для варки кофе по-турецки)
cılız чахлый, худой; слабый
cımbız ~ пинцет
cımbızlamak + В.п. выщипывать щипчиками (пинцетом)
cırcırböceği сверчок домовой
cırlak фистула, фальцет
cıva ртуть
cıvata болт, винт
cıvıltı щебетание, чирикание
cızbız мясо, жаренное на жаровне, вертеле
cızıltı шипение
cızırdamak шипеть
cibin муха, москит, комар
cibre виноградные выжимки, гуща, осадок
cici красивый, прелестный
cidden серьезно, не на шутку, всерьез
ciddi серьезный; ~ bir sevgi настоящая любовь
ciğer печень; ливер
cihan мир, земля, вселенная
cihaz аппарат, прибор
cilâ лак
cilâlamak лакировать, полировать; наводить глянец
cilt (-di) I кожа
cilt (-di) II переплет; том
cilve кокетство
cimnaz гимназия

39
cimri скупой, скаредный
cin джин, дух, демон
cinaî уголовный, преступный; ~ şube уголовная полиция
cinas (ар.) игра слов, каламбур; ~ yapmak острить; söz ~sı игра слов, двусмысленность
cınasçı остряк
cınaslı двусмысленный, иносказательный
cinayet (-ti) преступление, злодеяние; ~ davası уголовный процесс; ~ mahkemesi уголовный суд
cinnet (-ti) безумие, сумасшествие
cins I род; сорт; порода; породистый; ~ bir köpek породистая собака
cins II пол; erkek ~si мужской пол
cinsel половой, сексуальный
cinsibir единоплеменной, одной породы
cip джип
cips чипсы, хрустящий картофель
cirit (-di) дротик, метательное копьё
cisim (-smi) тело
civan юноша
civar 1) окрестность, предместье; округа; ~ında а) в окрестностях чего-л.; б) около, приблизительно; beş
milyon lira ~ında около пяти миллионов лир; 2) соседство, близость
civciv цыплёнок (только что вылупившийся из яйца)
cizgili полосатый, в полоску
coğrafya география
cop дубинка (полицейская)
coşku энтузиазм, воодушевление; экстаз, волнение
coşkun 1) возбужденный, взволнованный; пылкий, буйный; 2) бушующий (о ветре, море и т.н.)
coşkunca бурно, азартно
coşmak возбуждаться, волноваться; 2) расходиться, разбушеваться (о ветре, море и т.н.)
cömert (в разн. знач.) щедрый; ~ toprak щедрая земля
cömertçe щедро
cömertleşmek расщедриться
cuma пятница
cumartesi суббота
cumhurbaşkanı президент
cumhuriyet (-ti) республика; Türkiye ~i турецкая республика
cumhuriyetçi республиканец
cunta хунта; askeri ~ военная хунта

40
cübbe мантия; avukatlık ~ адвокатская мантия
cüce карлик, лилипут; маленький, низкорослый, карликовый
cümbüş развлечение, веселье
cümle 1) фраза, предложение; 2) весь
cürüm (-rmü) преступление, правонарушение; вина, проступок, провинность
cüzdan I кошелёк, бумажник; папка
cüzdan II удостоверение, свидетельство; hüviyet ~ı удостоверение личности; evlilik ~ı свидетельство о браке;
sağlık ~ı справка о состоянии здоровья

Ç
çaba усилие; старание; усердие
çabalamak прилагать усилия, стараться; силиться
çabuçak очень быстро, мигом, в один момент
çabuk быстро, скоро, живо; быстрый, скорый
çaçabalığı (-nı) шпроты
çaçaron краснобай, горлопан, крикун
çaçaronluk (-ğu) краснобайство, горлопанство
çadır палатка, шатёр
çafçaf показуха
çafçaflı вычурный, показной
çağ период, эпоха, век, возраст, время
çağanoz yengeç краб
çağdaş современник; современный
çağırmak 1) звать, вызывать; 2) созывать; призывать; приглашать; askere ~ призывать в армию; düğüne ~
приглашать на свадьбу; geri ~ отозвать (напр. посла)
çağlayan небольшой водопад
çağrı 1) приглашение; 2) воззвание; призыв
çağrışmak ile перекликаться, перекрикиваться; орать, кричать, галдеть
çakal шакал; (арго) шельма, пройдоха
çakıl галька, мелкий окатыш; гравий
çakır голубой, серовато-голубой
çakmak (-ğı) I зажигалка
çakmak II 1) забивать; çivi ~ забивать гвозди; 2) сверкать (о молнии); şimşek çaktı сверкнула молния
çakşir мужские шаровары
41
çalar с боем, бьющий; çalar ~ı будильник
çalgı музыкальный инструмент
çalgıcı музыкант; оркестрант
çalı кустарник, кусты
çalıkuşu птичка певчая
çalınmak быть украденным
çalınmış краденый, ворованный
çalıntı украденная, ворованая вещь; ~ cihaz краденый аппарат
çalışkan трудолюбивый, прилежный, старательный
çalışma работа; ~ saatleri рабочие часы
çalışmak 1) работать, трудиться; 2) стараться; 3) заниматься; derse ~ готовить уроки; matematiğe ~
заниматься математикой, готовить уроки по математике
çalkalamak, çalkamak 1) взбалтывать, взбивать; 2) полоскать
çalmak 1) бить, стучать; kapıyı ~ стучать в дверь; 2) воровать, красть; 3) играть (на музыкальном
инструменте); keman ~ играть на скрипке; 4) звонить; telefon çalıyor телефон звонит
çam сосна
çamaşır бельё; стирка; ~ makinası стиральная машина
çamçarşı кругом, со всех сторон
çamfıstığı кедровый орех
çamur грязь; глина; ~ banyosu грязевые ванны
çan колокол; ~ çalıyor звонит колокол
çanak (-ğı) глиняная чашка, миска
çanaksı напоминающий чашу, чашеобразный
çancı звонарь
çanta сумка; портфель; sırt ~ sı рюкзак; yol ~sı дорожная сумка
çap (-pı) диаметр, поперечник; калибр; размер
çapa цапка, мотыга; киркомотыга; рыхление
çapak (-ğı) 1) глазной гной; 2) обсечки; 3) заусенец, гарт, окалина (на металле)
çapalamak копать, рыхлить
çapkın волокита, женолюб, распутник, бабник; блудливый, похотливый
çapkınlaşmak стать повесой, волокитой, бабником; распуститься, избаловаться
çapkınlık (-ğı) волокитство, распутство, блудливость
çаргаz перекрещивающийся, скрещивающийся
çapul грабёж, разбой
çaput лохмотья, ветошь; тряпка
çarçabuk быстро-быстро, мигом, молниеносно

42
çаге средство; выход (из положения); başka ~si yok другoго выхода нет; ~sine bakmak найти выход из
положения; ◊ ne ~! ничего не поделаешь!
çaresiz безвыходный, безнадёжный; поневоле; ~ kalmak быть в безвыходном (безнадёждном) положении
çark (-kı) колесо
çarkıfelek I (-ği) (бот.) пассифлора, страстоцвет
çarkıfelek II (-ği) фейерверк
çarkıfelek III (-ği) (перен.) судьба
çarmıh крест
çarnaçar волей-неволей, хочешь не хочешь
çarpık кривой, перекошенный
çarpıntı удар, биение, yürek ~sı сердцебиение
çarpışma столкновение, стычка
çarpışmak 1) сталкиваться, наталкиваться друг на друга; 2) (ile) сражаться, биться, бороться
çarpma столкновение
çarpmak 1) налететь, наскочить, наехать; 2) биться
çarşaf простыня
çarşamba среда (день недели)
çarşı рынок (крытый), торговые ряды
çatal вилка (столовая); раздвоенный, разветвлённый
çatallanmak раздваиваться, разветвляться
çatı кровля; ~ altı мансарда
çatık нахмуренный (о бровях)
çatırtı треск
çatışma столкновение, конфронтация, конфликт
catışmak ile спорить, препираться с кем-л.
çatlak (-ğı) (прям, и перен.) трещина; треснувший, лопнувший
çatlamak (прям, и перен.) треснуть, лопнуть
çatmak 1) нападать, выступать с нападками; 2) примётывать
çatra patra кое-как; через пень колоду
çavdar рожь
çavuş глашатай; унтер-офицер, сержант
çay чай
çaydanlık (-ğı) чайник
çayevi (-ni) çayhane чайная
çayır луг
çayırkuşu (-nu) жаворонок

43
çaylak (-ğı) коршун
Çeçen чеченец, чеченка
Çenence чеченский язык
çek (-ki) чек; seyahat ~i дорожный чек
çekap профилактический осмотр; профилактика
çekecek (-ği) рожок (для надевания обуви)
çekici тягач, буксир
çekiç (-ci) молот; молоток
çekiliş тираж, розыгрыш
çekilme оставка; geri ~ отступление
çekilmez несносный, невыносимый
çekim притяжение; yer ~i земное притяжение
çekimser воздержавшийся (при голосовании)
çekingen стеснительный; осторожный; сдержанный
çekinmek + Исх.п. воздерживаться; стесняться
çekirdek (-ği) 1) косточка, зёрнышко, семечко (в плодах); 2) ядро; ~ enerjisi ядерная энергия; atom ~ i
атомное ядро
çekirge саранча; ~ kuşu скворец
çekişmek ссориться, ругаться
çekmece 1) ящик 2) бухта
çekmek (çeker) 1) тянуть, тащить; привлекать; birinin dikkatini ~ привлекать чье-л. внимание; 2) вытаскивать,
выхватывать; 3) втягивать, вдыхать; sigara dumanını ~ втягивать дым папиросы; 4) отзывать (напр, посла); 5)
брать, снимать со счёта; bankadan para ~ брать деньги из банка; 6) чертить, проводить (напр. линию); 7)
выносить, испытывать; bu adam çok çekti этот человек много пережил; 8) подвергать, привлекать; sorguya
подвергать допросу; 9) натягивать, надевать (напр, обувь); 10) садиться (о материи); ◊ bayrak ~ поднимать
флаг. 11) принимать (о сигнале тел.) burada telefonum çekmiyor. – у меня тут телефон не ловит (сигнал)
çekmemezlik (-ği) нетерпимость; зависть
çekmez не вытягивающийся, не садящийся при стирке (о материи)
çelenk (-ği) венок
çelgi головной платок
çelik (-ği) сталь; стальной
çelim осанка, телосложение
çelimli хорошо сложенный, статный, осанистый
çelimsiz плохо сложенный, с плохой осанкой, неказистый (человек)
çelişiklik противоречивый; противоречие
çelişmek ile противоречить чему-л., кому-л.

44
çelme подножка
çember 1) круг, окружность; 2) обруч; железное кольцо; 3) котёл
çemen тмин обыкновенный
çene челюсть; подбородок; ~ kemiği челюстная кость; alt ~ нижняя челюсть; üst ~ верхняя челюсть
çenebaz болтливый
çengi танцовщица
çengel крючок
çentik выемка, зарубка, щербина; насечка
çerçeve 1) рама; оправа; gözluk ~si оправа для очков; 2) рамки
çerçi торговец вразнос, лоточник; галантерейщик
çerez закуска (перед едой)
çerezlenmek перекусывать, закусывать
çerezlik (-ği) то, что годится для закуски
çerge палатка; шатёр; çingene ~si цыганский шатёр
Çerkez черкес; черкесский
çermik (-ği) горячий источник; лечебные воды; водолечебница
çerviş топлёное сало; сок (жижа) приготовленного блюда
çeşit (-di) вид, сорт; ассортимент; ~ ~ разный-разный, всевозможный
çeşitli разные, различные, разнообразные
çeşitlilik (-ği) разнообразие
çeşme 1. источник (воды); фонтан, водоем; musluklu ~ (водопроводная) колонка; 2. кран (в раковине)
çete отряд (партизан, повстанцев) банда, шайка
çeteci повстанец, партизан
çetin (в разн. знач.) трудный, сложный; ~ mesele сложный вопрос; ~ mizaç трудный характер; ◊ ~ ceviz
крепкий орешек
çevik быстрый, подвижный
çeviren переводчик
çeviri перевод; ~ yapmak делать перевод
çevirme I жаренный на вертеле; kuzu ~si жареный барашек, барашек, жареный на вертеле
çevirme II перевод; Türkçe’den ~ bir eser произведение, переведённое с турецкого языка
çevirmek 1) поворачивать, переворачивать; 2) крутить, вращать; 3) возвращать, отправлять обратно; 4)
переводить (на другой язык); 5) перелицовывать (одежду); 6) превращать во что-л.
çevirmen переводчик
çevre круг, окружность; округ, округа
çevriyazı транскрипция
çeyiz (-ği) приданое

45
çeyrek (-ği) четверть
çıban чирей, нарыв
сığ лавина (снежная)
çığırtkan зазывала
çığlık (-ğı) крик, вопль
çıkagelmek вдруг появиться; неожиданно прийти
çıkar I расчёт, выгода, польза, интерес; ~ gözetmeden бескорыстно
çıkar II путь, способ; выход
çıkarmak 1) вынимать, вытаскивать, извлекать; 2) выводить; выдворять; увольнять; 3) протянуть, дожить; 4)
(воен.) asker ~ высаживать десант; 5) опубликовывать, издавать, выпускать; 6) производить, добывать; 7)
вывозить (товары); 8) вымещать (напр, злобу); ◊ ses çıkarmamak не возражать, молчать, 9) вычитать
çıkarsever материалист, меркантильный человек
çıkarsız бессеребренник
çıkık (-ğı) вывих; вывихнутый; выступающий (наружу)
çıkış выход, выезд (с территории)
çıkmak (çıkar) 1) выходить; 2) подниматься, взбираться; 3) отправляться; yola ~ отправляться в путь; 4)
появляться (неожиданно); 5)стоить, обходиться; 6) исполнять роль; Otelloya ~исполнять роль Отелло; 7)
вести, следовать; bu yol nereye çıkar? куда ведёт эта дорога?; 8) оказаться; bu kumaş çürük çıktı эта материя
оказалась гнилой; 9) выходить, издаваться, выпускаться; bu gazete nerede çıkıyor? где издаётся эта газета?;
10) кончаться, проходить, завершаться; kış çıktı зима кончилась; 11) повышаться (о цене); 12) всходить,
восходить (о небесных светилах); 13) получать вывих; ayağım çıktı я вывихнул ногу; paradan ~ издержаться,
истратиться; ortaya ~ возникать, вставать (о вопросе)
çıkmaz тупик, безвыходное положение
çıldırmak сходить с ума, лишаться рассудка
çılgın безумный, сумасшедший; безрассудный; безумец
çınar чинара, платан
çini фаянс, изразец
çıplak голый, обнаженный
çıra смольё, сосновая щепа (лучина)
çırak (-ğı) ученик, подмастерье
çırçır 1) хлопкоочистительная машина; 2) родничок; 3) треск
çırpınmak трепетать, трепыхать; биться, извиваться; 3) метаться
çırpmak + В.п. трясти, вытряхивать; взбивать; ~ çırpmak выбивать ковры
çıtırdamak издавать треск (хруст); трещать; хрустеть
çıvgın 1) дождь со снегом и ветром 2) молодой побег, росток
çıyan (зоол.) сколопендра

46
çiçek (-ği) 1) цветок; 2) оспа
çiçekçi продавец цветов
çiçeklik (-ği) ваза для цветов, цветочная клумба, цветник, цветочный горшок
çift пара; парный
çiftçi земледелец,фермер
çiftçilik (-ği) земледелие, сельское хозяйство
çifte I парный, двойной; двухвесельный
çifte II двустволка
çiftleşmek 1) соединяться в пары; делаться парным, сдваиваться; 2) случаться, спариваться
çiftşik (-ği) ферма, хозяйство, поместье
çiğ сырой, не варённый, недоваренный
çiğnemek 1) жевать, разжёвывать; 2) топтать, мыть (ногами); 3) давить
çiklet (-ti) жевательная резинка
çikolata шоколад
çil I рябчик
çil II веснушки
çile моток (ниток и т.п.)
çilek(ği) земляника, клубника
çilingir слесарь
çilli веснушчатый, в веснушках, в пятнах
çim трава в саду (на газонах)
çimdiklemek щипать, отщипывать
çimen 1) зелень, трава, мурава; дёрн; 2) луг, лужайка, газон
çimento цемент
Çin Китай
çinbeyazı цинковые белила
çingene цыган
çini 1) изразцы (для облицовки стен и т.н.); изразец, кафель; 2) фарфор; фаянс
çinicilik керамика, гончарное искусство.
çinko 1. цинк; 2. цинковый
Çinli китаец
çipçiğ - совершенно сырой, совсем сырой
çirk (-ki) грязь, нечистоты
çirkin некрасивый, безобразный; некрасиво, безобразно
çiselemek моросить
çiş моча

47
çit изгородь, плетень, забор; ограда
çivi гвоздь
çiy роса
çizelge разлинованная бумага; расписание, график; таблица
çizer ressam - художник
çizgi линия, черта
çizme сапог
çizmek (çizer) проводить линию, линовать; вычёркивать, стирать
çoban пастух
çocuk (-ğu) ребёнок, дитя; парень
çocukluk (-ğu) детство, детские годы; ребячество
çoğalmak увеличиваться, расти (в числе), размножаться
çoğaltmak увеличивать (в числе), размножать
çoğunluk (-ğu) большинство
çok(ğu) много; очень
çorak(ğı) солончак; солончаковый, неплодородный (о почве)
çorap(bı) чулки, носки
çorba суп, похлёбка
çökelti осадок, отстой
çökmek 1) опускаться; 2) обваливаться, обрушиваться; 3) впадать, вваливаться (о щеках, глазах).
çöküntü I оседание; обвал; обломки, развалины, руины, разрушения; впадина
çöküntü II отбросы, подонки
çöküntü III (перен.) падение, крушение, крах
çöl пустыня
çölümsü в виде пустыни, пустынный, пустынообразный; полупустынный
çömertçe щедро
çömlek (-ği) горшок (глиняный)
çöp 1) щепочка; былинка; 2) мусор
çöplük (-ğü) свалка
çörek (-ği) чурек (лепёшка из пресного теста)
çörten жёлоб
çözelti раствор
çözmek 1) развязывать, распутывать; расстёгивать; 2) решать, разрешать (напр. проблему, задачу)
çözülmek 1) развязываться; 2) растворяться
çözüm решение, разрешение (напр. проблемы, задачи)
çubuk (-ğu) 1) прут; 2) трубка, чубук

48
çuha сукно
çukur 1) яма, впадина; овраг; 2) ямочка (на щеках); 3) могила
çul грубая шерстяная ткань; шерстяная попона
çuval мешок
çünkü потому что, так как
çürük (-ğü) гнилой, прогнивший; испорченный; непрочный; синяк
çürümek гнить, разлагаться, портиться
çürümüş гнилой, сгнивший, прогнивший

49
D
da/de тоже; также; и
dadaş (разг.) брат; парень, браток (обращение)
dadı няня, нянька
dağ гора
dağar кожаный мешок; глиняный сосуд с широкой горловиной
dağcı альпинист
dağılmak 1) рассеиваться, расходиться; 2) быть розданным, быть распределённым
dağınık 1) рассыпанный; распылённый; 2) разбросанный; неубранный, в беспорядке
Dağıstan дагестан
Dağıstanlı дагестанец
dağıtım распределение, раздача
dağıtmak 1) рассеивать, развеивать, разгонять; 2) раздавать, распределять
dağlı горец
dağlık горный, гористый
daha ещё; всё ещё; более; ~ güzel более красивый, красивее
dahi и, также, даже; bunu ben ~ biliyorum этого и я знаю
dâhi гениальный (чаще о человеке); гений (о человеке)
dahil внутренность, внутренняя часть; включая, включительно
daima постоянно, всегда
daimi постоянный
dair о, относительно
daire I круг, окружность; ~sinde в рамках чего-л.; bu esaslar ~sinde в рамках этих положений
daire II квартира; ayrı ~ отдельная квартира
daire III департамент, отдел; pasaport ~si паспортный отдел
dairevi круглый
dakik 1) тонкий; 2) точный
dakika минута
daktilo 1) (~bayan, ~hanım, ~kız) машинистка; 2) машинопись; ~ makinesi пишущая машинка
dal ветвь, ветка; отрасль; bilim ~ отрасль науки
dalak (-ğı) селезёнка
dalaş скандал; драка
dalga (в разн. знач.) волна; вал (водяной); uzunluğu длина волны; ses ~sı звуковая волна
dalgakıran волнорез
dalgalandırmak 1) волновать; 2) развевать, колыхать

50
dalgalanmak волноваться, покрываться волнами; колыхаться, развеваться
dalgıç (-cı) водолаз
dalgın задумчивый; рассеянный
dalgınlık задумчивость; рассеянность
dalış погружение на глубину, дайвинг
dalkavuk льстец; подлиза
dalmak погружаться, опускаться; denize ~ нырять, погружаться в море; işe ~ погружаться в работу
dalya георгин
dam крыша
dama шашки (игра)
damak (-ğı) нёбо
damar 1) (в разн. знач.) жила; altın ~ı золотая жила; 2) вена
damat (-dı) зять (муж дочери); жених
damga штемпель; клеймо; печать; ~, ayar ~sı проба (на серебре, золоте); ◊ ~ pulu гербовая марка
damıtmak дистиллировать, перегонять
damızlık семенной, селекционный; племенной (о животных)
damla (прям. и перен.) капля
damlalık (-ğı) пипетка
damlamak капать
damping демпинг
dana телёнок; ~ eti телятина
Danımarka Дания
Danımarkaca датский язык
Danımarkalı датчанин, датчанка
danışma консультация
danışmak консультироваться, советоваться
danışman советник, консультант
danışmanlık (-ğı) консультирование
dans танец, пляска
dansöz танцовщица, балерина
dantel, dantelâ кружево
dapdar узенький, очень узкий
dar 1) узкий, тесный; 2) недостаточный; ~ gelirli малооплачиваемый; vaktim ~dır у меня время
ограничено; ◊ ~da bulunmak испытывать денежные затруднения, нуждаться
daralmak сужаться, становиться узким
darbe (в разн. знач.) удар; переворот

51
dargın сердитый, обиженный
darı просо
darılışmak сердиться друг на друга
darılmak обижаться
darlık (-ğı) нехватка, затруднение
dâva иск, тяжба, судебное дело; ~ açmak открыть (возбудить) дело; ~yı kazanmak выиграть (судебное) дело
davacı истец, жалобщик
davalı ответчик
davar мелкий рогатый скот
davet (-ti) 1) приглашение; ~ etmek приглашать, звать; ~i üzerine gelmek приехать по
приглашению кого-л; 2) банкет
davetiye пригласительный билет
davetli приглашённый, гость
davranış отношение, обращение; поступок, поведение, действие
davranmak держаться, вести себя; действовать, поступать
davul барабан
davulcu барабанщик
dayak (-ğı) 1) побои; ~ atmak бить, избивать; yemek быть побитым; 2) подпорка
dayamak подпирать, прислонять
dayanak (-ğı) опора; защита
dayanıklı крепкий, прочный; выносливый, стойкий
dayanıksız непрочный; невыносливый, слабый
dayanışma солидарность, сплочённость
dayanmak 1) опираться, облокачиваться; 2) переносить, выносить, выдерживать
dayı дядя (со стороны матери)
dazlak лысый, плешивый
de и, а, же; тоже; ben de я тоже, и я; yoruldum da, acıktım da я и устал, и проголодался
dede дед, дедушка
dedikodu сплетни, пересуды, слухи
defa раз; bazı ~ иногда; bir ~ один раз, однажды; birkaç ~ несколько раз; bu ~ на этот раз; ~larca
неоднократно
defile демонстрация, показ (мод)
defne лавр, лавровое дерево
defnetmek + В.п. хоронить, погребать кого-л.
defolmak (defolur) быть изгнанным; defol! убирайся!
defter тетрадь; hâtıra ~i дневник

52
değer i 1) цена, стоимость; ~i biçilmez неоценимый; 2) достоинство; заслуга; 2. стоящий, достойный; dikkate ~
достойный внимания
değerbilmez не умеющий ценить, неблагодарный
değerli ценный, драгоценный, дорогой; уважаемый
değersiz ничего не стоящий, малоценный
değil (именное отрицание) не; ben doktor değilim я не врач
değirmen мельница
değirmenci мельник
değişebilme изменчивость
değişik изменившийся; разный, различный
değişiklik (-ği) перемена, изменение
değişmek 1) меняться, изменяться, сменяться; hava değişti погода изменилась; 2) обмениваться; onunla
saatlerimizi değiştik мы обменялись с ним часами; 3) переменить, сменить
değiştirmek менять, обменивать
değmek касаться, прикасаться
değnek (-ği) палка, трость
dehliz вестибюль, прихожая; коридор.
dehşet (-ti) 1) страх, ужас; 2) диво!, чудо!
dehşetli ужасный, страшный
dek до
dekadan декадент
dekan декан
dekolte декольтированный; gayet ~ сильно декольтированный
dekont вычет
dekor декорации
dekoratif декоративный
deli сумасшедший
delidolu безрассудный, сумасбродный
delik (-ği) дыра, отверстие; дырявый
delikanlı юноша, молодой человек
delil доказательство, довод, аргумент
delibozuk сумасбродный
delidolu безрассудный, сумасбродный
deliduman ненормальный, полоумный; сумасбродный, безрассудный
delik дырявый; ~ cep дырявый карман
delik (-ği) дыра, отверстие; anahtar ~ği замочная скважина

53
delirmek сходить с ума
delmek продырявливать, просверливать
demagoji демагогия
demeç (-ci) заявление; интервью
demek (der) 1) говорить; ne diyorsunuz? что вы говорите?; bununla ne ~ istiyorsunuz? что вы хотите этим
сказать?; 2) называть; buna ne dersiniz? как вы это назовёте?; 3) значить, означать; ~ ki, ~ oluyor ki значит
(стало быть, выходить), что ; bu ne ~ ? что это значить?; ◊ ne diye ? зачем?, чего ради?
demet (-ti) букет; пучок; сноп
demin только что, сейчас, недавно
demir 1. 1) железо; 2) якорь; 2. железный
demirbaş инвентарный фонд, инвентарь
demirci кузнец
demirkapan магнит
demiryolcu железнодорожник
demiryolu (-nu) железная дорога
demlenmek 1. завариваться ( о чае) 2. (разг.) дойти до «кондиции»
demode вышедший из моды, устаревший
demokrasi демократия
demokratik демократический
denek (-ği) 1) образец, образчик 2) испытанный, испробованный; ~ taşı пробный камень
deneme испытание, опыт, проба
denemek испытывать, пробовать
denetim наблюдение, контроль
denetlemek наблюдать, контролировать
deney опыт, эксперимент, испытание
deneyim экспериментирование
denge равновесие
denilmek (denilir) говориться, быть сказанным
deniz море, волнение в море, bugün ~ var сегодня море неспокойно
denizaltı подводная лодка
denizaşırı заморский
denizci моряк, мореплаватель
denizcilik (-ği) мореходство
denizkızı (-nı) русалка, (сказ.) сирена
denk (dengi) противовес, контргруз 2)равный, эквивалентный
denklem уравнение

54
denklik (-ği) подобие, соответствие, адекватность, соразмерность
denli тактичный
densiz бестактный
depo склад, бак
depozit (фин.) депозит, залог
deprem землетрясение
depresyon депрессия
derbeder скиталец, бродяга
derbent (-di) горный проход, теснина; крепость на границах горных перевалов
dere речка, ручей (горный),ущелье, долина, пересыхающее русло реки
derece градус, температура 2)градусник ,термометр 3)ступень, степень, уровень
dereotu (-nu) укроп
dergi журнал, сборник
derhal сейчас же, тотчас, немедленно
dеri кожа, кожаный; шкура, кожица (плодов)
derialtı подкожный
derin глубокий
derinleşmek углубляться
derinlik (-ği) глубина
derken вдруг, в этот момент, в это время
derman энергия, сила; излечение, избавление
dernek (-ği) общество, кружок
ders урок
dersane класс, аудитория
dert (-di) страдание, мучение, несчастье
dertli страдающий, горестный, печальный
derttaş друг по несчастью
desen рисунок, ~li kumaş набивная ткань
destan дестан, эпический сказ
deste пачка, связка, букет
destek (-ği) (прям. и перен.) поддержка,опора
desteklemek поддерживать
deşmek + В.п. бередить; yaraları ~ бередить раны
dev гигант, великан; див, злой дух
devam продолжение, длительность, продолжать
devamlı продолжительный, длительный

55
deve верблюд
devekuşu (-nu) страус
devir (-vri) время, эпоха, период
devir (-vri) вращение, оборот, круг, виток
devirmek валить, опрокидывать; свергать правительство
devlet (-ti) I государство, держава
devlet (-ti) II счастье, благополучие
devletleştirmek национализировать, передавать в руки государства
devre период, стадия; (спорт.) период, круг
devren (юр.) с передачей прав; ~ kiralık apartıman дом, сдаваемый в субаренду
devretme сдача
devriâlem кругосветное путешествие
devrim революция
devrimci революционер, революционный
devriye патруль
deyim образное выражение; поговорка
dezenfeksyon дезинфекция
dezenfekte дезинфицированный; ~ etmek дезинфицировать
dış funduszeue.infoя,наружная сторона, funduszeue.infoй,наружный~ siyaset внешняя политика, ~ kapı наружная дверь,
~ında вне,снаружи, bunun ~ında кроме этого, ~ından извне,şehir ~ı загородный
dışarı внешняя (наружная сторона),вне ,снаружи. ~çıkmak выйти на улицу. dışarda во дворе, на улице
dışişleri ~ bakanı министр иностранных дел, ~bakanlığı министерство иностранных дел
dışkı эксперименты
didaktik дидактический
diferansiyel дифференциал
difteri дифтерит, дифтерия
diğer другой, иной, простой
dik отвесный, крутой, вертикальный, перпендикулярный
diken шип,колючка
dikey вертикальный
dikiş шитье, ~yeri шов, ~makinesi швейная машинка
dikkat (-ti) внимание, ~le внимательно, ~le almak принять во внимание, ~ etmek обращать внимание
dikkatli внимательный
dikkatsiz невнимательный
dikmek сажать(растение),втыкать, вставлять,bayrak ~ воздвигнуть знамя, шить, ставить ,сооружать,
воздвигать

56
dikmelik (-ği) дендрарий, питомник древесных пород
diktafon диктофон
diktatörluk (-ğü) диктатура
dikte диктовка, диктант
dil I (в разн. знач.) язык; ~i uzatmak распускать язык; ~inizi uzatınız покажите язык,Türk ~i турецкий язык;
küçük ~ (анат.) язычок
dil II (геогр.) коса
dilbalığı (-nı) морской язык, камбала
dilber красавица, красивый
dilberdudağı (-nı) кушанье из сладкого теста в форме губ
dilci языковед, лингвист
dilek (-ği) желание, пожелание, просьба
dilekçe заявление, прошение, ходатайство; çalışma izni talep ~si ходатайство о разрешении на работу
dilemek желать, высказывать пожелание,size başarılar dilerim желаю вам удачи
dilenci нищий, попрошайка
dilenmek нищенствовать, попрошайничать
dilim ломоть, кусок, долька (цитрусовых)
dilsiz немой, тихий, кроткий, бессловный
dimdik прямой как стрела; очень крутой, отвесный; ~ ayakta durmak крепко стоять на ногах; ~ bir merdiven
очень крутая лестница
din религия, вера
dinamik динамика, динамический, динамичный
dinç здоровый, крепкий (о пожилом человеке)
dindar религиозный, набожный
dingil ось, колесной вал, шпиндель
dini религиозный, ~ bayram религиозный праздник
dinlemek слушать, слушаться
dinlenmek отдыхать
dinleyici слушатель
dinmek прекращаться, переставать, успокаиваться
dinsiz неверующий
dip (-bi) дно, основание,salonun ~inde в глубине зала; рядом, около, в близости
dipkocanı (-nı) корешок
diploma диплом
diplomalı дипломированный; ~ tercüman дипломированный переводчик
diploması дипломатия

57
diplomatça дипломатично
diplomatik дипломатический
diplomatlık (-ğı) дипломатия; тонкий расчет; дипломатический
dipnot (-tu) сноска
dipsiz бездонный; ∼ testi мот, бездонная бочка
dirayet (-ti) сообразительность, понятливость, смышлёность; способность; умение
direk (-ği) столб, мачта,древко; перекладина, стойка
direksiyon руль (автомобиля) ∼ direksyon simidi баранка руля
direktif директива
direnç (-cı) сопротивление
direniş упорство
direnmek + М.п. упорствовать в; настаивать на
direy животный мир, фауна
diri 1) живой, ∼ ∼ заживо, живьем, 2) недоваренный ,жесткий, твердый; et biraz ∼ olmuş мясо жестковато
dirilmek возрождаться, воскресать, оживать
dirsek (-ği) локоть
diş зуб; зубной; ~ hekimi зубной врач, дантист
dişçi зубной врач, дантист
dişeti (-ni) (анат.) десна
dişlemek + В.п кусать, укусить
divan диван, кушетка, софа
divane сумасшедший, безумный, полоумный
diyalog диалог
diyaret сообразительность
diyaretli умный, смышленый
diz колено
dizi I нить (бус); шеренга (солдат); ряд предметов
dizi II сериал
dizmek нанизывать (бусы) выстраивать, расставлять, располагать в ряд, набирать
dobra dobra прямо, открыто, откровенно; ∼ konuşmak говорить прямо, говорить без обиняков
doçent доцент
dogma догма
doğa природа, натура
doğacı натуралист
doğaç (-cı) вдохновение; импровизация, экспромт
doğal естественный, природный, натуральный
58
doğan сокол
doğaüstü сверхъестественный
doğma рождение, рожденный
doğmak рождаться, восходить (напр. о солнце)
doğramacı плотник
doğramak + В.п. разрезать (делить) на куски
doğru I прямой, верный правильный, правдивый, честный
doğru II правда, истина, верно, правильно, по направлению funduszeue.infoşama doğru к вечеру; ~ dan ~ya прямо,
непосредственно
doğruca прямо, непосредственно, напрямик
doğrulamak подтверждать
doğrulmak выпрямляться, исправляться, становиться правильным, направляться к.
doğrultu направленность
doğu восток
doğulu восточный
doğum рождение, роды
doğumevi (-ni) родильный дом
doğumlu родившийся, рожденный
doğurgan плодовитый
doğurmak рожать
doksan девяносто
doksanar по девяносто; her birine ~ lira düştü на каждого пришлось по девяносто лир
doksanıcı девяностый
doksanlık девяностолетний; ~ bir ihtiyar девяностолетний старик
doktora докторская степень, ~ tezi докторская диссертация
doku (биол.) ткань
dokubilim гистрология
dokuma тканьё,ткань, ~ tezgahı ткацкий станок
dokumacı ткач
dokumak ткань
dokunaklı трогательный, проникновенный
dokunma (биол.) осязание, касание
dokunmak I + Д.п. прикасаться, касаться,трогать
dokunmak II наносить вред, вредить здоровью; bu yemek bana dokunur эта пища мне вредна
dokunulmaz неприкасаемый
dokunulmazlık (-ğı) неприкосновенность; milletvekili ~ ı депутатская неприкосновенность

59
dokunuş прикосновение
dokurcun скирда, копна
dokuz девять
dokuzuncu девятый
dolak (-ğı) обмотки, портянки
dolam виток, оборот (бинта, верёвки и т. п.)
dolambaç (-cı) лабиринт
dolan обман, мошенничество, надувательство
dolandırıcı обманщик, мошенник, плут, аферист
dolandırıcık (-ğı) обман, мошенничество, афёра
dolap (-bı) шкаф
dolaşım обращение, циркуляция
dolaşmak бродить, гулять, обходить, обсматривать
dolay округа, окрестность
dolayı вследствие, по причине, в силу, в связи, bundan ~ yı вследствие, по причине этого
dolayısıyla косвенным (окольным)путем, через посредство,onu kardeşi ~ tanıdım я познакомился с ним через
его брата 2)вследствие, ввиду ,в связи 3) следовательно
dolaylı косвенный
dolaysız непосредственный, прямой
doldurmak наполнять, набивать, заряжать (ружье), пломбировать, заполнять
dolgu пломба
dolgun полный, наполненный
dolma голубцы
dolmak I наполняться, быть полным; исполняться, истекать (о сроке)
dolmak II заканчиваться, истекать (о сроке); ziyaret saati doldu время визита кончилось
dolmuş маршрутное такси
dolmuşçu водитель долмуша
dolu I град; ~ yağıyor идёт град
dolu II полный, наполненный, заряженный (о ружье); ~ gözler полные слёз глаза
dolunay полнолуние
domates томат, помидор
domuz свинья; yaban ~u дикий кабан
donra I тундра
donra II перхоть; слой грязи на теле
dondurma мороженое
dondurmak (прям. и перен.) замораживать

60
dondurucu леденящий
donmak мёрзнуть, стынуть
donuk матовый, непрозрачный
donurcu леденящий
dopdolu полный-преполный
doping доппинг
dore позолоченный
doru гнедой
doruk (-ğu) вершина; верхушка
dost (-tu) друг, приятель; дружественный
dostane дружеский; дружески, дружелюбно; gayri ~ недружеский, недружелюбный
dostluk (-ğu) дружба
dosya досье, дело; папка для дел
doymak насыщаться; karnım doydu я наелся
doyurmak насыщать, кормить
dozaj дозировка
dökme литьё; чугун
dökmeci литейщик
dökmek 1) лить, проливать; 2) сыпать, просыпать; 3) ронять (листья); 4) терять (волосы); 5) tüy ~ линять (о
птицах); 6) появляться (о нарывах, сыпи); 7) плавить (металл)
dökülmek быть пролитым; разливаться; проливаться; опадать; выпадать
döl плод, зародыш
döllemek 1) оплодотворять, осеменять; 2) опылять
dölüy эмбрион
dölyatağı (-nı) матка
dölyolu (-nu) влагалище
dömisek полусухой (о вине)
döndürmek вращать, вертеть, вскруживать
dönemeç (-ci) поворот (дороги)
döner вращающийся, вертящийся
döngel мушмула обыкновенная
dönmek 1) (прям. и перен.) вращаться, кружиться; başım dönüyor у меня кружится голова; 2) возвращаться;
3) поворачиваться; bana döndü он повернулся ко мне; arkasını (sırtını) ~ повернуться спиной; 4)отказываться
(от своего лова); 5) превращаться во что-либо; стать кем-либо
dönüm поворот
dönüş 1)возвращение; ~te на обратном пути; 2) поворот

61
dördüncü четвёртый
dört (-dü) четыре
dörtgen четырёхугольник
döşek (-ği) тюфяк, матрац
döşeli 1)устланный, покрытый; 2) меблированный
dösem устройство, сооружение, установка
döşeme пол, настил
döşemek 1)стлать, расстилать; 2) мостить (дорогу); 3) укладывать, класть (трубы, рельсы); 4) меблировать
döviz 1)валюта; 2) девиз, лозунг
dövmek бить, колотить
dua молитва; ~ etmek молиться
duba шаланда; понтон
duble двойная порция (спиртных напитков)
dublex сдвоенный
dublör дублёр
dudak (-ğı) губа; ~larından öpüyorum целую в губы
dul вдова, вдовец
dulluk (-ğu) вдовство
duman дым; туман
dumanlamak + В.п. коптить; balıkları ~ коптить рыбу
dumanlı дымный; туманный; копченный: ~ balık копчённая рыба
duraç (-cı) фазан
durağan неподвижный, закрепленный
durak (-ğı) остановка, стоянка; otobüs ~ı автобусная остановка; son ~ конечная остановка
durdurmak 1) заставлять стоять; 2) останавливать
durgun 1)спокойный, тихий; deniz bügün ~ море сегодня спокойно; 2)неподвижный, стоячий; ~ su стоячая
вода; 3) пришедший в застой (напр. о торговле)
durgunluk (-ğu) неподвижность; покой
durma остановка в пути
durmadan безостановочно, непрерывно.
durmak 1)стоять; 2)останавливаться; 3)прекращаться; yağmur durdu дождь кончался; 4) находиться; kitaplar
masanın üzerinde duruyor книги лежат на столе
duru чистый, прозрачный.
durulamak полоскать бельё
durum положение, обстановка; sağlık ~u состояние здоровья
duruşmа судебное разбирательство.

62
duş душ
dut (-du) тутовая ягода
duvar стена
duy эл. патрон; втулка
duyarlık (-ğı) чувствительность
duygu чувство
duygulu чувствительный
duygusal чувствительный
duygusuz нечувствительный
duymak ощущать, чувствовать; слышать
duyu чувство; интуиция
duyulmak быть услышанным
duyum ощущение, восприятие
duyurmak давать знать, доводить до сведения
duyuru извещение, сообщение, уведомление
düdük (-ğü) свисток, гудок; дудка, свирель
düdüklü со свистком; ~ tencere скороварка (кастрюля со свистком)
düğme 1) пуговица; 2) кнопка, выключатель
düğmelemek застёгивать
düğüm узел
düğümlemek завязывать узлом
düğün свадьба
düğüncübaşı тамада на свадьбе
düğünçiçeği (-nı) (бот.) лютик
düğünçorbası (-nı) свадебный суп
dükkân лавка, магазин (небольшой); мастерская (небольшая)
dükkâncı лавочник, торговец
dülger (перс.) плотник
dülgerbalığı (-nı) рыба-солнечник
dümen руль
dümenci рулевой
dün вчерашний день; вчера
dünkü I вчерашний
dünkü II новенький; новичок; ~ çocuk молокосос, сопляк
dünür сват, сватья
dünya мир; свет; ~nın sonu конец света

63
Dünya Земля
dünyaca всемирно
dünyaevi (-ni) женитьба
dürbün бинокль
dürmek (dürer) + В.п. закатывать, свёртывать трубочкой
dürüst правильный, точный; порядочный; честный (о человеке)
düş сон, сновидение
düşçü мечтатель, фантазёр
düşes герцогиня
düşey вертикальный
düşman враг, неприятель
düşme падение; kar ~si выпадение снега, снегопад
düşmek I (düşer) (в разных значениях) падать; kabine düştü кабинет пал; fiyatlar düşüyor цены падают; yere
düştü он упал на пол (на землю); bayram pazara düşüyor праздник приходиться на воскресенье
düşmek II (düşer) идти, следовать; arkama düş иди за мной; önüme düş иди впереди меня
düşük I низкий; ~ fiyat низкая цена; ~ seviye низкий уровень; ~ kaliteli mal товар низкого качества
düşük II опущенный, покатый; свергнутый; ~ hükümet свергнутое правительство
düşünce мысль, идея, мнение; дума, раздумье; озабоченность; ~ye dalmak задуматься
düşünmek думать, обдумывать; придумывать; çıkar yolu ~ придумать выход из положения
düşürme вырон, скидывание
düşürmek обронить, уронить (на пол, на землю); сбивать, снижать (цену); сбивать (самолёт); сшибать,
стряхивать (фрукты); приводить к падению, низвергать (правительство)
düşürücü снижающий, понижающий
düvel государства, державы
düz ровный, гладкий; равнина; ровное место
düzülmek налаживаться, улучшаться, приходить в норму
düzeltmek приводить в порядок; исправлять, править
düzen 1) в разн. значениях порядок, строй; 2) аккорд
düzenlemek приводить в порядок; регулировать, налаживать; устраивать; basın toplantısı ~ устраивать
пресс-конференцию
düzey уровень
düzgün ровный, гладкий
düzine дюжина
düzlem плоский; плоскость
düzyazı (-nı) проза

64
E
e (выражает удивление, интерес, одобрение) э! ну!; ee; e sonra? ну, а дальше? ну, а потом?
ebat меры; измерения, размеры, габариты
ebe повивальная бабка, повитуха
ebedi вечный
ebediyen навеки; вечно
ebegümeci (бот.) мальва лесная
ebekuşağı (-nı) радуга
ebru роспись под мрамор, окраска под мрамор; бровь
ecel смертный час, смерть; ~iyle ölmek умереть своей смертью
ecza (-aı) ар. аптекарские товары, лекарства
eczacilik (-ği) фармакология
eczaci аптекарь, фармацевт
eczane аптека
edebi литературный
edebiyat (-ti) литература
edepli воспитанный; вежливый
edepsiz невоспитанный; невежливый; нахал, грубиян
edib писатель
efektif наличный
efendi господин, эфенди
efendilik (-ği) благовоспитанность, джентльменство
efendim 1) сударь (при обращении); 2) что? что вы сказали? простите, не расслышал.
efsane легенда
efsanevi легендарный
egzoz выхлоп (газов)
eğemen суверенный
eğemenlik (-ği) суверенитет
eğer если
eğik наклонный, покатый
eğilim 1) наклон; склон, скат; 2) тенденция
eğilmek гнуться, наклоняться, склоняться
eğim наклон; склон, скат
eğirmeç (-ci) перс. веретено
eğirmek прясть

65
eğitim воспитание, образование; ~ üzere по образованию; meslek ~i профессиональное образование
(обучение)
eğlence забава, развлечение, увеселение
eğlenmek 1) забавляться, развлекаться, веселиться, весело проводить время; 2) (ile) подшучивать,
насмехаться над кем/чем – л.
eğmek гнуться, наклоняться
eğri кривой, согнутый, дугой
ehli домашний; ~ hayvanlar домашнее животное
ehliyet (-ti) компетентность, умение, мастерство; söför ~i шофёрские права
ehram пирамида
ejderha дракон, змей
ek добавление; дополнение; приложение
ekici землепашец, земледелец
ekili засеянный
ekim I сев
Ekim II октябрь
ekin посевы
ekip (-bi) команда, бригада
ekipman экипировка, снаряжение; оборудование
eklem соединение, связь
eklemek + Д.п. добавлять, присоединять к
eklenmek присоединяться, добавляться
ekli добавленный, приложенный к чему-либо
ekmek (eker) 1) сеять, засевать; 2) посыпать (напр. солью, перцем)
ekmek (-ği) хлеб
ekonomi экономия; экономика
ekran экран
eksen ось
eksi минус; отрицательный
eksik (-ği) недостающий, неполный; недостаток; ◊ ~ olma спасибо
ekpres экспресс
ekstra первосортный, наилучший, экстра
ekşi кислый
ekşimek становиться кислым, прокисать
el рука (кисть) ; ~ etmek делать знак рукой, звать; ~ sıkmak жать руку; ~ sürmek трогать руками, прикасаться; ◊
~e almak рассматривать (напр. вопрос); ~e geçirmek схватить, поймать, завладеть

66
elâ карий
elâstiki эластичный
elâstikiyet (-ni) эластичность
elbet, elbette несомненно, конечно, разумеется
elbirliği (-ni) единение, объединение
elbise одежда; платье
elçi (дип.) посланец, посол
elçilik (-ği) посольство
eldiven перчатки, руковицы
elebaşı (-nı) главарь, вожак, зачинщик
elektrik(ği) электричество; ~i yakınız включите (зажгите) электричество; ~i söndürünüz выключите (погасите)
электричество.
eleman (в разн. зн.) элемент
eleme отбор
elemek просеивать
eleştirme критика
eleştirmeci критик
eleştirmek критиковать
elfibe алфавит, азбука, букварь
elişi (-ni) рукоделие
ellemek трогать; касаться руками; щупать
elli пятьдесят
ellinci пятидесятый
elma яблоко
elmas алмаз
elmastıraş граненый
eltaşı (-nı) ручная мельница
elveda прощай (навсегда)
elveriş пригодность, приемлемость, удобство
elverişli + Д.п. подходящий, приемлемый, удобный для
elyaf волокна; нити; жилки
emal (-li) эмаль; dişlerin ~i зубная эмаль
emanet (-ti) хранение; вещь, оставленная на хранение
emaye эмалированный
emdirmek давать сосать
emeç мицелий, грибница

67
emek (-ği) труд, работа
emeklemek ползать (напр. о ребёнке)
emekli заслуженный; пенсионер; находящийся в отставке, отставной; ~ maaşı пенсия
emeklilik (-ğı) уход на пенсию, отставка; ~ yaşı пенсионный возраст
emektar опытный специалист, знающий свое дело
emel стремление; желание, чаяние
emici всасывающий, впитывающий, поглощающий
emin надёжный; уверенный, убежденный
emir (emri) приказ, распоряжение
emirlik (-gi) эмират
emisyon эмиссия, выпуск
emlâk (-ğı) строения, недвижимое имущество; emlâk vergisi налог на недвижимость
emlâkçı агент по недвижимости, риэлтор
emlâkçılık (-ğı) риэлторское дело
emmek сосать; высасывать; meme ~ сосать грудь
emniyet (-ti) безопасность; доверие
emretmek + В.п., Д.п. приказывать, велеть кому-л. что-л.
emzik (-ği) сосок; соска, бутылочка с соской (для кормления грудных детей)
emzikli грудной; кормящая грудью женщина; ~ çocuk грудной ребенок
emzirme кормление грудью; ~ sutyeni бюстгальтер для кормящих
emzirmek + В.п. кормить грудью
en I самый; наиболее
en II ширина
enfarktüs инфаркт
enfeksyon инфекция; akciğer ~u лёгочная инфекция
enfrakırmızı инфракрасный
engel препятствие, помеха, преграда
engin обширный, бескрайний; открытое море
enişte муж сестры, зять
entrika интрига
epey (epeyce) основательно, изрядно; очень
erbaş унтер-офицер; сержант
ere пила
erehane лесопильный завод
erem желание; согласие
erigen быстро растворяющийся; быстрорастворимый; быстро тающий

68
erik (-ği) слива; yaban ~i дикая слива, терновая ягода
erişte тесто, нарезанное тонкими полосками; лапша, вермишель
erkek (-ği) мужчина; самец; ~ kedi кот
erkekçe по-мужски
erkekçil сексуально озабоченная (о женщине), помешанная на мужчинах
erken рано
erojen эрогенный; ~ bölge эрогенная зона
erte время, наступившее после чего-л.
ertesi следующий; ~ gün следующий день; на следующий день
erzen просо
erzenin просяной хлеб
eski старый; бывший; ~ bir ev старый дом; senin ~ kocan твой бывший муж
eski zaman старинный
eskimek стареть, устаревать; ветшать, изнашиваться
esmer тёмный, смуглый; брюнет; ~ ekmek чёрный хлеб
esna время, промежуток времени; момент
esnaf ремесло, занятие; ремесленник, кустарь; мелкий лавочник, торговец
Estonya Эстония
Estonyalı эстонец; житель Эстонии
eş супруг; супруга
eşarp (-bı) шарф
eşcinsel гомосексуальный
eşcinsellik (-ği) гомосексуальность
eşek (-ği) осёл
eşekkulağı (-nı) (бот.) короставник полевой
eşik (-ği) порог
eşit равный, одинаковый; ~ haklı равноправный
eşkin лёгкий галоп; идущий лёгким галопом
eşkinli рысистый, быстрый, резвый (о коне)
eşkiya разбойники, бандиты
eşkiyalık (-ğı) разбой, бандитизм; sokak ortasında ~ разбой посреди улицы
eşlik (-ği) сопровождение
eşmek (eşer) + В.п. рыть, копать
eşsiz уникальный
eştipli однотипный
eşya (собир.) вещи; el ~sı ручная кладь

69
et (-ti) мясо
etek (-ği) юбка; подол
etki действие, воздействие, влияние; ~ etmek подвергаться воздействию
etkilemek + В.п. влиять, воздействовать, оказывать воздействие на
etkilenmek оказаться под воздействием, влиянием
etkisiz бездействующий; неактивный; неэффективный
etmek (eder) делать, совершать
etraf I taraf стороны; окрестности; ~ta кругом
etraf II (служ. слово) вокруг чего-л.
ev дом; домашний; ~ telefonu домашний телефон
evcil домашний; ~ hayvanlar домашние животные
evcimen хороший семьянин
evet да
evham подозрения, сомнения
evhamlanmak подозревать, сомневаться
evlât (-dı) ребёнок, отпрыск; дети, потомки
evlâtsız бездетный
evlendirmek женить
evlenmek ile жениться на ком-л., выходить замуж за кого-л
evli женатый, замужняя
evrak (-ki) бумаги, документы; ~ kalemi регистратура; vize ~ları документы для (получения) визы
evre фаза, стадия, период
evvel + Исх.п. (послеслог) раньше, прежде, перед
evvelki первоначальный, прежний, предыдущий
eyalet (-ti) провинция, область, округ, край; департамент
eziyet (-ti) мучение, мука, страдание
ezme толчёное, растёртое; пюре; ~ bademı растёртый миндаль; sebze ~si овощное пюре
ezmek (ezer) толочь, молоть, дробить

70
F
faaliyet (-ti) деятельность
fabrika фабрика
fabrikacı фабрикант
façeta грань
façetalı граненый
facia трагедия, драма; несчастье; катастрофа
fahiş чрезмерный, непомерный, непристойный
fahişe проститутка; распутница
fahri почетный
faiz проценты
fakat однако, но; только
fakir бедный, нищий
fakirhane богадельня
faks факс
fal гадание, предсказание
falaka зажим, тиски
falan 1) такой-то; 2) и тому подобное, и прочее; ~ filân и прочее, и тому подобное
familya семья; семейство
fantezi фантазия
far фара (напр. автомобиля)
fare мышь; крыса
fark (-kı) различие, отличие, разница
farklı отличительный, отличный
Farsça персидский язык
farz предположение
farzetmek (farzeder) предполагать, допускать
Fas Марокко
Faslı марокканец; житель Марокко
fasulye фасоль
fatih победитель, завоеватель
fatura счет
favori фаворит
fayans фаянс; керамическая плитка
fayda польза; выгода

71
faydalanmak пользоваться; извлекать пользу
faydalı полезный, выгодный
faydasız бесполезный, напрасный
fazla 1. более, больше; 2. много, слишком много; 3. лишний, превышающий; o burada ~ он здесь лишний; 4.
излишек, остаток
feci трагический; ужасный
felâket (-ti) несчастье, бедствие, катастрофа
felç (-ci) паралич
felçli парализованный
fen (-nni) техника; науки
fena плохой; плохо, дурно
fenalaşmak ухудшаться
fener фонарь; маяк
fenni технический; научный
ferahlık (-ğı) I ширь, простор; просторность
ferahlık (-ğı) II хорошее настроение
ferdi индивидуальный, личный
feribot (-tu) паром, пароход-паром
ferişte ангел
fermuar молния (застжёка)
fes феска
fesleğen базилик
festival (-li) фестиваль
fethetmek (fetheder) + В.п. завоевывать что-л.
fethi победный; победоносный
fıçı бочка
fıkırdak (-ğı) кокетка
fıkra 1) анекдот; фельетон; 2) параграф (напр. закона)
fındık (-ğı) фундук, лесной орех
fırça щётка; кисть, кисточка; dış ~sı зубная щётка
fırçalamak чистить щёткой
fırın печь; пекарня, булочная
fırınсı пекарь, булочник
fırınlamak + В.п. сажать (ставить) в печь; запекать, тушить в печи
fırlatmak 1) бросать, швырять; 2) запускать
fırsat (-tı) удобный (благоприятный) случай

72
fırtına буря, шторм
fısıltı шепот, шушуканье
fıskıye фонтан
fıstık (-ğı) фисташки
fıtık (-ğı) (мед.) грыжа
fibrom (мед.) фиброма
fidan росток; саженец
fide рассада
fiil 1) дело; действие; 2) глагол
fikir (-kri) мысль, идея; мнение
fil слон
file сетка, авоська
filibit (-ti) (мед.) флебит, воспаление вен, тромбофлебит
filika шлюпка, гребная лодка
filim (-lmi) фильм, кинокартина, кинолента
Filistin Палестина
Filistinli палестинец
filiz отросток, побег, росток
filter фильтр
final (-li) финал
fincan 1) чашка; 2) изолятор
firar 1) бегство, побег; 2) дезертирство
firkete шпилька (для волос)
fiş 1) жетон, фишка; 2) карточка (в картотеке); 3) эл. вилка
fişek (-ĝi) 1)патрон, заряд; 2) ракета
fitil фитиль, шнур
fiyasko фиаско
fiyat (-tı) цена, стоимость
flaş фото вспышка
flebit (-ti) (мед.) флебит, воспаление вен
flört 1) флирт; 2) поклонница
flüt флейта
fok обыкновенный тюлень
folklor фольклор
folyo фольга
fon фонд

73
form спортивная форма
formalite формальность
fotoğraf фотография, фотоснимок
formül (-lü) формула, рецепт
fötr фетр
francala булочка
Fransız француз, француженка
Fransızca французский язык
frekans (физ.) частота
frekanslı (физ.) какой-то частоты
fren тормоз
frengi (мед.) сифилис
frenkçileği (-ni) земляника
frenkturpu (-nu) редис
frenküzümü (-nü) смородина
frenlemek (прям. и перен.) тормозить
frigorifik охлаждающий; холодильный
fritöz фритюр
froti (мед.) мазок
fuar ярмарка
fuhuş безнравственность, распущенность; разврат, проституция
funda (бот.) вереск
futbol (-lü) футбол
futbolcu футболист
füme копчёный
füze ракета

74
G
gaddar жестокий, лютый
gaf неуместный поступок, бестактность
gaflet (-ti) небрежность; невнимательность, оплошность
gaga клюв
gaile горе, печаль, скорбь; беспокойство, хлопоты, трудности; ~ dolu hayat жизнь, полная забот
gala торжественный прием
galeri 1) галерея; 2) штрек
galiba вероятно, по всей вероятности, должно быть
galip (-bi) побеждающий
galsame (анат.) жабры
gamsiz безгорестный; беззаботный, беспечный
gani щедрый, великодушный
gar вокзал
garanti гарантия
gardırop(bu) гардероб м, платяной шкаф; 2) гардероб (раздевальня)
gargara полоскание горла
garip 1) странный, удивительный, чужой; bu bana ~ geliyor мне это кажется странным; 2) одинокий,
несчастный
garson гарсон, официант
gaspetmek (gaspeder) узурпировать
gato (фр.) сладкий пирог; пирожное
gâvur гяур, неверный, немусульманин
gaye цель; стремление
gayet очень, весьма
gayret (-ti) старание; усилие
gayretli старательный, усердный
gayrı, gayri другой; прочий
gayrimenkul недвижимый
gayrimeşru незаконный
gayrimüslim немусульманин
gaz газ
gazete газета
gazeteci газетчик, журналист
gazi (мус.) гази, боец за ислам

75
gazoz газированная вода
gazyağı керосин
gebe беременная
gebelik (-ği) беременность
gece ночь; ночью; bu ~ сегодня ночью
gecebekçisi (-ni) ночной сторож
gecekondu лачуга, хибарка (сооруженная в течение одной ночи)
gecelemek 1. переночевать, заночевать; 2. провести бессонную ночь
geceleyin ночью
gecelik(ği) funduszeue.info; 2. ночная рубашка; kadın ~i женская ночная рубашка.
geceyarısı (-nı) полночь; в полночь
gecikmek опаздывать, запаздывать.
geç поздно; поздний; ~ kalmak опаздывать
geçen прошлый, прошедший
geçer действительный; имеющий хождение; находящийся в обращении
geçici I временный, преходящий
geçici II инфекционный, заразный; ~ sarılık инфекционная желтуха
geçirmek (в разн. знач.) проводить; onu gara kadar geçirdik мы проводили его до вокзала; geceyi sokakta ~
проводить ночь на улице; 2. переживать, переносить, претерпевать; hastalık ~ перенести болезнь; ◊ gözden ~
пробежать глазами, бегло просмотреть
geçis прохождение, проход, переход
geçit (-di) 1. проход; переход; ~ yok прохода (проезда) нет; 2. военный смотр, парад
geçmek (geçer) 1. проходить, проезжать; 2. менять место; переезжать; 3. оставлять позади, обгонять; 4.
переходить, пересекать; 4. проходить, кончаться; kış geçti зима прошла
geçmiş прошедший, прошлый; ~ olaylar прошедшие события; ~te в прошлом; ◊ geçmis olsun!
выздоравливайте! поправляйтесь!
gelecek (ği) будущее; будущий, наступающий; ~ yıl а) будущий год; б) на будущий год; ~te в будущем
gelenek (-ği) традиция
gelgit 1. хождения; 2. прилив и отлив
gelin невеста; невестка, сноха
gelincik (-ği) 1 мак-самосейка; 2 ласка
gelinlik (-ği) 1 положение невесты; 2 свадебный наряд
gelir доход
gelirli доходный, рентабельный
gelişim рост, развитие
gelişme (в разных значениях) развитие

76
gelişmek развиваться
gelişmiş развитый
geliştirmek развивать, совершенствовать.
gelmek 1. приходить, приезжать, прибывать, идти; benimle gel пойдем со мной, buraya gel иди (подойди)
сюда; 2 наступать, начинаться; bayram geliyor наступает праздник 3) казаться; bana öyle geldi мне так
показалось
gem удила; ~ almak быть объезженным (о лошади); ~i azıya almak а) закусить удила; б) распоясаться,
разойтись; ~ vurmak а) обуздать, взнуздать (лошадь) ; б) надеть узду на кого , обломать рога кому
gemi корабль
gemici матрос, моряк
gemicilik (-ği) судоходство; судостроение
gemlemek + В.п. надеть узду, взнуздать (лошадь); укрощать, сдерживать
gen ген
genç (-ci) молодой
gençlik (-ği) юность, молодость; молодежь
gene опять, снова
genel общий, всеобщий, генеральный
genelev публичный дом
genellikle в общем
geniş просторный
genişlemek расширяться
genişletmek расширять
genişlik (-ği) ширина, широта
geniz (-nzi) носовая полость; носоглотка
genleşme расширение, растяжение
gensoru запрос, интерпелляция
gerçek (-ği) 1 истинный, достоверный; настоящий, действительный, неподдельный; 2. правда, истина; 3. да,
кстати; ~ sizr bir şey söyliyecektim да, я хотел вам что-то сказать
gerçekleştirmek осуществлять
gerçeklik (-ği) истинность, достоверность
gerçeküstü феноменальный
gerdan шея
gerdanlık (-ğı) ожерелье
gerdek (-ği) комната новобрачных
gereç (-ci) материал
gerek (-ği) нужно, необходимо, надо; нужный, необходимый

77
gerekçe аргумент, мотивировка, довод
gerekli необходимый
gereksiz ненужный, бесполезный
gergedan носорог
gergin (в разных значениях) напряженный, натянутый
gerginlik (-ği) напряженность, обостренность, milletlerarası~ международная напряженность
geri 1. 1) задняя сторона (часть); ~de позади; ~den сзади; ~ye назад; 2)тыл; funduszeue.infoый, отстающий; bu saat
beş dakika ~dir эти часы отстают на пять минут; 3. назад, обратно; ~ almak брать обратно; возвращать
gerici реакционный; реакционные силы; реакционер
gerilim 1) натяжение; 2) напряжение
gerinmek потягиваться
getirmek приносить, привозить, приводить.
gevelemek 1) жевать; 2) говорить вокруг да около
gevrek(ği) хрупкий, ломкий, баранка
gevşek расслабленный, вялый, разболтанный
geyik (-ği) олень, лань
gezegen планета; ~lerarası межпланетный
gezgin много странствующий
gezi прогулка; поездка; экскурсия
gezinmek прогуливаться; расхаживать
gezmek 1) гулять; 2) расхаживать; 3) осматривать (например город, музей)
gıda питание; продукты
gıdıklamak щекотать
gıpta зависть
gırtlak (-ğı) глотка, горло (дыхательное), трахея
gıyabi заочный
gibi как; такой же как; aslan ~ как лев; benim ~ yapınız делайте как я
gider расход; cari ~ler текущие расходы
gidermek удалять; устранять
gidiş ход
girgin пробивной
girift хватание, поимка
girilmek входить; girilmez входа нет
girinti углубление, впадение
giriş 1) вход; 2) въезд
girişim предпринимательство

78
girişimci предприниматель
girişmek браться, приниматься, приступать; işe ~ взяться за работу
girmek входить; поступать (например, в школу)
gişe окошечко; касса
gitmek (gider) уходить, уезжать; идти
gittikçe постепенно
giyim одежда, платье
giyinmek одеваться
giymek надевать
giz тайна, секрет
gizem тайна, секрет; мистика
gizemli таинственный; мистический
gizlemek скрывать, прятать.
gizlenmek скрываться, прятать
gizli секретный, тайный; секретно, тайно; ~ tutmak держать в секрете
gizlice тайно, секретно
glase блестящий, лакированный
glayöl гладиолус
glokom (мед.) глаукома
glüten – клейковина
gocuk (-ğu) кожух, тулуп, баранья шуба
gol (-lü) гол
gonore (мед.) гонорея
göbek (-ği) пуп, пупок; ◊ ~ atmak танцевать танец живота
göbekli с брюшком
göç 1) переселение; 2) миграция
göcebe кочевник
göçmek переселяться, переезжать
göçmen переселенец
göğüs (-ğsü) грудь
gök (-ğü) 1. небо; ~ yüzü небосвод; ~ler воздушное пространство; 2. голубой; синий; ~ gözlü голубоглазый
gökdelen высотное здание, небоскрёб
gökkuşağı (-nı) радуга
gökyüzü (-nü) небосвод, небо
göl озеро, пруд
gölalası озёрная форель

79
gölbalığı (-nı) озёрная рыба
gölet (-ti) лужа, лужица; небольшое озеро
gölge тень
gölgeli тенистый
gömlek (-ği) рубашка, сорочка
gömmek закапывать; хоронить
gönderici отправитель
göndermek отправлять, посылать
gönül (-nlü) 1) сердце; 2)желание; okumaya ~ü yok у него нет желания читать
gönüldeş родственная душа, родственные души
gönüllenmek обижаться, оскорбляться
gönüllü добровольный; доброволец
göre + Д.п. по, судя по, согласно, сообразно; bize ~ по нашему мнению; kanuna ~ согласно закону
görenek (-ği) обычай, привычка
görev обязанность
görgü опыт, опытность
görkemli великолепный, блестящий, пышный
görmece на глаз, на вид
görmek (görür) видеть
görmez невидящий, незрячий
görsel зрительный; визуальный
görümce золовка
görünmek 1) показываться, быть видным; 2) выглядеть; siz iyi görünüyorsunuz вы хорошо выглядите
görüntü 1) призрак; 2) изображение
görünüş вид, наружность, внешность; ~te по виду, внешне, по внешности
görüş взгляд, зрение, точка зрения, aksi ~ противоположный взгляд, realist ~ реалистический взгляд; ~ birliği
единство взглядов
görüşme 1) встреча; 2) беседа, разговор; 3) обсуждение; ~ler переговоры мн.; ~ler yapmak, ~lerde bulunmak
вести переговоры
görüşmek 1) (ile) видеться, встречаться; 2) (ile) беседовать, разговаривать, совещаться; 3) обсуждать,
рассматривать (например, проблему, вопрос)
gösterge 1) показатель степени; коэффициент; 2) индикатор
gösteri (в разных значениях) демонстрация, показ
gösterilmek быть показанным, демонстрироваться
gösteriş показ, демонстрация; внешний вид, внешность
göstermek (gösterir) демонстрировать, показывать

80
götürmek 1) уносить, относить; 2) уводить, увозить; провожать, доводить; sizı evinize kadar götürebilir miyim?
могу ли я вас проводить до дома?
gövde 1) тело, туловище; 2) ствол
göymek (göyner) жечь, обжигать
göynük (-ğü) I небольшой кувшин
göynük II (разг.) обгорелый; загорелый
göz глаз; ~ doktoru глазной врач, окулист; ◊ ~ atmak взглянуть, заглянуть; ~ önünde tutmak иметь в виду,
учитывать; ~e çarpmak бросаться в глаза; ~ boymak пускать пыль в глаза; ~den geçirmek просматривать,
проверять; çıplak ~le невооруженным глазом; ~üm! милый! дорогой!
gözaltı наблюдение, надзор
gözbebeği (-ni) свет очей, зеница ока
gözdağı (-nı) – устрашение, угроза
gözde фаворит
gözkapağı (-nı) (анат.) веко
gözlem наблюдение; наблюдательность
gözlemci наблюдатель
gözleme блинчики, оладьи
gözlemek ждать, ожидать, выжидать
gözetlemek наблюдать
gözlük (-ğü) очки; pembe ~ розовые очки
gözlükçü продавец очков
gözyaşı (-nı) слеза
grafoloji графология
gram грамм
gramer грамматика
granulöm (мед.) гранулёма
granül зёрнышко
grev забастовка; ~ yapmak бастовать, проводить забастовку
grevci забастовщик
greypfrut (-du, -tu) грейпфрут
gri серый; koyu ~ тёмно-серый
grip (-bi) грипп; ~ olmak заболеть гриппом; ~ geçirmek перенести грипп
gripli больной гриппом
guartr зоб
gudde железа
guguk (-ğu) кукушка

81
gurbet (-ti) чужбина
gurur гордость; надменность; ~ duymak испытывать гордость
gururlanmak гордиться
gururlu гордый, надменный
guşa (мед.) зоб; ~ hastalığı базедова болезнь
gut damla подагра
guya будто бы, якобы; как будто, словно; ~ büyük bir iç yapmış da öğünüyor он похваляется так, словно
сделал большое дело
gübre навоз; удобрение
güc (-cü) 1) сила; мощь; мощность; 2) способность
güç трудный
güçlü сильный, крепкий
güçlük (-ğü) трудность, затруднение; ~ çekmek испытывать затруднения
güçsüzlük (-ğü) бессилие, слабость
güderi замша
güdük (-ğü) недостаток, нехватка
güfte либретто
güğüm кувшин с крышкой
gül роза; ~ yağı розовое масло; ~üstüne ~koklamamak оставаться постоянным в любви (к одной женщине)
güldürmek смешить
güle güle всего хорошего!, до свидания! (пожелание уходящему)
güleç улыбчивый
gülle ядро; ~ atma толкание ядра
gülmek (güler) 1) смеяться; 2) насмехаться, смеяться над кем/чем-либо
gülmez угрюмый, сердитый, строгий
gülümsemek улыбаться
gülünç смешной
gülüş смех, манера смеяться
gümrük (-ğü) таможня; таможенная пошлина; ~ muayenesi таможенный досмотр
gümrükçü таможенник
gümüş серебро; серебряный
gün 1) день; bür ~ однажды; ~ü ~üne регулярно, день в день 2) солнце
günah грех
günaydın доброе утро!
güncel актуальный, злободневный
gündem повестка дня

82
gündoğuşu (-nu) восход солнца, рассвет
gündüz днем
güneş солнце; ~ doğdu солнце взошло; ~ battı солнце зашло
güneşlenmek загорать на солнце
güneşli солнечный
güney юг
güneybatı юго-запад
güneydoğu юго-восток
günkü дневной
gür 1) густой, пышный; ~ saç пышные волосы; 2) сильный, зычный (о голосе)
gürbüz здоровый, крепкий
Gürcü грузин (-ка)
Gürcüce грузинский язык
güreş борьба
güreşçi борец
güreşmek бороться
gürgen (бот.) граб обыкновенный
gürlemek грохотать; гром гремит
gürültü шум, гам; ~ koparmak поднимать шум; gök ~sü гром
güve моль
güveç глиняный горшок (для приготовления пищи)
güven доверие; ~ oyu вотум доверия
güvence гарантия, обеспечение
güvenilir надежный
güvenlik (-ği) безопасность
güvenmek доверяться, полагаться, надеяться
güvercin голубь
güvey жених; зять (муж дочери)
güveyk (-ği) (бот.) душица
güya будто бы
güz осень
güzel красивый, хороший; красиво, хорошо
güzelavratotu (-nu) (бот.) белладонна, красавка
güzellik (-ği) красота
güzün осенью

83
H
haber новость; известие; сведение
haberleşme обмен новостями, связь, переписка
habersizce без уведомления
hac (-ccı) хадж
hacet нужда, потребность
hacı хаджи, паломник
hacım (-cmı) объём
haciz наложение ареста на имущество, секвестр
haç (-cı) крест
had (-ddi) граница, предел
hadde прокатный стан
hadi be! вот это да!
hafıza память; ~ kaybı потеря памяти
hafif 1) (в разных значениях) лёгкий, нетяжёлый; ~ bir bavul лёгкий чемодан; ~ bir kahvaltı лёгкий завтрак; 2)
несильный; ~ bir baş ağrısı слабая головная боль; 3) несерьёзный, легкомысленный
hafiflik (-ği) лёгкость; облегчение
hafiye агент тайной полиции
hafta неделя
haftalık 1. недельный, еженедельный; 2. недельная плата
hain предатель, изменник
haiz обладающий, владеющий; ~ olmak обладать, владеть
hak (-kkı) 1) право; ana ~lar основные права; siyasi ~lar политические права; nee ~la? по какому праву? 2)
правота; справедливость
hakaret (-ti) оскорбление
hakat (-tı) I канат
hakat (-tı) II причал
hakbin правдивый, справедливый
hakçası по правде говоря
hakem абритр, судья
haketmek (hakeder) заслужить что-либо
hakikat (-ti) правда, истина, действительность; поистине, действительно
hakiki истинный, подлинный, настоящий
hakim судья; правящий, господствующий
hâkimiyet (-ti) господство; власть; суверенитет

84
hakkında относительно, касательно
hakkıhıyar (ар.) право выбора
haklı правый, справедливый; ~çıkarmak оправдывать
haksız неправый, несправедливый
haksızlık (-ğı) несправедливость
hal (-li) 1) состояние, положение; 2) вид; ◊ her ~de во всяком случае, безусловно; o ~de в таком случае; çok
~lerde во многих случаях, сплошь и рядом
hala тётка (со стороны отца); ~ kızı двоюродная сестра (со стороны отца); ~ oğlu двоюродный брат
hâlâ всё ещё, пока ещё, ещё
halat (-tı) канат, трос; tel ~ стальной трос
halbuki между тем, тогда как
halef преемник, продолжатель, наследник, правопреемник
halen теперь, сейчас, настоящее время, ныне
halhal браслет на ногу
halı ковёр
haliç эстуарий; речное устье
halife халиф; преемник
halihazır настоящее время
halil законный муж, супруг
halim тихий, смирный, кроткий (о характере, нраве)
halis чистый
halk (-kı) народ; публика
halka (в разн. знач.) кольцо; nişan ~sı обручальное кольцо
halkoyu (-nu) общественное мнение
halletmek (halleder) решать, разрешать (вопрос, задачу и т.н.)
halsiz слабый, обессилевший; ~düşmek обессилеть, выбиться из сил
ham неспелый ( о фруктах); сырой, невыделанный, необработанный
hamal грузчик; носильщик
hamam баня
hamarat работящая, трудолюбивая (о женщине)
hamil I (-mli) обладатель, предъявитель; обладатель
hamil II (-mli) ар. беременность
hâmile беременная
hamle ход (в шахматах, шашках)
hammadde сырьё
hamsi анчоус, хамса

85
hamuçera dağ çileği (бот.) лесная земляника
hamur тесто; ~ tutmak поставить (заместить) тесто; ~ açmak раскатать тесто
hancere (анат.) гортань
hane клетка (на шахматной доске)
hangi какой? который?
hanım госпожа, сударыня, дама; супруга; küçük ~ барышня; ~ efendi сударыня (вежливое обращение)
hani, haniya 1) где? где же? 2) помнишь? помните? 3) по правде сказать
hap (-pı) пилюля
hapcı наркоман
hapis (-psi) 1) задержание, арест; домашний арест; 2) тюрьма
hapishane тюрьма
hapsetmek (hapseder) заключать в тюрьму, арестовывать
hapsolmak быть заключенным где-л.; находиться взаперти
hapşırık (-ğı) чихание
hapşırmak чихать
harabe развалины, руины
haram запрещенный, запретный
harap разрушенный
hararet (-ti) 1) температура, жар; 2) жажда
hararetli разгорячённый, возбуждённый, пылкий, оживлённый
harbiye военное министерство, военная академия
harcamak расходовать, тратить
harç (-cı) I трата, расход; yol ~ı командировочные расходы
harç (-cı) II I раствор
hardal горчица
harket (-ti) 1) движение; 2) действие, поступок; поведение; 3) отправление, отъезд; ~ etmek а) двигаться; б)
действовать, вести себя; в) отправляться, уезжать
harf буква
harıl: ~ ~ продолжительно, непрестанно; бойко
hariç (-ci) 1. заграница; 2. за исключением, кроме; за исключением
harika чудо
harita карта (географическая)
harman молотьба
harp (-bi) I война, бой
harp (-bi) II арфа
has I свойственный, присущий кому-чему

86
has II чистый, без примеси; ~ gümüş чистое серебро
hasar убыток, ущерб
hasat (-dı) жатва, уборка
hasılat продукция; доход
hasım недруг, враг
hasret (-ti) тоска
hassas чувствительный
hassasiyet (-ti) чувствительность
hasta 1. больной; 2. больной; ağır ~ тяжелобольной; ~ olmak (düşmek) заболеть
hastabakıcı санитарка, сиделка
hastalanmak заболеть
hastalık (-ğı) болезнь; kadın ~ları женские болезни; sinir ~ları нервные болезни
hastalıklı болезненный, хворый
hastane больница
haşhaş мак
haşin грубый, резкий
haşlama варёный, отварной; блюдо из вареного мяса
haşlamak варить
hat (-ttı) (в разных значениях) линия; hava ~ı воздушная линия, telefon ~ı телефонная линия
hata 1) ошибка; ~ yapmak допускать (делать) ошибку; 2) проступок
hataen по ошибке, ошибочно
hatalı ошибочный, неправильный
hatır память; ~ına gelmek вспоминать
hatıra воспоминание; память; ~ olarak saklamak хранить как память
hatırlamak вспоминать, припоминать
hatırlatmak напоминать
hatip оратор, проповедник
hatmi (бот.) алтей лекарственный
hattâ даже
hattatlık (-ğı) каллиграфия, чистописание
hatun женщина, дама, госпожа; жена
hava воздух, атмосфера
havaalanı (-nı) – аэродром
havai воздушный, атмосферный
havalanmak 1) взлетать, подниматься в воздух; uçak havalandı самолет взлетел; 2) развеваться; 3)
проветриваться

87
havale 1) поручение, передача; 2) перевод (денежный); posta ~si почтовый перевод; ~ etmek а) поручать,
передавать; б) переводить (деньги)
havalı ветренный, пустой; распущенный, избалованный
havan 1) ступа; 2) миномет
havlamak гавкать, лаять
havlı ворсистый
havlıcan (бот.) сыть длинная
havlu полотенце
havuç (-cu) морковь
havuz I бассейн, водоём
havlu II резервуар, цистерна
havuzbalığı (-ğı) карась обыкновенный
havyar икрá
hayal (-li) 1) воображение; мечта; фантазия; ~ etmek фантазировать; мечтать; 2) изображение, образ; ◊ ~
kırıklığı разочарование
hayalet (-ti) приведение, призрак
hayalperest (-ti) мечтатель, фантазёр
hayat (-tı) жизнь; evlilik ~ı супружеская жизнь
haydi, hadi 1) ну! айда! 2) ладно! пусть так!
haydut разбойник, грабитель
hayhay (выражение согласия) ладно, хорошо
hayıflanmak + Д.п. сожалеть
hayır (-yrı) I добро, благо; благотворительное общество
hayır II нет (отрицание); нет, этого не знаю
hayırlı добрый, благой; ~ sabahlar! доброе утро!
haykırmak восклицать, подавать голос
haylaz пакостник, негодник; лентяй
hayli много, изрядно; значительно; очень
hayran I изумлённый, пораженный; ~ kalmak а) изумляться, поражаться; восторгаться, восхищаться
hayran II почитатель, поклонник
hayret (-ti) 1. удивление, изумление; 2. удивительно! странно!
hayvan животное; скот; зверь
hayvanat (-tı) животный мир, животные; ~ bahçesi зоологический сад, зоопарк
haz (-zzı) I часть, доля
haz (-zzı) II (мед.) резекция, отсечение, отрезание
hazım (-zmı) I твёрдость, решительность

88
hazım (-zmı) II пищеварение, переваривание пищи
hazımsızlık (-ğı) несварение; расстройство пищеварения
hazır 1) присутствующий, имеющийся налицо; ~ bulunmak присутствовать; 2) готовый; ~ elbise готовое
платье; ~ olmak быть готовым
hazırlamak готовить, приготовлять
hazırlanış приготовление
hazırlanmak 1) готовиться, приготовляться; yolculuğa hazırlanıyor он готовиться к путешествию; 2) быть
приготовляемым; yemek hazırlandı еда приготовлена
hazırlık (-ğı) подготовка, приготовление
hazin печальный грустный
hazine казна; касса; сокровищница
haziran июнь
hazmetmek (hazmeder) (прям. и перен.) переваривать
hazine I казна; касса; сокровищница; kelime ~si - словарный запас
hazine II (анат.) влагалище
hece слог
hecelemek произносить по слогам
hedef 1) цель; 2) объект
hediye дар, подарок; ~ etmek дарить
hediyelik предназначенный для подарка
hekim врач, доктор
hektar гектар
hele 1) особенно, в особенности; хотя бы, хоть; 2) наконец, наконец-то; 3) только, пусть только
helikopter вертолёт
helme отвар (рисовый)
helva халва
helvacıkökü (-nü) (бот.) мыльнянка лекарственная
hem причём, к тому же
hem hem(de) ии (вдобавок еще и)
hemcins однородный
hemen 1) немедленно, сейчас же; 2) почти, почти что
hemoglobin гемоглобин
hemşeri земляк, соотечественник
hemşire медицинская сестра, медсестра
hendek (-ği) ров; канава; окоп; траншея
hentbol (спорт.) гандбол

89
henüz 1) только что, только ещё; ~ geldim я только что пришёл; ~ küçüktür он ещё мал;
2) (при отрицательном глаголе) ещё не; пока ещё; ~ gelmedi он ещё не пришёл
hep 1) всё; весь; все; ~iniz все вы; ~ arkadaşiz все мы друзья; ~si все они; всё; ~sini biliyor он знает всё; 2)
постоянно, всегда; sen ~ geç kalırsın! ты постоянно (вечно) опаздываешь!
hepsi всё, kızların hepsi все девушки (на свете)
her каждый, всякий; ~ gün каждый день; ~ halde во всяком случае; ~ yerde везде, всюду; ~ vakit (zaman)
всегда, постоянно
hergün ежедневно
herhalde скорее всего, по всей видимости
herhangi любой, какой бы то ни было
herkes всякий, каждый (о человеке); ~ bilir все знают
Hermitage Эрмитаж
heroin героин
herşey всё (всякая вещь); ~e rağmen несмотря ни на что
hesap (-bı) 1) счёт, расчёт; ~ açmak открыть счёт (в банке); ~ı veriniz дайте счёт (напр. в ресторане); 2)
подсчёт, вычисление; арифметика; 3) отчёт; ~ vermek отчитываться
hesaplamak считать, подсчитывать
hesaplaşmak рассчитываться
hesaplı расчётливый, осторожный, осмотрительный
hesapsız без счёта; неразумный, непродуманный, неосторожный
hesapsızca без счёта, без учёта; легкомысленно, неразумно
hefes увлечение, стремление, страсть
herif человек, парень, малый
heybe сумка, перемётная сумка
heybet (-ti) ар. величие, внушительный вид
heybetli величественного (внушительного) вида
heyecan волнение, возбуждение; ~ verici волнующий; ~ duymak испытывать волнение
heyecanlanmak волноваться, приходить в возбуждённое состояние
heyecanlı взволнованный; волнующий
heyet (-ti) делегация; комиссия; миссия
heykel статуя
heykeltıraş скульптор
hezimet (-ti) поражение; ~e uğramak потерпеть поражение; ~ uğratmak нанести поражение
hıçkırık икание, икота
hıçkırmak икать
hırçın вспыльчивый, капризный

90
hırdavat (-tı) скобяной товар, скобяные изделия
hırka хырка, бешмет
hırs страстное желание; ярость, гнев
hırsız вор
hırsızlık (-ğı) воровство, кража
hıyanet (-ti) измена, предательство
hıyar огурец
hız скорость, быстрота
hızlı 1. быстрый, скорый; 2. 1) сильно; ~ vurmak сильно ударять; 2) громко, громким голосом; ~ konuşmak
громко разговаривать
hicap (-bı) I покрывало; занавес
hicap (-bı) II стыд; стыдливость, застенчивость
hiciv (-cvi) сатира; сарказм
hicvetmek высмеивать
hiç 1. (при отрицательном глаголе) совсем, совершенно, абсолютно, вовсе не;onu ~ görmendim я его совсем
(вовсе) не видел; 2. когда-нибудь; ~ ava gittiniz mi? вы когда-нибудь ходили на охоту? 3. ничто, пустое место;
bir ~ için darıldı он обиделся из-за пустяка
hiçbiri никто из; ни один из
hiddet (-ti) гнев, ярость
hiddetli гневный, разгневанный
hiddetlenmek гневаться, сердиться
hidrojen водород
hikâye рассказ; повесть; повествование; uzun ~ долгая история
hikâyeci рассказчик; повествователь
hile хитрость; мошенничество; фальсификация
hileli фальсифицированный; с хитростью, с подделкой, нечестным путем
himaye покровительство, защита; поддержка, протекция; ~ etmek а) покровительствовать, защищать;
протежировать
hindi индюшка
hindiba цикорий салатный
hindistan cevizi (-ni) кокосовый орех
hintkamışı (-nı) бамбук
hintyağı касторовое масло
his (-ssi) чувство
hisar крепость, укрепление
hisse часть; порция; пай; акция

91
hissedar пайщик, акционер
hissetmek (hisseder) чувствовать
hitabe обращение, выступление
hiyacint (минерал) гиацинт
hizmet (-ti) 1) обслуживание; прислуживание; 2) служба; askerlik ~i военная служба
hizmetçi слуга, служитель
hoca учитель, наставник; ходжа
hokkabaz фокусник; жонглёр
hol (-lü) холл
homurdanmak ворчать, бормотать
hoparlör громкоговоритель, репродуктор
hoplamak прыгать
horlamak храпеть
hormon гормон; гормональный
horoz петух
horozmantarı (-nı) лисичка (гриб)
hortum 1) хобот; 2) шланг
hostes стюардесса, бортпроводница
hoş хороший, приятный; ◊ ~ geldiniz! добро пожаловать!
hoşab чистой воды (о драгоценных камнях)
hoşça: ~ kalın! будьте здоровы! счастливо оставаться!
hoşaf компот
hoşgörü терпимость, снисходительность
hoşlanmak нравиться
hovarda кутила, мот, гуляка
hoyrat грубый, вульгарный
hububat зерновые (злаковые) культуры
hudut (-du) граница; ~ kapısı пограничный пункт
hukuk (-ku) (юр.) право
hukukçu юрист
hukukî юридический, правовой
humma лихорадка.
hurda мелочь; хлам; металлический лом
hurdacı старьёвщик
hurma финик; хурма
husus дело, обстоятельство, вопрос; bu ~ta ne düşünüyorsunuz? что вы думаете по этому поводу?

92
hususi особый, специальный; личный, частный, собственный
husuiyet (-ti) особенность, специфичность, характерность
husye тестикул, яичко
huş берёза
huy характер, нрав
huzur покой, спокойствие; присутствие
huzurlu спокойный, благодушный
huzursuz беспокойный, тревожный
hücre клетка
hücüm атака, нападение
hüküm (-kmü) 1) судебное решение, приговор; mahkrmrmin ~ü приговор суда; ~ vermek вынести приговор; 2)
сила, значение, kanunun ~ü var закон имеет силу; 3) власть, господство; ~ sürmek а) властвовать, царить; б)
быть распространённым; ~ süren kanaat распространённое мнение, распространённый взгляд
hükümet (-ti) правительство
hükümlü имеющий (законную) силу
hüner умение, мастерство, искусство
hünkar (перс.) повелитель, владыка
hünkarbeğendi (кул.) кушанье из баклажанов
hür (rrü) свободный, независимый
hürmet (-ti) уважение, почет ~ etmek уважать,чтить; ~ görmek пользоваться уважением
hürmetli уважаемый
hürriyet (-ti) свобода
hüsnü красивый, прекрасный, прелестный
hüviyet (-ti) личность; ~ сüzdanı удостоверение личности
hüzün (znü) грусть, печаль
hüzünlü грустный, печальный

93
I
ıhlamur липа
ıkınmak тяжело дышать
ılıca купальни на горячих минеральных источниках
ılık теплый
ılım itidal равновесие
ılıman умеренный
ılımlı умеренный, уравновешенный, сдержанный
ıpıslak совершенно мокрый, насквозь мокрый
ırak далекий
ıraksak дивергентный, расходящийся
ırgat (-tı) поденщик, батрак
ırk раса
ırkçılık (-ğı) расизм
ırktaş соплеменник, представитель той же расы
ırmak (-ğı) река
ırz честь
ısı теплота; горячий, жаркий
ısınma согревание
ısınmak греться, согреваться
ısıölçer калориметр
ısırgan (ısırgan otu) крапива
ısırık (-ğı) - укус, укушенное место
ısırmak кусать; разрывать зубами
ısıtıcı радиатор, нагреватель; нагревающий, накаляющий
ısıtma отопление
ısıtmak греть, нагревать
ıskonto скидка
ıslah улучшение, поправка, реформа
ıslak мокрый, сырой, влажный
ıslanmak мокнуть
ıslatmak мочить
ıslık (-ğı) свист; ~ çalmak свистеть
ısmarlama заказ; на заказ, заказной
ısmarlamak заказывать; поручать; Allahaısmarladık! до свидания!

94
ıspanak (-ğı) шпинат
ısrar настояние, настойчивость; ~la настойчиво, настоятельно; ~etmek настаивать, упорствовать.
ısrarlı настоятельный, настойчивый
ıssız необитаемый, пустынный, безлюдный
ıstakoz омар; makassız ~ лангуст
ıstavroz крест
ıstırap (bı) страдание, мучение
ışık (-ğı) свет, освещение
ışıklar светофор
ışın луч; kozmik ~ lar космические лучи
ızgara жареное на рашпере (о мясе, рыбе); ~ köfte котлеты, жаренные на рашпере
ızmar скрывание, утаивание

95
İ
iade возвращение, возврат; ~ etmek возвращать, приносить обратно
iare заём, ссуда; выдача напрокат
iareten напрокат; заимообразно; в виде ссуды
ibadet (-ti) моление, молитва
ibaret состоящий; ~ olmak состоять
ibik (-ği) гребень (у птиц)
ibraname квитанция, расписка об окончательном расчете по долговым обязательствам
İbranice иврит, древнееврейский язык
ibraz предъявление; ~ etmek предъявлять; pasaportunuzu ~ ediniz предъявите паспорт
ibrik (-ği) - кувшин, сосуд для воды (с ручкой и носиком)
icat открытие, изобретение; ~etmek открывать, изобретать
icra выполнение, исполнение; ~ emri исполнительный лист
iç 1. нутро, внутренняя часть, внутренность; 2. ядро, сердцевина; 2. внутренний; iç siyaset внутренняя
политика; 3. içinde внутри, среди, между; içimizde между нами, среди нас; beş gün içinde в течение пяти дней;
dostluk havası içinde в атмосфере дружбы; içinden через что-либо, из чего-либо; evin içinden из дома; içine
внутрь чего-либо, в; evin içine в дом
içbükey вогнутый
içecek (-ği) напиток, напитки
içekapanık интровертный
içekapanış замкнутость, самоуглублённость
içeri 1. внутренняя сторона; внутренность; ~ den изнутри; ~ de внутри; ~ye внутрь; 2. внутренний; 3. внутрь,
внутри; lütfen, ~ buyurun! заходите, пожалуйста
içerik (-ği) содержание
içerlemek затаить злобу
içermek взаимно обусловливать
içgüdü инстинкт; интуиция
içilir пригодный для питья
için 1. для, ради, за; bunun ~ поэтому; для этого; 2. чтобы; 3. dığı ~ из-за, вследствие того, что…, ввиду того,
что; gelmediği ~ ввиду того, что он не пришел…
içki спиртные напитки
içkili выпивший, нетрезвый
içkulak (-ğı) ortakulak (анат.) внутреннее ухо
içli имеющий что-либо внутри
içlidışlı задушевный, интимный

96
içmek (içilir) 1. пить, 2. есть (суп); sigara ~ курить
içten сердечный, задушевный, искренний; ~ bir dilek искреннее желание
içyagı (-nı) нутряной жир, нутряное сало
içyüz суть, сущность, существо
idam смертная казнь
idane ссуда, заём, долг
idaneten в виде ссуды, взаймы
idare руководство, управление; ~etmek руководить, управлять; дирижировать (funduszeue.infoром)
idareci управляющий; администратор
ideoloji идеология
iddet (-ti) (мус.) срок, в течение которого разведённая жена или вдова не может вступать в новый брак (
дней)
iddia утверждение, претензия, притязание; ~etmek утверждать, настаивать, претендовать, притязать
iddianame обвинительное заключение
idrar моча
ifade 1. выражение, ~etmek выражать, 2. показание, ~vermek давать показания
iffetli целомудренный
iflas банкротство, ~ etmek обанкротиться
iftar разговенье; вечерняя трапеза в дни Рамадана
iftira клевета, ~atmak клеветать на кого-либо
iftiraci клветник
iğde дикая маслина
iğfal введение в заблуждение; введение в соблазн
iğne I игла, иголка; шприц; çengelli ~ английская булавка; toplu ~ булавка; ~ yapmak делать укол (вливание)
iğne II жало; ~ yapraklı ağaçlar хвойные деревья
iğnelemek колоть, прокалывать иглой
iğrenç отвращение
iğrenmek брезговать, чувствовать отвращение
ihanet (-ti) измена, предательство; ~ etmek + Д.п. изменять кому-л.
ihbar уведомление, оповещение
ihmal (-li) небрежность; халатность; ~ etmek – пренебрегать, халатно относиться; манкировать
ihracat (-tı) экспорт, вывоз
ihtilal (-li) революция
ihtimal (-li) вероятность, возможность; вероятно, возможно
ihtimam забота, заботливость; внимание
ihtiras ненасытное желание, жажда

97
ihtişam роскошь, блеск
ihtiva содержание, включение
ihtiyaç (cı) потребность, нужда; ~ duymak испытывать потребность (нужду) в чем-либо
ihtiyar старик; старый
ikamet (-ti) пребывание, жительство; ~ tezkeresi вид на жительство; ~ etmek жить, проживать
ikametgah местожительство, резиденция
ikaz оповещение, предупреждение
iki два; ~si оба; ~de bir а) то и дело, б) одна вторая (часть)
ikidilli двуязычный, говорящий на двух языках
ikilem (лог.) дилемма
ikinci второй
ikincileyin во-вторых
ikincilik (-ği) второе место
ikindi время после полудня
ikiyüzlü двуличный, лицемерный
ikiz двойня, близнецы
ikizkenar равнобедренный
İkizler Близнецы (созвездие)
iklim климат
ikmal 1. оканчивание, 2. снабжение
ikna убеждение, ~ etmek убеждать
ikram 1. угощение, 2. скидка, ~etmek а) угощать, б) делать скидку
ikramcı хлебосольный, радушный
ikramiye выигрыш (например в лотерее), премиальные
iksir эликсир, настой
iktibas взятие в долг
iktibasen заимствуя, цитируя
iktidar власть, ~ başinda bulunmak ~da olmak находиться у власти
iktidarsızlık (-ğı) импотенция
iktisadi экономический
iktisat (-dı) экономика, экономия
il вилайет
ilaç (-cı) лекарство
ilâh божество, бог, господь
ilâhî божественный, божий; ~ arzu божья воля
ilâhiyat (-tı) теология, богословие

98
ilan объявление, ~etmek объявлять
ilave добавление, ~etmek добавлять
ilçe уезд
ile с, вместе с; посредством чего-либо; sizin ile, sizinle с вами; tren ile, trenle на поезде; çekiç ile, çekiçle
молотком; 2. и; defter ile (defterle) kalem тетрадь и ручка
ileri вперед; masayi biraz ~ çekelim давайте подвинем стол немного вперед; 2. впереди; evin ~ sinde впереди
дома; 3. передовой, находящийся впереди; ~ gelenler руководство, руководители (мн.ч.); видные деятели,
ответственные работники; 4. будущее; ~ de в будущем; ~ olmak спешить (о часах); saat beş dakika ~ dir часы
спешат на пять минут; ~ sürmek предлагать, выдвигать
ilerlemek продвигаться вперед, двигаться вперед; прогрессировать
iletişim связь, сообщение, коммуникация, общение
iletken сообщающий, проводящий
iletki угломер, транспортир
iletmek передавать, сообщать
ilgi 1. интерес, заинтересованность; ~ göstermek проявлять интерес; ~ çekmek вызывать интерес: ~ çekici
вызывающий интерес; интересный; ~ çekici filim интересный фильм; 2. связь, отношение, причастность,
касательство; bununla hiç bir ~ si yoktur к этому он абсолютно никакого отношения не имеет, он абсолютно не
причастен к этому
ilgilendirmek интересовать
ilgilenmek ile интересоваться
ilgili ile связанный с чем-либо, относящийся
ilginç вызывающий интерес, любопытный
ilik (-ği) I петля, петлица
ilik (-ği) II (анат.) костный мозг
iliklemek застегивать
ilim (ilmi) наука
ilişik приложенный, имеющий отношение
ilişki отношение
ilk первый, начальный
ilkbahar весна; ~ da весной
ilkçağ античный мир
ilke принцип
ilkönce прежде всего, в самом начале
ilkyardım первая медицинская помощь
ilmi научный
ilmühaber свидетельство, удостоверение, справка, сертификат
99
iltifat (-ti) комплимент
iltihap (-bı) воспаление
iltihaplanmak воспаляться
iltihaplı воспалённый
ima намек; ~ etmek намекать на что-либо
imal (-li) изготовление, производство; ~ etmek изготавливать, производить
imalat (-tı) производство
imar благоустройство, ~ etmek благоустраивать
imbat летний муссон
imbik дистиллятор
imdat (-tı) помощь
imge 1. знак, признак, 2. воображение, 3. привидение
imha истребление, уничтожение; ~ etmek истреблять, уничтожать
imhal (-li) отсрочка, продление
imkan возможность
imkansız невозможный, невозможно
imla орфография, правописание
imrenmek сильно желать; завидовать
imsak воздержание, умеренность, диета
imtiyaz преимущество, привилегия
imza подпись, автограф
imzalamak подписывать
imzalı подписанный
inanç (-cı) вера, убеждение
inanmak верить
inat (-dı) упрямство, упорство; ~ etmek упрямиться, упорствовать
inatçı упрямый, упрямец
ince тонкий, мелкий, некрупный; тонко
incelemek изучать, исследовать
inci жемчуг
inciçeçeği (-ni) ландыш
incik (-ği) голень
incil Евангелие
incir инжир
incitmek 1. причинять боль; ушибать (например руку, ногу); 2. обижать
inç дюйм

indirim - (торг.) скидка, снижение цен
indirmek 1. спускать, опускать, 2. понижать, снижать
inek (-ği) корова
infaz исполнение, выполнение
İngiliz англичанин, англичанка
İngilizce английский язык
inilti стон
inisyal инициал
inisiyatif инициатива
iniş посадка; mecburi ~ (авиац.) вынужденная посадка; спуск
inkar отрицание, ~ etmek отрицать
inkılap (-bı) революция
inkılapçı революционер; революционный
inlemek стонать
inmek 1. спускаться, опускаться, приземляться; 2. слезать, сходить; vagondan ~ выходить из вагона; inecek
var mı? Кто-нибудь выходит?; 3. останавливаться (в гостинице); otele ~ останавливаться в гостинице
insaf справедливость, совесть; милосердие
insan человек
insaniyet (-ti) человечество; человечность, гуманность
insaniyetli человечный, гуманный
insanlık (-ğı) человечество; человечность, гуманность
insansever человечный, гуманный; гуманист
insanüstü сверхчеловеческий
insülin инсулин
inşa строение, сооружение
inşaat (-tı) строительство, строительные работы
inşaatçı строитель
inşallah если будет угодно аллаху; дай бог!; надеюсь
intiba впечатление; ~ alrnak (edinmek) выносить впечатление; ~bırakmak производить впечатление
intifa использование
intihar самоубийство; ~ etmek совершать самоубийство
intikam мщение, месть; реванш
intikamci мстительный; реваншистский
ip (-pi) верёвка, бечёвка
ipek (-ği) шёлк
ipekli шёлковый; шёлковая ткань

iplik (ği) нитка, нитки
ipotek ипотека, залог недвижимости
ipotekli ипотечный
iptal отмена, аннулирование; ~ etmek отменять, аннулировать
iptidai первобытный, примитивный
ipuç (-cu) ipucu нить, концы чего-л.; ключ к разгадке
irade воля; желание
iradeli волевой
İran Иран
İranlı иранец, иранка
irfan знание, просвещение
iri крупный; ~ bir kolye крупное колье
irin гной
irinlenmek гноиться, нарывать
iris 1) радужная оболочка (глаза); 2) ирис
irkilmek вздрагивать, пугаться
irmik (-ği) манная крупа
irsi наследственный
irtibat (-tı) связь, коммуникация
irtica реакция
is сажа; копоть; нагар
isabet (-ti) попадание (в цель)
isabetli меткий, точный (об огне); удачный, уместный (напр, об ответе, реплике)
ise а, же
isfendan клён
ishal (мед.) расстройство желудка, понос
isim (-smi) I имя, название; ~i geçen вышеупомянутый
isim II популярность, известность, слава; ~ yapmak сделать (себе) имя, завоевать популярность
iskambil (игральная) карта
iskele пристань
iskelet (-ti) 1) скелет; 2) каркас
iskemle табуретка, скамейка
iskonto скидка; ~ yapmak делать скидку
iskorpit (-ti) морской ёрш
islâm ислам
isilik (-ği) сыпь

isli закопченный; коптящий; копченый; ~ sucuk копченая колбаса
ispat (-tı) доказательство; ~ etmek доказывать
ispirto спирт
israf расточительность, мотовство
istakoz омар
istasyon станция (ж/д, метро); остановка (метро)
istavroz крест
istek (-ği) желание, просьба
istemek хотеть, желать; просить; требовать; istemeye istemeye нехотя
isterik истеричный, истерический
isteka кий (бильярдный)
istifa отставка; ~etmek уйти в отставку
istikamet (-ti) направление
istikbal будущее; ~de в будущем
istiklâl независимость
istikrar утверждение, укрепление, стабилизация, постоянство
istikraz заем
istirahat отдых; ~ etmek отдыхать
istiridye устрица
istismar эксплуатация; ~ etmek эксплуатировать
istisna исключение
istisnai исключительный
istirahat (-tı) отдых, покой, спокойствие
istridye устрицы
isyan восстание, бунт
isyancı мятежник, бунтовщик, повстанец
isyankâr непокорный, мятежный, упрямый
iş дело, работа, занятие; ~ adamı деловой человек, бизнесмен; ~ veren работодатель
işaret (-ti) знак, сигнал
işbirliği сотрудничество; iktisadi ~ экономическое сотрудничество
işçi рабочий, работница
işemek мочиться, выделять мочу
işgal занятие, оккупация
işgünü (-nü) рабочий день
işitmek слышать
işkembe кишки, требуха; ~ corbası суп из требухи (бараньей)

işkence пытка, мучение; ~ etmek пытать, мучить
işlek (-ği) оживлённый
işlem процедура; оформление (документа); процесс; обработка, переработка; действие
işlemek работать, функционировать; обрабатывать; курсировать
işletme 1) эксплуатация (рудника, фабрики); 2) предприятие
işletmek эксплуатировать (рудник, фабрику)
işsizlik (-ği) безработица
iştah аппетит
işte вот; ~ bu kadar вот и всё, и больше ничего
iştırak (-ğı) участие; ~ etmek участвовать
işyeri (-ni) предприятие; рабочее место
it собака, пёс
itaat (-ti) послушание, повиновение, покорность; ~etmek слушаться, повиноваться
itaatli послушный, покорный
itfaiye пожарная команда
itfaiyeci пожарник
ithaf посвящение; ~ etmek посвящать
ithal (-li) ввоз, импорт
ithalât (-tı) ввоз, импорт
itibar уважение, влияние, авторитет
itibaren + Исх.п. начиная с; считая с; от того момента, как
itina забота, внимание; аккуратность; старание
itiraf признание, сознание; ~ etmek признавать сознавать (напр. ошибку, проступок)
itiraz возражение; ~ım уок не возражаю; ~etmek возражать
itmek толкать, отодвигать; itiniz от себя (надпись на дверях)
ittifak (-ğı) союз; askeri ~ военный союз
iyi хороший, добрый; здоровый; хорошо; ~ misiniz? здоров ли вы?, как ваше здоровье?; ~yim я здоров , я чувствую
себя хорошо; ~ kötü худо-бедно, худо ли, хорошо ли, ~olmak поправляться, выздоравливать
iyileşmek улучшаться, поправляться, выздоравливать
iyilik (-ği) доброта, добро
iyimser оптимист
yimserlik (-ği) оптимизм
iyot (-du) йод
iz след, отпечаток
izafi относительный, релятивный
izahat (-tı) объяснение, подробное изложение

izdüşüm проекция
izin (izni) 1) разрешение, позволение; ~ almak получать разрешение (позволение); ~ vermek разрешать,
позволять; 2) отпуск
izinli находящийся в отпуске; отпускник; ~ olmak быть а отпуске
izlemek идти по следу, следить, преследовать; следить, наблюдать смотреть
izlenim впечатление
izmarit (-ti; -di) морской карась
izole изолированный; изоляционный

J
jaguar ягуар
jakuzi джакузи
jalüzi жалюзи
jambon окорок, ветчина
jandarma жандармерия; жандарм
Japon японец, японка; японский
Japonca японский язык; по-японски
jargon жаргон
jartiyer подвязка
jelatin желатин
jeneratör генератор
jeodezi геодезия
jeofizik(-ği) геофизика
jeolog геолог
jeoloji геология
jerse джерси (ткань, готовое изделие)
jest (-ti) жест
jet: ~ uçağı реактивный самолёт
jeton жетон
jilet безопасная бритва; ~ bıçağı лезвие безопасной бритвы
jigolo жиголо, мужчина на содержании женщины
jimnastik (-ği) гимнастика
jinekolog гинеколог
jinekoloji гинекология
jinekolojik гинекологический
jokey жокей
jöle гель
judo дзюдо
judocu дзюдоист
junior юниор
jurnal донос
jurnalcı доносчик
jübile юбилей
jüri жюри

K
kaba грубый, вульгарный, примитивный
kabak (-ğı) тыква
kabakulak (-ğı) (мед.) свинка
kabalık (-ğı) отсутствие изящества, аляповатость; грубость, неотёсанность, мужиковатость
kaban полупальто
kabarık 1) вздутый, раздутый, пухлый; 2) рельефный
kabiz (-bzi) запор
kabil (-i) возможный, допустимый
kabiliyet (-ti) способность; возможность
kabiliyetli способный
kabine кабинет
kabir (-bri) могила
kablo кабель
kabsak (-ğı) корзина
kabuk (-ğu) 1) кора, корка, кожица; скорлупа, шелуха; 2) раковина (моллюсков)
kabul (-lü) принятие, приём
kabullenmek + В.п. брать на себя; присваивать; соглашаться на
kaburga ребро
kâbus кошмар
kabuslu кошмарный, полный кошмаров; ~ rüya кошмарный сон
kabza 1) горсть; 2) рукоятка, ручка
kaç сколько; ~а? почём?, по какой цене?
kaçak ) беглый, дезертир; 2) утечка (газа); 2. контрабандный, незаконный
kaçamak (-ğı) увиливание, отклонение
kaçamaklı - уклончивый; ~ cevap уклончивый ответ
kaçar по сколько; ~ ruble aldılar по сколько рублей они получили?
kaçarola кастрюля
kaçinci который, какой (по порядку)
kaçınılmaz неизбежный
kaçınmak избегать, уклониться.
kaçırmak 1) лишать, похищать, угонять; uykumu kaçırdı он лишил меня сна; arabayı ~ угнать машину; 2)
упускать; пропускать; опаздывать; f irsatı ~ упускать удобный случай; treni ~ опоздать на поезд
kaçmak (kaçar) 1) бежать, убегать; 2) лишаться; uykusu kaçtı он лишился сна; keyfim kaçtı у меня
испортилось настроение

kadar 1) как, в такой же степени как, столько же (при сравнении); aslan ~ kuvvetli сильный как лев;
benim~ в такой же степени, как я; onlar ~ çalıştık мы работали столько же, сколько они; 2) около,
приблизительно; bir hafta ~ около недели; 3) до; пока не; köye ~ до деревни; akşama ~ до вечера; ben
gelinceye ~ пока я не приду.; 4) : = dığı ~ выражает сравнительную степень по количеству; istediği ~
столько, сколько он желает; bu ~ столько; ne~ сколько; hepsi bu~ mı? и это все?; işte bu ~ вот и все.
kadayıf кадаиф (кондитерское изделие из теста с сахарным сиропом)
kadeh рюмка, бокал
kadehtaş собутыльник
kademe ступень, уступ; 2) степень, уровень
kader судьба
kaderci фаталист
kadın женщина
kadınsı женоподобный
kadife бархат, вельвет
kadir могущественный, сильный, всемогущий
kadro кадры, личный состав
kafa голова; ум, смышлёность
kafes клетка, решётка; kuş ~ птичья клетка
kâfı достаточный
kafiye рифма
kâğıt (-dı) бумага; документ, справка, письменное свидетельство; para havale ~ı бланк денежного перевода
kahkaha хохот, громкий смех
kahraman герой; героический
kahramanlık (-ğı) героизм, геройство
kahretmek (kahreder) проклинать, карать, наказывать
kahvaltı завтрак; ~ etmek завтракать
kahve кофе
kahverengi коричневый, кофейного цвета
kaide 1) правило, 2) постамент, пьедестал, основание
kala за; до; ikiye beş ~ çıktı он вышел без пяти два köye iki kilometre ~ benzin bitti за два километра до села
кончился бензин
kalabalık (-ğı) толпа; скученность; многолюдный
kalay олово; полуда
kalbur решето
kaça бедро, ляжка; ~ kemiği бедренная кость
kaldıraç (-cı) рычаг

kaldırımak 1) (в разн. знач.) быть поднятым; 2) быть увезенным (напр, в больницу); 3) быть
уничтоженным (отменённым)
kaldırım мостовая; yaya ~ı тротуар
kaldırmak 1) в разных знач. поднимать 2) отправлять (транспорт), давать сигнал к отправлению
(транспорта) 3) уносить, убирать; bunu kaldırın уберите это; 4) класть, помещать (напp. в больницу) 5)
уничтожать, ликвидировать
kale 1) крепость; 2) ворота; 3) ладья
kaleci вратарь
kalem 1) перо, ручка (с пером); 2) канцелярия; 3) резец, долото
kalfa подмастерье
kalıcı стойкий, перманентный; постоянный
kalın толстый, плотный (о материи)
kalınbağırsak (-ğı) (анат.) толстая кишка
kalınlık (-ğı) толщина; густота; плотность
kalıntı остаток, излишек
kalıp (-bı) форма, модель, образец, шаблон; внешность, вид oболочка
kalıt (-tı) miras наследство, наследие
kalıtım наследственность
kalıtsal наследственный
kalifiye квалифицированный
kalite качество
kalkan 1) щит (оружие); 2) камбала (рыба)
kalker известняк
kalkındırmak - восстанавливать, развивать
kalkınma подъём, развитие
kalkmak 1) (в разн. знач.) вставать, подниматься; 2) отправляться (о транспорте); tren kalktı поезд
отправился (отошёл); 3) исчезать; bu adet kalktı этого обычая больше не существует.
kalmak (kalır) 1)оставаться; 2) останавливаться (напр. в гостинице), пребывать, проживать; 3)
откладываться (на более поздний срок); gitmeniz cumaya kaldı ваш отъезд отложен на пятницу
kalorifer центральное отопление
kalp (-bi) сердце, kalp krizi сердечный приступ
kalpak (-ğı) шапка
kalsiyum кальций
kaltak (-ğı) седло, лука седла
kamara каюта
kan кровь; кровяной

kanaktarım переливание крови
kanal (в разн. знач.) канал
kanape kanepe диван, канапе
kanat (-dı) крыло
kangal моток, виток
kantin общественная столовая, буфет
kanun закон
kanuniyet (-ti) законность, законная сила
kanunlaşmak приобретать силу закона, становиться законом
kanunsuz беззаконный
kanyak коньяк
kap (-bı) миска, сосуд, тара
kapak(-ğı) крышка
kapalı закрытый
kapan западня, ловушка, капкан
kapasite вместимость (отеля, ресторана)
kapı дверь
kapkaç (-cı) похищение
kapkaççı похититель, вор
kaplan тигр
kaput (-tu) презерватив
kapüşon капюшон
kar снег
kâr прибыль, доход
kara черный
karabaş черный монах
karakol полиция, полицейский участок
karalahana kırmızı lahana - краснокочанная капуста
karar решение
karaşın чернявый, смуглый, брюнет
karbüratör карбюратор
kardeş брат
kare квадрат; квадратный
karga ворон
kargo грузовое судно
karha язва

karı жена, замужняя женщина
karın (-rnı) живот, утроба; брюхо
karınca муравей
karışık смешанный
karışmak + Д.п. вмешиваться в
karıştırmak ile мешать, смешивать с чем-л.
kariyer карьера
karnabahar цветная капуста
karpuz арбуз
karşı I (служ. слово) противоположность чего-л.; ~mda передо мной, напротив меня; ~ya geçmek перейти
(переправиться) на другую сторону
karşı II + Д.п. против, напротив; по отношению к; ~ gelmek + Д.п. идти против чего-л.
karşılaşmak ile встречаться с
kartal орел
karyola кровать, койка
kas мышца, мускул
kasaba городок; посёлок
kasabalı житель (-ница) поселка
kasap (-bı) мясник
kaş бровь
kaşar I овечий сыр
kaşar II (арго) шалава; шлюха
kaşık (-ğı) ложка
katil убийца
kavanoz банка, cam ~ стеклянная банка
kavga ссора, скандал; борьба
kavrulmak (kavrulur) жариться; накаляться; сохнуть, чахнуть
kavşak (-ğı) перекрёсток
kaya скала; горная порода
kayak (-ğı) лыжи
kayakçı лыжник
kaybetmek (kaybeder) + В.п. терять, потерять
kayınvalide теща, свекровь
kayıp (-ybı) потеря, утеря, пропажа
kayısı абрикос
kaynak (-ğı) источник (в разных значениях)

kaza авария, несчастный случай
kazak (-ğı) свитер
Kazak (-ğı) казах
Kazakistan Казахстан
kazan котёл
kazanç (-cı) заработок, доход
kazanmak + В.п. зарабатывать; получать выгоду; выигрывать, побеждать
kebap (-bı) вертел; мясное блюдо; balık ~ı шашлык из рыбы, запеченная рыба на вертеле; çoban ~ı мясо
по-пастушьи (мясо с овощами)
kebapçı шашлычник, продавец шашлыков
keçe войлок, фетр
keçi коза
keder горе, печаль, грусть
kederlenmek + Д.п. грустить, печалиться, огорчаться
kedi кошка
kehribar янтарь
kelebek (-ği) бабочка, мотылёк
kelime слово
kemal (-li) совершенство
kemer ремень, пояс; арка, свод
kemik (-ği) кость
kemikli костистый; ~ balıklar костистая рыба
kemiksiz без костей, безкостный
kendi I сам; ~ne güvenen olmak быть уверенным в себе
kendi II свой, собственный
kene клещ
kent (-ti) город
kentli горожанин
kep (-pi) кепка; пилотка
kereviz сельдерей
kerhane публичный дом
kermen крепость
kervan караван
kese I мешочек; сумочка; банная варежка; hamam ~si банная варежка (для растирания)
kese II (перен.) кошелек, карман; ~ye dokunmak бить по карману
kesici режущий, перерезающий; прерывающий, прекращающий; ağrı ~ болеутоляющий

kesilmek (kesilir) - прекращаться, прерываться
kesim сектор, участок, зона; круг (людей)
kesin окончательный, категоричный, решительный, твердый; ~ olarak – окончательно,определенно
kesinleşmek окончательно решаться (определяться)
kesmek (keser) + В.п. резать, разрезать, стричь; (перен.) отрезать; блокировать; ~ sesini! - (груб.) заткнись!
kesmez тупой, не режущий
kestane каштан
keşfetmek (keşfeder) + В.п. обнаруживать, раскрывать
keşif изобретение, открытие; исследование (научное)
keşke (междометие) если бы! пусть бы! лучше бы! хоть бы!
keten лён; льняной
keyf (-yfi) I самочувствие, здоровье
keyf II хорошее расположение духа, блаженство
keyfli приятный, радостный
kez раз; binlerce ~ тысячи раз; bir ~ один раз
kıdem стаж (работы, военной службы)
kıdemli имеющий стаж
kılavuz путеводитель
kına хна
kır поле; степь; равнина, луг
Kırgız киргиз
Kırgızistan Кыргызстан
kırıcı разбивающий; ломающий; использующий недозволенные приемы
kırılmak разбиться, сломаться
kırılmaz небьющийся
Kırım Крым
Kırımlı житель Крыма
kırışmak покрываться морщинами; морщиниться, мяться
kırışmaz немнущийся (о ткани)
kırk сорок
kıskanç ревнивый
kıskançlık (-ğı) ревность
kıskanmak + В.п., Исх.п. ревновать кого-л. к кому-л.; завидовать
kısmet (-ti) удача, везение, счастливый случай
kıvırçık кудрявый
kıyma рубленое мясо, фарш

kıymet (-ti) цена, ценность, стоимость, значимость
kıymetli 1) ценный, драгоценный; ~ taşlar драгоценные камни; 2) дорогой (при обращении)
kız девушка; девочка; дочь; ~ çocuk девочка
kızak (-ğı) сани; ~ kaymak кататься на санях
kızamık (-ğı) корь
kızamıkçık (-ğı) краснуха
kızarmak краснеть, алеть; жариться, поджариваться
kızartma жареный; balık ~sı жареная рыба; piliç ~ sı жареный цыпленок
kızdırmak I подогревать, накалять;
kızdırmak II (перен.) раздражать
kızgın 1) горячий, раскаленный; 2) перен. разгневанный, разъяренный; 3) палящий, знойные, жгучий
kızıl 1. красный (чаще в переносном значении) ~Meydan Красная Площадь; 2. скарлатина
kızılay ~ kurumu Общество Красного Полумесяца (в мусульманских странах)
kızılcık (-ğı) кизил
kızılhaç ~ kurumu Общество Красного Креста
kızkardeş сестра
kızlık (-ğı) девичество, девственность
kızmak (kızar) злиться, сердиться; накаляться, раскаляться (напр. о металлах)
ki 1) который; bir adam ki okumak istemez… человек, который не хочет учиться…; 2) что; anlaşılır ki o da, gitti
выяснилось, что и он уехал; 3) а; geldim ki kimseler yok! прихожу, а там никого!; 4) чтобы; ona para verdim ki
ekmek, alsın я дал ему денег, чтобы он купил хлеба; 5) когда, раз; onu görmedi ki anlatsın как он может
рассказать, когда (раз) он этого не видел; 6) ведь, же; onu tanımazsın ki ты же его не знаешь
kibar благородный; изысканный; добрый, вежливый
kibrit спичка
kil глина
kilim палас
kilise церковь (христианская)
kilit (-di) замок
kilitlemek запирать (закрывать) на замок
kilitli запертый (закрытый) на замок
kilo килограмм
kim кто?; ~inle с кем?; ~in чей?; ~e (к) кому?; ~den от кого?; у кого?; ~de у кого?, при ком?; ~ bilir? кто
знает?; как знать?
kimi некоторые, одни; ~ istiyor, ~ istemiyor один хотят, другие нет; ~ insanlar некоторые люди
kimlik (-ğı) личность; ~ belgesi удостоверение личности; ~ini tesbit etmek установить личность
kimse кто-нибудь, при сказуем. в отриц. ф. никто; orada ~ yok там никого нет

kimsesiz сирота
kimya химия
kimyon тмин обыкновенный
kin ненависть, злоба
kip образец; вид, тип
kir грязь, засаленность
kira аренда; арендная плата
kiracı арендатор; съемщик; квартирант
kiralamak сдавать в аренду; арендовать
kiralık предназначенный к сдаче; прокатный
kiraz черешня
kireç (-ci) известь, известка
kiremit (-di) черепица
kiriş 1) бревно; балка, брус, перекладина; 2) хорда
kirlemek пачкать
kirlenmek пачкаться, становиться грязным
kirli грязный; грязное белье
kirpi еж
kirpik (-ği) ресница
kişi человек (употребляется после числительных); üç ~ için на трех человек, на троих
kişilik рассчитанный на известное число лиц; tek ~ oda комната на одного человека; iki ~ kamara двухместная
каюта; kaç ~? на сколько человек?
kişisel людской; личный, индивидуальный
kitabevi (-ni)книжный магазин
kitap (-bı) книга; ders ~ı учебник
klasik (-ği) классик; классический
klasör шкаф с отделениями; папка для бумаг, регистратор; 3) кляссер
klima кондиционер
klişe (полигр.) клише; штамп; стандартный
koalisyon коалиция
koca I муж; ~ya gitmek выходить замуж
koca II огромный, громадный
koca III взрослый; старый, пожилой
kocamak стареть
kocaman огромный, большущий
koç баран

kodeks фармакопея
koğuş палата (больничная); тюремная камера (общая)
koklama обоняние
koklamak нюхать
kokmak (kokar) 1) пахнуть; 2) тухнуть, протухать (напр. о мясе, рыбе)
kokmuş тухлый (напр. о мясе, рыбе)
koku 1) запах; 2) духи; ~ sürünmek душиться, опрыскиваться духами
kokulu ароматный, душистый
kol 1) рука; birinin ~una girmek брать кого-либо под руку; 2) рукав (платья, реки); 3) ветвь (дерева); 4) ручка,
рычаг (напр. станка); 5) отрасль; отдел; 6) колонна (напр. солдат, демонстрантов)
kola крахмал; ~ yapmak крахмалить
kolay 1. легкий, нетрудный; ~ bir iş легкая работа; 2. легко; bunu ~ yaparsın ты с этим легко справишься
kolaylaştırma упрощение, облегчение чего-л.
kolaylaştırmak упрощать
kolaylık (-ğı) легкость
koli картонная коробка; посылка (почтовая)
kolik (-ği) (мед.) колики, резь
kollamak 1) ждать, выжидать (напр. удобный случай); 2) покровительствовать
koloni (в разн. знач.) колония, поселение
kolonya одеколон
koltuk (-ğu) I подмышка
koltuk (-ğu) II кресло
kolye колье, ожерелье
koma коматозное состояние, кома
komik комик; комический, смешной
kompartıman купе
komple полный, комплектный
kompleks комплекс
kompliman комплимент
komplo заговор
kompres компресс
komşu сосед; соседний
komut (-tu) команда, распоряжение
komutan командир, начальник; комендант
komünal коммунальный
konak (-ğı) особняк; правительственное здание

konaklama ночёвка
konçerto концерт
kondoktor, kondüktör проводник (поезда)
konferans конференция
konfor комфорт
kongre съезд
konkav вогнутый
konkürans конкуренция
konsantrasyon сосредоточение; (хим.) концентрация
konserve консервы; консервированный
konsey совет
konsolos консул
konsolosluk (-ğu) консульство
konsomasyon потребление
konsulto консилиум
kontak (-ğı) I - зажигание (в машине)
kontak (-ğı) II короткое замыкание
konteyner контейнер
kontrat (-tı) контракт; ~ imzalamak подписывать контракт; kira ~ı договор об аренде (жилья)
kontrol контроль; kontrol etmek контролировать; ~ altına almak взять под контроль
kontrolcu контролер
kontrplâk фанера
konu тема, сюжет
konuk (-ğu) гость
konuksever гостеприимный
konuşma разговор, беседа; лекция
konuşmak 1. разговаривать, беседовать; 2. обсуждать; 3. говорить о ком-чём-либо
konuşulmak говориться, обсуждаться
konut (-tu) жилище, жилье
konveks выпуклый
konvoy конвой, эскорт
koparmak открывать, срывать, обрывать
kopça крючок, застежка
kopmak 1. рваться, отрываться; 2. подняться, разразиться, вспыхнуть (внезапно)
kopya копия
korkak (-ğı) трус, трусливый

korkmak бояться, пугаться
korku боязнь, страх, испуг
korkunç страшный, ужасный
korkutmak пугать, страшить
korna гудок, сигнал (автомобиля)
korniş карниз
kornişon корнишон (огурец)
kort (-tu) корт, теннисная площадка
koru лесок, роща
korumak охранять, защищать; оберегать, беречь
kostüm костюм (мужской)
koşmak (koşar) бежать, бегать
koşu бег, состязание в бег
koşul условие
kot (-tu) отметка высоты
kota (ком.) квота
kova ведро; ковш (напр. экскаватора)
kovalamak гнаться за кем-либо, преследовать кого-либо
kovan улей
kovmak гнать, прогонять, выгонять
koy бухта, небольшой залив
koymak 1. ставить, класть; 2. наливать
koyu густой; темный (о цвете); крепкий (о чае)
koyun баран, овца
koza кокон; коробочка
kozmetik косметика; косметический
kozmetikçi косметичка (профессия)
köfte котлеты, биточки (мясные)
köhne ветхий, дряхлый, изношенный
kök (-kü) корень
köknar ель
köle (прям и перен.) раб
köleleştirmek порабощать
kömür уголь; odun kömüru древесный уголь
köpek (-ği) собака
köpekbalığı (-nı) акула

köprü мост
köprücük (-ğü) ключица
köpük (-ğü) пена, пенка
kör 1. слепой; 2. тупой; 3. тусклый (напр. о свете); 4. глухой (напр. об улице)
körbağırsak (-ğı) аппендикс
körfez залив
körleşmek тупиться (напр. о ноже)
kösele кожа (подошвенная)
köstek (-ği) цепочка
köşe угол
köşk (-kü) дворец (летний)
kötü дурной, плохой; дурно, плохо
kötüleşmek ухудшаться, портиться
kötümser пессимист
köy деревня, село
köylü крестьянин
kramp (-pı) судорога
kravat (-tı) галстук
krem крем
kreş ясли (детские)
kriko домкрат
kristal I кристалл; кристаллический
kristal II хрусталь; хрустальный
kriter критерий
kronik хронический
kuaför парикмахер
kubbe купол
kucak (-ğı) объятия; охапка
kucaklamak обнимать, прижимать к груди
kudret сила, мощь